PZC opinie en achtergrond
Afknijpen Van Brienenoordbm
dit weekend: 'stapelen" of niet?
Bejaardenmisbruik
VRIJDAG 23 JUNI 1989
denkwijzer
Schaamte
Weinig boeiends
Erfenis
Aan de zijlijn
'Stom aangepakt'
Opluchting
Onzekerheid
Nieuwe leider
(Door René Diekstra)
1) Tk ben een fatsoenlijk mens. Ik
1 help oude vrouwtjes altijd naar
de overkant van de straat, zelfs als
ze niet willen".
De grapjas, die zichzelf op deze ma
nier typeerde, is daarmee mooi door
de mand gevallen. Want hij heeft
waarschijnlijk niet in de gaten ge
had dat hij daarmee ook liet door
schemeren een houding tegenover
de bejaarde medemens te hebben,
die bepaald niet zo grappig is. Kern
van die houding is, dat bejaarden
niet meer voor 'vol' kunnen worden
aangezien en datje af en toe gewoon
beslissingen moet nemen voor 'hun
eigen bestwil'. Net zoals je dat ook
met onwillige kinderen doet. En net
zoals met onioïllige kinderen die niet
naar je willen luisteren, moetje ook
bij je bejaarde vader of moeder af en
toe eens flink optreden. Soms zelfs de
harde hand gebruiken.
Uit een onderzoek van het Nationaal
Instituut voor Geestelijke Gezond
heid in de Verenigde Staten blijkt
dat lichamelijke en geestelijke mis
handeling van bejaarden helemaal
geen zeldzaamheid is. Zo'n vier op de
honderd mensen van 70 of ouder blij
ken af en toe of zelfs geregeld klap
pen, stompen of knepen van anderen
te ontvangen zonder dat ze daar uit
drukkelijk om hebben gevraagd.
Ook geestelijke wreedheden, zoals
sarren, doen schrikken, het uiten
van dreigementen en het opzettelijk
geven van valse informatie 'de
dokter heeft mij gezegd dat je veel
zieker bent dan je zelf gelooft" zijn
geen uitzondering.
Een 79-jarige vrouw nam na het
overlijden van haar man haar 48-ja-
rige dochter weer in huis. De dochter
had twee mislukte huwelijken achter
de rug en was juist aan een nieuioe
vriend begonnen. De eerste tijd ging
het heel goed. Problemen begonnen
te ontstaan toen de nieuwe vriend
steeds vaker kwam, en bleef slapen.
Dochter en vriendlief besloten dat ze
af en toe het rijk alleen mochten heb
ben en dat moeder dan bij een vrien
din of een familielid zou moeten loge
ren. Omdat ze daarmee niet iedere
keer instemde, vielen er nogal eens
woorden en later ook weieens klap
pen. Geleidelijk aan liepen de vijan
delijkheden steeds hoger op en be
gonnen dochter en vriend de moeder
het leven vrijwel onmogelijk te ma
ken. Het gevolg was, dat ze ten slotte
nauwelijks meer haar eigen slaap
kamer uit durfde te komen.
Het was uiteindelijk de huisarts, die
vanwege de blauwe plekken en an
dere verwondingen die de oude
vrouw steeds vaker vertoonde, on
raad begon te ruiken. Maar het
duurde nog een hele tijd voor het ho
ge woord eruit kwam en zij hem durf
de te vertellen over de terreur waar
onder ze leefde.
De meeste oudere mensen, die het
slachtoffer zijn van geestelijke of li
chamelijke mishandeling, vooral als
eigen kinderen de daders zijn, scha
men zich er vreselijk voor om daar
anderen ook maar iets van te laten
merken. Dat is begrijpelijk, want er
bestaat voor mensen nauwelijks een
grotere vernedering dan geslagen of
Chinezen zullen
vooral zwijgen
(Van onze verslaggever
Ad Hoogerwerf)
Kantelt er zaterdagochtend er
gens op de verkeersruit rond
Rotterdam een vrachtwagen met
een baaltjes pinda's - zoals enige
maanden geleden gebeurde - dan
wordt het 'stapelen'. De Rotterdam
se politie zegt er verder geen idee
van te hebben welke verkeers-ellen-
de haar komend weekeinde boven
het hoofd hangt.
Uit veiligheidsoverwegingen wordt
de Van Brienenoordbrug, een inter
nationale verkeersader van de eerste
orde, van vrijdagnacht tot zaterdag
middag afgesloten. Totdat zaterdag
ochtend in alle vroegte een aanvang
wordt gemaakt met het inhijsen van
de gigantische klep van de tweede
Van Brienenoordbrug, is het voor J.
den Broeder van de afdeling Ver
keerspolitie en Motorbrigade ge
woon wachten op de dingen die ko
men gaan.
Als de automobilisten niet massaal
gehoor geven aan de oproep, om
vooral de auto te laten staan en be
sluiten om uitgerekend zaterdag een
tochtje langs Rotterdam te maken,
„dan kunnen we ook auto's gaan sta
pelen en spreken we van autofilis-
ten," voorspelt Den Broeder.
Loopt de zaak daadwerkelijk uit de
hand, dan is hij de gelukkige die het
dichtgeslibde wegennet weer mag
ontrafelen. Vanaf vrijdagnacht 4.30
uur tot zaterdagmiddag 13.00 uur
heeft Den Broeder de leiding van de
Verkeers Commando Kamer (VCK).
Het team van Den Broeder maakt
deel uit van het 'crisisteam' van
Rijkswaterstaat, dat vanaf vrijdag de
plaatsing van de brug begeleidt. Dat
'crisis'- of beheersteam, Bricor ge
naamd (van Brienenoord-Corridor),
heeft zich met haar hoofdkwartier in
een keet bij de brug genesteld. Ver
van alle verkeersrompslomp, dicht
bij het eigenlijke karwei.
Den Broeder moet een geboren opti
mist zijn. „Ik denk dat het zal mee
vallen" zegt hij hoopvol. „Ik kan de
komende situatie niet vergelijken
met welke gebeurtenis in het verle
den dan ook. Je sluit hier een interna
tionale verkeersader af. Zo, pats!
Aangezien we enkele jaren geleden
ervaring hebben opgedaan met het
afsluiten van een buis van de Bene-
luxtunnel, wisten we in ieder geval
dat er veel meer voorlichting nodig
zou zijn dan indertijd voldoende
werd geacht."
„Vandaar de huidige campagne,
waarbij we al weken lang erop hame
ren: laat de wagen staan, of mijdt in
hemelsnaam de ruit rond Rotter
dam. In kranten zijn advertenties ge
plaatst, zodat de vakantieganger uit
Noord-Holland en Zeeland ook weet
wat hem hier te wachten staat. Door
heel het land zijn posters opgehan
gen bij wegrestaurants en benzine
stations. Daarom heb ik er niet echt
een hard hoofd in".
Even later klinkt toch bezorgdheid in
zijn woorden wanneer hij de moge
lijkheid oppert dat er „altijd mallo
ten zijn die denken: ha, lekker zonne
tje, mooie dag om bij opa langs te
gaan. Met dit lekkere weer zijn er na
melijk altijd mensen die geen tv kij
ken, geen krant lezen en niet naar Ra
dio Rijnmond luisteren".
Ongetwijfeld wordt het een volle
bak. Al het verkeer wordt omgeleid
via de Beneluxtunnel. Bij Dordrecht
staan sinds enkele weken de eerste
borden die de wijziging aangeven.
De Beneluxtunnel kan per uur hoog
uit 3600 voertuigen behappen. Tij
dens normale zaterdagochtenden
ligt de spits tussen elf en twaalf uur.
Bij de tunnel en brug samen worden
dan ongeveer 6400 auto's geteld. Tel
uit de lengte van je file, als niemand
zich iets van de oproep aantrekt.
Het zal wel meevallen, meent Den
Broeder. Hij moet er echter niet aan
denken als onverhoopt het noodlot
toeslaat in de vorm van bijvoorbeeld
een kantelende aanhanger met con
tainer. Dan is de chaos compleet.
„Niet te overzien", beaamt het VCK-
hoofd.
Dergelijke calamiteiten moeten wor
den opgelost door snel takelwagens
in te zetten. Het tweetal wagens van
de Rotterdamse politie dat immer
stand by staat, is aangevuld met nog
eens twee door Rijkswaterstaat ge
huurde takelwagens. Aan het Bri-
cor-team de taak al naar gelang de si
tuatie in te grijpen om de knelpunten
weer begaanbaar te maken.
Ing. G. Broekhuizen van Rijkswater
staat maakt deel uit van het 'crisis
team', dat zaterdag de afsluiting en
verkeersafwikkeling in goede banen
moet leiden. Volgens Broekhuizen
zal er op de dag zelf geïmproviseerd
moeten worden. „Je kunt nu niet in
een draaiboek vastleggen: als de tun
nel tijdelijk is geblokkeerd, leiden we
verkeer om via de Maastunnel. Want
dan zitje klem in de stad".
Dreigen toevoerwegen van bepaalde
kruispunten vol te lopen, dan is het
Den Broeders taak met behulp van
de techniek de orde enigszins te her
stellen. „Vanuit de commandokamer
kunnen wij zorgen dat verkeerslich
ten op het verkeersaanbod worden
afgesteld".
De woordvoerders van Rijkswater
staat als van het Rotterdamse poli
tiekorps denken dat er bij de brug
zelf zaterdag weinig boeiends voor
nieuwsgierige toeschouwers is waar
te nemen. Vergeleken met het inva
ren van het tweede brugdeel valt het
hijswerk van overmorgen in het
niet, luidt het niet overtuigend.
Want dat het takelen van de 1,2 mil
joen kilo staal door de Takliften 1, 4
en 6 geen grandioos spektakel
wordt, gelooft geen Rotterdammer.
Het publiek wordt zoveel mogelijk
van de werkplek geweerd. Volgens
Broekhuizen deze keer dus geen
waarneembare 'Hollands Glorie'. De
afgrendelingsmaatregel is getroffen
omdat het stalen gevaarte geduren
de enkele uren los in de kabels hangt.
„Knapt zo'n kabel terwijl er omstan
ders staan de kijken, dan kunnen we
zoeken naar de resten van die men
sen", verklaart Den Broeder.
Hollandia Kloos 1 BV, de bouwer van
's werelds grootste bascule, heeft als
tegemoetkoming voor het ongerief
een deel van het metrotraject afge
huurd. Tot twee uur 's middags rijdt
de metro gratis tussen Rotterdam-
Centraal en station Slinge.
(Vanaf vandaag tot zaterdagmiddag
twaalf uur is er een speciaal informa
tienummer bereikbaar ivaar inlich
tingen ivorden verstrekt over de af
sluiting van de Van Brienenoord
brug: 010-4243045).
op een andere manier mishandeld te
worden door hun eigen kinderen-
Het is voor ouders vaak al heel be
schamend een grote mond van hm
kind te krijgen in het bijzijn van an
deren. Maar het is wel een hele grott
schande om te moeten toegeven da,
hun kind hen aftuigt als dat zo uit
komt. Het meest smadelijke bewijs
dat je kind geen greintje, maar dar
ook geen greintje respect voor jj
heeft.
Het is niet voor niks, dat door de eeu\
wen heen bij vrijwel alle volkeren hei
opheffen van de hand tegen de eigeia
ouder het absolute einde van iederM
ouder-kind relatie betekende. He,
kind, dat zoiets deed, werd heenge
stuurd om nooit meer terug te mogei
komen.
Een 75-jarige vader, die door zijr
zoon in elkaar werd geslagen toer,
hij pertinent bleef weigeren om hen,
een aanzienlijk geldbedrag te schen
ken, verwoordde het effect dat dit
gebeurtenis op hem had als volgt.
"Zelfs als ik hem kan vergeven, en ik
denk dat ik dat kan, komt het tusser,
ons toch nooit meer goed. Dit blijft al
tijd tussen ons staan".
Uit het Amerikaanse onderzoek
blijkt dat mishandeling van bejaar
den meestal door bekenden of fami
lieleden gebeurt. Onder die beken
den komen nogal eens mensen vooi
aan wier zorgen te zijn toever
trouwd, zoals zieken- of bejaarden
verzorgers.
Als er mishandeling door familiele
den plaatsvindt, dan zijn het helaat
meestal kinderen. Gek genoeg zijr,
het heus niet alleen zonen, maar bij
na even vaak dochters die zich ver
grijpen. Hoewel, zonen slaan eerder
terwijl dochters vaker psychisch
wreedheden begaan.
Het is overigens helemaal niet waar
zoals in populaire romans en goed
kope detectives zo vaak wordt uitge
speld, dat er achter de wreedheden
meestal de lust naar een erfenït
schuilgaat. Bejaardenmishandelini
komt minstens zo vaak voor in fami
lies waarin niets te erven valt als in
families waarin wel het een en andei
valt weg te slepen.
Wel is waar dat kinderen die mishan
delen, vaak ook zelf in hun jeugc
mishandeld of afgeknepen zijn. Zc
bezien oogsten sommige ouders oj
hoge leeftijd soms dat wat ze zelf heb
ben gezaaid. Het probleem is alleen
dat als de vader het kind regelmatk
mishandeld heeft, het meestal dt
moeder is die als bejaarde de klap
pen krijgt. Eenvoudig omdat vrou
wen nu eenmaal langer leven dm
hun mannen.
Uit het Amerikaanse onderzoek vat
ook af te leiden dat bejaardenmis-
handeling een verschijnsel is dat ir,
populariteit toeneemt. Waarom dai
zo is, weet men niet precies. Een var
de veronderstellingen is, dat het U
maken heeft met de veranderde posi
tie van de oudere mens in onze sa
menleving en de veranderende hou
ding ten opzichte van ouder worder,
en ouderen.
Kern van die verandering is, dat ou
der worden of bejaard zijn in de oger,
van de jongere generaties vaak hele
maal niets meer met eerbiedwaar
digheid of wijsheid te maken heeft
maar eerder met waardeloosheid oj
nutteloosheid. Uit een onderzoel
naar de opvatting van jongeren ovei
bejaarden komt als duidelijke con
clusie naar voren dat bejaarden
vaak worden gezien als niet-creatie
ve, slome denkers en als personen
die zich niet meer ontwikkelen, dit
niets meer bijleren en die ook nieti
meer bij te dragen hebben. Verder if
oud voor veel jongeren hetzelfde ah
ongezond, gebrekkig en lelijk.
De waarheid is dat dit beeld in feilt
voor hoogstens 5% of minder van dt
bevolking van 65 en ouder opgaat
De meesten van hen zijn gezond, hur,
intelligentie is volledig intact en doei
niet onder voor of is zelfs superieur
aan die van veel jongere mensen
en hun bijdrage aan de samenleving
is zeer aanzienlijk. Vanwaar dar
zo'n negatief idee over ouderdom bi.
zoveel jongeren (en, helaas, ook bi
zoveel ouderen zelf)?
Het antwoord ligt in de houding van
de maatschappij in haar geheel, van
ons allemaal dus, ten opzichte van
de oudere mens. De meeste mensen
worden tegenwoordig zo tussen hun
60ste en 65ste gepensioneerd en
vaak nog wel eerder ook. Vanaf dat
moment worden ze geacht aan de zij
lijn te staan. Maar dat toekijken kar
wei eens een hele tijd duren. Veel
mensen hebben op het moment van
hun pensioen nog 20 tot 25 jaar en
vaak nog langer voor de boeg. En al
die tijd wordt de kennis en de vaar
digheden die ze in de loop van hun
leven vergaard hebben vrijwel onge
bruikt gelaten, weggegooid dus.
Er zijn heel veel mensen die zich nu
druk maken over hoe dat straks alle
maal wel moet als 20 op de 100 men
sen bejaard zijn. Of de kosten daar
voor nog wel op te brengen zijn-
Vooral de kosten van de gezond
heidszorg zouden gigantisch oplo
pen, want daarvan maken bejaar
den relatief veel meer gebruik.
Maar ik zou niet weten waarom wt
bejaarden niet zouden kunnen in
schakelen bij het verzorgen en ver
plegen van andere bejaarden.
lijkt me een goed idee om een soort
sociale dienstplicht in te stellen voor
mensen van 65 jaar en ouder. Op re
der jaar pensioen, verplicht twee
maanden voor het algemeen belang
aan de slag.
Zo'n bejaardenleger mag wat mi] be
treft ook knokploegen instellen, zo
dat er niemand meer tegen zijn zin a
straat wordt overgezet.
Van onze speciale verslaggever
Louis Burgers in China)
Fan Fubai wordt plotseling weer
ernstig. „De mensen in China zul
len zeker een half jaar hierover zwij
gen. Ze zullen afwachten wat er ge
beurt. Het kan niet anders of de situa
tie moet daarna explosief worden".
Fan (38) had even eerder een grap ver
telt, die de sfeer in China zou moeten
kenschetsen. Een jong vogeltje kruipt
net uit het ei en roept, 'eindelijk vrij'.
Hij heeft niet door dat hij met zijn moe
der in een vogelkooi zit.
Het is Fans manier om te zeggen dat
China nog niet rijp is voor een westerse
vorm van democratie. Daarom moe
ten de mensen op andere wijze hun
doel bereiken. Tegenover de regering
zal gezwegen worden, en het hoofd ge
bogen.
„De regering is al te ver gegaan. De
mensen weten dat er leugens verteld
worden. Nu zal de staat proberen de
mensen te dwingen zelf die leugens te
herhalen. Of ze zullen ze onderwijzen.
Als dat niet lukt, zal de regering het
met bonussen proberen. Maar veel
mensen zullen liever zwijgen, ze zullen
niet overtuigd worden."
Fan is vertegenwoordiger. Hij behoort
tot de Chinese 'verloren generatie'. Tij
dens de culturele revolutie, in 1968,
werd hij zoals alle jongeren van zijn
leeftijd gedwongen naar het platte
land te verhuizen. Toen hij in de stad
terugkeerde, was er geen plaats meer
op de universiteit. Andere jongeren
hielden die plek bezet. Hij zou nog wel
kunnen studeren, maar dan moet zijn
arbeidseenheid hem toestemming ge
ven en financieel ondersteunen. Die
weigert dat.
In het diepste geheim, en na een om
slachtige omweg ontmoeten wij elkaar
op een veilige plek. Een betrouwbare
gemeenschappelijke kennis treedt op
als tolk. Fan (een schuilnaam) is be
reid gevangenisstraf te riskeren om de
buitenwereld te vertellen wat er in Chi
na aan de hand is.
„De mensen zijn ongelukkig. Daarom
kregen de studenten zoveel steun voor
hun eisen van meer vrijheid en minder
corruptie en de wens dat de regering
meer naar het volk zou luisteren. Het
zou al genoeg zijn geweest als ze een
klein beetje hadden gekregen van wat
ze wilden. Dan hadden ze zich al beter
gevoeld".
„U moet niet denken dat de studenten
precies weten wat ze roepen, daarvoor
weten ze te weinig van regeren. Hun
leuzen zijn oppervlakkig. Maar bij het
volk slaat het aan".
„Uit het antwoord van de regering op
de wensen van de studenten, kun je
precies opmaken waarom ze juist met
eisen komen. Ook al was het niet hel
der; ze willen bijvoorbeeld de vrijheid
om niet gedood te worden. Daarom
zullen de meeste mensen ook niet door
de regering overtuigd worden. Vooral
in de grotere steden zal het verzet toe
nemen. En hoe groter de stad, hoe
meer verzet er komt".
Volgens Fan is vrij algemeen bekend
wat er op die bloedige zondag 4 juni op
het Tiananmen-plein in Peking ge
beurd is. „Voor die tijd werd hier geen
enkele korte golf radio verkocht. Daar
na kon je ze niet meer kopen. Bijna ie
dereen luistert naar de Voice of Ameri
ca of de BBC. En hoe vaker de regering
roept dat dat westerse propaganda is,
hoe meer er geluisterd wordt".
„Ze hebben het heel stom aangepakt.
Al hun propaganda werkt contra-pro-
duktief. De mensen gaan naar hun ver
gaderingen, en luisteren en zwijgen.
Daarna knikken ze van ja. Maar die
zelfde man die het ene moment nog ja
Een Chinese beklaagde hoort het doodsvonnis tegen zich uitspreken
knikt, kan het volgende ogenblik een
handgranaat werpen".
De Chinese geschiedenis kent vele pe
rioden van onderdrukking. Dat heeft
de massa's geleerd te zwijgen. Veel
mensen weten immers dat 'hoe donker
de nacht ook is, de zon straks toch
weer opkomt', zegt Fan. „Iedereen bo
ven de 25 weet wat er gebeurt als je te
gen de regering bent. En als je een goe
de opvoeding hebt gehad, weet je het
al vanaf je tiende".
„De mensen zijn al tevreden als er een
nieuwe, verlichte keizer zou opstaan.
Ze willen iemand die ze kunnen ver
trouwen, en wiens opvattingen dicht
bij die van het volk liggen".
Volgens Fan reageerden de Chinezen
met opluchting toen Deng Xiaoping
weer op de televisie was verschenen.
„Je merkte dat men wat ontspande.
Dengs verschijnen betekende dat een
groot deel van de door hem ingevoer
de hervormingen door zouden gaan.
De massa's waren tot die tijd vooral
bang dat er een ingrijpende poliZieke
verandering zou komen".
„Ze negeren daarbij de misschien wel
de 2000 doden van het Tiananmen-
plein. Veel mensen willen geloven dat
Deng daar niet schuld aan is, want hij
heeft de hervormingen ingevoerd. En
als hij wel het besluit heeft genomen,
dan zeggen ze dat hij oud wordt".
China weet inmiddels dat elke politie
ke campagne veel slachtoffers eist. Ze
zijn nog lang niet vergeten dat onder
Mao Zedong veel mensen 'zelfmoord'
hebben moeten plegen. De rehabilita
tie komt ook wel, al kan het soms lang
duren.
Fan: „Maar het zal dit keer veel sneller
gaan. Na 1957 duurde het 22 jaar eer
het voorbij was. In 1976, na het eerste
Tiananmen-incident, nog maar één
jaar. De wereld draait nu nóg sneller.
Nu hangt het er vooral van af. hoe lang
sommige mensen nog blijven leven".
„Je merkt de onzekerheid bij het loca
le bestuur. De provincie Jiangsu bij
voorbeeld durft nog geen duidelijk
standpunt in te nemen. Ze houden
hun opties open. Dat geeft ze de kans
zich aan te passen aan de wensen van
Peking. Vooral ook in Shanghai
wordt zo gedacht. Niemand weet im
mers wat er nog gaat gebeuren".
Fan stelt vast dat de regering en de
Communistische Partij geen enkel ar
gument hebben voor hun bewering dat
de studenten tegen hen zijn. Maar de
oude revolutionairen, die nog steeds
aan de macht zijn, weten niet hoe ze
met deze massale beweging moeten
omgaan.
„Zij zijn geestelijk blijven steken in het
voor-revolutionaire tijdperk, in de tijd
van de burgeroorlog. Toen werd er nog
gewoon onderdrukt. Ook Deng denkt
nog zo, kijk maar hoe hij tegen de Rus
sische leider Gorbatsjov liet blijken
dat hij tegen ontwikkelingen is zoals in
Hongarije en Polen. De huidige leiders
hebben grote moeite met nieuwe mo
dellen".
„Voorlopig hebben hervormingen zo
als Gorbatsjov die in de Sovjetunie wil
doorvoeren, geen kans hier. Dat kan
alleen als ze ophouden mensen dood te
schieten of in de gevangenis te stop
pen. Maar dan nog heb je te maken
met de partijkaders, die steeds slech
ter worden. In China zeggen we: „Elke
nieuwe generatie is nooit zo goed als
de vorige".
In ieder geval is het volgens Fan dui
delijk dat ook de partijtop nog niet
weet wat ze moet doen. Het Comité
van het Volkscongres heeft voorlopig
besloten niet te vergaderen, en zelfs
een halve maand na Tiananmen zijn
V
de posten in het Politburo nog niet
verdeeld.
„De Chinezen geloven dat er nog grote
meningsverschillen zijn. Een oplos
sing is er natuurlijk niet na een halve
maand. Dat betekent dat zelfs als die
er nu komt, deze toch maar voor korte
tijd kan bestaan. Kennelijk is het niet
waar dat het maar om een klein aantal
'contra-revolutionairen' gaat. Daarom
geloof ik ook niet dat het opnieuw tien
jaar duurt tot nieuwe hervormingen
worden doorgevoerd. We kunnen veel
sneller die betere, open regering krij
gen".
„Maar veel Chinezen zijn nu over
tuigd dat deze regering slecht is. De
gebeurtenissen op het Tiananmen-
plein heeft de laatste twijfels daar
over weggenomen. De leiders zijn cor
rupt, egoistisch en zij onderdrukken
het volk. Allen hebben het vertrou
wen verloren. Dat zal pas veranderen
als er een nieuwe leider opstaat".
