kleintjes
Oud-Middelburger
en vriendin in
Peru vermoord
'Terroristen' dringen door
tot uraniumkluis van Petten
de PZC
vandaag
KAMER STEUNT BESLUIT
Tv-debat
Walesa
afgelast
vecht voor
zijn leven
Groninger eist
40 miljoen
na leveren
foote feartklep
Arrestaties in
Enschede wegens
vrouwenhandel
Dali
Kop afgehakt van
paspoort-monster
VN-debat
Palestijnse
kwestie later
Regen
231e jaargang no. 283
Woensdag 30 november 1988
01184-84321
Respect
Steunfraude
Fokker
Criminaliteit
Zeedagen
Schaken
ROOF WAARSCHIJNLIJK MOTIEF
Beloning
DEN HAAG (GPD) - De grote partijen in de Tweede Kamer
steunen minister Van den Broek (buitenlandse zaken) in zijn
besluit met onmiddellijke ingang te breken met KEP. De pas
poortfabrikant zelf is van plan terug te vechten door alsnog
een fraudebestendig paspoort te vervaardigen.
Onzeker
Geweld
Atoombom
Veel bewolking en perioden met regen.
Maximumtemperatuur 9 graden. Een
krachtige wind uit oost tot zuidoost, in
de middag draaiend zuid en afne
mend.
Opgave advertenties per telefoon:
of schriftelijk te zenden aan:
advertentie-afdeling PZC
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen
PROVINCIAL
GRONINGEN (ANP) - De advo
caat van de Nederlandse hartpa
tiënt Jan Willem Aitink uit Gro
ningen heeft een schadevergoe
ding van 20 miljoen dollar (40
miljoen gulden) geëist van de
firma Pfizer Corp in de VS. Het
bedrijf leverde een hartklep die
volgens de firma „langer mee
gaat dan een leven", doch het al
drie jaar na inplanting begaf.
De eis werd maandag ingediend
voor een federaal hof in New
York, waar de firma is gevestigd.
De klep werd volgens de aan
klacht aangebracht op 8 novem
ber 1982 en begaf het op 1 decem
ber 1985 met als gevolg dat deze
de volgende dqg direct moest
worden verwijderd. Aitink stelt
ook dat Pfizer verzuimde hem
mee te delen dat de klep door de
officiële Amerikaanse inspectie
niet was vrijgegeven voor ver
koop in de VS en dat hij, als hij
dit zou hebben geweten, geen
toestemming voor aanbrenging
van de klep zou hebben gegeven.
Aitink (40) wil niet reageren op
de schadeclaim van zijn advo
caat heeft ingediend. De familie
Aitink werd dinsdagochtend
overrompeld door de golf van pu
bliciteit, die het geval heeft ver
oorzaakt. De vrouw van Aitink
zei namens haar man wel dat zij
verrast zijn door de hoogte van
het geëiste bedrag. Zij waren er
niet van op de hoogte dat de eis
al was ingediend. Mevrouw Ai
tink: „Alles loopt via de Consu
mentenbond".
De Consumentenbond coördi
neert de rechtszaken van circa
twintig Nederlanders of hun na
bestaanden die met de klep pro
blemen kregen. De hartkleppen
van Pfizer zijn beter bekend on
der de naam Björk Shiley.
Het is de FNV een doorn in het
oog dat bij reorganisaties als
een soort automatisme oudere
werknemers veelal als eersten
aan de dijk worden gezet.
PAGINA 3
Fraude met sociale uitkerin
gen die niet langer dan een
maand duurt, blijft strafrech
telijk ongestraft.
PAGINA 5
De Amerikaanse vliegtuigbou
wer Lockheed gaat Fokker hel
pen bij de assemblage van de
Fokker 100.
PAGINA 7
Drie regionale werkgroepen
zullen voor de noord- en mid
den Zeeuwse kuststrook plan
nen opstellen om daarmee de
zogenaamde recreatie-crimi-
naliteit aan te pakken.
PAGINA 9
Minister Braks
De visserij-organisaties zijn
kwaad over de nieuwe zeeda
genregeling die minister Braks
in 1989 wil invoeren.
PAGINA 13
Het Nederlands schaakteam
won gisteren in de laatste ron
de van de Schaak-Olympiade
van Engeland, maar de winst
was net niet groot genoeg om
na de Sovjetunie op de tweede
plaats te eindigen.
PAGINA 17
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3
en 5
Opinie en achtergrond: 4
Beurs en financiën: 7
Provincie: 9,11,13,14 en 15
Sport: 16 en 17
ROTTERDAM - Deze aanblik toonde dinsdagmiddag de parkeerplaats bij drukkerij Elba KEPin Schiedam,
nadat minister Van den Broek bekend maakte geen zaken meer met dit bedrijf te willen doen. Kijkend naar de
auto's buiten, concludeerde één van de werknemers dat alle directieleden aanwezig waren.
Kabinet kapt
met KEP-pas
j
MIDDELBURG - De oud-Middelbur
ger Gilles de la Hayze (25) en zijn
vriendin Josephine Knüppe (26), die
sinds 6 oktober in Peru werden ver
mist, zijn op gewelddadige wijze om
het leven gekomen. Hun stoffelijke
overschotten werden in de nacht van
maandag op dinsdag aangetroffen in
de buurt van het Laguna Seca (Droge
Meer) in het Andesgebergte.
Ze werden gevonden door een speciaal
opsporingsteam, dat door de familie
van het tweetal was ingeschakeld.
Aangenomen wordt dat roof het mo
tief is geweest en dat het paar op 6 of 7
oktober is vermoord.
Tien dagen geleden werden in de na
bijheid van het meer al een filmrolletje
en een veldfles van het tweetal gevon
den. Daarna is in de buurt intensief ge
zocht en werden de Nederlanders - be
graven - aangetroffen. Gilles de la
Hayze en Josephine Knüppe vertrok
ken op 29 september vanuit hun woon
plaats Amsterdam voor een twee-
weekse vakantie naar Peru. Ze bleven
enkele dagen in Cuzco en begonnen
daarna aan de 'Inca-trail', een beken
de wandelroute door de Andes. Daar
werden ze voor het laatst op 6 oktober
gezien door een Westduitse toerist,
vlakbij de plaats waar de stoffelijke
overschotten nu zijn gevonden.
Op 15 oktober werd voor de familie pas
duidelijk dat de twee waren verdwe
nen, omdat ze toen niet in het vliegtuig
zaten dat hen naar huis zou brengen.
Vorige week werd nog een beloning
uitgeloofd voor het levend (tiendui
zend dollar) of dood (vijfduizend dol
lar) terugvinden van het tweetal. Vol
gens een woordvoerder van het advo
catenkantoor, waar Josephine Knüp
pe werkte, zal die beloning worden
betaald aan de vinders. Het vervoer
van de stoffelijke overschotten naar
Nederland zal niet eerder dan over
twee weken gebeuren, omdat er - in
verband met het politie-onderzoek -
onder meer sectie moet worden ver
richt.
De bankiers van KEP blijven de Schie-
damse drukker voorlopig krediet ver
strekken, maar zijn bereid met Van
den Broek te overleggen over financie
ring van een nieuw paspoortproject
van één of meer fabrikanten. De Twee
de Kamer debatteert waarschijnlijk
volgende week dinsdag over de nieuw
ste episode in het paspoortdrama.
Minister Van den Broek en premier
Lubbers besloten maandag te breken
met KEP. Nieuwe onderzoeken heb
ben uitgewezen dat het bedrijf niet in
staat is op 1 januari de produktie van
een fraudebestendige pas te garande
ren. Het oordeel van deskundigen over
het werk van KEP was vernietigend:
één test-serie passen was volgens het
departement voor de volle honderd
procent onder de maat. Het bedrijf
pleegt „wezenlijke contractbreuk", al
dus Van den Broek.
en 'onaangenaam verrast' te zijn door
het besluit van de minister, zich op ju
ridische stappen en schadeclaims. Zij
hebben ongeveer 80 miljoen in het be
drijf gestopt.
Nadrukkelijk meldde Van Dijk het
feit dat er geen gewoon contract tus
sen KEP en het departement is geslo
ten, maar dat het om een samenwer
kingscontract ging. „KEP kon geen""
stap doen zonder medeweten van bui
tenlandse zaken. Na het enquête-rap
port (toen Van den Broek de pas-
poort-portefeuille ter hand nam, red.)
werden wij geconfronteerd met een
groot aantal wijzigingen en een ande
re houding van het departement".
Van Dijk wilde niet ingaan op de sug
gestie dat Van den Broek al maanden
aanstuurde op een breuk. Miodowicz
Zie ook pagina 4.
Het kabinet beraadt zich op de vraag
hoe het nu verder moet met de produk
tie van een nieuw paspoort. Voorlopig
blijft het vertrouwde 'zwarte vod' be
schikbaar. Joh. Enschedé en de
Staatsdrukkerij hebben zich al eerder
bereid verklaard de produktie over te
nemen, wanneer KEP in gebreke zou
blijven. Maar het is onduidelijk of Van
den Broek met deze twee bedrijven in
zee wil gaan en daar eventueel ook
KEP bij in wil schakelen.
Interim-manager Van Dijk van KEP
verklaarde gisteren het „volledig on
eens te zijn met het eenzijdig verbre
ken van de samenwerkingsovereen
komst" door Buitenlandse Zaken. „U
kunt zich voorstellen dat het bericht
enige verslagenheid bij KEP heeft op
gewekt". Wat de paspoortfabrikant
betreft is het contract niet verbroken.
Aan het KEP-produkt, volgens Van
Dijk nog steeds „het beste paspoort
ter wereld", zal gewoon verder wor
den gewerkt.
KEP wil bewijzen dat haar pas „wel
degelijk de internationale toets der
kritiek kan doorstaan". Door alsnog
een deugdelijke serie paspoorten te
maken, hoopt KEP Van den Broek tot
andere gedachten te brengen. In elk
geval staat het bedrijf met een goedge
keurd produkt in de hand juridisch
sterker in een eventueel proces tegen
de Staat. Behalve KEP beraden ook
de banken, die verklaarden 'verbaasd'
ENSCHEDE (ANP) - De politie in En
schede heeft dinsdagmorgen in En
schede de 39-jarige H„ de 37-jarige S.
en de 27-jarige M. op verdenking van
vrouwenhandel aangehouden.
H. is zondag in Enschede teruggekeerd
na 89 dagen in Brazilië gevangen te
hebben gezeten op verdenking van
vrouwenhandel. De man exploiteerde
in Enschede een drietal sekshuizen.
Begin deze maand trof de politie hier
dertien vrouwen aan waarvan er negen
illegaal in ons land verbleven. Ze wa
ren afkomstig uit Thailand, de Domi
nicaanse Republiek en Brazilië. Uit
hun verklaringen en aangiften is ge
bleken dat ze niet uit vrije wil naar Ne
derland waren gekomen.
BARCELONA (AP) - De 84-jarige
Spaanse schilder Salvador Dali
vecht in de Quiron-kliniek in Barce
lona voor zijn leven. Een woordvoer
ster van het ziekenhuis noemde zijn
toestand dinsdag kritiek, maar sta
biel.
Dali werd zondag met hartklachten
en bloedstolsels in de longen opgeno
men in het ziekenhuis bij zijn woon
plaats Figueras en is maandag naar
Barcelona overgebracht. Hij behoort
tot de grondleggers van de surrealis
tische beweging en is een van de be
kendste nog levende schilders in de
wereld. Ook is hij de laatste van een
aantal bijzondere Spaanse schilders
die wereldfaam kregen. Hiertoe be
hoorden verder Pablo Picasso, die in
1973 stierf en Joan Miro, die tien jaar
later overleed.
(Van onze correspondent
BUDAPEST - De officiële Poolse vak
beweging OPZZ voelt niets meer voor
het vanavond geprogrammeerde tele
visiedebat tussen Solidariteitsleider
Lech Walesa en OPZZ-voorzitter Al
fred Miodowicz. Een OPZZ-vertegen-
woordiger zei gisteravond voor de
Poolse tv, dat het debat niet kan door
gaan omdat de vakbeweging woe
dend is over 'beledigende uitspraken'
van Walesa afgelopen weekeinde.
Walesa had tijdens een bijeenkomst in
Gdansk, waarbij ook de voormalige
Italiaanse premier Spadolini aanwe
zig was, gezegd dat het socialisme
geen enkele toekomst heeft. „Iedereen
weet dat Polen de bedelaar van Euro
pa is, aldus Walesa.
Uitgerekend op de dag
dat voormalig staatsse
cretaris Van der Linden na
zijn struikeling over de pas
poort-affaire weer politiek
rechtop zat in een Tweede Kamer
bankje, besloot zijn voormalige baas,
minister Van den Broek (buitenlandse
zaken) definitief te breken met de pro
ducent van wat eens een fraudebesten
dig document naar Europees model
had moeten worden. Zo zit het jongste
schandaal uit de Haagse keuken vol
van politieke pikanterieën, de ene nog
spraakmakender dan de andere. De
treurige gang van zaken in de afgelo
pen vier jaar - want zó lang sleept het
debacle zich tenslotte al weer voort - is
inmiddels in de grilligste kleuren ge
schilderd. Naar de vraag hoe het alle
maal zo kon misgaan is een parlemen
taire enquête uitgevoerd. Consequen
ties zijn daaruit getrokken. Over de
gronden tot en de gevolgen van de nu
genomen beslissing breekt in de ko
mende dagen en weken opnieuw de hel
los aan het Binnenhof en omstreken.
Alleen lijkt het antwoord op één fun
damentele vraag bij dat alles steeds
verder uit het zicht te verdwijnen:
wanneer krijgt de Nederlandse burger
nu eindelijk dat paspoort? Iedere on
derneming die in het 'normale' econo
mische verkeer zó met levertijden en
contracten zou spotten, had het allang
afgelegd tegen de concurrentie; was al
tijdenlang uit de markt geprijsd. Maar
de overheid kan met een dergelijke
produktie blijven doormodderen zon
der een boodschap te hebben aan de
eisen van de klant. Dat is het onge
hoorde van deze hele paspoort-affaire.
Na alle verleende uitstel en de daar
op volgende vernietigende rap
portage over de gebleken gebreken in
het nieuwe paspoort kon minister Van
den Broek niet veel anders dan de
overeenkomst met het bedrijf KEP op
zeggen. En dat gebeurt dan op basis
van 'wezenlijke contractbreuk' van de
kant van de producent. De bewinds
man heeft geen enkel vertrouwen meer
in de goede afloop van het project. Bo
vendien was hij gebonden aan toezeg
gingen, die hij de Tweede Kamer in het
spannende debat over de kwestie in
september heeft gedaan: het nieuwe
paspoort zal niet worden ingevoerd
zonder de zekerheid dat con
tinuïteit en kwaliteit van een toerei
kend paspoortsysteem redelijkerwijs
zijn gewaarborgd. Nu daaraan niet
kan worden voldaan is terug naar het
begin nog de enige uitweg. Het is voor
Van den Broek in tal van opzichten
een pijnlijke beslissing. Al eerder zijn
twee bewindslieden om het brodder-
werk met dit nieuwe paspoort verdwe
nen, topambtenaren op het departe
ment van hun functies ontheven en
moest politiek zwaar weer worden ge
trotseerd. Nog verdere avonturen met
KEP zijn te riskant geworden. In de In
de Tweede Kamer zal de
beëindiging van de relatie met de
Schiedamse drukker dan ook met eni
ge opluchting worden geaccepteerd.
De minister kan overigens wel rekenen
op een uiterst kritische benadering in
diezelfde Kamer van de laatste pogin
gen met KEP en van de overwegingen
en argumenten die tot het besluit van
gisteren hebben geleid. Hij heeft de
volle verantwoordelijkheid voor in ie
der geval deze laatste fase op zich ge
nomen en zal daarop worden aange
sproken.
Nog belangrijker is intussen wat
Van den Broek heeft te bieden om
de al in 1981 met de EG-partners ge
maakte afspraak na te komen, dat Ne
derland een solide reisdocument naar
Europees model zou invoeren met in
gang van - letwel -1985. De ellende met
het project is dat het van een aanvan
kelijk onbeduidend politiek onder
werp is uitgegroeid tot een monster
van mislukkingen, dat al veel te veel
slachtoffers heeft geëist. Nu dat
monster dan eindelijk de kop is afge
hakt, gaat het erom een weg te vinden
waarop dit soort van gevaren geen en
kele kans meer krijgt. De afwikkeling
van het nu opgezegde contract zal nog
een juridische gevecht worden, waar
van de vooral financiële gevolgen
voor de staat voorlopig ongewis zijn.
Maar er is inmiddels wèl een nieuwe
situatie ontstaan om de aanmaak van
- een paspoort - dat het oude fraudege
voelige zwarte boekje moet vervangen
- van begin tot eind te begeleiden zoals
het behoort. Eerste vereiste daarbij is
dat de overheid van a tot z overtuigd is
van de betrouwbaarheid van het pro-
duktiesysteem, dat ze kiest. Het is het
minste wat de burger als belastingbe
taler mag verwachten. De drie letters
KEP zullen de parlementaire geschie
denis ingaan als die van een heel dure
les.
vdM.
PETTEN/DEN HAAG (GPD) - De be
veiliging van de nucleaire hoge flux
reactor op het ECN-terrein in Petten
is volstrekt onvoldoende. Dat zegt K.
Zijlstra, Tweede-Kamerlid voor de
PvdA en nucleair deskundige. Hij
komt tot die conclusie naar aanlei
ding van een geslaagde inval afgelo
pen donderdag, door leden van het
Korps Mariniers in de reactor. Tij
dens een debat over de beveiliging
van kerncentrales aanstaande vrij
dag, zal Zijlstra kamervragen stellen.
De 'terreuractie' van het Korps Mari
niers, waarbij enkele tientallen mari
niers betrokken waren, vond plaats op
verzoek van Economische Zaken. Dit
ministerie is verantwoordelijk voor de
beveiliging van de Nederlandse kern
centrales. De reactor staat op het
ECN-terrein, maar wordt geëxploi
teerd door de Europese Gemeenschap.
Het betrof een routinematige oefe
ning, die volgens een woordvoerster
van het ministerie 'gericht was op uit-
i' -iJ iP»—i i it luiuum»
eenlopende invalshoeken'. Een van de
einddoelen werd door de zwaar bewa
pende, van speciale glasbrillen en hon-
depakken voorziene mariniers zeer
snel bereikt: de gepantserde kluis
waarin de staven hoogverrijkt ura
nium worden bewaard.
De 'overvallers' hadden voor hun snel
le actie de hoofdingang van het ECN-
terrein gekozen. Zij knipten een gat in
de buitenste omheining en schakelden
de twee beveiligingsmensen ter plekke
uit. Ook de waakhond werd onschade
lijk gemaakt.
De tweede barricade, de zogenoemde
binnenloge waarin twee bewakers
middels een gesloten tv-circuit de
reactor en de omringende ruimten in
de gaten houden, werd eveneens zon
der veel moeite genomen. De mari
niers dreigden dat zij met geweld de
aangrenzende ruimte zouden betre
den als een draaihek niet zou worden
geopend. Toen de bewakers dit wei
gerden, sloegen de 'terroristen' met
bijlen twee grote ruiten in.
Doordat de deuren naar de kluis met
uranium geen van alle waren afgeslo
ten, stonden de commando's na onge
veer zeven minuten bij de kluis. Zij on
dernamen geen poging de safe, die met
een tijdslotmechanisme zou zijn bevei
ligd, te openen.
Mevrouw J. Zuidema, woordvoerster
van het ministerie van economische
zaken, wil niets kwijt over de oefening.
Wel zegt zij dat het 'niet waar' is dat de
mariniers slechts zeven minuten nodig
hadden om bij het hart van de hoge
flux-reactor te komen.
De hoge flux-reactor is in feite een neü-
tronenbron, die onder meer wordt in
gezet bij onderzoek naar zeer geavan
ceerde materialen. Daarbij maakt
men gebruik van hoogverrijkt ura
nium, dat bij een splijtstoffenfabriek
in Amerika wordt gemaakt. De Ver
enigde Staten willen graag af van de
levering van hoogverrijkt uranium,
omdat diefstal door terroristische
groeperingen niet kan worden uitge
sloten. Met hoogverrijkt uranium is
het in principe mogelijk een atoom
bom te maken. Uit vrees voor zo'n ca
tastrofale distal, eist de leverancier
ook dat de gebruikte staven weer te
rugkomen in Amerika.
Tweede Kamer-lid Zijlstra is zeer
verontrust door de eenvoudige bin
nendringing door de mariniers. „We
pleiten al lang voor gebruik van laag-
verrijkt uranium, dat veel minder ge
vaarlijk is. Kort geleden heeft de mi
nister echter laten weten dat de reac
tor in Petten niet wordt omgebouwd.
Het feit dat het instituut volstrekt on
voldoende beveiligd is, toont aan dat
de afwijzing van die ombouwing ont
erecht is," aldus Zijlstra.
«n M.IM' m.1 ±j?
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - De Algemene Verga
dering van de Verenigde naties heeft
besloten het debat over de Palestijnse
kwestie dat voor vrijdag op de agenda
stond uit te stellen. Dit jaarlijks te
rugkerende debat kan nu op een later
tijdstip in Geneve gehouden worden,
wanneer PLO-leider Yassir Arafat
wel in staat zal zijn de Algemene Ver
gadering toe te spreken.
De volgende stap zal van de Arabische
landen komen. Zij zijn bezig met het
formuleren van een resolutie die de
Amerikaanse weigering om Arafat een
visum te verlenen veroordeelt.
