arrie Stevens regisseert
A Night at the Cotton Club'
uitenlandse schrijvers
Iverkopen slecht in VS
Country-prinsessen leidden zes
jaar geleden armoedig bestaan
kunst en cultuur
ff
boreografie IN HANDEN VAN BILLY WILSON
MOEDER NAOMI EN DOCHTER WYNONNA
m
DONDERDAG 13 APRIL 1989
Emoties
Bestsellers
Eco en Kundera
Nobelprijzen
Sprookje
Door de BTW verhoging is wassen in Nederland een stuk duurder ge
worden. Echter, Dobbelman bewijst dat goed verwijderen van vuil en vlekken
niet duur hoeft te zijn. Dus, waarom duur wassen als het ook voordelig kan?
I
(Door Robert Grijsen)
l-v e tijd is rijp voor musicals met
I) kwaliteit, met echte mensen
ten'phoney' emoties. Je merkt het
I zaai. Het publiek is waanzinnig
lousiast." Dat zegt Barrie Ste-
nu eens niet in de functie van ju-
l'maar als regisseur van de musi-
|a night at the Cotton Club', die
r in première gaat.
ijn al twee uitverkochte try-outs
:est en de reacties daarop hebben
ens gerustgesteld. Het slaat aan,
ingelstalige produkt met een ge
zwarte cast en een verhaal dat
,t show ook enige tragiek bevat,
ight at the Cotton Club' is een
algische terugblik naar de jaren
Plaats van handeling: de legen-
sche Cotton Club in het New York-
arlem. De plek waar zwarte enter-
:rs hun kunsten mochten verto-
voor een blank publiek. In de mu-
wordt de sfeer van de club zo au-
tiek mogelijk getroffen. De arties-
vorden zowel in hun werk als ach-
le schermen gevolgd, en ondertus-
iioren we veel beroemde songs uit
tijd: 'Stormy weather', 'Bye Bye
:kbird', 'Ain't misbehavin' en 19
:re nummers.
ie Stevens: „Het wonderlijke is
de teksten van de liedjes nu een
andere betekenis hebben door de
lier waarop ze in het script ge-
itst zijn. Je merkt: die liedjes wa-
Iren.o sterk geschreven. Na al die jaren
fcibben ze nog zoveel kracht. Gellukig
■hpbi ien we iemand als Madeline Bell.
is een rasartieste. Ik kende haar
haar zangkwaliteiten, maar ze
If: nu bewezen dat ze ook een actri-
I Ze moet hier een flinke rol spelen:
(and die aan de top van haar carriè-
en dan daalt naar de bodem. Door
|nden in de Cotton Club krijgt ze
weer een beetje stimulans. Dat
ht heel sterk naar voren, dat doet
peline heel goed."
de schrijver van het script,
Korlas Barron, is Stevens vier
^Binden geleden naar New York ge-
Hn voor research. „Daar zijn we de
^lliotheken ingedoken. En naar Har-
1 geweest, om de hele ambiance te
Barrie Stevens
bekijken. In de jaren dertig was dat
een mooie plek, maar ze heeft nu een
effect van vergane glorie, toch tra
gisch. Die research vind ik erg belang
rijk. Als je met zo'n produktie bezig
bent vind ik dat je je huiswerk moet
doen. Dat je niet alleen het boek als
wet neemt, maar ook veel achtergron
den verzamelt. Dat is mijn uitgangs
punt geweest."
Het is even wennen om Barrie Stevens
als regisseur te zien, terwijl de choreo
grafie door iemand anders wordt ge
daan: Billy Wilson, de man achter het
succesvolle 'Bubbling Brown Sugar'.
Stevens: „Iedereen had iets van: waar
om doe je het zelf niet? Die uitdaging
had ik wel, maar ik vind dat als je het
lef hebt een zwarte musical te doen, je
ook een zwarte choreograaf moet heb
ben. Met zwarte mensen is er toch een
ander gevoel dat 'neergezet' moet wor
den. Dan vind ik het foüt mijn ambi
tieuze kant naar voren te laten komen.
Het gaat erom wat essentieel is voor de
produktie. Bovendien wil ik meer naar
de regie-kant. Ik heb jarenlang het ge
noegen gehad choreograaf te zijn. Nu
wil ik mijn ervaringen verplaatsen
naar een andere situatie. Op een ande
re manier met acteurs omgaan. Dat is
een vreemde rolwisseling."
Het samenwerken met Wilson ging
uitstekend. „We hebben heel nauw
met elkaar samen gewerkt. Die com
binatie bleek heel fascinerend. Als
zwarte Amerikaan durft iemand als
Wilson veel meer met het richten van
emoties, en daarnaast sta ik dan met
mijn super Engelse opvoeding. Dus
het was voor mij gelijk een goede leer
school."
'A night at the Cotton Club' is de eer
ste grote musicalregie van Barrie Ste
vens. Eerder regisseerde hij de klein
schalige produktie 'Better times', en
daardoor kreeg hij de smaak te pak
ken. „Diep in mijn hart hoop ik dat het
lukt. Ik voel me zo gelukkig als ik re
gisseer. Maar ik heb inderdaad een
stempel door de 'Soundmixshow'. Na
tuurlijk ben ik dankbaar voor het suc
ces daarvan, maar het houdt me ook
weg van de artistieke dingen. Daarom
wil ik nog even wachten met het aan
nemen van televisiewerk voor het vol
gend seizoen."
„Ik zou niet de rest van mijn leven de
'Soundmixshow' kunnen doen. Het is
een onderdeel van het vak, maar ik
moet ook verder. En ik word ouder. Ik
ben 44 en heb nu iets van: ik moet een
hele andere richting op. Een groot risi
co, ja. Maar als je dat niet neemt veran
dert er nooit wat."
Door Sehyon Jor)
J iet-Amerikaanse fabrikanten
I van auto's en televisietoestel
pen hebben geen problemen bij het
linden van een afzetmarkt in de
lerenigde Staten. Voor buitenland-
Ie schrijvers ligt dat anders. Zelfs
Buitenlandse Nobelprijswinnaars
lebben soms moeite hun boeken in
le VS aan de man te brengen. Euro
pese bestsellers behalen zelden die-
lelfde status in de VS, terwijl Ame-
likaanse toppers ook in het buiten
land hoge verkoopcijfers halen.
Volgens ingewijden in het uitgevers-
pak hebben Amerikaanse uitgevers
Ir weinig belang bij buitenlandse
Ichrijvers te laten vertalen, omdat er
lo'n enorm aanbod is van Engelsta
lig werk. Bovendien schiet bij de
neeste Amerikaanse uitgeverijen de
talenkennis tekort om boeken die in
pet buitenland verschijnen op hun
paarde te kunnen schatten. Wat er
pan buitenlands werk verschijnt
wordt meestal vertaald door univer-
|iteitsuitgeverijen en andere kleine
pma's, die geen geld hebben voor
grootscheepse reclamecampagnes.
Tierikaanse lezers interesseren
lich eerst en vooral voor de zaken
pan hun eigen land. „De meeste
Amerikanen lezen geen vertaalde
boeken", zegt John Baker, hoofdre
dacteur van het uitgeversblad Pu
blishers Weekly. „Zij zijn niet geïnte
resseerd in culturele en politieke za-
pen van andere landen".
ferestrojka, de internationale best-
|e"er van de hand van So vj et-partij-
|eider Michail Gorbatsjov, heeft het
^et 100.000 verkochte exemplaren
"i de massaal televisie kijkende VS
F atief niet slecht gedaan, maar dat
f'Jfer is niet te vergelijken met de
porwachte verkoop van de autobio
grafie van oud-president Reagan die
binnenkort op de markt komt. Ter
Vergelijking: Het boek van Gorbats-
lnnWerd 'n Nederland door meer dan
r 00 mensen gekocht. Hoeveel
flensen het ook lazen is niet bekend.
Tsjechoslowaakse dichter Jaroslav
Seifert, die hem in 1984 ontving. Hun
boeken zul je in een Amerikaanse
winkel niet gauw aantreffen.
In tegenstelling hiermee zijn bui
tenlanders wel geïnteresseerd in
Amerikaanse boeken, mede onder
invloed van het grote aanbod aan
Amerikaanse televisieprogram
ma's en films. De meeste Ameri
kaanse bestsellers worden ook best
sellers in Europa.
In 1987 zijn in de Verenigde Staten
55.000 nieuwe boeken, fictie en non
fictie, verschenen. Daaronder waren
slechts 1.600, minder dan 3 procent,
vertaalde werken.
In Europese landen loopt het aan
deel aan vertaald werk soms op tot
40 procent, aldus Carol Janeway, re
dacteur bij Alfred A. Knopf, een uit
geverij die vrij veel buitenlands werk
op de markt brengt. Volgens Stepha
nie Dinkins van de in New York ge
vestigde Japanse uitgeverij Kodans-
ha worden vertaalde Amerikaanse
boeken ook in Japan verslonden.
Terwijl vorig jaar slechts veertig Ja
panse boeken, en dan nog meestal
economische werken, in het Ameri
kaans werden vertaald, verschenen
de meeste Amerikaanse bestsellers
wel in het Japans. The Sands of Time
van Sydney Shelldon, The Recko
ning van David Halberstam, en The
Rise and Fall of the Great Powers
van William Kennedy verkopen
goed in Japan. Dinkins schat dat
twintig Amerikaanse boeken in Ja
pan worden uitgegeven voor ieder
Japans boek dat voor de Amerikaan
se markt wordt vertaald.
De lijst van 15 bestsellers van de New
York Times bevatte op 9 april niet
één vertaling. Volgens Matthew
Goldberg, directeur van de grootste
Amerikaanse boekhandelketen Bar
nes and Noble, liggen economische
motieven ten grondslag aan deze on
evenwichtigheid. Amerikaanse uit
gevers willen gewoon niet investeren
in onverkoopbare boeken, zegt hij.
Ook is er het probleem van de verta
ling. Hoewel voor het vertalen van
een redelijk dik boek meestal niet
meer wordt betaald dan 5.000 dollar,
betekent dat toch een extra uitgave,
die men niet graag doet zolang er nog
voldoende Engelstalige boeken
voorhanden zijn.
Dit betekent overigens niet dat bui
tenlandse auteurs in de VS nooit de
bestsellerlijst halen. De Britse
schrijvers Jeffrey Archer en Barba
ra Taylor Bradford verkopen bij
zonder goed in de VS. Van De Naam
van de Roos van Umberto Eco zijn in
de VS 300.000 ingebonden exempla
ren verkocht, waarmee dat boek
ook naar Amerikaanse maatstaven
een bestseller is geworden. De on
draaglijke lichtheid van het Bestaan
van de Tsjechoslowaakse schrijver
Milan Kundera haalde weliswaar
minder hoge verkoopcijfers, maar
deed het relatief toch heel best in de
/oen de Egyptische schrijver Na-
pub Mahfouz vorig jaar de Nobel
prijs won, waren in de VS tien van
fijn boeken verkrijgbaar. „Maar de
Fleste lagen bij ons in het magazijn
meslagen", zegt directeur Don
perdeck van Three Continents
pess in Washington, een van de
Pee uitgevers van Mahfouz. Her-
jre(? zeSl dat per jaar zo'n 400 tot 500
loek5n van de Egyptische schrijver
en verkocht. Toen het nieuws
j er de Nobelprijs bekend werd
.eeA de verkoop vanzelfsprekend,
L onSeveer 4.000. Maar dat is al-
ded[ aan het afzakken", aldus Her-
etzelfde verhaal ging op voor de
tip Mstschrijver Claude Simon, die
1 Nobelprijs in 1985 kreeg, en de
Claude Simon.
Naguib Mahfouz.
Umberto Eco.
VS, zegt Baker. Beide boeken wer
den met succes verfilmd.
Deze auteurs waren al bestsellers
voor zij in de VS uitkwamen. Met
buitenlandse auteurs die minder be
kend zijn neemt men liever geen risi
co, ook al zijn zij door de kritiek aan
geprezen. Hier speelt ook het gebrek
aan talenkennis een rol, zegt Jane
way. De meeste Amerikaanse uitge
vers spreken, in tegenstelling tot
hun Europese collega's, alleen En
gels, en zijn daardoor niet op de
hoogte van wat er in het buitenland
verschijnt.
Herdeck van Three Continents Press
zegt dat de kleinere uitgeverijen, zij
het op bescheiden schaal, een
groeiend aantal buitenlandse boe
ken op de markt brengen. Maar om
dat die boeken niet in de plaatselijke
boekhandels liggen, weet het pu
bliek niet dat ze verkrijgbaar zijn.
„De meeste mensen weten niet datje
vertaalde boeken rechtstreeks bij de
uitgeverij kunt bestellen", zegt Her
deck.
Volgens Herdeck zouden de Ameri
kaanse uitgeverijen gemakkelijk een
einde kunnen maken aan de scheve
verhouding. Als de uitgeverijen elk
jaar 30 tot 40 buitenlandse boeken in
hun aanbod opnemen, en geschool
de mensen aantrekken om de ver
koop ervan via lezingen te bevorde
ren, moet de situatie in vijf tot tien
jaar kunnen worden rechtgetrokken.
Maar het is onwaarschijnlijk dat zij
dat willen, erkende Herdeck.
Europese bedrijven hebben de afge
lopen tijd meer financiële belangen
verworven in Amerikaanse uitgeve
rijen, maar er zijn nog geen tekenen
die erop wijzen dat dit zal leiden tot
en groter aanbod van buitenlandse
boeken.
MMMHHMMI
Moeder Naomi (links) en dochter Wynonna, als het country-duo The Judds.
(Door Louis Du Moulin)
De televisieserie over hun leven
hebben The Judds bij nader in
zien afgezegd. „Ons leven is veel
mooier en interessanter dan Holly
wood kan bevatten", stelt Naomi, de
moeder van het zangduo uit Nashvil
le, waarvoor ook Nederland 'einde
lijk' begint warm te lopen.
De oudste country-girl legt uit dat
het 'hele project' was bedoeld om ook
dochter Ashley de showbusiness bin
nen te loodsen. „De offers die werden
gevraagd, waren echter te groot. We
zouden met onszelf in de knoop zijn
geraakt als we ons in het keurslijf
hadden laten stoppen, dat die zoge
naamde heren in Californië voor ons
hadden bedacht. Die lui zijn zo bezig
met de algemene smaak, dat ze de in
telligentie van het kijkerspubliek on
derwaarderen."
The Incredible Story Of The Judds is
het klassieke (Amerikaanse) verhaal
van een loopbaan vanuit een bijna
onmogelijke uitgangspositie. Nog
geen zes jaar geleden behoorden Nao
mi en Wynonna tot het kansarme
deel van de natie, dat slechts kan dro
men van een muzikale carrière. Voor
al voor moeder Judd was het leven
nauwelijks een pretje. In de steek ge
laten door haar, via de drank ont
spoorde echtgenoot had ze jarenlang
moeten vechten voor een menswaar
dig bestaan voor haarzelf en haar
twee jonge dochters. Terugblikkend
op die uitzichtloze periode zegt Nao
mi:
„Wynonna en Ashley hebben nooit
geweten hoe erg het was. Zelf wist ik
me soms echt geen raad meer. Die
wanhoopsbuien hebben beslist hun
sporen op mijn ziel achter gelaten.
Mijn huidige rijkdom is nog steeds
iets onwerkelijks voor mij".
Nashville, waar de Judds oor
spronkelijk afkomstig uit Ashland,
Kentucky na diverse zwerftoch
ten neerstreken, bleek de beloofde
stad. Naomi kwam als verpleegster
in aanraking met producer Brent
Maher, de vader van een van haar
patiëntjes. Deze invloedrijke platen-
jongen eerder succesvol met Ken
ny Rogers en Dolly Parton beloof
de te luisteren naar het hem toege
stopte demobandje. Spoedig daarna
konden Naomi en Wynonna, die net
een baantje als secretaresse had be
machtigd, hun eerste spaarcenten
investeren in een paar nieuwe jur
ken van 20 dollar per stuk. Het aan
gename deel van hun sprookje was
begonnen!
De koppeling van de twee natuurta
lenten aan een professioneel appa
raat (producersteam, schrijvers-
ploeg, management, twee eensgezin
de platenlabels) heeft geleid tot een
stroom hits en eervolle onderschei
dingen.
Daarnaast heeft een noodzakelijke
'verzustering' tussen moeder en
dochter plaats gevonden, laat eerste
stem Wynonna weten. „We hadden
altijd veel met elkaar gezongen, maar
24 uur per etmaal met elkaar optrek
ken is iets anders. Daar hebben we
flink aan moeten wennen. Er zijn pe
rioden geweest dat we elkaar niet
konden luchten of zien. Dan moesten
we toch samen optreden en dat lukte.
Dat zegt wel iets over de kracht van
muziek, vind ik. Als die je de gevoe
ligste conflicten kan doen vergeten,
moet die wel bijzonder zijn".
Naomi, met haar 43 lentes bijna ne
gentien jaar rijper dan haar nazaat,
vult aan: „Onze liefde voor dezelfde
muziek heeft ons nader tot elkaar ge
bracht dan we ooit voor mogelijk
hebben gehouden." Buiten de onder
linge spanningen zeggen The Judds
geen stress als gevolg van hun snel
gerezen stardom gekend te hebben.
Wynonna: „Dat komt wellicht door
dat ma alleen de dingen doet waar ze
zelf achter kan staan. In Nashville
heeft men dat ook al snel door gehad.
Daarom ligt de creatieve controle in
laatste instantie toch bij ons zelf."
Naomi „Wij zijn country-girls en voe
len er niets voor over te schakelen op
een ander repertoire. Gelukkig is het
ook niet nodig, want er is een heront
dekking van de country-muziek
gaande. De zogeheten New Country,
die er is gekomen als reactie op het
geflirt van Nashville met de popmu
ziek en die wij met nieuwe sterren als
Randy Travis en Dwight Yoakam
vertegenwoordigen, trekt zonder
poespas een miljoenenpubliek. Dat
tekent de behoefte aan pure liedjes
over de gewone dingen des levens, die
toch zo fraai kunnen zijn.
„Wat dat betreft zijn wij een levende
paradox geworden. We zingen over
de pracht van een fijn gezinsleven en
andere huiselijke geneugten, terwijl
we zelf alleen op pad zijn en voor on
ze vriendjes amper tijd hebben".
Wynonna: „We gaan er niet aan on
der door, omdat de band met onze
fans zo stevig is. Dat is het grote ver
schil tussen pop en country: popster
ren zijn naarmate ze populairder
worden steeds minder benaderbaar.
Een country-ster staat altijd klaar
voor zijn fans. Na optredens zitten
wij soms tot diep in de nacht met ze
te praten. Voor hen is dat hardstikke
leuk, voor ons zeer leerzaam. Zo
worden wij, die in een exclusieve
goudviskom zijn terecht gekomen,
met onze neus op het leven van alle
dag gedrukt".
Naomi: „Hetzelfde geldt voor inter
views. Voor ons werkt dit gesprek als
een bezoek aan de psychiater!"
The Judds deden ons land voor het
eerst in 1985 aan. Dat bezoek maakte
destijds op hen meer indruk dan op
Nederland. Het was hun eerste grote
buitenlandse reis en ze hadden zich
danig op een kennismaking voorbe
reid. „We wilden niet overkomen als
stereotiepe Amerikanen die aan Hol
land maar een paar dagen wensen te
besteden".
Toen behoorde 'Why Not Me' al tot de
bagage van het duo. Pas nu heeft dit
nummer hier de hitparade bereikt en
gezorgd voor de erkenning van de
roodharige harmonie-specialisten.?
Naomi: „'Why Not Me' is meer dan zo
maar een liedje. Het herbergt de
Amerikaanse Droom in zich en geeft
de mensen hoop. Zeker in de uitvoe
ring van ons, twee voormalige Asse
poesters die het helemaal hebben ge
maakt. Het is daarom een ideale in
troductie van The Judds".
In café De Pompe aan de Grote
Markt in Goes wordt morgen (vrij
dag) een roek-sessie gehouden met
de ex-Brood bassist Freddie Ca-
valli en de Zeeuwse gitarist/zanger
Kees Schipper. Daarnaast treden
aan Winfried van Vliet (ex-Silver
Eagle Express, Taxfree Jam) op
drums en Laurent Vermunt (ex-
Herb, Mews The Mules). Het re
pertoire bestaat uit rock, rhythm
blues, ballads en aanverwante stij
len. Het optreden begint om 22.00
uur.
Het jongerencentrum Midgard
in Middelburg heeft morgen (vrij
dag) een dubbelconcert te bieden.
De Tilburgse formatie Rhinocaps
speelt stevige, soms agressieve
rockmuziek. De 'meidenband'
Jamrax verzorgt daarna een kort
maar hevig optreden. Het pro
gramma begint om 22.00 uur.
De rockformatie Innocent Eyes
uit Alphen a/d Rijn speelt morgen
(vrijdag) in het jongerencentrum
De Piek in Vlissingen. Het optre
den begint om 22.00 uur. De groep
laat zich inspireren door de muziek
van The Doors maar heeft ook veel
eigen werk op het repertoire staan.
De Bevelandse formatie Colds-
hot speelt morgen (vrijdag) in Bar
American in Middelburg. Het op
treden begint om 21.30 uur. De
Amerikaanse groep Wehrmacht is
er dinsdag vanaf 20.30 uur te ho
ren.
Het jongerencentrum De Botte
Hommel houdt zaterdag een New
Beat Party, waaraan twee disc-joc-
keys meewerken. De zaal is om
22.00 uur open.
Het jongerencentrum De
Klomp in Ovezande heeft zaterdag
twee Bevelandse groepen op het
podium. Coldshot opent het dub
belconcert om 21.30 uur. De forma
tie Juke Joints, die binnenkort
naar Frankrijk vertrekt voor op
tredens, verzorgt het tweede ge
deelte. De groep heeft inmiddels
twee elpees op haar naam staan,
'Dancing shoes' in 1986 en 'Red' in
1988.
Jongerencentrum Jamasj in
Terneuzen houdt zaterdag een An
ti-Apartheids Benefietdag, met
optredens van de punkgroep Bi-
tak uit Hulst, de Belgische hardco-
reband Chronic Disease, punk-
groep De Kift uit Amsterdam,
hardcoregroep Profound en de
Eindhovense formatie Afflict. De
opbrengst is bestemd voor de twee
jongerenorganisaties NANSO (Na-
mibian African National Student
Organisation) en SAYCO (South
African Youth Congres). Het pro
gramma begint om 14.30 uur.
Advertentie