CPOIt Tanita Tikaram negentien maar al jaren volwassen kunst en cultuur DOORBRAAK MET 'ANCIENT HEART' Bezoedeld Zeldzaam Imagine DONDERDAG 29 DECEMBER 1988 Joni Mitchell Vakkennis John Lennon blijft voer voor psychologen Door John Oomkes) Niets verkoopt zo veel platen als de dood. Grammofoonplaten maatschappijen zullen niet zo cy nisch zijn dat ze hun artiesten con tractueel verplichten er een einde aan te maken omdat dat de omzet bevordert, maar ze spinnen wel ga ren bij een voortijdig einde. Een plaat kan tot in het oneindige worden vermenigvuldigd, en toch vindt die na de dood van de overle den ster een enorme aftrek, alsof het om een unicum zou gaan. De Ameri kaanse journalist en platenverzame- laar Evan Eisenberg meent in zijn boek The Recording Angel dat de stijgende platenverkoop na de dood van een fenomeen terug te voeren is op 'trouw'. Denk maar, zo schrijft hij, aan het beeldmerk van His Master's Voice, het hondje dat de stem van de baas hoort via de koffergrammofoon. Dankzij de plaat, de video, de film en allerlei middelen om digitale infor matie op te slaan wordt het artistie ke leven van een kunstenaar kunst matig gerekt. De intensieve manier waarop je na iemands dood nog ken nis kunt nemen van zijn werk is zo groot, dat het lijkt alsof hij of zij er nog is en zich alleen even schuil houdt. Door de stem te kopen, koop je als het ware een stukje van toen. De trouw wordt ook gevoed door ge voelens van weemoed. Rond John Lennon - op 8 december 1980 in New York vermoord door Mark Chapman - doet zich dit feno meen in verhevigde mate voor. Zoals soulzanger Otis Redding pas na zijn dood werd ontdekt door een blank publiek (met de postume hit Sitting on the Dock of the Bay), Elvis Pres- leys carrière uit het slop kwam na 1977, zo vormt Lennon nu, bijna nog meer dan bij zijn leven, voer voor psychologen. De recente biografie van Albert Goldman, en de commo tie die het boek tot in de goorste drukwerkjes heeft veroorzaakt, moe ten in dit licht worden gezien. Rolling Stones-gitarist Keith Ri chards, zelf bij leven en welzijn een fenomeen al was het maar omdat hij zelf naar Magere Hein lonkte), meent dat Goldman een lijkenpikker is. „Van het laagste allooi. Ik heb de biografie even in mijn hand gehad. Na een paar pagina's leg je 'm weg. Zou dat komen omdat ik John zelf goed gekend heb en een ander, veel positiever beeld van hem heb? Ik denk het niet. Lennon was geen mak kelijke vent, soms zelfs een echte klootzak. Maar mijn respect voor wat hij heeft gedaan is groter dan de vraagtekens die je bij hem kunt plaatsen. Verder vind ik datje er het zwijgen toe moet doen. Elke reclame voor Goldman betekent dat hij er aan verdient". Dat is ongetwijfeld juist, maar inhe rent aan de uitstraling die John Len non na zijn dood gekregen heeft is juist dat er ook over die kwalijke biografie van Goldman niet kan worden gezwegen. De heiligheid is infaam gemaakt, het pure beeld be zoedeld. In een opmerkelijke specia le uitgave (22 oktober jl.) stelde het Amerikaanse blad Rolling Stone het zich tot taak aan te tonen dat het beeld dat Goldman had gewekt, niet correct is. Het miljoenenblad ge bruikte daarbij formuleringen die doen denken aan de leerstellingen van een gereformeerde synode die zich schrap zet tegen de verdacht makingen uit ketterse kring. „Het boek (van Goldman) is bezaaid met feitelijke onjuistheden, verzon nen verslagen van ware gebeurtenis sen die grenzen aan de fantasie én verdachte informatie, verstrekt door onbetrouwbare bronnen. Goldman verschaft slechts vage documentatie voor sommige van zijn ernstigste be weringen en hij heeft in flinke mate gebruik gemaakt van eerdere boe ken die over Lennon en de Beatles verschenen," zo schrijft het blad, dat niet de kans kreeg om Goldman zelf aan de tand te voelen. Goldmans verdachtmakingen over stijgen niet het peil van het gemid delde sensatieblad. Zo beweert hij dat Lennon en Beatles-manager Brian Epstein een homoseksuele re latie onderhielden. Verder zou Len non hebben geleden onder een lang durige heroïne-verslaving en zich als een Howard Hughes-achtige figuur hebben schuilgehouden voor de ang sten die hij voor het verleden zou koesteren. Ono, vaak voor van alles uitgemaakt wat lelijk is, komt er in Goldmans boek ook als een sekreet van af. Ze was echter vastbesloten dat ze zich Lennon niet voor de tweede keer zou laten afnemen. Ze zag van een proces tegen Goldman af om 'persoonlijke redenen.' Verwijzend naar de moord zei ze: „Er was een tijd dat de wereld dacht dat zijn stem was verstomd door een pistoolschot. Dat bleek niet zo te zijn. John zingt nog steeds, John praat nog steeds". Uiteraard is veel van wat Goldman in zijn boek beweert waar, maar het meeste is niet nieuw - ook al omdat Lennon zelf niet zweeg over wat hij beschouwde als de kwalijke kanten van zijn karakter. Natuurlijk nam Lennon drugs - hij was een kind van zijn tijd. Over zijn moeizame en ge slaagde poging om af te kicken schreef hij in 1969 de song Cold Tur key - een angstig verslag in tekst en muziek over wat het betekent om zonder hulpmiddelen de dagenlange pijnen te overwinnen waarmee het afkicken gepaard gaat. En zo zijn er nog wel wat deukjes in de carrosserie aan te wijzen. Maar dat gaat ook op voor de biograaf zelf, die tenminste één van zijn beweerde 1200 getuigen dronken heeft proberen te voeren. En dat was niet de minste: zanger Harry Nilsson was halverwege de ja ren zeventig Lennons boezemvriend. Het grootste manco van 'The Lives of John Lennon' is een onderliggen de gedachte, een basisthema. Stel dat de helft van Goldmans bewerin gen waar is, dan nog zijn het obser vaties die weinig vertellen over de artiest John Lennon en zijn niet te onderschatten invloed. Zonder Len non nu onmiddellijk op één lijn te plaatsen met Beethoven en Chopin - ook over hen doen de meest absur de en al dan niet apocrieve verhalen de ronde. Het zal geen liefhebber er van weerhouden om van hun mu ziek te genieten. Het probleem bij Goldman is dat hij een tamelijk or dinaire broodschrijver is, die eerder succes met biografieën over Lenny Bruce en Elvis Presley probeerde te herhalen. Het is een method-author, zonder diepe liefde voor de creativi teit van zijn onderwerp. Lennons composities zijn talrijk en er zijn er zoveel bij die met kop en schouders boven het alledaagse ge middelde uitsteken, dat het eigen lijk krankzinnig is dat Goldman zo respectloos met zijn nagedachtenis omspringt. Nét verschenen is een uitmuntend boek van Mark Lewissohn, een Brit se Beatles-kenner bij uitstek. In ze zeggen, en dan is 't goeienavond". McCartney zegt dat in directe relatie tot de vraag wie de artiest Lennon was. In Lewissohns logboek zie je hoe een bandje dat aanvankelijk rhythm blues-invloeden vertoon de, zich pijlsnel ontwikkelde tot een 'The Complete Beatles Recording Sessions' belicht hij aan de hand van vele honderden memo's, con tracten, opname-verslagen en zeld zame illustraties de creativiteit die van Lennon uitging bij het schrij ven en opnemen van Beatle-songs. Uit dit boek komt een facet van de persoon Lennon te voorschijn dat Goldman in al zijn beweerde zorg vuldigheid niet heeft herkend, dan wel niet heeft willen erkennen. 'The Complete Beatles Recording Ses sions' is een logboek van bijna negen volle jaren van creativiteit in één studiocomplex, The Abbey Road Studio's in Londen - de lokatie die bekend werd door de gelijknamige elpee. In het voorwoord komt Paul McCartney vanzelfsprekend over de inbreng, maar ook de mentaliteit van zijn vaste songschrijver-partner te spreken. McCartney: „Sinds Johns dood is het beeld ontstaan - het is volstrekt normaal natuurlijk, je kan het de mensen niet kwalijk nemen - dat hij de martelaar is die hij niet wilde zijn. Ik hoorde hem dat in een interview zeggen - overigens op de dag dat hij stierf - dat hij dat niet wilde: „Ik word verdomme geen martelaar. Ze proberen er allemaal een van me te maken. Ik heb alleen maar een paar dingen te zeggen, dank je wel. Ik zal creatief kwartet dat waar mogelijk een zo optimaal mogelijk gebruik van de studio nastreefde. Dankzij The Beatles, en niet in de laatste plaats dankzij Lennons verbeel dingskracht, werd de studio niet als een grote bandrecorder, maar als een apart instrument gezien. Nu zou je in de praktijk McCartney kunnen aanwijzen als de man die vooral in opnametechnisch opzicht de grenzen verschoof. In Beatles-fan- clubs gebeurt dat vaak - ze functio neren als een politieke partij met een McCartney- en een Lennon-vleugel. McCartney was de man die orkestra le partijen opbouwde en de muziek een andere dimensie gaf. Lennon was meer de man van de idee. Een ander facet waarvoor Goldman weinig oog heeft - en als hij op Len- non-composities uitkomt dan ge beurt dat om een overontwikkeld moeder-complex of een frustratie je gens McCartney aan te tonen - is de omstandigheid dat Lennon zijn mooiste composities misschien wel geschreven heeft na 1970, na de breuk met McCartney en het uiteen vallen van The Beatles. Het is een ge beurtenis die nog steeds na-echoot, en bij elke nieuwe mededeling dat McCartney met George Harrison en Ringo Starr de studio ingaat, weer nieuwe betekenis krijgt. Het uiteenvallen van die band is ook symbolisch geweest voor het af scheid van de jaren zestig. Misschien ging er wel een gevoel van ongebon den en ongeremde creativiteit verlo ren; in ieder geval heeft McCartney zelden op het creatieve niveau van voor de scheiding kunnen werken. Lennon trok zich in de j aren zeventig uiteindelijk steeds meer terug, een periode van uitspattingen niet mee gerekend die als Lost weekend te boek staat. Lennon schreef in het verlengde van zijn andere, meer in getogen en persoonlijker kijk op het leven eerlijke, kale, soms verbitter de, soms geromantiseerde songs: Imagine, How do you sleep, Women are the Niggers of the World, Wor king Class Hero. Zo nu en dan krijg je het idee dat er een wereld van materiaal moet zijn geweest indien Lennon misschien maar twee jaar langer had kunnen le ven. Na zijn dood heeft Ono zijn nala tenschap naar beste eer en geweten proberen te beheren. Ze bracht enke le platen uit met ruw materiaal van John, Milk and Honey (1983) en Men- love Avenue (1986). Heel aardig ter correctie van het beeld dat Goldman van Lennon geeft is de bundel losse verhalen die in datzelfde jaar ver schijnt, Skywriting by Word of Mouth. Er spreekt dezelfde natuur uit als uit Lennons vreemdsoortige notities in de jaren zestig. In januari komt 'Imagine' op de markt. Het is een zachtmoedige, door David Wolper en Andrew Sol per met liefde gemaakte film over de jaren die Lennon in betrekkelijke afzondering als huisman spendeer de in The Dakota Building, het huis waarvoor hij later zou worden neer geknald. Ono heeft 200 uur ruw film materiaal beschikbaar gesteld aan de beide cineasten, en zij hebben ei genlijk laten zien waar Goldman geen oog voor heeft: namelijk de krankzinnige leefwereld waarin sterren als Lennon willens maar on wetend terechtkomen. Acht jaar na zijn gewelddadige dood heeft John Lennons gezicht dit jaar meer omslagen van weekbladen gesierd dan de afbeelding van welke an dere popartiest ook, misschien met uitzondering van Michael Jackson. Een azijnzure biografie, 'The Lives of John Lennon' van de hand van Al- bert Goldman, maar ook het verweer daartegen, trokken aller aandacht. In januari wordt door Lennons weduwe Yoko Ono de indrukwekkende film 'Imagine' in Nederland uitgebracht. Een gelijknamig boek is er al. Beide documenten laten Lennon zien als een onzekere, kribbige en egoïsti sche huisman, maar ook als een begenadigd componist en als rebel. Door Louis Du Moulin) Tanita Tikaram begint plotseling heftig te steunen en te puffen. „Wat jammer nou! Ik had echt de hoop dat we dit keer aan dit vervelende on derwerp voorbij zouden gaan. Kenne lijk is het dan toch onvermijdelijk," jammert ze. Aanleiding tot haar oprechte klaag zang is de (verplichte) vraag of ze zich verwant voelt met de andere vrouwe lijke singer-songwriters, die inmiddels hun stempel op het popjaar 1988 heb ben gedrukt. „Nee, nee, nee," blaast de zangeres van 'Good Tradition' en 'Twist In My Sobriety' vervolgens met haar handen aan de mond in de micro foon van de cassetterecorder. „Er is geen sprake van een stroming. Hoog uit van toeval, maar zelfs dan nog vind ik het overdreven om die paar meiden, die dit jaar zijn doorgebroken apart te nemen. Alsof er verder niets gebeurd zou zijn! Kijk je naar de platenverko- pen dan stelt die hele zogenaamde vrouwenbeweging niets voor. In ver houding tot de werkelijke belangstel ling is al die publiciteit rond Tracy Chapman en noem ze maar op zwaar overdreven". Met eenzelfde nuchterheid benadert Tanita Tikaram haar eigen doorbraak. Dat ze op negentienjarige leeftijd al een opvallend volwassen debuutal bum - 'Ancient Heart', waarop voor noemde hits - heeft afgeleverd vindt ze zelf minder bijzonder dan alom wordt gesuggereerd. „Zo jong is dat toch niet? Van Morrison, Bob Dylan, Jack son Browne, die zijn ook allemaal nog in hun tienerjaren met schrijven en zingen begonnen. Wat die toen deden was evenmin kinderachtig. En wat mijn stem betreft: die is weliswaar zwaar, maar daarom nog niet ouwelijk. Tenminste dat vind ik". In plaats van vroegrijp ziet het exoti sche Britse talent - haar vader is af komstig van de Fiji-eilanden, haar moeder uit Borneo - zichzelf veel eer der als leeftijdloos. „Ik beken dit niet graag, maar eigenlijk ben ik al sinds mijn twaalfde niet meer veranderd. Toen, misschien was het wel eerder, leerde ik afstand te nemen van alles wat er met me gebeurde. Ik ben gaan zoeken naar verklaringen en daarmee nooit meer opgehouden". Zodoende begon Tanita Tikaram al snel met het schrijven van liedjes, die ze nu bestempelt als lullige popsongs. Op haar veertiende raakte ze hele maal in de ban van theater en litera tuur, waarna ze haar gitaar aan haar broer gaf. Twee jaar later echter vroeg ze dat instrument weer terug, zo ingrijpend was voor haar de ken nismaking met het werk van Joni Mit chell. „Een geweldige zangeres en een fantastische schrijfster, ook van kor te verhalen". Eenmaal op die golflengte zittend wer den vervolgens ook Tom Waits, Leo nard Cohen en Van Morrison helden van haar. Achteraf beschouwd is Tani ta 'M'n moeder heeft voor de allitera tie gewoon een T aan Anita toege voegd') nog steeds verbaasd over die ontwikkeling. „Ik ben namelijk hele maal niet met dat soort pure muziek opgegroeid. Thuis draaiden mijn ou ders alleen maar het gangbare werk: Elvis, The Beatles, Otis Redding, Wil son Pickett. En ik vond dat allemaal hardstikke leuk," bekent de officiers dochter uit Basingstoke, die werd ge boren en deels opgroeide in het West- duitse Münster. Anderzijds is er altijd die hang naar so leren geweest. „Bij alle artistieke ex perimenten, die ik achter de rug heb, ben ik altijd alleen van mezelf uitge gaan. Ik ben gewoon geen meisje, dat liever iets met anderen cp touw zet. In zo'n geval ben ik al gauw bang voor ge brek aan vrijheid en voor de politieke verwikkelingen, die het samen werken vanzelf met zich meebrengt. Kortom, Tanita Tikaram: „Ik jaag niets na, het overkomt me allemaal' ik wil totale controle. Moet ik compro-l missen sluiten, dan voel ik me schul-1 dig. De keerzijde van het alleen zijn ij weer dat je in feite niets met iemand! anders kan delen. Dat is best wel eeni zwaar". Worden poëtische Einzelganger zoai] zij nu geboren of door hem omgeving! gevormd? Tanita Tikaram zegt overj die kwestie, die ze zelf omschrijft als! Nature versus Nurture, geen uitspraak over te durven doen. „Omdat ik mezell toch niet als een typische eenling bel schouw. Verlegen of bang om met an-l dere kinderen te spelen was ik nooit. Ik[ had het alleen in mijn eentje altijd veel beter naar mijn zin. Behalve dan misl schien die korte periode dat we op Bor-I neo woonden. Daar leefden we echa van 's morgens vroeg tot 's avonds laat] in een soort commune. Ik was toen pas) vijf jaar, maar ik weet me er meer van! te herinneren dan van al die jaren in! Duitsland. Die kan ik nog slechts metj bepaalde personen associëren," aldus! de zangeres, die van eventuele cull tuurschokken als gevolg van haar af-l komst en de diverse omzwervingen (in-1 clusief Fiji-eilanden) niets wil weten! „Waar we ook woonden is mijn opvoe-l ding altijd zeer Brits geweest. Heel! strak dus, geheel in het teken van del school. Mijn mazzel was echter altijd! dat ik me toch nooit zo druk hoefde tel maken om de hoogste cijfers te halen". Haar ontdekking plus aansluitende! opmars heeft ze voor een belangrijk! deel te danken aan haar manager Paull Charles, die eerder jarenlang de be langen van Van Morrison behartigde! en nog altijd toerpromotor is voor on-l der anderen Tom Waits, John HiattJ Elvis Costello en Jackson Browne. Deze Ierse Londenaar hoorde Tanita Tikaram vorig jaar december voor het] eerst tijdens een optreden voor amper twintig man en was meteen verkocht. Door zijn bemiddeling kwam ze onder! contract bij Warner Brothers, werd het: duo Peter van Hooke-Rod Argent) overgehaald om haar te produceren en verleenden onder anderen David Lind-t ley, Paul Brady, Brendan Croker ep Mark Creswell als gastmuzikanten hun medewerking aan 'Ancien Heart'] Anders gezegd, vanuit het niets kol mend was Tanita Tikaram ineens oml ringd door vele tientallen jaren interj nationale vakkennis, die ze naareigeij zeggen heel vriendelijk en subtiel naa haar hand heeft gezet. Een kwestie va geluk of van berekening en/of doorzet! tingsvermogen? „Ik was erop het juisï te moment en op de juiste plaats, zei Elvis," lacht Tanita, die uiterlijk best veel op de jonge Presley lijkt „Nee, in« dergelijke theoriën geloof ik niet. In mijn geval gebeuren dit soort dingen gewoon. Ik bedoel, ik jaag niets fana tiek na, het overkomt me allemaal Dat vind ik ook het spannende van het! artiest zijn. Ik ga de studio in zonder te I weten met wat ik er zal komen. Ik zit I wat te tokkelen op mijn gitaar, vindl daarbij wat woorden en ik heb een lied-1 je. Niets staat van tevoren vast, ik kanl alle kanten op. Verwacht van mij daar- f om ook geen uitspraken over de toe-J komst. Die is volledig open". op. Deze twaalfmansformatie, met! musici uit de gelederen van de pop en| jazz, treedt op vanaf 22.30 uur. Het nieuwe jaar wordt in café Dange-I roe ingeluid met een jamsession. Wiel er spelen is nog een verrassing. Het| aanvangstijdstip niet: 16.00 uur. De Bocht van Guinea in Goes is ou-l dejaarsnacht het toneel van de Vrij-I buitermidnightspecial. Café De Vrij-I buiter wil van de j aarwisseling een wel-1 haast zomers feest maken in de trantI van het Vrijbuiterfestival. Dat uit zichl in een barbecue, oliebollen, een terras! video en live-muziek. Dat laatste! wordt verzorgd door de Bevelandse| formatie Coldshot. Het feest begint om 21.00 uur. Klok-I slag middernacht is op het grote po l dium een speciale act te zien, waarna! Coldshot de feestvierders zal tracterenl op een swingend optreden met covers! van onder meer ZZTop, New Adventu-| res en dergelijke. Coldshot treedt zondag 1 januari op! in café La Strada in Goes. Het optre den begint om 16.00 uur. Popstichting Spirit in Bergen opl Zoom luidt het nieuwe jaar zondag 1| januari in met een festival van regiona-l le bands. Vanaf 15.00 uur treden in zaal! De Botte Hommel de volgende groef pen op: Exploring Minds (synthesizer),I The Gent (dreadlock-rock), De Geus! (melodieus en toch stevig. Vanaf 20.001 uur treden de volgende groepen voor! het voetlicht: The Daze (poprock) en| After the Party (elektronische wave). Met Soldat Louis (uitgebracht op het j Squatt-label) doet CBS weer eens een j poging de Europese platenmarkt metl een Frans produkt te verrijken. Of het I album in Nederland in brede kring] aandacht zal krijgen, valt te betwijfe- j len. Buiten de wereld van het chanson 'doet' Franstalige muziek het nu een-j maal niet zo best. Toch is de muziek van Soldat Louis - hun debuutalbum kreeg dezelfde titel I - zeker het aanhoren waard. Het zestal I koos als basis de folkmuziek en combi neerde die met een flinke dosis vrolijke j rock. Het resultaat laat zich enigszins vergelijken met de muziek van de I Amerikaanse groep The men theyl couldn't hang, met dit verschil dat de j teksten van Soldat Louis vrijwel alle maal handelen over drank en vrou-| wen. Het gebruik van doedelzakken, de wat j rauwe zang en de simpele folkthema's maken dat de muziek van Soldat i Louis bijna net zo vrolijk en uitbundig klinkt als de dame op de hoes oogt. H.V.I Soldat Louis - 'Soldat Louis' (SquattlCBS) Johnny and the Starshooters luiden het oude jaar uit met een optreden in café De Ptrijs in Colijnsplaat. Daar treedt de zes man sterke rock roll- formatie vrijdag vanaf 21.30 uur op. Ui teraard besteden Johnny cs de nodige aandacht aan hun onlangs uitge brachte single 'Now dig this'. De Boozebrothers - de huisband van het open jongerencentrum Mid- gard in Middelburg- treden vrijdag op in hun thuishonk. De groep heeft een kleine bezettingswisseling achter de rug. Drummer Michael is naar Den Haag verhuist en zijn plaats wordt in genomen door Peter. Het motto van de Boozebrothers blijft echter: rock roll 'n alcohol. Het optreden begint om 22.00 uur. The Juke Joints zorgen vrijdag voor een maximum aan rhythm blues in Bar American in Middelburg. De band verzorgde onlangs in Vlissingen het voorprogramma bij het condcfert van Livin' Blues. Het optreden in Middel burg begint om 21.00 uur. Café Dangeroe in Middelburg wil, ondanks dat het gemeentebestuur de horeca heeft verboden oudejaarsnacht open te zijn, 1988 niet stilltjes aan zijn einde laten komen. Daarom treden vrijdag Earthquake Roody and the Trembling Walls in dat etablissement Johnny and the Starshooters

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 6