PZC
fietsframe
uit een
kubieke
meter
zeewater
D7f
■DJ1
■MI
van kolenfornuis tot
servetten vouwen
koolsoep en kabeljauw
van een ver eiland
Jk/e»«
km
fietsslot
kookboekje
barbecue
waterkoker
\l
ritit f
lis
vrijdagkrant
12
PZEM
ACTIE ZUINIG STOKEN
VRIJDAG 14 APRIL 1989
kolenfornuis
lEir
Een fietsframe, gefabriceerd
uit een kubieke meter
zeewater, rara hoe kan dat?
Het idee is ontwikkeld door de
Britse ingenieur Frank Kirk,
opmerkelijk genoeg niet eens
een groot liefhebber van
fietsen. Zijn frame bestaat uit
het lichtmetaal magnesium en
is uit één stuk gegoten.
Magnesium komt in grote
hoeveelheden in de natuur
voor. Zo bevat een kubieke
meter zeewater 1300 gram
magnesium, precies genoeg
voor het maken van een frame.
Magnesium is het lichtste
metaal dat bestaat en wordt
gebruikt in de ruimtevaart en
auto-industrie om
componenten te vervaardigen
die zowel licht als sterk moeten
zijn.
Magnesium is er in overvloed,
maar dat leidt niet
automatisch tot een goedkoop
produkt. Het Kirk Precision-
frame is nu nog niet onder de
duizend gulden verkrijgbaar,
maar bij massaproduktie kan
de prijs omlaag.
De bewerking van het metaal
is kostbaar, het frame wordt
gefabriceerd met
persgietmachines. Zo'n pers
wordt gesloten met een kracht
van 1000 ton en het duurt
precies een minuut voor het
De tabel Zuinig Stoken in de PZC van dinsdag 10 april is
niet volledig weergegeven. Hier volgt de complete lijst:
Normaal
verbruik
op jaarbasis
Streefverbruik
week van
3-4 t/m 9-4-'89
Totaal streef
verbruik vanaf
10-10-'88 t/m 9-4-'89
800 m3
18 m3
534 m3
1000 m3
23
668
1200 m3
27
803
1400 m3
32
936
1600 m3
36
1067
1800 m3
41
1203
2000 m3
45
1336
2200 m3
50
1469
2400 m3
55
1603
2600 m3
59
1737
2800 m3
64
1873
3000 m3
68
2002
3300 m3
75
2205
3600 m3
82
2407
3900 m3
89
2608
4200 m3
95
2809
4500 m3
102
3007
5000 m3
114
3343
5500 m3
125
3678
6000 m3
136
4011
X-, "Vïv; - ;.u
X
Frame, gefrabriceerd uit één stuk magnesium.
frame gereed is. Het gebruikte
materiaal is een legering van
voornamelijk magnesium,
aangevuld met zes procent
aluminium en drie procent
zink. Het frame heeft stalen
inzetten op zwaar belaste
plaatsen zoals het balhoofd, de
bracket en de zadelpen.
Kirk besloot zijn frame een heel
andere vorm te geven dan het
traditionele buizenframe. De
boven- en onderbuis staan veel
dichter bij elkaar, volgens Kirk
is zijn frame daardoor
anderhalf keer stijver dan
andere. Hij wilde ook geen
systeem waarbij buizen met
lug-verbindingen aaneen
worden gesoldeerd, vanwege
traagheid bij de produktie.
Kirk vindt het solderen
bovendien onnauwkeurig, maar
die uitspraak zullen de ervaren
framebouwers hem niet in dank
afnemen.
Het magnesiumframe wordt
met behulp van een computer
op maat gemaakt. De fiets
claimt exacte uitlijning van de
wielen en daardoor optimale
rijkwaliteit rechtdoor en in
bochten.
Om de stevigheid van het
frame te demonstreren heeft
Kirk er eens een paar keer met
een auto overheen gereden. De
onderdelen overleven een
dergelijke marteling natuurlijk
niet, maar volgens Kirk bleef
zijn frame onvervormd en
onbeschadigd.
De fiets is ook getest in een
soort rij machine met een
gewicht van 125 kilo op elke
trapper. Na 1,3 miljoen
kilometer werd de machine
maar stopgezet. Het frame was
correct in vorm gebleven. Kirk
experimenteert nu met de
fabricage van onderdelen uit
magnesium. Hij denkt daarbij
aan trappers, sturen,
crankstellen en tandwielen.
Importeur van het Kirk
Precision-frame is Multicycle in
Ulft. De prijs van een complete
fiets met onderdelen van hoge
kwaliteit bedraagt f 2485.
THEO VAN DER KAAIJ
Madeira, Portugals parel
in de Atlantische Oce
aan, is eigenlijk niets anders
dan een berg in een onmetelij
ke zee. De bodem is vulka
nisch en vruchtbaar, maar
doordat de hellingen er zo
steil zijn, is het niet mogelijk
er grootschalige land- en
tuinbouw uit te oefenen. De
bewoners hebben er met uit
sluitend handgereedschap,
voornamelijk bestaande uit
een soort hak en een sikkel,
kleine terrasjes ontgonnen
waarop ze wijndruiven, ba
nanen en groenten verbou
wen.
Vooral kool Is populair. De
Madeirese keuken kent zes
soorten kool en daarvan wor
den vooral heerlijke soepen
gemaakt. Van zo'n groene
koolsoep geef ik hier het re
cept. Daarnaast ligt het voor
de hand dat er op Madeira
veel vis wordt gegeten. Tonijn
is er in overvloed en dan vers
en niet uit blik. Barracuda,
zeebrasem, inktvis, bonito en
vliegende vis prijken er alle
maal op het menu. Maar het
meest gegeten is wel de espa
da, een lange slanke vis die de
vissers van Madeira met
handlijnen ophalen van een
diepte tot 2000 meter. Als ze
aan boord komen vertonen de
espadas alle kleuren van de
regenboog. Maar eenmaal uit
hun element slaan ze zwart
uit. De espada heeft een ver
vaarlijke bek met vlijmscher
pe tanden en wie een hele vis
koopt krijgt hem van de vis
handelaar als een hoepel mee:
de staart geklemd tussen de
tanden. Voordat er plastic
zakken bestonden, zag je op
Madeira de bussen rijden met
buiten de raampjes allemaal
van die zwarte hoepels. Zo na
men de vróuwen uit de dorpen
de vis mee naar huis. Espada
is in Nederland niet te krijgen,
het heeft dan ook geen zin
daarvoor een recept te geven.
Wel kunnen we hier bacalhau
krijgen, gezouten en gedroog
de kabeljauw. Deze vis wordt
verkocht in de toko's met Su
rinaamse ingrediënten. An
ders kan ook stokvis als ver
vanger dienen in het volgende
recept. De vis moet dan na het
weken eerst gaar worden ge
kookt. Met de echte Portuge
se bacalhau hoeft dat niet. Die
laten we 24 weken, waarbij het
water regelmatig dient te wor
den ververst.
ren de room erdoor en laat de
soep niet meer koken.
BACALHAU UIT DE OVEN
Ingrediënten: 500 gram bacal
hau, 24 uur geweekt, 6 grote
aardappelen, twee dikke plak
ken gekookte ham, 2 hardge
kookte eieren, Vier ontpelde
tomaten, vier soeplepels olijf
olie, 1 soeplepel gehakte bies
look, zwarte peper, 1 eetlepel
gehakte peterselie, 3 teentjes
knoflook, 3 laurierbladeren,
een snufje kerriepoeder. Be
reiding: haal het vel van de
KOOLSOEP (CALDO VER-
DE)
Ingrediënten: 1 savooiekool,
250 gram zout varkensvlees, 1
1/2 liter water, 300 gram aard
appelen, 1 ui, 1 eetlepel olijfo
lie, 2 teentjes knoflook, 1 dl
room, peper. Bereiding: Schil
de aardappelen en snij ze in
schijfjes. Breng het water aan
de kook en doe daarin het in
dobbelsteentjes gesneden
vlees met de aardappelschijf
jes, de hele teentjes knoflook
en de hele ui. Kook de aardap
pel gaar, haal ze uit het water
en pureer ze. Doe dan weer bij
het vlees en voeg ook de fijn-
geschaafde kool toe. Kook de
kool gaar. Haal het vlees uit
de soep en zet dit apart. Haal
ook de ui en knoflook en ui er
uit. We hebben die niet meer
nodig. Doe de soep in een mi
xer en laat die een minuut
draaien. Wrijf de soep door
een zeef en breng hem aan de
kook, doe het vlees er weer bij
en breng de soep op smaak
met peper. Voeg de olijfolie
toe. Roer vlak voor het serve-
bacalhau en verwijder de gra
ten. Verdeel de vis in kleine
stukjes. Kook de aardappelen
bijna gaar en snij ze in schijf
jes. Ontvel de tomaten en snij
ze in schijfjes, hak de ham in
kleine stukjes, snij de eieren in
schijfjes. Verwarm intussen
de oven voor op 200 graden
Celsius. Neem een glazen
ovenschotel en schik de bacal
hau op de bodem. Strooi er
wat peper en kerriepoeder
over en leg dan een laagje ham
op de vis. Leg daarop de schijf
jes ei en vervolgens de ham.
Het volgende laagje bestaat
uit de tomatenschijfjes en ten
slotte bedekken we alles met
de aardappelschijfjes. Strooi
nog wat peper over de aardap
pels en steek de knoflookjes
en de laurierblaadjes opzij
langs de wand van de pot.
Giet tenslotte de olijfolie over
de aardappelen en zet de scho
tel zonder deksel een kwartier
in de oven. Serveren met een
gemengde salade.
RIEN VAN RE EMS
Om de fiets op slot te zetten zijn er ringsloten, beugelsloti
kettingsloten. Alleen met de laatste twee typen kaneenl
aan paal of hek geketend worden.
Nadeel van zo'n beugel of ketting is de zwaarte en de or®<
Een tussenoplossing is een smal beugelslot van de firma 4
Te smal voor bevestiging aan de verkeerspaaltjes,
breed genoeg voor bevestiging aan een fietsenstandaarï
zo'n slimme slothaak. De beugel is van gehard staal, het
dat overigens meestal de zwakste plek is van het geheel
messing. Gezien bij Halfords voor 19,50 gulden.
Becel heeft een reeks receptenboekjes onder de naamKo
naar Hartewens. Dezer dagen is het derde deeltje in dezer
verschenen. Aardige dagmenu's met een gemiddelde
dingswaarde van 1950 Kcalorieën per persoon.
De receptenboekjes zijn gratis verkrijgbaar in de meestest
markten. Ze zijn ook aan te vragen via een briefkaartje bij
cel, Postbus 744, 4870 CB in Etten Leur.
Barbecuen mag het grootste genot op het gebied van bui
koken zijn, niet zelden komt het er op neer dat de I
miezerig met een paraplu in de hand rond de grill scharrel
de rest van het gezelschap binnen een droog heenkomen)
gezocht.
Wie denkt niet bestand te zijn tegen dit soort deprimert
ervaringen die kan twee dingen doen: of nooit meer bi
of binnen barbecuen. Dat laatste kan met de nieuwe ele!
sche barbecue van Tefal. Onder het verwarmingselement
speciaal voor gebruik binnenshuis, een waterreservoir, Ve
vleessappen druppelen tijdens het roosteren in het watery
door u niet bang hoeft te zijn op dat ze al roetend verbram
Een bijkomend voordeel van dit waterbad is dat het vlee
sappiger boven blijft. De elektrische barbecue, die een va
gen heeft van 2000 Watt kost in de winkel f 139.
Waterkokers gaan langzaam maar zeker de traditionelel
ketels verdrijven, zo lijkt het. Althans, ze zijn aardig in
komst. Niet zo verwonderlijk, gelet op de voordelen.
Bij de waterketel is bijna nooit precies te doseren hoeveeli
er gekookt moet worden. Een waterkoker biedt dat vooi
wel. Bijvoorbeeld de Jet van Krups. Daar kun je precies
liter water in afmeten die daarbij dan bovendien in driem
ten aan de kook is.
Tegelijk is er veel veranderd aan de vormgeving vandewi
kokers. Ze zijn handiger in het gebruik geworden, vooraloo!
ze simpel van het snoer los te klikken zijn. Er blijft echte
nadeel aan die waterkokers kleven. Dat is de prijs. De oude
trouwde fluitketel blijft stukken goedkoper.
ggf !PJM|
Waterkoker in opmars.
f
Wat is bladeren in oude
kookboeken toch leuk.
Enerzijds kom je er allerlei pro-
dukten en recepten in tegen
waarvan je dacht dat ze vroeger
niet bestonden, anderzijds zie je
dat men vroeger heel anders
met de ingrediënten omging
dan wij nu doen. En de prijzen!
Die staan er bij elk recept bij, in
het 'Geillustreerd kookboek
door A. Simonsz, gediplomeerd
leerares in het koken'.
De schrijfster geeft iedere huis
vrouw ook het advies een kas
boekje bij te houden. „Wordt dit
op eene practische en weinig
tijdroovende wijze gedaan, dan
kan zij met een oogopslag en
weinig moeite haar financieëele
toestand overzien. Het kasboek
je kan zoowel dienstig zijn voor
de huisvrouw als voor hare
dienstbode, die elke dag eene
vaste som voor de keuken ont
vangt". Maar laten we eerst eens
naar een recept kijken.
Lamscoteletten a la royale: 8
lamscoteletten (f2.00), 400 gram
kalfsvleesch (48 cent), 100 gram
boter 14 cent), peper, zout, noot-
muscaat (1 cent), 1 ei (5 cent), 1/2
eetlepel gehakte peterselie, 1/2
eetlepel in boter gaar gekookte
sjalotten, 1 sneetje wittebrood (5
cent), 1 ei, paneermeel (10 cent).
Totaal f2,83.
„De coteletten, waarvan langs
het lange been al het vleesch of
vet is afgesneden, afschrappen,
kloppen en zouten, en aan eene
zijde in de koekepan bruin bak
ken. Het kalfsvleesch malen,
vermengen met zout, peper, pe
terselie enz. en de gebakken zij
de van de coteletten dik met de
ze massa bestrijken. Vervolgens
de coteletten paneeren en ze aan
beide kanten bruin bakken.
Hierbij geeft men eene champig
non-, truffel- of tomatensaus".
Helaas vermeldt mevrouw Si
monsz niet hoe zij eene champig
non- of truffelsaus bereidt. En
haar tomatensaus maakt ze met
tomatenpuree, op een manier
die ons niet zo zou smaken. Maar
de koteletten wil ik ook wel eens
op deze manier proberen te be
reiden. Alleen koop ik dan wel
kalfsgehakt.
Mevrouw Simonsz kookt op een
kolenfornuis. Bij haar keuke
ninventaris geeft ze op dat „1
geëmailleerd circulatiefornuis
78 c.M. bij 52 c.M." te koop is
voor f 30,-. Daarbij zijn dan no
dig 1 kolenbak, 1 kolenschop, 1
pook, 1 tang samen voor f2,-.
pan met water wordt op een
vlam gezet om steeds te blijven
koken, tot de gerechten gereed
zijn. De meest bekende soorten
zijn: de Nederlandsche stoom-
koker (systeem Vingerhoets),
verkrijgbaar bij de Firma Kruyt
en Co. te Amsterdam, en de Be-
veridge-stoomkoker, te beko
men bij de Firma Voordendag te
Dordrecht. Bij beide fabrikaten
worden uitvoerige beschrijvin
gen verstrekt, waardoor het on-
noodig is hier verder uit te wei
den over het gebruik er van".
Wel, dat is leuk om te weten. Ook
vroeger al, lang voordat verko
pen een bijna wetenschappelij-
Ze vertelt dat „de beste fornui
zen zijn de geëmailleerde circu-
latiefomuizen. Het zijn kachels,
waarbij veel partij van de warm
te getrokken wordt. De ver
warmde lucht wordt onder de
plaat, om de ovens en den water
ketel geleid, voor ze door de pijp
afgevoerd wordt. De geheele bo-
venplaat wordt verwarmd,
waardoor het onnoodig is, de
pannen met het vuur in aanra
king te brengen. Dit voorkomt
aanbranden der spijzen en slijta
ge van de pannen. Geëmailleer
de fornuizen worden met water
afgenomen, het voortdurende
poetsen, wat bij ijzeren kachels
noodzakelijk is, is hier onnood
ig".
Maar mevrouw Simonsz propa
geert ook het gebruik van een
stoomkoker (f15). Wel, dat waren
we in de Nederlandse keuken ja
renlang verleerd. Pas de laatste
tijd is er weer een groeiende be
langstelling voor deze manier
van voedselbereiding. „In een
stoomkoker worden de spijzen
door middel van stoom gaar. De
ke aanpak kreeg en marketing
ging heten, gaven fabrikanten
kookboeken cadeau.
En servetten vouwen komt de
laatste tijd ook weer in de be
langstelling. Er is zelfs een spe
ciaal boekje over deze kunst ver
schenen. Mevrouw Simonsz
geeft in haar boek een tiental
voorbeelden, waarvan ik hier
„De Tasch" wil noemen. „Hier
toe neme men een langwerpig
servit, vouwe dit te zamen en
legge er in het midden eene
stolpplooi in van 6 centimeter
breed en 3 centimeters diep (fig.
a). Vervolgens vouwe men de
beide zijden, evenwijdig met de
plooi, naar het midden, zoodat
ze onder de plooi vallen (fig. b).
Neem het servet nu zóó, dat de
plooi aan de rugzijde komt en
maak om en om vouwende fig. c
(iedere helft wordt in zessen ver
deeld). Men legt de stukken bo
ven en onder de plooi open en
verkrijgt den gewenschten
vorm".
MARTIN VAN HUIJSTEE
De beide Duitse postadmi
nistraties (de Deutsche
Bundespost en de Bundes-
post Berlin) doen er de laatste
jaren alles aan de dalende lijn
in de verkoopcijfers van de
Jugendmarken weer in op
waartse richting te stuwen
door motieven op de zegels te
brengen, die vooral de jeugd
moeten aanspreken. Zo wer
den het vorige jaar - na een
wedstrijd onder de lezers van
een popblad - pop- en rocki-
dolen, zoals Buddy Holly, El-
vis Presley, John Lennon en
musicerende jeugdgroepen
afgebeeld, en dit jaar staat de
kleurige wereld van het cir
cus centraal.
Het is echter om twee redenen
twijfelachtig of ze in hun stre
ven zullen slagen. Er wordt
namelijk om te beginnen ten
onrechte te veel teruggekeken
naar het begin van de hecti
sche jaren '80, toen de specu
lanten (dus niet alleen in Ne
derland) de verkoopcijfers
naar grote hoogte joegen.
Voor de comités en stichtin
gen die goede doelen dienen
met het geld dat bijslagseries
opbrengen waren die specu
lantenjaren inderdaad gou
den tijden. Maar de speculan
ten zijn verdwenen en bijslag
zegels worden nu doorgaans
alleen nog gekocht door filate
listen en door mensen die goe
de doelen willen steunen.
wel een beetje veel te worden.
Vooral nu in de Bondsrepu
bliek de tarieven per 1 april
ook nog omhoog zijn gegaan.
Vorig jaar moest voor een se
rie van vier zegels nog ƒ2,60
plus 1,30 bijslag worden be
taald, maar nu is dat ƒ3,10
plus ƒ1,45 geworden. Dat is
een prijs geworden die veel
mensen er toch van weer
houdt een extra serietje te ko
pen.
Zoals opgemerkt staan de mo
tieven op de twee series Ju
gendmarken, die op 20 april
zullen verschijnen, dit jaar in
het teken van de 'wereld van
het circus'. Op de Westduitse
zegels zien we achtereenvol
gens: 60 30 pfennig, een oli-
fantengroep; 70 30 pfi, een
ballerina op een paard; 80 35
pfi, een clown en 100 50 pfi,
een circustent.
De zegels Deutsche Bundes
post Berlin tonen: 60 30 pfi,
een dompteur en een roofdie-
rengroep; 70 30 pfi, een tra
pezewerker; 80 35 pfi, jongle
rende zeehonden en 10 50
pfi, een jongleur. De loketver
koop voor beide series eindigt
30 september.
loop worden gebracht. Eén
daarvan is ook nog eens weer
een bijslagzegel. De zegel
wordt uitgegeven ter gelegen
heid van Iphala '89, de Inter
nationale Philatelistische Li-
teratur-Ausstellung in Frank
furt am Main, die van 19 tot en
met 23 april wordt gehouden.
Op de zegel in de waarde van
100 pfi met een bijslag van 50
pfi zien we in een boekje enke
le postzegels met daarvoor
een posthoorn. Einde ver
koop: 30 september.
Tot slot komt op 20 april een
100 pfi-zegel uit naar aanlei
ding van de derde directie ver
kiezingen voor een Europees
Parlement. We zien op de ze
gel naast de vlag van Europa
de vlaggen van de twaalf EG-
lidstaten.
Dan komen we bij het tweede
punt: de bijslag begint ook
Behalve de Jugendmarken
zullen er op 20 april ook nog
twee bijzondere zegels in om-
OOSTENRIJK - Dit jaar heb
ben we nog geen aandacht be
steed aan Oostenrijkse emis
sies. Dat is ook niet zo verwon
derlijk, want de Oostenrijkse
post is pas op 17 maart met de
eerste zegel 1989 gekomen.
Daarna evenwel is men weer
als vanouds full speed aan de
slag gegaan. Op 17 maart dan
verscheen een 5 schilling-ze
gel (oplage 3 miljoen stuks) ter
gelegenheid van het 900-jarig
bestaan van het bij veel toeris
ten bekende benedictijner
stift Melk (1089-1989). Het mo
tief op de zegel is ontleend aan
een fresco van Paul Troger,
die is te zien in de Kolomani-
zaal in het stift: Markgraaf
Leopold II leidt de monniken
uit Lambach Melk binnen.
Eveneens op 17 maart ver
scheen een 4 s.-zegel (oplage 3
miljoen) die het 25-jarig be
staan van het diocees Inns
bruck markeert. Afgebeeld
wordt het beeld Madonna van
Lukas Granach dem Alteren
(1472-1553) die bij het hoogal
taar in de Dom van Innsbruck
staat.
WHH
Op 24 maart werd een 6 s.-por
tretzegel (oplage 3 miljoen)
uitgebracht ter ere van de
150e geboortedag van Marian
ne Hainisch (1839-1936),
grondlegster, voorzitster en I
tot haar dood ere-presidentel
van de Oostenrijkse Bond van
Vrouwenverenigingen.
Weer een week later - op 3
maart - werd een 6 s.-zegi
(oplage 2,95 miljoen) uitgege-1
ven ter gelegenheid van de se-1
reldkampioenschappen
zweefvliegen in Wiener Neus-1
tadt en de wk-paraskien in I
Damüls. Links op de zegf
zien we een zweefvliegtuig I
met op de achtergrond de cob- i
touren van Wiener Neustadt I
en rechts een parachutist bo-1
ven de 'Mittagsspitze' in Vo-1
ralberg.
i ngtisMS
t J'f .i
Wfp u t Tk ITTF RJlM
STEMPELNIEUWS - Van U
tot en met 23 april wordt dooi
PTT Post Filatelie een bijzon
der stempel gebruikt ter gete
genheid van de Duitse ten
toonstelling Naposta-Ip®
'89. Correspondentie na®
PTT Post Filatelie, Post»
30051, 9700 RN Groninget-
Van 3 tot en met 29 april wo®
in Sittard een stempelvlaggfi
bruikt met de tekst 'Limbuj
provincies zonder grens 183''
1989' en van 10 april toten®1
5 mei een stempelvlag met®
tekst 'Nationale' Pos®8
tentoonstelling Limphüa
Kerkrade 5-7 mei'. In beide ge
vallen correspondentie na®
Regiokantoor Zuid-O®
Postbus 99100, 6130 NA
tard.
0 hero
