J
Pensioen weduwnaars
Wolkers krijgt
P.C. Hooftprijs
1
r
Oorlogsmisdadiger Oly opgepakt
HISTORISCHE REDE GORBATSJOV IN VN
Ontslag Sovjet-stafchef
(Nederlandse
leraren bij
flpstbetaalden
EVEN NAAR JAC. HERMANS
CLEMENTINES
Mini-pbus&Maxi-keus
WITLOF
3 Veel bewolking
HALF MILJARD VOOR REKENING STAAT
Verzuring
]B°s
Diepe sporen
Gorbatsjov pakt
steeds voortouw
500
gram
DE ALLURE
VAN NOTEN.
ZOEK'T IN
ZONNEMAIRE.
■W YORK De Sovjetunie zal haar troepensterkte binnen twee jaar eenzijdig met een half
miljoen manschappen terugbrengen. Dit heeft Sovjet-leider Gorbatsjov gisteren beloofd tij
dens een historische rede voor de Verenigde Naties (VN).
Mandela in woonhuis
Ambtenaren
Vrijwel droog weer en vanmiddag veel
(bewolking. Vanmiddag vrij krachtige
westelijke wind. Temperatuur 7 gra
den.
2B1e jaargang no. 290
raónderdag 8 december 1988
ZONNEMAIRE
ZUIDWEG 20A
ZONNEMAIRE
TEL. 01112-1318
NEW YORK (RTR) - De stafchef van de Sovjet-strijd
krachten, Sergej Achromejev, is om gezondheidsrede
nen afgetreden. Dit heeft de woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken Gennadi Gerasimov
oensdag bekendgemaakt tijdens een interview met
iet Amerikaanse televisiestation CNN. Minister van de-
'ensie Dimitri Jazov blijft op zijn post.
Gerasimov onderstreepte dat het besluit van de 65-jari-
ge Achromejev niets te maken heeft met de aankondi
ging van Gorbatsjov dat de Sovjet-strijdkrachten wor-
ïden ingekrompen. De maarschalk blijft aan als zijn ad-
fviseur.
Achromejev heeft een sleutelrol gespeeld bij de tot
standkoming van het akkoord over de afschaffing van
kernraketten voor de middellange afstand.
MIDDELBURG - Weduwnaars heb
ben voortaan recht op een pensioen in
het kader van de Algemene Weduwen-
en Wezenwet (AWW). Dat besliste de
Centrale Raad van Beroep in Utrecht
woensdag in de beroepszaak van we
duwnaar Nick van Raay uit Nieuw en
St. Joosland. Als alle naar schatting
40.000 weduwnaars in Nederland aan
spraak maken op een AWW-uitkering,
dan kost dat de staat 550 miljoen gul
den per jaar. De vier grote fracties in
de Tweede Kamer hebben verbijsterd
gereageerd op de uitspraak van de
Centrale Raad.
De beslissing van de Raad - het hoog
ste rechtscollege op het gebied van de
sociale verzekeringen - houdt in dat er
voor de AWW geen onderscheid meer
mag worden gemaakt tussen wedu
wen en weduwnaars. Tot nu toe had
den alleen weduwen en wezen recht op
een uitkering in het kader van de uit
1959 stammende wet. De Centrale
Raad vindt de wet in strijd met het In
ternationaal Verdrag inzake Burger
rechten en Politieke Rechten, dat dis
criminatie op grond van geslacht ver
biedt. Het verdrag is voor Nederland in
1979 in werking getreden.
Volgens de Middelburgse advocaat mr
C. Kool, die de kwestie voor Van Raay
aanhangig maakte, is het zaak dat alle
weduwnaars zo snel mogelijk een uit
kering aanvragen bij de Sociale Verze
keringsbank, de voormalige Raad van
(Slot zie pagina 15 kolom 6)
ovjetleger krimpt in
et half miljoen man
(Van onze correspondent)
De t egging betekent een verminde- De Sovjet-divisies die „voorlopig" nog
van het aantal Sovjet-troepen op het grondgebied van de Europese
met, 10 procent. Dit zal gepaard gaan bondgenoten gestationeerd blijven,
zullen grondig gereorganiseerd wor
den. Ze zullen worden omgebouwd tot
een „duidelijk defensieve macht".
In dezelfde periode van twee jaar zal de
met een „aanzienlijke" vermindering
van het aantal conventionele (niet-nu-
cHire) wapens, aldus Gorbatsjov.
Voör een belangrijk deel zullen de ver
minderingen in Europa plaatsvinden.
Gorbatsjov zei dat de Sovjetunie uit
Oost-Duitsland, Tsjechoslowakije en
HBigarije in totaal 6 tankdivisies zal
weghalen en 50.000 manschappen.
In het Europese gedeelte van de Sov-
Sovjetunie ook eenzijdig haar troepen
in Azië terugbrengen. Met name van
uit Mongolië willen de Sovjets een „be
langrijk deel" van hun troepen terug
naar huis laten gaan, zo zei hij, daar
mee een oude wens van China vervul
lend.
jfifiunie zelf zal ook drastisch gesnoeid
worden. Alles bij elkaar gaat het, voor
wat Europa betreft (de Sovjetunie plus
bondgenoten), om 10.000 tanks, 8500
artilleriesystemen en 800 gevechts-
gtuigen, aldus de Sovjet-leider.
wflK HAAG (ANP) - Leraren in het Ne
derlandse onderwijs liggen wat hun
salaris betreft samen met hun colle
ga's in Luxemburg, België en de
Bondsrepubliek Duitsland aan kop in
de Europese Gemeenschap.
Deze conclusie wordt getrokken in een
onde coek van het Leidse bureau Re
search voor Beleid in opdracht van het
'MBsterie van onderwijs en de Euro
pe® Commissie. Om een goede verge
lding te kunnen maken, is het inko-
mep uitgedrukt in koopkracht. De stu
die [is verricht in de eerste helft van
1985 in de EG-landen, met uitzonde
ring van Portugal en Spanje.
JOL - NESBURG (AFP/RTR) - De
Znidafrikaanse zwarte leider Nelson
Mandela is woensdag van het zieken
huis n Kaapstad waar hij herstelde
van tuberculose, overgebracht naar
eflbewaakt woonhuis van de gevan
genis. Daar is hij vrij om direct zijn
pf&ilie te ontmoeten. Dit heeft de
Znidafrikaanse minister van justitie,
'ie Coetzee, woensdagavond mee-
:eld.
NEW YORK (AP) - Hieronder volgen in cijfers de troepen- en wapenverminde-
ringen die de Sovjetunie volgens president Michail Gorbatsjov in Europa zal
doorvoeren:
- 500.000 man troepen (de NAVO schat de huidige troepensterkte van de Sov
jetunie in Europa op 2,2 miljoen).
- 10.000 tanks NAVO-schatting huidige aantal: 37.000).
- 8.500 artilleriesystemen (nu 33.000 volgens de NAVO).
- 800 gevechtsvliegtuigen (volgens NAVO thans 6.050).
Gorbatsjov zei dat de Sovjetunie met
deze dramatische veranderingen wil
bijdragen aan een „nieuwe, histori
sche realiteit, waarin we een verande
ring van super-bewapening naar het
principe van een redelijk defensief
vermogen zien".
Later in zijn toespraak herhaalde hij
dat de Sovjetunie nu nog vooral haar
militaire mogelijkheden wil handha
ven op een niveau waarop „redelijke
en betrouwbare defensie" mogelijk is
zodat „niemand de veiligheid van ons
en onze bondgenoten in gevaar zal wil
len brengen".
Gorbatsjov zei dat de conventionele
ontwapening ook deel uit maakt van
een plan om af te stappen van een eco
nomie die is gebaseerd op voortduren
de bewapening, en over te gaan op een
meer civiel gerichte economie. In de
loop van volgend jaar al zullen, bij wij
ze van experiment, twee of drie wapen
fabrieken worden omgebouwd tot ci
viele bedrijven.
Gorbatsjov maakte deze ontwape
ningsplannen bekend in het kader van
een toespraak waarvan het centrale
(Slot zie pagina 3 kolom 1
Het overleg tussen de ambte
narenbonden en minister Van
Dijk is mislukt.
PAGINA 3
IDe regeringsfracties vinden
(aanvullende maatregelen van
Iminister Braks tegen de verzu
ring niet nodig.
PAGINA 5
pe Zeeuwse bossen hebben een
goede conditie: van invloed
boor verzuring is nauwelijks
fprake.
PAGINA 13
Itadio, tv en kunst: 2
wmnen- en buitenland: 3
Tn5
JJpinie en achtergrond: 4
;|Financiëen, economie: 7
Ifunst en cultuur: 9
I provincie: 13,15,17 en 19
'«port: 21
Een kind wordt in de Armeense stad Spitak naar een ambulance gedragen nadat het tijdens een aardbeving
gewond was geraakt.
MOSKOU (AP) Het zuiden van de Sovjetunie en het
oosten van Turkije zijn getroffen door de zwaarste
aardbeving in 80 jaar. Er zijn zeker 200 doden gevallen.
Duizenden mensen zijn dakloos geraakt en talloze ge
bouwen zijn ineengestort. Volgens ooggetuigen is het
werkelijke aantal doden vele malen hoger.
Het Russische persbureau Tass meldde dat de meeste
doden en gewonden vielen in de Armeense steden Leni-
nakan, Kirovakan en Spitak. De verbindingen met Le-
ninakan waren verbroken. Het persbureau meldde dat
de beving een kracht had van 8 op de schaal van Rich
ter.
Partijleider Michail Gorbatsjov, die momenteel in de
Verenigde Staten verblijft, stuurde een condoléance-te
legram en zegde hulp toe. Hij noemde de beving „een
ernstige tragedie". Uit de provincie Kar sin het oosten
van Turkije werden vier doden gemeld.
Het Seismisch Centrum inMoskou situeerde het epicen
trum van de aardbeving op 50 km van Leninakan, een
stad met ruim 200.000 inwoners langs de grens met Tur
kije.
De Nationale Informatiedienst voor Aarbevingen in de
Amerikaanse staat Colorado maakte bekend dat de
grootste schok, zich voordeed om 11.41 uur (8.41 uur Ne
derlandse tijd).
Gorbatsjov tijdens zijn rede voor de Verenigde Naties.
DEN HAAG (GPD) - De P. C. Hooft
prijs 1989 is toegekend aan de schrij
ver Jan Wolkers. Volgens de jury heeft
Wolkers een oeuvre op zijn naam
staan dat diverse hoogtepunten be
vat. Ook heeft hij een „ongeëvenaard
vertellend vermogen". De 63-jarige
Wolkers krijgt de prijs volgend jaar
mei in het Letterkundig Museum in
Den Haag uitgereikt. Aan de prijs is
een bedrag van 25.000 gulden verbon
den. De Stichting P. C. Hooftprijs
voor Letterkunde heeft dit woensdag
bekendgemaakt.
Het is nog niet bekend of Wolkers, die
op het eiland Texel woont, deze prijs
zal accepteren. In 1982 weigerde hij de
Constantijn Huygensprijs voor zijn ge
hele literaire werk. Hij vond dat de er
kenning van zijn schrijverschap te laat
kwam. Wolkers voelde zich toen ge
schoffeerd. „Twintig jaar lang heb ik
meesterwerken geschreven, maar niet
een van mijn boeken heeft ooit een
prijs gekregen", verklaarde hij des
tijds. Wolkers had gisteren nog niet ge
reageerd op de nieuwe prijs.
Hij werd in 1925 in Oegstgeest gebo
ren. Hij groeide op in een uit elf kinde
ren bestaand gezin van streng gerefor
meerde ouders. Zijn geïsoleerde posi
tie in dit gezin, zijn dogmatische, do
minerende vader en zijn liefde voor
dieren waren vaak onderwerpen in zijn
verhalen. Deze verhalen verschenen
eerst in Serpentina's Petticoat (1961).
Hij vestigde er meteen de naam mee
van een realistische, rauwe, volkse en
humoristische verteller.
Het werk van Wolkers heeft volgens de
jury, die onder voorzitterschap stond
van Martin van Amerongen, thema
tisch diepe sporen getrokken door de
na-oorlogse Nederlandse letterkunde.
„Jan Wolkers presenteert zich op elke
bladzijde van zijn boeken als een kun
stenaar, van wie reeds nu kan worden
vastgesteld dat hij als schepper van
een aantal onmiskenbare klassiekers
de geschiedenis van de literatuur zal
ingaan".
In 1962 verscheen Kort Amerikaans, in
1969 Turks Fruit en in 1981 Brandende
Liefde. Alle drie de werken werden
verfilmd. Andere bekende boeken van
Wolkers zijn: Terug naar Oegstgeest,
De Walgvogel, De Kus, De Doods
hoofdvlinder en De Perzik van Onster
felijkheid.
Jan Wolkers
"IV /Tichaïl Gorbatsjovs po-
1VJL litieke handwerk is dat
van de overrompelende ini
tiatieven. Hij beheerst dat
tot in de toppen van zijn vin
gers en bespeelt er de publieke opinie
mee. Zijn bliksembezoek aan New
York, zijn optreden in de Verenigde
Naties en zijn aankondiging dat de
Sovjetunie eenzijdig haar troepen en
conventionele wapens vergaand zal in
krimpen: het zijn verrassingen waar
mee hij de show steelt en tegelijk de
Amerikanen in verlegenheid brengt.
Toch kunnen president Reagan van de
Verenigde Staten en zijn opvolger-in-
de-startblokken Bush niet om het ge
wicht heen van het 'kerstcadeau'-1988
dat de Sovjet-president en partijleider
de wereld aanbiedt. Daarvoor is het te
serieus, te veelomvattend en voor de
Russen zelf ook te belangrijk als over
levingspakket. De onderhandelingen
tussen Navo en Warschaupact over
wederzijdse vermindering van troe
pen, tanks en gevechtvliegtuigen in
Midden-Europa zaten al een tijdlang
vast omdat de Russen daarin nu een
maal een groot overwicht hebben en
tot nu toe niet erg toegeeflijk waren.
Sinds gisteren zijn de kansen voor een
akkoord op slag belangrijk groter ge
worden. En dat was niet het enige.
Gorbatsjovs ontspanningsvoorstellen
bevatten nog veel meer. Hij streeft
naar verbetering van de verhoudingen
met de Chinezen. Hij wil een VN-vre-
desmacht in en een internationale
conferentie over de toekomst van Af
ghanistan. Hij wil het schuldenpro
bleem in de ontwikkelingslanden hel
pen oplossen en internationale maat
regelen ter bescherming van het mi
lieu.
Het is al de derde keer in een jaar
dat Gorbatsjov zijn Amerikaanse
tegenvoeter Reagan ontmoet. Van
daag precies een jaar geleden was de
Russische leider in Washington voor
de ondertekening van het INF-ver-
drag, dat alle atoomraketten voor de
middellange afstand doet verdwijnen.
Met dat akkoord werd geschiedenis
geschreven op het gebied van de ont
wapening tussen oost en west. Het ver
drag was het resultaat van hard onder
handelen, maar ook van een sfeer van
groeiend wederzijds vertrouwen tus
sen deze twee wereldleiders. Wie had
gedacht dat het INF-akkoord in snel
tempo zou worden gevolgd door ver
dergaande ontwapeningsovereen
komsten vergiste zich overigens. Ieder
van beide partijen had zo zijn proble
men en beslommeringen in eigen huis.
De Amerikanen hun presidentsverkie
zingen; de Russen hun binnenlandse
problemen met 'glasnost' en 'pere
strojka'. Bovendien waren de NAVO-
bondgenoten van Amerikanen nog
maar nauwelijks bekomen van de ma
nier waarop Reagan ruim twee jaar ge
leden op de top in Reykjavik met Gor
batsjov wat al te voortvarend zaken
had gedaan. Nieuwe overeenkomsten
over vermindering van kernwapens
werden aan westerse kant daarom na
drukkelijk gekoppeld aan Russische
bereidheid om het overwicht aan con
ventionele strijdkrachten terug te
brengen: Gorbatsjov moest eerst maar
eens wat laten zién...
Dat heeft hij gisteren in New York
gedaan. Op het wereldpodium
van de Verenigde Naties en aan de
lunch met Reagan en Bush. Voor de
Amerikanen kwam het bezoek van de
Russische leider, die zichzelf had uit
genodigd, tamelijk ongelegen. Reagan
zit in de nadagen van zijn president
schap; Bush heeft het roer nog niet
overgenomen. Hoewel de nieuwe man
in het Witte Huis op zijn verkiezings-
toernee meermalen had laten weten
dat hij snel een ontmoeting met Gor
batsjov wilde, kon in deze periode van
politieke windstilte in Washington
van een topconferentie geen sprake
zijn. Vandaar dat de verrassende
kerstreis van de Russische leider maar
als een afscheids- en kennismakingsvi
site is beschouwd. Hoe dan ook: de
plannen en voorstellen waarmee Gor
batsjov in zijn binnenzak uit Moskou
afreisde zijn belangrijk genoeg om er
uit af te lezen hoe hard de Sovjetunie
toe is aan een buitenlandse politiek,
die eindelijk uitzicht biedt op vermin
dering van de defensielasten. Want
'glasnost' en 'perestrojka' maken geen
kans wanneer de Russen nog lang alles
ondergeschikt maken aan de omvang
van het militaire apparaat. In feite was
dat de kern van de boodschap van de
Sovjetleider die het steeds weer zoekt
in een overrompelingstactiek. De
Amerikanen hebben er even moeite
mee dat het opnieuw Gorbatsjov is die
het voortouw pakt. Maar Bush kan on
mogelijk achterblijven. Ook hij heeft
zijn kiezers tenslotte veel moois in het
vooruitzicht gesteld.
vdM.
(Advertentie)
DEN HAAG (GPD) - Jan Oly, de Nederlandse oor
logsmisdadiger die in 1945 wist te ontsnappen naar
Argentinië, is gisteren in zijn woonplaats Isidro
Casanova door Interpol gearresteerd. Oly is over
gebracht naar het kantoor van de federale politie
in Buenos Aires. Een woordvoerder van het minis
terie van buitenlandse zaken heeft dit woensdag
avond bevestigd.
Jan Oly, oorspronkelijk afkomstig uit Landsmeer,
J vocht als vrijwilliger bij de Waffen SS tegen de Rus
sen aan het Oostfront. Later werkte hij bij de Ar-
beits Kontrolle Dienst en de Grüne Polizei en zou hij
hebben meegewerkt aan het in brand steken van
een woning in Barneveld.
Hij werd vier jaar na de oorlog door het Bijzonder
Gerechtshof bij verstek tot twintig jaar gevangenis
straf veroordeeld wegens hulp aan de vijand.
Jan Oly is in 1952 Argentijn geworden en woont in
een voorstad van Buenos Aires. Een rechter zal zich
eerst over de geldigheid van Oly's Argentijns staats
burgerschap moeten buigen. Argentinië levert geen
onderdanen uit.
Minister Korthals Altes van justitie heeft vorige
week om de uitlevering van Oly en de andere twee in
Argentinië verblijvende oorlogsmidadigers, Kipp
en Riphagen, verzocht. Dat gebeurde nadat de Ar
gentijnse minister van justitie zich bereidwillig had
opgesteld.
Aanbiedingen geldig van do. 8 t/m za. 10 december 1988
en alléén in filialen met een groenteafdeling,
