Emancipatiecommissie Goes
Lammertijd topdrukte voor
schapenhouder en veearts
wil gerichter gaan werken
Effectiever gebruik
ophalen chemisch afval
in Kapelle bepleit
'Schetsjes' van Goesenaar over
leven als weduwnaar gebundeld
streek
KRUISINGEN WINNEN TERREIN
WOENSDAG 29 MAART 1989 Sb1 7
VANDAAG BESPREKING WERKPLAN
Koploper in
overgangsklas
dicht bij titel
CDA-FRACTIE WIL CHEMOKAR
Texelaar
Naar buiten
Wol
IN BOEKJE '12 X ALLEEN'
Traditioneel
Jaap Schoof tussen zijn schapen.
GOES - De emancipatiecommissie
van de gemeente Goes wil gerichter
gaan werken. De commissie zal aan de
hand van een werkplan activiteiten
ondernemen op verschillende terrei
nen, zoals roldoorbreking in het on
derwijs en het bevorderen van een
voorbeeldfunctie van de gemeente
Goes als werkgeefster ten aanzien
van de (toekomstige) vrouwelijke
werknemers. Het werkplan komt
vandaag, woensdag, aan de orde in de
vergadering van de emancipatiecom
missie.
De commissieleden beseffen dat de
commissie, die burgemeester en wet
houders adviseert, in haar driejarig be
staan weinig concrete resultaten heeft
geboekt. „Dat is een probleem van alle
emancipatiecommissies en -werkgroe
pen in Zeeland", aldus voorzitter me
vrouw G. Nendels.
„We hebben echter ook de hand in ei
gen boezem moeten steken. Het uit
blijven van tastbare resultaten was
niet alleen te wijten aan het college,
dat onze adviezen niet opvolgde. We
zijn heel lang braaf en afwachtend ge
weest. We hadden wel onze prioriteits
tellingen, maar het werk gebeurde te
vrijblijvend. Nu zijn we nog steeds
netjes, maar we wachten niet meer af'.
Zaken waar de emancipatiecommissie
mee aan de slag wil, zodra het werk
plan is aangenomen, zijn onder meer
projecten op basisscholen om kinde
ren bewust te maken van gelijkwaar
digheid van jongens en meisjes. De
plannen moeten nog nader worden uit
gewerkt, maar het ligt in de bedoeling
om bijvoorbeeld samen te werken met
het Regionaal Pedagogisch Centrum
MIDDELBURG/GOES - Van Ruiten
Fruit behaalde een forse 13-2 over
winning op Roovers Sport. De koplo
per in de overgangsklas zaalvoetbal
regio Walcheren/Beveland staat nu
weer twee punten voor op 's-Heer
Arendskerke.
De Bevelanders konden hun kopposi
tie overigens niet verdedigen. De wed
strijd tegen Middelburg ging niet door.
De scheidsrechter liet verstek gaan.
PZEM is enkele plaatsen op de rang
lijst gestegen dank zij een 6-4 overwin
ning op Torna. De Belt verloor met 9-4
van Draadkrabbers en blijft de hekke-
sluiter van de overgangsklas. Raja Wa-
li ging met 5-1 voor de bijl tegen De
Pantalon.
De stand: 1 Van Ruiten Fruit 19-34,2 's-Heer
Arendskerke 20-32, 3 Middelburg 19-25, 4
Raja Wali 21-22, 5 PZEM 20-20, 6 Welsinge
19-19, 7 Roovers Sport 19-18, 8 Draadkrab
bers 20-18, 9 De Pantalon 20-16, 10 Taxicen
trale Vlissingen 20-13, 11 SC Torna 18-12, 12
De Belt 20-5.
Het wedstrijdprogramma, vanavond,
woensdag, sporthal Baskensburg, Vlissin
gen: 18.30 uur PZEM-Welsinge, 19.25 uur Ta
xicentrale Vlissingen-Van Ruiten Fruit,
20.20 uur Sport Stijl Sinke-Delphi.
Zeeland. „We denken momenteel aan
een project van één of een halve dag".
Een ander thema is de gemeente in een
voorbeeldfunctie als werkgeefster. De
commissie heeft het niet voor elkaar
gekregen dat de gemeente facetbeleid
gaat voeren, waarin elke afdeling oog
houdt voor de belangen van vrouwen
in het gemeentelijk beleid. Daarom
richt de commissie zich nu in eerste in
stantie op de vrouwen binnen het ge
meentelijk apparaat. Ze staat 'positie
ve actie' voor, waarbij vrouwen bij
voorrang worden benoemd. Daarmee
kan hun achterstand in aantal en be
langrijkheid van functies worden inge
lopen. „Maar tot nu toe gebeurt het
slechts zelden dat bij een vacature
vrouwen uitdrukkelijk worden ge
vraagd te solliciteren".
Om de verhouding mannen/vrouwen
binnen het gemeentelijk apparaat wat
meer recht te trekken wil de commis
sie zich ook sterk maken voor kinde-
ropvangmogelijkheden voor de amb
tenaren. „Zolang de gemeente zelf
niets heeft geregeld, kunnen wij moei
lijk bedrijven wijzen op de mogelijk
heid van bedrijfsopvang of het kopen
van kindplaatsen bij kinderdagver
blijven", meent mevrouw Nendels.
„Op dit moment heeft de gemeente
echter geen regeling".
Uiteraard weet de commissie dat niet
alleen ambtenaren behoefte hebben
aan kinderopvang. Hoewel er nog een
schrikbarend tekort is aan opvangmo
gelijkheden ziet de commissie het niet
als haar taak om meer plaatsen te
creëren. „Op dat gebied zijn al instel
lingen actief zoals het kinderdagver
blijf voor Goes en omstreken, en het
gastouderproject op de Bevelanden.
Wij willen wel meer plaatsen, maar de
gemeente trekt er geen extra geld voor
uit". Mevrouw Nendels wijst erop dat
de commissie op dit terrein niet stil
heeft gezeten. „We hebben bijvoor
beeld een bemiddelende rol gespeeld
tussen verschillende opleidingen in
Goes en het gastouderproject. In de
toekomst zullen we de ontwikkelingen
in de gaten houden".
De commissie zal over een half jaar
haar eigen aanpak toetsen om te voor
komen dat er weer teveel tijd verloren
gaat. Over twee jaar vindt een evalua
tie plaats van de doelstellingen en re-
sulaten. „Als dat niets oplevert, moe
ten we ons gaan afvragen of het wel zin
heeft dat een commissie adviezen
geeft aan burgemeester en wethou
ders", vindt mevrouw Nendels. „Wel
licht moet er dan op een andere manier
aan emancipatie worden gewerkt, bij
voorbeeld door daar ambtenaren voor
aan te stellen".
Overigens blijft de commissie zich in
de eerste plaats richten op de emanci
patie van vrouwen. „De culturele min
derheden hebben allang hun wegen
gevonden naar de gemeente", licht be
leidsambtenaar A. van Nes toe. „Wel is
er ruimte voor bijvoorbeeld subsidie
verzoeken van andere groepen". Hij
wijst erop dat het destijds misliep met
een subsidieverzoek van het COC,
maar vindt dat geen graadmeter voor
het beleid van de commissie. „Sinds
dien hebben we geen aanvragen meer
gehad van andere groeperingen dan
vrouwenorganisaties".
De emancipatiecommissie vergadert
vanaf 20.00 uur in de burgemeesters
kamer van het stadhuis aan de Grote
Markt in Goes.
KAPELLE - De CDA-fractie in Kapel
le wil dat de Chemokar vier maal per
jaar al het chemisch afval ophaalt.
Dat zou de gemeente in vergelijking
met nu jaarlijks tienduizend gulden
meer kosten. Het CDA stelt dit in een
notitie over het inzamelen van che
misch afval als een reactie op het ver
zoek van b en w op de meerjarenplan
ning.
Inwoners van Kapelle kunnen hun
klein chemisch afval nu inleveren bij
een apart depot in de gemeente. De
CDA-fractie vraagt zich af of hiervan
voldoende gebruik wordt gemaakt en
of het meeste afval toch niet in de huis-
vuilzak verdwijnt met alle kwalijke ge
volgen vandien. De grootste politieke
partij in de gemeenteraad verzoekt het
college te bekijken hoeveel bedrijven
en particulieren chemisch afval heb
ben ingeleverd.
De Chemokar komt het klein che
misch afval vier maal per jaar afhalen
in de kernen. Voor de buitengebieden
geldt dat de kar langsrijdt op afroep.
Uit een bijlage blijkt dat de inwoners
van diverse Zeeuwse gemeenten eerst
moeten wennen aan de Chemokar,
maar zodra deze voor de tweede of der
de maal langskomt het aantal ingele
verde kilo's aanzienlijk stijgt. In de ge
meente Reimerswaal bijvoorbeeld le
verde de eerste inzamelbeurt niet
meer dan 492 kilo op. Bij de tweede
ronde werd 840 kilo aangeboden.
De CDA-fractie verzoekt het college zo
snel mogelijk deze methode van afva
linzameling in te voeren. Een stimule
rende werking zou kunnen uitgaan
van een zogeheten Chemobox per wo
ning. De kosten daarvan bedragen
twintig gulden. Een eigen bijdrage van
inwoners sluit de partij overigens niet
uit.
ZIERIKZEE - Voor schapenhou
ders en veeartsen is het om deze tijd
van het jaar een drukte van jewel
ste. Weken van heen en weer ge
sjouw tussen huis en stal zijn inmid
dels beloond met een groot aantal
lammetjes. Vanaf eind februari
heeft de oudere garde onder de scha
pen haar best gedaan. Nu is het aan
de jaarlingen om het kroost heel
huids op de wereld te brengen.
Naast de algemene soort Texelaar
worden de laatste jaren steeds meer
nieuwe kruisingen als de Flevolan
der en Noordhollander geboren.
De schuur van Jaap Schoof, aan de
dijk bij Ouwerkerk, herbergt in deze
dagen enkele honderden schapen.
Hongerige lammetjes en moederen
de ooien lopen onder luidkeels ge
blèr door het stro van de binnenhok
ken. Biks en hooi zorgen in sommige
hoeken voor rust in de gelederen.
Hier en daar een kwispelend staartje
vanonder de uier van een ooi, is ook
een garantie voor stilte. Het lam
metje drinkt.
Achterin wachten 'hoogzwangere'
exemplaren op wat komen gaat. Fle
volanders, een kruising tussen het
Fins landschaap en de He de France,
hebben over het algemeen minder
hulp bij een bevalling nodig dan de
Texelaar. Ook geven ze gemiddeld
een hoger aantal lammeren. Van de
ongeveer vierhonderd schapen in to
taal heeft Schoof zo'n negentig van
deze kruisingen lopen. Bij de Texe
laar ligt het percentage lammeren op
1,7 tot 1,8. De Flevolander steekt
daar met kop en schouders bovenuit
met een gemiddelde van 2,7.
Door kruising en selectie en waar
schijnlijk ook door inteelt op het ei
land Texel, is het ras Texelaar ont
staan. Het stamboek dat in 1909
werd opgericht, begeleidde en sti
muleerde de fokkerij. In de loop der
jaren verspreidde het ras zich over
Nederland. Ook in de ons omringen
de landen hoort het Texelse schaap
er vandaag de dag bij.
Van de dingen die er fout kunnen
gaan bij een bevalling, zijn er enkele
die Schoof niet zelf af kan. Wanneer
een lam te groot voor een ooi is, een
probleem dat vaak bij jaarlingen
voorkomt, moet een keizersnede uit
komst brengen. Dit karwei is voor
een veearts weggelegd. Over het ge
heel gezien is voor acht tot tien pro
cent van de bevallingen de hulp van
een veearts nodig. Kleine ontstekin
gen bij het moederdier of een ver
keerde ligging van het lam voor de
bevalling, zijn problemen waar
Schoof en vele andere schapenhou
ders met hem, wel weg mee weten.
Aan het begin van het lammersei-
zoen heeft Schoof de bevallingen al
leen afgehandeld. Een zeer ver
moeiende opgave. Zijn kudde in de
schuur moest om de twee uur gecon
troleerd worden, 's Nachts werkte hij
iets ruimer maar wel met regelmaat
want een groot percentage schapen
lammert juist dan af. Een aantal we
ken later kwamen er studenten dier
geneeskunde uit Utrecht. Zo kon hij
vanaf begin maart constant de boel
met twee man in de gaten houden.
Volgende week gaan veel van
SchooFs schapen weer naar buiten.
De dijken, gepacht van het water
schap, in de buurt van zijn bedrijf
bieden een prima graasgebied. De
veehouder kan zo'n vijftien tot
twintig schapen op één hectare
grasland weiden. Vanaf eind mei
verdwijnt geleidelijk aan een deel
van de kudde naar de slacht. Tegen
eind september is de helft van de
dieren weg. Rammen van de Flevo
lander zijn in de meeste gevallen
niet meer dan een afvalprodukt. Te
xelaar-rammen selecteert de scha
penhouder op bruikbaarheid voor
eventuele verdere fok.
De Texelaar is een ideaal slacht
schaap. Het brede korte karkas be
vat veel vlees en wat belangrijker is,
weinig vet. Een lam groeit snel door
tot het slachtgewicht van tussen de
zeventien en vijfentwintig kilo. De
Flevolander is geen dikzak. Hij geeft
minder vlees maar wel van prima
kwaliteit. Een ander voordeel van
deze soort is dat ze zeer vruchtbaar
zijn waardoor de ooien drie keer per
twee jaar lammeren kunnen baren.
Andere rassen doen dit één maal per
jaar.
Wil de veehouder met zijn Flevolan
ders een goed slachtlam produceren,
dan moet er opnieuw gekruist wor
den. De Flevolander wordt daarbij
gebruikt als moederdier. Een Texel
se ram fungeert als vader zodat een
schaap op de wereld komt dat én
goed vlees geeft én een hoge vrucht
baarheid heeft. Hetzelfde principe
geldt voor een ander ras in opkomst:
de Noordhollander. Net als de Flevo
lander heeft deze kruising tussen een
Texelaar ooi en Finse ram inmiddels
een stamboek waardoor het tot offi
ciéél ras is gepromoveerd. Schoof
heeft een klein aantal Noordhollan-
der-stamboekexemplaren dat hij in
de toekomst langzaam uit wil brei
den.
Voor de wol houdt een boer geen
schapen. Van 12.50 gulden per vacht
wordt een mens tenslotte niet rijk.
Het vlees, daar gaat het in hoofd
zaak om. Met de komst van de super
heffing binnen de melkveehouderij
verschenen meer schapen in Neder
land. Zeeland telt er rond de 22.000.
Cijfers van het aantal dieren op
Schouwen-Duiveland zijn moeilijk
te geven. Grofweg ligt het rond de
vierduizend. Over het algemeen zijn
schapen het meest in de kustprovin
cies te vinden. Daar werden ze van
oudsher gebruikt om het gras van de
dijken kort te houden.
Een puur schapenbedrijf is in Neder
land maar sporadisch te vinden. Om
een dergelijke vorm van veehouderij
rendabel te maken, is een zeer groot
aantal schapen nodig. Veel dieren
vragen om veel grond en die is in ons
land nu juist niet beschikbaar. Ook
Schoof leeft niet alleen van zijn scha
pen. Hij teelt tevens op grote schaal
witlof.
De door de EG verstrekte subsidie
op ooien maakt het sinds vijf jaar
aantrekkelijk schapen te gaan hou
den. Wie meer dan tien dieren en
daarbij een bepaald aantal hectaren
in zijn bezit heeft, komt voor de pre
mie in aanmerking. Vorig jaar lag dit
bedrag op 74 gulden per ooi, dit jaar
zal het ongeveer 54 gulden zijn.
De premie is bedoeld als aanvulling
op de marktprijs tot een garantie
prijs ofwel de kostprijs. Op die ma
nier wordt de teelt in stand gehou
den. Door deze subsidie blijven
slachtprijzen in Noord-Europa op
een zelfde niveau. Per jaar wordt de
hoogte van de subsidie vastgesteld.
Markt en garantieprijs zijn daarbij
bepalend.
Rundvlees verschalkt de Nederlan
der als de beste. Per hoofd van de be
volking werkt hij tussen de vijftig en
zestig kilo per jaar naar binnen.
Schapevlees moet daarentegen nog
heel wat terrein winnen. Per jaar eet
de Nederlander slechts vier ons.
Voorlichting en promotie moeten
een en ander gaan veranderen. De
Zuid-Europese landen en Frankrijk
zijn nu de grootste afnemers van ons
schapevlees.
Een aantal ooien in de kraamkamerbij Jaap Schoof.
„Als ik thuis kom/ vraagt geen stem/
wat ik deed of hoe het was./ Als ik thuis
kom, is daar de beklemmende stilte./
Bord en kopje waar ik ze liet/ broodk
ruimels op de tafel./ Als ik thuis kom,
verschoven de wijzers van de klok/ ver
der mijn leven".
Schetsje nummer elf, dat de titel 'lei
repose' draagt, is duidelijk anders van
toon, meer berustend, maar er zit ook
een vooruitblik in:
„Hoog ommuurd frans kerkhofje/ door
cypressen gemarkeerd/ blakerend in
de zon./ Het zware ijzeren hek/ knar
send in zijn scharnieren/ opent onaf
wendbaar de weg/ van mijn heden naar
mijn toekomst/ lei repose".
„Het gemis blijft, maar op den duur
treedt een zekere gewenning op", zegt
Van Beekom nu, terugkijkend op de
eerste jaren van zijn weduwnaarschap.
„Er is een gezegde: 'De tijd heelt alle
wonden'. Dat is ook zo, maar de litte
kens blijven wel achter".
„Mijn ondervinding is dat wanneer je
partner sterft, je in een zeer onwezen
lijke situatie terecht komt. De eerste
paar maanden, de eerste tijd, gaat het C. van Beekom: Als je je partner verliest, kom je in een onwezenlijke situatie
J allemaal wel. Mensen hebben veel be- terecht".
GOES '12 x alleen', dat is de voor
zichzelf sprekende titel van een boek
je met twaalf korte schetsjes, die de
Goesenaar C. van Beekom (75) schreef
na het overlijden van zijn vrouw Eli
zabeth, met wie hij ruim 46 jaar ge
huwd was. Van Beekoms vrouw stierf
in 1985 aan kanker. De gedichten en
prozastukjes in '12 x alleen' zijn in de
daaropvolgende jaren tot stand geko
men. Het spontaan neerschrijven van
zijn gedachten gaf Van Beekom in die
verdrietige tijd wat rust.
Omdat andere mensen die een partner
verloren hebben, misschien troost of
steun kunnen putten uit zijn ervarin
gen, heeft hij zijn schetsjes laten uitge
ven. Dit vooral op aandringen van ken
nissen die de gedichten en prozastuk
jes heel sprekend en herkenbaar von
den. Van Beekom: „Ik heb er nooit aan
gedacht die schetsjes te publiceren. Ik
wilde ze opbergen en dacht dat de kin
deren ze dan later wel zouden vinden,
maar kennissen die ik ze liet lezen, zei
den allemaal dat ik er meer mee moest
doen en dat anderen er ook wat aan
konden hebben".
De schetsjes zijn in volgorde van ont
staan opgenomen en het boekje is zo
een weerslag van Van Beekoms rouw
en verwerkingsproces geworden. In
het begin, in schetsje nummer drie
'Thuiskomst' schrijft Van Beekom
bijvoorbeeld:
langstelling voor jou en je verdriet. Er
is ook veel te doen. Zaken moeten afge
wikkeld worden. Je moet veel organi
seren. Alleen al een lijst maken met
adressen voor bedankbrieven na ge
toonde belangstelling voor de crema
tie of begrafenis kost je bijvoorbeeld
de nodige tijd. Je ruimt dingen op.
Maar daarna gaat iedereen over tot de
orde van de dag en jij zit daar dan al
leen."
„Mijn vrouw zei dikwijls tijdens haar
ziekte tegen mij: 'Denk erom dat je
goed voor jezelf zorgt. Daar reken ik
op'. Mensen van mijn generatie hou
den er het traditionele rollenpatroon
op na en wij waren daar geen uitzon
dering op. Zij deed het huishouden. Ik
verdiende de kost. Ineens moet je dan
als man dat huishouden ook zelf doen.
Dan sta je daar aardappels te schillen
en dan heb je tijd om te piekeren. Op
een bepaald moment dacht ik toen: 'Ik
ga dit eens opschrijven'. Toen was het
eerste schetsje geboren'.
„Het zijn natuurlijk mijn persoonlijke
ervaringen. Ik heb de stukjes ook nooit
opgeschreven met het idee ze uit te ge
ven. Ik heb nooit gedacht: 'Deze zin is
zo mooier of dit woord klopt niet'. Ik
schreef mijn gevoelens gewoon spon-
taan op. Ieder schetsje heelt zijn eigen
thema. Zo heb ik bijvoorbeeld 'Vlin
der' geschreven over de mogelijkheid
van een tweede huwelijk. Niet dat ik
dat zelf heb meegemaakt, maar er ko
men zo wel eens van die gedachten in
je hoofd op".
Van Beekom publiceerde '12 x alleen'
onder het pseudoniem J. M. van den
Acker. Johannes Marinus van den Ac
ker was zijn verzetsnaam in de oorlog,
die hij als landbouwconsulent op Goe-
ree-Overflakkee doorbracht. Hij speel
de toen een grote rol bij het terughalen
vanuit Kampen van 200 gedeporteer
de jonge eilanders, eind 1944. Over die
ervaringen schreef hij het boekje 'Ei
land in Nood'. „Dat was een verant
woording voor ons handelen toen",
zegt hij. Van Beekom ontving in 1983
het verzetsherdenkingskruis. Na de
oorlog werd hij rijkslandbouwconsu-
lent in Zeeland en hij ging met pen
sioen als hoofdingenieur/directeur.
'12 x alleen' is uitgegeven door de Goe-
se uitgeverij Pitman bv. Het eerste ex
emplaar van het boek wordt op don
derdag 6 april door de auteur uitge
reikt aan mevrouw J. Boertien-Vele-
ma, echtgenote van de Commissaris
van de Koningin in Zeeland. Daarna is
het boek voor 14,95 gulden in de boek
handel verkrijgbaar.
