Gevechtsvliegtuig stort
neer op woonwijk stad
Halvering van
wapenarsenalen
Wolkers weigert P.C.
Hooftprijs
SBévier
Irgste beving in tien jaar
Gorbatsjov breekt bezoek af
EVA COUTURE
tot
50% korting
RDBEVING VERWOEST STEDEN
SOVJET
UNIE
Enige honderden weduwnaars
In Zeeland pensioengerechtigd
Veertig jaar
mensenrechten
Gooi ook uw oude CV- ketel eruit!
PLO: „Arafat
erkent slechts
bestaan Israël"
psporingsbevel
gen Surinaamse
tivist voor
ensenrechten
He jaargang no. 291
[rijdag 9 december 1988
Abonnement
Belastingen
Loze kreten
500 miljoen
UITVERKOOP
ZES DODEN EN 45 GEWONDEN
Veel bewolking
RADSON
EIGEN VOORSTEL NAVO
Geen reactie
Helft
Armenië
Kirovakan
Jerevan
TURKIJE
Alleenvertegenwoordiging
voor Z.W. Ned.
Goes Zuidvlietstraat 75 telefoon 01100 12420 Levering uitsluitend
via de installateur
WVC-minister Brinkman stu
deert op de invoering van een
zenderabonnement.
PAGINA 2
Ook de komende jaren kan de
Staat rekenen op een belas
tingmeevaller van ruim ander
half miljard.
PAGINA 3
De Zeeuwse Culturele ''Raad
meent dat het provinciaal beel
dende kunstbeleid op 'loze kre
ten' is gebaseerd.
PAGINA 17
Nick van Raay: de man van
500 miljoen...
PAGINA 19
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenl.: 3 en 5
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 7
Vrijdagbijlage: 9,11,13,14
en 15
Provincie: 17,19, 21 en 23
Sport: 25 en 27
(Advertentie)
Scheldestraat 13
Vlissingen, tel. 01184-13296
MIDDELBURG - Er zijn in Zeeland waarschijnlijk 'enkele honderden'
weduwnaars, die met succes een pensioen volgens de Algemene Wedu
wen- en Wezenwet (AWW) kunnen aanvragen. Die globale schatting gaf
directeur N. van den Broeke donderdag desgevraagd tegenover de PZC
naar aanleiding van de uitspraak van de Centrale Raad voor Beroep in
het pensioenberoep van de heer N. van Raay uit Nieuw- en St. Joosland.
De uitspraak van de centrale raad opent de mogelijkheid, dat weduw
naars op dezelfde manier behandeld worden als weduwen in de sfeer van
de weduwen- en wezenwet. Er lagen bij de Sociale Verzekeringsbank in
Middelburg - die de hele provincie als werkgebied heeft - twintig aanvra
gen om een AWW-pensioen van Zeeuwse weduwnaars. De behandeling
van die aanvragen is uitgesteld in afwachting van de deze week afgeko
men uitspraak van de hoogste beslissingsinstantie, de Centrale Raad
voor Beroep. Bij de Middelburgse verzekeringsbank zijn donderdag
naar aanleiding van de krantenpublicaties over 'het geval-Van Raay'
nog vier telefonische aanvragen binnengekomen, (zie ook pagina 19)
Morgen is het veertig jaar
s
geleden dat de Verenig
de Naties (VN) de Universele
verklaring van de Rechten
van de Mens aannamen. Een
unieke gebeurtenis, op 10 december
1948 in de Algemene Vergadering van
VN. Voor het eerst in de geschiedenis
werden de rechten van de mens gepro
clameerd als iets dat de hele wereld
aangaat. Die wereld was net drie jaar
uit een gruwelijke oorlog. Druk bezig
orde op zaken te stellen. Had het pro
ces van dekolonisatie nog lang niet
achter de rug. Maar voelde wel de dui
delijke behoefte aan een internationa
le toetssteen voor de grondrechten
van iedere burger op deze aarbol en de
bescherming daarvan. „Alle mensen
worden vrij en gelijk in waardigheid en
rechten geboren. Zij zijn begiftigd met
verstand en geweten en behoren zich
jegens elkander in een geest van broe
derschap te gedragen", zo.staat het in
artikel 1 van de Universele Verklaring.
Vanuit die visie zijn de Rechten van de
Mens in het document nader omschre
ven. Van de 58 toenmalige leden van
de VN stemden 48 vóór verklaring; zes
communistische landen plus Saudi-
Arabië en Zuid-Afrika onthielden zich
van stemming; twee landen ontbra
ken; alle later toegetreden leden heb
ben de verklaring onderschreven. Het
is eigenlijk een wonder dat deze begin
seluitspraak van het internationaal
recht toen en nu zo breed wordt gedra
gen. De betekenis ervan is daarmee
gaandeweg dieper gefundeerd. Veertig
jaar na dato is het tijd om de balans op
te maken. Want er was aan 10 decem
ber 1948 heel wat voorafgegaan; er is
heel wat op gevolgd.
(Van onze correspondent)
REMSCHEID - Het neerstorten van een Amerikaans
legertoestel op een woonwijk in het centrum van het
Westduitse Remscheid heeft donderdagmiddag min
stens zes mensen het leven gekost. Er raakten 45 men
sen gewond van wie elf ernstige brandwonden oplie
pen. Brandweer, politie en speciale eenheden met
speurhonden zochten gisteravond onder de puinhopen
nog naar vermisten. De crisisstaf vreesde donderdag
avond dat het dodental nog aanzienlijk zal stijgen.
Defensieminister Scholz, die op werkbezoek in de VS
was, is direct terug gevlogen naar Westduitsland. Vrij
dag overlegt hij met de Amerikaanse ambassadeur
Burt over verdere stappen.
De ramp is waarschijnlijk veroorzaakt door brand in
een van de beide motoren van de Thunderbolt A-10.
Kort na twee uur donderdagmiddag waren 18 van deze
zwaar gepantserde toestellen, die speciaal zijn gebouwd
voor de strijd tegen helikopters en tanks, opgestegen
van de militaire basis Norvenich. Hun opdracht was het
oefenen van extreem laag vliegen. De toestellen oefenen
regelmatig boven de Bondsrepubliek.
Ooggetuigen in de 130.000 inwoners tellende stad in het
Ruhrgebied vertelden dat de Thunderbolt op een hoog
te van 20 tot 50 meter hoogte brandend op hun huizen
toekwam. Zij zagen de schietstoel leeg uit het vliegtuig
komen, voordat het toestel zich in een huizenblok boor
de en direct ontplofte.
Over een afstand van 350 meter werden alle huizen ver
woest. Op tientallen plaatsen brak brand uit. De brand
weer, politie en medische teams ondervonden veel hin
der van exploderende oefenmunitie. De crisisstaf noem
de het een enorm geluk dat de ramp vroeg in de middag
plaats vond. De meeste bewoners waren naar hun werk.
Een postbode en twee bouwvakkers werden gedood
door rondvliegend puin. Tientallen gewonden werden
uit het puin gered of op straat opgevangen.
De ramp van Remscheid was het zeventiende ongeluk
met militaire toestellen van dit jaar in de Bondsrepu
bliek. Tachtig burgers en elf militairen verloren daarbij
het leven. Zeventig slachtoffer eiste de catastrofe van
Ramstein op 28 augustus, toen drie toestellen van het
Italiaanse stuntteam Frecce Tricolore neerstortten.
Geblakerde huizen en uitgebrande autowrakken na het neerstorten van een Amerikaans gevechtsvliegtuig op
een woonwijk in de Westduitse stad Remscheid.
Vandaag is er veel bewolking waaruit
af en toe wat regen of motregen valt.
De matige wind komt uit het noord
westen, vanmiddag draaiend naar
westelijke richting.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL - De NAVO heeft gisteren
eigen voorstellen op tafel gelegd voor
een drastische vermindering van de
niet-nucleaire bewapening in Euro
pa. Het verrassende besluit van Gor
batsjov om het Sovjet-leger met een
half miljoen soldaten, 10.000 tanks en
8500 kanonnen te verminderen, wordt
door de NAVO toegejuicht maar tege
lijk onvoldoende gevonden.
De NAVO-voorstellen komen neer op
een halvering van de totale aantallen
tanks, pantserwagens en kanonnen
van NAVO en Warschaupakt samen.
Het nieuwe aantal wordt gelijkelijk
opgedeeld tussen beide blokken. Voor
de NAVO-strijdkrachten betekent dat
ruwweg een vermindering van deze
wapens met 10 tot 15 procent; voor de
landen van het Warschaupakt, en dan
spaart u energie
ienduizenden in
rmenië gedood
MOSKOU/NEW YORK (RTR/AFP/DPA/UPI) - Bij de aardbeving in de Sovjet-repuliek Armenië
Bin naar schatting 50.000 mensen om het leven gekomen. Dit heeft minister van volksgezond
heid Jevgeni Tsjazov volgens het Armeense persbureau Armenpress donderdag verklaard.
De bittere ervaringen in Tweede
Wereldoorlog zijn drijfveer gewor
den voor het opstellen van de Verkla
ring. Mensenrechten werden toen door
schrijftafelmoordenaars weggestreept
en onder laarzen vertrapt. Al in 1941
deed de Amerikaanse president
Franklin D. Roosevelt een oproep om
'vier vrijheden' overal in de wereld te
waarborgen: vrijheid van godsdienst,
vrijheid van meningsuiting, vrijwaring
van vrees en vrijwaring van gebrek.
Zijn latere weduwe, Eleanor, heeft een
belangrijke stoot gegeven tot de VN-
verklaring, waarvan juist die vier
grondrechten de kern vormen. Anno
1988 worden nog overal in de wereld de
mensenrechten geschonden, gruwe
lijk vaak, geraffineerd soms, openlijk
en in het geniep. Organisaties als Am
nesty International, het Rode Kruis,
instituten die opkomen voor de rech
ten en fundamentele vrijheden van de
burger, internationale bewegingen ter
bescherming van vluchtelingen en
ontheemden: ze signaleren en klagen
aan. En ze kunnen dat doen met de
universele verklaring van de VN als
handvat. Want het document, dat nu
veertig jaar bestaat, mag dan interna-
tionaal-juridisch geen bindende
kracht hebben, - het is wel de basis ge
weest voor een reeks van internationa
le verdragen over eerbiediging van
mensenrechten nadien. Stap voor stap
is het besef gerijpt dat de verantwoor
delijkheid voor naleving van de ele
mentaire rechten van de mens niet ein
digt bij de grens van een land.
vooral de Sovjet-Unie zelf, met onge
veer 65 procent.
Het westerse voorstel zal op tafel ko
men in de onderhandelingen over de
conventionele bewapening in Europa,
die vermoedelijk begin volgend jaar in
Wenen zullen beginnen. Volgens de
NAVO-ministers van buitenlandse za
ken, die donderdag in Brussel bijeen
waren, moet aan die onderhandelings
tafel „voortgebouwd worden op de
hoopvolle ontwikkelingen" in de Sov
jet-Unie.
De NAVO-ideeën zijn overigens geen
reactie op de rede van Gorbatsjov. De
NAVO-landen waren er allang mee be
zig. De NAVO-landen menen dat ook
na uitvoering van Gorbatsjovs plan
nen het Warschaupakt nog steeds een
overwicht op de NAVO zal hebben. De
aangekondigde verminderingen wor
den gezien als een eerste stap naar het
corrigeren van die scheve situatie.
„Daaruit blijkt dat nu ook de Sovjet-
Unie deze overheersende positie er
kent", zei minister Hans van den
Broek.
Volgens de bewindsman is de VN-toe-
spraak van Gorbatsjov een bijdrage
aan de ontspanning en 'klimaatbevor-
derend' voor de nieuwe onderhande
lingen.
In het NAVO-voorstel wordt uitge
gaan van maximale aantallen tanks,
pantserwagens en kanonnen in Euro
pa, die neerkomen op ongeveer de
(Slot zie pagina 3 kolom 7)
Of er veel is bereikt? Zeker. Maar
nog lang niet genoeg. Je hoeft
maar even om je heen te kijken om
vast te stellen dat tal van landen - die
de Verklaring hebben onderschreven -
de mensenrechten aan hun laars lap
pen. Anderen wijzen op de schendin
gen bij hun buren, terwijl ze voorbij
gaan aan wat er allemaal in de eigen
tuin gebeurt. Mogelijkheden om nale
ving af te dwingen van de nu jarige
Verklaring en van de verdragen daar
aan ontleend, zijn er nog nauwelijks.
Het zou ideaal zijn wanneer dergelijke
sancties bestonden. Want in 1948 im
mers had de internationale gemeen
schap een groot ideaal voor ogen. Met
die instelling is een tekst opgesteld
waarin een hoge standaard van de
mensenrechten werd gevoerd. Geen
boodschap om goedkope successen
mee te bereiken. Maar het begin van
een lange weg, waarop veel moest wor
den bevochten: van het verzet tegen
opsluiting en mishandelen van politie
ke gevangenen tot een verdrag over de
rechten van de vrouw; van de bestrij
ding van discriminatie tot garanties
voor sociale, economische en culturele
rechten. Vóór alles is met de Universe
le Verklaring van de Rechten van de
Mens in 1948 internationaal een maat
staf aanvaard voor een menswaardig
bestaan van iedereen op deze aardbol.
Maar een maatstaf aanvaarden en die
in de praktijk toepassen is twee. Daar
om is de veertigste verjaardag van dit
internationale document geen aanlei
ding voor een feest, wèl reden voor
diepere bezinning op wat er allemaal
nog moet gebeuren, willen mensen
rechten overal in de wereld méér bete
kenen dan letters op papier.
vdM.
TUNIS (RTR) - De leider van de Pale
stijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO),
Yasir Arafat, heeft woensdag in
Stockholm het bestaan van Israël er
kend. Over het wettelijk bestaans
recht van Israël heeft hij zich evenwel
niet uitgelaten. Dat heeft PLO-woord-
voerder Sheikh Abdul-Hamid al-
Sayeh donderdag gezegd.
Na afloop van een onderhoud met
Amerikaanse joden verklaarde Arafat
woensdag op een persconferentie: „De
PLO heeft twee staten erkend, een Pa
lestijnse staat en een joodse staat, Is
raël. Is dat duidelijk genoeg?
Leninakan
Bespaar honderden guldens. Kies de allerzuinigste.
konventionele CV-ketel. De ER Electronic zonder waakvlam
Blijvend rendement: 92,7% (o.w.). Of de Thermo Punaise
Een ernstige Gorbatsjov voor zijn ver
trek uit New York.
I (RIJS (AFP/DPA/RTR) - De aardbe-
v ng die woensdag Armenië heeft ge-
tr Dffen en waarbij volgens voorlopige
ci jfers 30.000 a 50.000 doden zijn ge-
vullen, is de ergste van de afgelopen
ti sn jaar.
H er volgt een lijst van de meest ver-
w restende aardbevingen sinds 1978.
I 6 september 1978 in Oost-Iran. Hon-
d rd dorpen werden verwoest.
Tiaar schatting vielen er 20.000 a
.000 doden;
0 oktober 1980 in de Algerijnse stad
H Asnam - zeker 2.600 doden;
■3 november 1980 in de omgeving van
ipels in Italië - ongeveer
doden;
- 11 juni 1981 in de Iraanse provincie
Kernan - 1.000 a 3.000 doden;
- 28 juli 1981 eveneens in Kernan - Dit
maal kwamen 4.000 a 8.000 mensen
om het leven;
-13 december 1982 in Marib, in Noord-
jemen - 3.000 doden;
- 30 oktober 1983 in Oost-Turkije -1.300
doden;
- 19 september 1985 in Mexico-Stad -
10.000 doden;
- 10 oktober 1986 in San Salvador -
1.400 doden;
- 5 maart 1987 in het noorden van
Ecuador - 300 doden en 2.000
a 3.000 vermisten;
- 6 november 1988 in Yunnan, zuid-
west-China - meer dan 1.000 doden
iedereen aan het werk was en kinderen
op school waren.
Minister van buitenlandse zaken
Edoeard Sjevardnadze heeft beves
tigd dat de kerncentrale op 30 km van
Jerevan, dat veel zuidelijker is gelegen
dan het getroffen gebied, niet heeft ge
leden onder de aardbeving.
Hulporganisaties en het leger zijn be
zig met helikopters en vliegtuigen
hulpgoederen en tenten naar de ge
troffen gebieden te vliegen. Ook zijn
er luchtbruggen naar de Armeense
hoofdstad Jerevan ingesteld om ge
wonden te evacueren naar onder
meer de hoofdstad Jerevan. Uit het
hele land rijden treinen naar de Kau-
kasus.
Honderden artsen en verpleegkundi
gen zijn uit Leningrad en Moskou naar
het rampgebied gevlogen. Volgens het
(Slot zie pagina 3 kolom 3)
(Van onze correspon
dent
WASHINGTON - Sov
jetleider Gorbatsjov is
gisteren vervroegd te
ruggevlogen naar Mos
kou. Zijn vertrek hield
verband met de rampza
lige aardbeving in Ar
menië.
Gorbatsjov wilde giste
ren in New York een gro
tendeels toeristisch af
werken. Hij zou daarna
naar Cuba zijn gevlogen,
en vervolgens enkele da
gen naar Engeland zijn
gegaan. Dat werd gister
nacht allemaal abrupt
afgezegd.
Een bleke en duidelijk
aangeslagen minister
van buitenlandse zaken
Shevardnadze zei dat
Gorbatsjov gelooft „ter
plaatse te moeten zijn
als de mensen lijden".
In een kleine afscheids
speech op het kille Ken
nedy vliegveld van New
York zei Gorbatsjov dat
president Reagan en
diens opvolger Bush
hem hadden opgebeld
en het diepe medeleven
van het Amerikaanse
volk hadden betuigd.
„Wij zijn daar buitenge
woon dankbaar en er
kentelijk voor", aldus de
Sovjet-leider die zei
evenzeer dankbaar te
zijn voor het aanbod tot
hulp dat Reagan en
Bush hem hebben ge
daan.
Huilende inwoners van Spitak tussen de in puinhopen veranderde huizen.
DEN BURG/DEN HAAG (GPD) - De schrijver Jan
Wolkers (63) weigert de P.C. Hooftprijs voor proza
1989 te accepteren. Hij kan zich niet vinden in de
manier waarop in Nederland letterkundige prijzen
worden toegekend. Zo is bijvoorbeeld een schrijver
als Marten Toonder ten onrechte nooit en de dichte
res Vasalis veel te laat onderscheiden. Eerder wei
gerde Wolkers de hem toegekende Constantijn Huy-
gensprijs voor zijn gehele oeuvre.
De P.C. Hooftprijs zou in mei aan Jan Wolkers wor
den uitgereikt. Aan de prijs is een geldbedrag van
25.000 gulden verbonden. Wolkers zou best een prijs
in ontvangst willen nemen. Maar dan zou hij er ook
trots op willen zijn en dat is volgens hem in het hui
dige systeem onmogelijk.
„Jan Wolkers heeft ooit gezworen dat hij nooit een
literaire prijs zou accepteren. Dat is ook zijn volste
recht. Vanuit zijn standpunt bekeken is het dus con
sequent dat hij ook de P.C. Hooftprijs weigert," zegt
Martin van Amerongen, voorzitter van de jury die
Wolkers de onderscheiding heeft toegekend. „De
mogelijkheid dat Wolkers zou bedanken voor de
prijs is bij de jury niet of nauwelij ks ter sprake geko
men," voegt Van Amerongen eraan toe.
De P.C. Hooftprijs. voor proza zal, als gevolg van
Wolkers' weigering, in mei '89 niet worden uitge
reikt. „Wij komen nu niet met een andere voor
dracht", aldus Van Amerongen. „In de analen van
de literatuurgeschiedenis zal alleen worden ver
meld: Jan Wolkers weigert P.C. Hooftprijs 1989.
Het bestuur van de P.C. Hooftstichting was donder
dagmiddag door Wolkers nog niet op de hoogte ge
steld van zijn weigering de prijs te aanvaarden. „Ik
heb het nieuws net vernomen," aldus secretaris Aad
Meinderts. „We vinden het uiteraard jammer dat hij
weigert. We hadden bij de uitreiking in mei een aar
dig feestje in het vooruitzicht en dat gaat nu niet
door."
HR-ketel. De betaalbare hoogrendementsketel.
Vraag dokumentatie bij:
Leninakan, met circa 230.000 inwoners
de tweede stad van Armenië, is zeker
voor de helft verwoest. Ook in twee an-
B:e steden, Spitak en Kirovakan, is
«zienlijk schade aangericht. „De
helft van de republiek Armenië ligt in
puin aldus Armenpress. Het zal ze
ker nog een aantal dagen duren voor
dat precieze cijfers kunnen worden be-
ndgemaakt over het aantal doden
■S gewonden.
pitak, dat 30.000 inwoners telt, is vol-
ns het Sovjet-persbureau Izvestija
olkomen verwoest". De wegen naar
stad, die het dichtst bij het epicen
trum van de aardbeving van woensdag
ligt, zijn onbegaanbaar geworden. In
Leninakan zijn hele nieuwbouwwijken
met flats ingestort. De zwaarste schok
ken vonden plaats op een moment dat
PlltAMARIBO (GPD/ANP) Tegen
de Surinaamse mensenrechtenacti
vist Stanley Rensch is een opspo-
jHigsbevel uitgevaardigd door de mi
litaire politie en de procureur-gene-
1 in Paramaribo.
sch wordt ervan verdacht steun te
hebben verleend aan het junglecom-
ma ndo van Ronnie Brunswijk. Dit zou
gebleken zijn uit bekentenissen van
vier leden van het junglecommando,
die vorige week zijn aangehouden in
amaribo.
sch ijvert voor de berechting van
enders van de mensenrechten, zo-
door het Nationaal Leger in '86 in
het bosnegerdorp Moi Wana.
