niet op nominatie AKO-prijs
Ruzie bewindslieden als
een nachtkaars gedoofd
Albeda is bereid
om te bemiddelen
Verscherpt milieubeleid vraagt om 200 man extra
Onderzoek toont verband
bier en kanker aan
ROOS brengt
Omroep Zeeland
in verlegenheid
G<
SNAPPER MAAKT
MAAIEN AANGENAAM
ONTDEK HET VERSCHIL
BU CF
Exxons omgang
met Alaska
232e jaargang no. 73
Woensdag 5 april 1989
TLHNMA&nNEs OOK DIVERSE AKTIE MODELLEN
Marechaussee
Geneesmiddelen
Watersport
Onderwijs
BRIEF AAN MINISTER
CAO-CONFLICT VERPLEGING
Minder afval
/MOTORENREVBie7
/JWFRISOSTR 31. KRABBENDtJKE 0TI34-1255 A. PLESMANWEG 1. GOES 01100 32288 7
AMSTERDAM (GPD) Anders dan verwacht komt Ge
rard Reve met zijn roman 'Bezorgde ouders' niet voor op
een strikt geheime lijst van twintig auteurs waaruit van
daag de zes genomineerden voor de AKO-prijs gekozen
zullen worden. Renate Dorrestein ('Het perpetuum mobi
le van de liefde') en debutante Margriet de Moor ('Op de
rug gezien') staan wel op de lijst.
In uitgeverskringen wordt momenteel druk gespeculeerd
over de vraag welke zes schrijvers uiteindelijk kans zullen
maken op de AKO-prijs. Aan de prijs is een bedrag van
50.000 gulden verbonden, maar alle genomineerden profi
teren van de enorme belangstelling die er voor hun werk
ontstaat. Veel getipt zijn A.F.Th, van der Heijden met 'Het
leven uit een dag', Jeroen Brouwers met 'De zondvloed',
Adriaan van Dis met 'Zilver', M.M. Schoenmakers met 'De
honderd bochten van de koningsarend' en Herman Koch
met 'Red ons, Maria Montanelli'.
Vorig jaar werd de prijs gewonnen door Geerten Meijsing
met zijn roman 'Veranderlijk en wisselvallig'. De eerste
winnaar was J. Bernlef met 'Publiek geheim'.
LONDEN (REUTER/AFP) - Mensen die meer dan 3,5 tot vier liter bier per week
drinken lopen drie maal zoveel risico op kanker van de alvleesklier als men
sen die niet drinken. Dit is de conclusie van een medisch onderzoek dat van
daag wordt vrijgegeven.
Het rapport van het Britse Rijksfonds voor Kankeronderzoek (ICRF) bevestigt
ook een verband tussen roken en kanker van de alvleesklier. Ieder jaar overlij
den in Groot-Brittannië 6.000 mensen aan deze vorm van kanker.
Ondanks dat eerdere onderzoeken een verband suggeerden met het drinken
van koffie is er nu geen connectie waargenomen tussen pancreaskanker en het
drinken van koffie of thee.
Het hoofd van het statische bureau van de ICRF, Jack Cuzick, zei dat er wel een
verhoogd risico werd geconstateerd als gevolg van het drinken van bier maar
geen enkel verband is aangetroffen met het drinken van wijn of sterke drank,
met uitzondering van maltwhiskey.
Klacht over
stijging
benzineprijs
DEN HAAG (GPD) Konsumenten Kontakt gaat een klacht
indienen bij het ministerie van economische zaken over de
nieuwe stijging van de benzineprijs. KK overweegt ook in be
klag te gaan bij het dagelijks bestuur van de EG in Brussel. De
prijs van een liter superbenzine wordt vandaag 3 cent duur
der, maar handelaren in olie en benzine verwachten dat de
benzineprijs nog verder zal stijgen.
ftuwd Gullit laat zich niet gek
naken, vanavond moet AC Mi
jn Italië van het Real Ma-
krid-syndroom afhelpen.
PAGINA 21
Iet vertrek van 33 Nederland
marechaussee naar Nami-
I bië wordt waarschijnlijk enke-
le weken uitgesteld.
PAGINA 3
l Per 1 mei gaat een groot aantal
geneesmiddelen die zowel in de
apotheek als bij de drogist ver
krijgbaar zijn uit het zieken
fondspakket.
PAGINA 7
Aan uitbreiding van het aantal
ligplaatsen voor waterspor-
i ters in het Deltagebied bestaat
geen behoefte
PAGINA 11
Zeeland krijgt de komende an
derhalf jaar 2,2 miljoen rijks
subsidie om het voortgezet en
beroepsonderwijs bedrijfs-
vriendelijker te maken.
PAGINA 13
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3,5
en 7
Opinie en achtergrond: 4
Beurs en financiën: 9
Provincie: 11, 13, 15, 17, 18
en 19
Sport: 20 en 21
VLISSINGEN - Een brief van ROOS,
de landelijke organisatie van regio
nale omroepen, heeft Omroep Zee
land in verlegenheid gebracht.
In de brief, gericht aan minister Brink
man van Cultuur, vraagt ROOS „na
mens de regionale omroepen in Neder
land" opheffing van het verbod op het
uitzenden van reclame. Drs. G. C. G.
van den Heuvel, voorzitter van Om
roep Zeeland, is alles behalve gelukkig
met de brief. ROOS, aldus Van den
Heuvel, wekt ten onrechte de indruk
dat ook Omroep Zeeland naar recla
me-inkomsten streeft. Dat, zo zegt hij,
is nadrukkelijk niet het geval.
Van den Heuvel neemt het ROOS
kwalijk dat de brief verstuurd is zon
der dat de aangesloten leden, waaron
der Omroep Zeeland, werden geraad
pleegd. ROOS, vindt hij, wekt ten on
rechte de indruk dat het om een una
niem standpunt gaat.
Van den Heuvel zal zijn bestuur voor
stellen zich van de brief te distantië
ren. Omroep Zeeland komt op 1 janua
ri in de lucht. Het benodigde geld komt
uit publieke middelen waaronder de
heffing van een tientje extra op de om
roepbijdrage.
De Zeeuwse staten gaven vorig jaar
groen licht. Dat gebeurde onder meer
op basis van de belofte dat de omroep
niet zou proberen inkomsten te ver
werven uit reclame.
(Zie ook rubriek In Beeld, pagina 15)
Ook de Consumentenbond zet grote
vraagtekens bij de nieuwe stijgingen
van de benzine-prijs. De oliehandel
geeft als een van de oorzaken daarvan
op de olieramp bij Alaska. Maar vol
gens de Consumentenbond is de koers
van de olie op de beurs van New York
aan het dalen. „Dus is die prijsverho
ging niet nodig", aldus woordvoerder
F. van der Meijden van de Consumen
tenbond. „Het feit dat er te weinig
loodvrije benzine verkrijgbaar is,
wordt door de oliehandel gebruikt als
argument om de gewone benzine in
prijs te laten stijgen".
De prijsverhoging van 3 cent voor een
liter superbenzine die vandaag in
gaat, is de vijfde in een paar weken
tijd. Handelaren in olie en benzine
verwachten dat rond het weekeinde
de prijs van een liter benzine opnieuw
drie cent omhoog gaan. Begin maart
kostte een liter superbenzine aan de
zelftankpomp nog f 1,67, vandaag
komt de officiële prijs op f 1,73.
Woordvoerder B. Donia van Konsu
menten Kontakt overweegt in Brussel
de monopoliepositie van de oliemaat
schappijen aan te kaarten. Zij verho
gen tegelijkertijd de prijzen met een
zelfde bedrag wat in zijn ogen onaan
vaardbaar is.
De oliehandel wijst voor de prijsstij
gingen een aantal oorzaken aan. Ten
eerste koopt Amerika, zoals andere
jaren, nu grote hoeveelheden benzine
op de Europese markt in (door de
overschakeling van winter- naar zo-
merkwaliteit). Als tweede oorzaak
wordt genoemd de produktievermin-
dering van de OPEC-landen die per 1
januari is ingegaan en die nu na drie
maanden gaat doorwerken. Voorts is
de standaardvoorraad aan olie in
Amerika en Europa dit jaar 20 tot 25
procent lager dan andere jaren. En als
laatste oorzaak noemt woordvoerder
J. Oskam van de oliehandelaren „de
enorme publiciteit rond de olieramp
bij Alaska, die een nerveuze stem
ming heeft veroorzaakt bij de hande
laren in olie en benzine".
De Korte spreekt tijdens het debat premier Lubbers toe, die mei zijn gedachten ergens lijkt te zijn.
DEN HAAG (GPD) - Het debat in de
Tweede Kamer over de ruzie tussen
minister-president Lubbers en vice-
premier De Korte heeft dinsdag geen
nieuwe politieke schade berokkend
aan de coalitie van CDA en VVD. De
oppositie nam er genoegen mee dat de
twee bewindslieden hun heftige aan-
WESEL (RTR) - Tientallen opvarenden van een Frans
passagierschip dat dinsdag in brand vloog op de Rijn
bij Wesel, tussen Duisburg en de Nederlandse grens,
zijn van boord gehaald. Dit deelde de rivierpolitie
mee.
Ongeveer 36 passagiers en acht bemanningsleden
moesten van de Alsace I worden geëvacueerd. Zes van
de passagiers, voor het merendeel gepensioneerden,
moesten zich in een plaatselijk ziekenhuis onder behan
deling stellen wegens een lichte rookvergiftiging.
Het scheepvaartverkeer op de Rijn tussen Wesel en
Duisburg moest korte tijd worden stilgeleged.
varing over het milieubeleid als een
„misverstand" omschreven. Volgens
oppositieleider Kok (PvdA) is het po
litiek gewicht van VVD-vice-premier
De Korte inmiddels geslonken tot dat
van een „stekelbaars in een stormach
tig glas water".
De ruzie tussen de twee bewindslieden
escaleerde vrijdagavond snel na op
merkingen van Lubbers dat De Korte
zijn excuses zou hebben aangeboden
voor het uitlekken van afspraken over
het milieubeleid. De Korte ontkende
in alle toonaarden dat hij de bron van
die berichten in de pers was, en zei ook
dat er van verontschuldigingen geen
sprake was. Oppositieleider Wim Kok
liet direct weten de bewindslieden aan
de tand te zullen voelen over hun ruzie.
In de Tweede Kamer erkende De Kor
te dat hij de publiciteit bewust gezocht
had. Lubbers gaf op zijn beurt toe dat
hij zich had vergist: toen De Korte in
kleine kring had gezegd ook niet zo ge
lukkig te zijn met bepaalde publika-
ties in kranten had de premier dat uit
gelegd als excuses. „Dat is door mij
misverstaan", aldus de premier die zei
de lezing van De Korte „volledig te
aanvaarden".
Lubbers zei dat hij aan de bel had ge
trokken over de publiciteit rond het
milieubeleid, toen hij het gevoel
kreeg dat sommige ministers onder
druk werden gezet.
DEN HAAG (GPD) - Oud-minister Al
beda is, als hem dat wordt gevraagd,
bereid te bemiddelen in het conflict
over de cao voor de ziekenhuizen. Al
beda is voorzitter van de naar hem ge
noemde commissie, die bemiddelt in
conflicten tussen de overheid en amb
tenaren.
Albeda meent dat er gekeken moet
worden of er niet een derde partij is die
een bemiddelende rol kan spelen. Vol
gens hem leiden de acties van de ver
pleegkundigen en de opstelling van
werkgevers en kabinet tot een verhar
ding van de standpunten. „Aan de
loopgravenoorlog die nu dreigt, heeft
niemand wat", aldus Albeda.
De bonden in de gezondheidszorg vin
den het aanbod van prof. Albeda
„sympathiek". Zij menen echter dat
een bemiddelingspoging zal moeten
worden gedaan tussen het kabinet en
de Nationale Ziekenhuisraad. Immers,
aldus de bonden, de NZR heeft te ken
nen gegeven dat om een eind aan het
conflict te maken zij over meer finan
ciële middelen moet kunnen beschik
ken. Dan pas kunnen vruchtbare on
derhandelingen met de bonden tot
stand komen.
De actiegroep Verplegenden en Ver
zorgenden in Opstand (VVIO) intus
sen wil hardere acties in de gezond
heidszorg. De ludieke en publiek
svriendelijke acties leveren volgens
woordvoerder Corine Groeneweg te
weinig resultaat op. Daarom zijn de
bonden AbvaKavo, CFO en NVM uit
genodigd om komende zaterdag over
verscherping van de acties te overleg
gen.
uitgebrande en gekap
seisde olietankers hebben in
de loop van de jaren al heel
wat schade veroorzaakt aan
het milieu in de wereldzeeën. In Het
Kanaal, op de Atlantische Oceaan, op
de Noordzee en recent nog in Antarcti
ca. Maar wat de Amerikaanse olie
maatschappij Exxon op het ogenblik
in en om de Prince William Baai in
Alaska uitspookt, tart langzamerhand
iedere beschrijving. De stranding van
de Exxon Valdez - te wijten aan zoiets
onvoorstelbaars als de combinatie
van een bezopen kapitein en een onbe
voegde stuurman - heeft in bijna twee
weken een aanslag op alle leven in de
wateren van dit gevoelige gebied ge
pleegd. Voor de toekomst ervan wordt
daarom het ergste gevreesd. De scha
de aan het milieu en de economische
tegenslag voor de vissers in de omge
ving valt nauwelijks te meten. Maar
dat is niet het enige. Met de dag
groeien ergernis en verontwaardiging
over het maatschappelijk gedrag van
deze oliegigant. In de eerste dagen na
de fatale stranding neemt het bedrijf
een loopje met veel van de voorschrif
ten in het rampenplan, zoals het oprui
men van de uitstromende olie. Oliebe-
strij dings vaartuigen in de directe om
geving ontbreken. Hulpverleners uit
de Sovjetunie en Noorwegen worden
op afstand gehouden. Met Nederland
se bergers wordt een heel merkwaar
dig contract gesloten. Kortom, Exxon
doet het voorkomen alsof zij op heel
Alaska eigendomsrechten kan laten
gelden.
De manier waarop de oliemaat
schappij in deze noordelijkste
staat van de VS ook nu nog traag, ei
gengereid en vrijwel ongecontroleerd
haar gang kan gaan heeft alles te ma
ken met de positie die Exxon in Alaska
inneemt. Sinds 1973 heeft de olie-in
dustrie in Alaska zwaar geïnvesteerd,
er werkgelegenheid en welvaart ge
bracht en 'financiert' zij er een hoog
percentage van het overheidsbudget.
Het stadje Valdez - in de omgeving
waarvan de olieramp zich afspeelt -
ligt aan het eind van de Trans Alaska-
oliepijpleiding. Van de economische
bedrijvigheid, die daarmee is binnen
gebracht, leeft Valdez. Maar datzelfde
Alaska - en vooral de oorspronkelijke
inwoners van deze staat - hebben daar
ook een hoge prijs voor moeten beta
len. Dat wordt nu duidelijk. Een prijs
voor de beslissing in het Amerikaanse
Congres, die erop neerkwam dat dit
deel van Alaska min of meer aan de
grillen van de oliemaatschappij werd
uitgeleverd. Exxon kreeg toestem
ming om in dit uit een oogpunt van mi
lieu bijzonder waardevolle gebied naar
olie te boren en vervolgens een tame
lijk korte pijpleiding aan te leggen
naar een punt vanwaar het riskante
olietransport overzee nodig was. Pro
testen daartegen haalden niets uit.
Achteraf blijkt nu dat er aan het ram
penplan en de paraatheid van oliebe-
strijding - voorwaarden voor activitei
ten in dit gebied - ook van alles man
keerde. En Alaska krijgt nu de reke
ning gepresenteerd.
Wrang is het dat de overheid van
Alaska in feite machteloos staat
tegenover een oliemaatschappij die
hier in alle opzichten de dienst uit
maakt. Zelfs de Amerikaanse presi
dent Bush, die onmiddellijk na de
ramp persoonlijk milieu-alarm sloeg
en aankondigde dat de opruiming
grootscheeps zou worden aangepakt,
heeft Exxon kennelijk nauwelijks in
de hand. De leiding van het bedrijf pro
beerde begin deze week haar gezicht te
redden via een paginagrote adverten
tie in 165 kranten en tijdschriften met
een verontschuldiging voor het onge
luk en de verzekering dat 'het ongeluk
al onze aandacht heeft en zal houden'.
En Exxons president Lee Raymond
presteerde het om publiekelijk de
hoop uit te spreken dat zijn maat
schappij nu niet door het Amerikaan
se Congres belet zal worden om in be
schermde natuurgebieden langs de
noordelijke kust van Alaska naar olie
te boren. Dergelijke reacties verraden
een mentaliteit die boekdelen spreekt
en weinig goeds belooft voor de be
scherming van het milieu van de we
reldzeeën. Wanneer overheden bij hun
vergunningenbeleid de enorme risi
co's van een dergelijke benadering on
voldoende incalculeren en zichzelf in
de rol van onmondige toeschouwer la
ten drukken, ligt een volgende calami
teit van deze omvang al op de loer.
Want uit de vorige blijkt dan namelijk
absoluut niets geleerd.
vdM.
DEN HAAG (GPD) - Minister Nijpels
(milieubeheer) wil zijn departement
versterken met tenminste 200 ambte
naren. Volgens de bewindsman is de
uitbreiding van zijn ambtelijk appa
raat onderdeel van het Nationaal Mi
lieubeleidsplan, dat deze maand
wordt gepubliceerd. Extra man
kracht is onontbeerlijk om uitvoering
te geven aan een verscherpt milieube
leid. Dat zei de minister gisteren tij
dens de presentatie van twee nieuwe
wetsontwerpen.
Met de wetsontwerpen wil Nijpels on
dernemingen die een 'uitzonderlijke
bedreiging' vormen voor het milieu,
kunnen verplichten zich te verzekeren
tegen milieurisico's. „Het kan niet zo
zijn dat een bedrijf schade toebrengt
aan het milieu, terwijl achteraf blijkt
dat het de rekening van de herstelkos-
ten niet kan betalen", aldus Nijpels.
Bedrijven die 'aanmerkelijke geva
ren' opleveren voor het milieu, wor
den verplicht een bepaald geldbedrag
opzij te zetten. Daarmee moet even
tuele schade aan het milieu ongedaan
gemaakt kunnen worden. Voorts wil
de bewindsman bedrijven kunnen
verplichten minder afval te produce
ren en onderzoek te doen naar milieu-
vrienderlijker produktie-processen.
De twee wetsontwerpen maken deel
uit van een serie van vijf, waarmee Nij
pels orde wil scheppen in de warwinkel
van bestaande milieuwetten. De be
windsman streeft naar één allesom
vattende milieuwetgevingsstelsel, in
plaats van allerlei aparte wetjes voor
geluidhinder, afval, bodem- en lucht
vervuiling. Daardoor hoeven bedrij
ven straks nog maar één milieuver
gunning aan te vragen bij één (lagere)
overheid. Dat komt niet alleen de dui
delijkheid ten goede, maar vergemak
kelijkt tevens de controle op de nale
ving.
Wanneer provincie- of gemeentebe
sturen een bedrijf betrappen op over
treding van de milieuregels, kunnen
ze op grond van de twee wetsontwer
pen naleving van de vergunning ei
sen, op straffe van een dwangsom. Dat
kan nu nog alleen maar als de Hinder
wet of de Wet bodembescherming
wordt overtreden. Volgens Nijpels zal
zo'n dwangsom zeker enkele duizen
den guldens, per dag en per overtre
ding, bedragen.
Daarnaast wordt het de lagere overhe
den makkelijker gemaakt om bedrij
ven te sluiten of de milieu-vergunning
in te trekken, als een bedrijf de regels
niet naleeft. „Als'de lagere overheden
daarin te laks zijn, zal ik niet schromen
ze voor de rechter te brengen. Hoewel
dat een paardemiddel is", aldus Nij
pels.
Voor een aantal bedrijfstakken komen
algemene milieuregels, zodat veel be
drijven straks helemaal geen vergun
ning meer hoeven aan te vragen.
Lozingen op het oppervlaktewater en
op het riool blijven -ook in de toe
komst- nog apart geregeld.
Minister Nijpels
