PZC Geldboetes sluikreclame tv zaaien verwarring Gasbaten: blijvend Drobleem voor een lardleers kabinet THURSDAY YOU WILL SEE SOMEBODY. opinie en achtergrond WOENSDAG 16 NOVEMBER 1988 4 Charisma Versobering Leger Muggezifterij? Verwarring groter Varianten Pakistan met Benazir Buttho wankel op stap naar democratie Van onze verslaggever Peter van Nuysenburg) De eerste poging tot een ontmoe ting met Benazir Bhutto strand de op het enthousiasme van haar aan hang. In Gujrawala, een negorij waar Pakistans nationale specialiteit, de produktie van stank, een ongekende graad van perfectie heeft bereikt, loopt onze auto vast in de menigte die zich opmaakt om Benazir een groot welkom te bereiden. Iedereen is uitge lopen voor deze gebeurtenis van het jaar en maakt een leven als een oor deel. Het dorp hangt vol met de rood- groene-zwarte vlag van haar Pakis taanse volkspartij. Van elke muur, paal en wegwijzer slaat haar vader, Zulfïkar Ali Bhutto, de geestdrift van zijn dochters volgelin gen gade. Hij is in 1979 door president Zia (zelf overleden in augustus van dit jaar) opgehangen, maar is nog onmis kenbaar de held van het proletariaat dat 90 procent van de Pakistaanse be volking uitmaakt. Aanvankelijk lijkt de bevolking wel in genomen met het bezoek van de inter nationale pers. Er wordt gejuicht; ie dereen wil op de foto. Nog geen vijf mi nuten later slaat de stemming volledig om. De meute heeft ontdekt dat één lid van het gezelschap een vrouw is. Blond en lang. Bijna iedereen is plotse ling bezeten van de begeerte de Duitse journaliste te betasten, intussen onder luid gescandeerd in gebroken Engels uiting gevend aan een verlangen tot diepergaande vormen van lustbele ving. De politie weet ons gezelschap met moeite te ontzetten. Bespuugd en on der een regen van vuistslagen berei ken we de auto. De chauffeur zal later bekennen dat hij voor ons leven had gevreesd. In de stampij zouden twee kinderen zijn omgekomen. Twee dagen later, 's morgens vroeg om zeven uur, is Benazir wel benaderbaar. Ze heeft de nacht niet en de voorgaan de nachten nauwelijks geslapen. Ze ziet er opmerkelijk fris uit. Na een cam pagne die een ander tot over de gren zen van de uitputting zou hebben ge voerd. Die uitputting was haar 's nachts in het hockeystadion van Lahore om drie uur wel van het gezicht te lezen. Als een marathonloopster met haar laat ste krachten de finish heeft bereikt, hing ze in haar stoel op het podium. Breekbaar, omstuwd door de pers. Aanhangers gingen met elkaar op de vuist om een glimp van haar op te van gen. Het leek haar te ontgaan. De afstand van het punt waar ze Laho re binnenkwam en het stadion is zes kilometer. Ze heeft er zes uur over ge daan. Elke stap in deze processie moet het uiterste hebben gevergd. Langs de route stonden honderdduizenden mensen die in haar, Bibi zoals ze haar liefkozend noemen, de verlosser van Pakistan zien. In het stadion heeft minstens 20.000 man meer dan negen uur op haar ge wacht. De tijd werd gedood met vech ten, Pakistani's raken om het minste met elkaar slaags, breakdansen en met maken van menselijke piramides die onder luid applaus in elkaar stor- Pakistan gaat vandaag naar de stembus. Sinds de voor malige president van dit grote is lamitische land. Zia ul-Haq, drie maanden geleden omkwam, toen zijn militaire vliegtuig neerstort te, verkeert Pakistan in een machtsvacuüm. Bij de verkiezin gen van vandaag zal het erom spannen of Benazir Buttho, leid ster van de oppositionele Pakis taanse Volkspartij PPPafste vent op een overwinning. Bena zir, dochter van de door Zia op gehangen voormalige minister president Zulfïkar Ali Buttho, is razend populair in haar land. In 1986 keerde zij terug uit haar bal lingschap in Groot-Britannië en sindsdien heeft zij een bijzonder geslaagde campagne gevoerd. Onze verslaggever Peter van Nuysenburg volgd Buttho op een van haar expedities door Pakis tan en sprak met haar. ten. Op het podium, achter het spreek gestoelte, zitten de bobo's. Ze kibbe len, proberen elkaar in drukdoenerij de loef af te steken of kluiven verveeld op kippenpoten. „De partij van het volk", schampert een Pakistaanse journalist. De bobo's mogen om de beurt het pu bliek toespreken. Maar hun peptalk is te leeg, bestaat uit teveel losse flod ders om de kilte van de nacht te ver drijven. Matheid maakt zich van het publiek meester. Als eindelijk Benazir achter het spreekgestoelte verschijnt, vindt er in het stadion een transformatie plaats. Benazir put kracht uit het volksoverstemmende gejuich dat haar verschijing los maakt. De ver moeidheid is ineens uit haar wegge vloeid. Het publiek balt zich samen, zich bewust van de band met de vrouw op het podium, en drinkt haar woorden in. Dat is, zegt een collega, charisma... Nog maar een paar jaar geleden sprak deze voormalige anorexia-patiënte nauwelijks een woord Urdu, de taal van de meerderheid van de bevolking. Ze gold als een verwend meisje. Truus- je Blauwkous zou een beroemd En- gels-Indiase schrijver haar noemen. Ze was verslingerd aan zwijmellektuur. De dood van haar vader in 1979, ver blijf in isolatiecellen hebben haar ge hard. Wraak en haat waren de drijfve ren achter haar campagne tegen presi dent Zia-ul-Haq. Tot ze er in augustus 1986 achter kwam dat de mobilisatie van de bevolking alleen haar nooit aan de macht zou brengen. Pakistan was niet de Philippijnen, Zia geen Marcos, en zij geen Cory Aquino. Deze ervaring heeft haar voorzichtiger gemaakt, er haar van doordrongen dat rancune voor een geslaagde greep naar de macht niet voldoende is, dat een strategie van verzoening onmis baar is. Al weet ze niet altijd haar tem perament te beheersen. Een interview wordt bepaald door haar wens op geen enkele lange teen te gaan staan. Ze spreekt zacht, bijna op fluistertoon, maar voert nadrukkelijk de regie van het gesprek. Ze heeft zich het specialisme van de naar de-polari satie strevende politicus eigen ge maakt: elke vraag die dat doel be dreigt, te smoren in algemeenheden en dooddoeners. Het achterste van haar tong wordt slechts een enkele keer zichtbaar. Benazir: „Het belangrijkste was we na onze overwinning moeten doen is de nationale eenheid herstel len. We willen met alle partijen samen werken, natuurlijk op basis van een ge meenschappelijk programma. We slui ten niemand uit". Ook niet de MQM, de he Pen-achtige beweging die Karachi wil afscheiden van Pakistan? Benazir: „Politiek heeft zijn eigen logi ca. Als we met de MQM eens kunnen worden, zijn ze welkom". „Het tweede belangrijke probleem is de economie. Die is na elf jaar dicta tuur zeer verslechterd. We gaan ge bukt onder leningen uit het buiten land. De inflatie is op hol geslagen. De infra-structuur (communicatie, we gen) is in zeer slechte staat. Dat moe ten we aanpakken. Het wordt moei lijk, dat geef ik toe. De verwacht ingen zijn hoog gespannen. Teleurstellin gen zijn niet uit te sluiten, dat moeten we de bevolking duidelijk maken". Het Internationale Monetaire Fonds 1IMF) en de Wereldbank dringen aan op een bezuinigingsbeleid. Gaat u dat voeren? Benazir: „We kunnen de burgers na elf jaar dictatuur niet via belastingverho gingen het vel over de neus halen. We zullen een versoberingsbeleid voeren. De rijkdommen van Pakistan zijn ja renlang verkwanseld. Daar gaan we nu een einde aan maken. We zullen verso beren, maar op onze manier. We zullen het bedrijfsleven aanmoedigen te in vesteren, maar niet langer met in het buitenland geleend kapitaal. Ik heb er het volle vertrouwen in dat we de We reldbank en IMF kunnen overtuigen". Voordat u aan dat programma kan werken, moet u eerst de verkiezingen winnen. Wat maakt u er zo zeker van dat u zult winnen? Benazir: „De sfeer in het land, de op komst van onze aanhang. Je voelt het. Het hangt in de lucht. We kunnen niet verliezen". En als er geknoeid wordt met de stemmen? Benazir: „Ze, de mensen het establis- ment, zullen zeker knoeien. Daarom zullen we niet met een aardverschui ving winnen, maar met een enkelvou dige meerderheid. Dat is voldoende. Ze zullen niet om ons heen kunnen. Ook als we de meerderheid (van de 207 zetels, red.) niet halen, zullen we de grootste partij zijn en als eerste geroe pen worden om een kabinet te vor men". Kunt u uw aanhang in de hand hou den als u minder dan de helft van de stemmen haalt? Benazir: „Onze kaders weten wat hun te doen staat. Maar laten we er niet van uitgaan dat het zover komt". Een andere factor van belang is het leger, dat de politieke speelruimte be paalt. Het is geen geheim, dat grote de len van dat leger het niet zo met u zien zitten? Benazir: „De chefstaf heeft verklaard dat de politiek een zaak van de politici is en dat hij de uitslag van de verkie zingen zal respecteren. Waarom zou ik aan zijn woorden twijfelen?" Er wordt gezegd dat u wordt om ringd door ja-knikkers en opportunis ten. Bent u niet bang dat ze bij proble men u in de steek zullen laten? Benazir: „Hierop geef ik geen com mentaar". Uw moeder zou de drijvende kracht van de Pakistaanse volkspartij zijn, en niet u. Benazir: „Ik kan het uitstekend met mijn moeder vinden, ze is een van mijn belangrijkste adviseurs". U bent een vrouw in een moslimland. Zal men u uiteindelijk als premier ac cepteren? Benazir: „Wie de reactie van de bevol king heeft gezien, twijfelt daar geen se conde aan". Haar voorlichter maakt een einde aan het gesprek. Er wachten nog bespre kingen met de campagnestaf voor ze per vliegtuig naar Pesawar vertrekt voor de grote finale. In Lahore trekt onder luid getoeter de karavaan van de rivaliserende mos- limbond en haar satellietpartijen door de straten. De bond had ook op zondag haar manifestatie willen houden. Uit angst voor een veldslag tussen de aan hangers van beide partijen werd na on derling overleg de manifestatie van de moslimbond naar maandag verscho ven. Optimisten zien dit als een teken dat Pakistan na 41 jaar onafhankelijk heid langzaam de eerste onwennige stappen op weg naar de democratie zet. Pessimisten menen dat deze stap pen op de rand van een vulkaan plaatsvinden... (Van onze verslaggever Ale van Dijk) Op 29 mei toonde 'Studio Sport' beelden van een zeilwedstrijd. In de reportage was ook een boei te zien waarop het woord 'Spa' was aangebracht. De boei vormde een be langrijk keerpunt voor de deelne mende wedstrijdzeilers. Op 15 september deelde het Commis sariaat voor de Media de NOS in een vertrouwelijk schrijven mee, dat met het vertonen van het woordje 'Spa' op de boei de regels voor de sluikre clame waren overtreden. Wegens de ze „geconstateerde overtreding van artikel 10 lid 2 van het Mediabesluit" kon de NOS een boete tegemoet zien. De NOS werd vervolgens in de gele genheid gesteld een verweerschrift te schrijven. De NOS liet het Commis sariaat per kerende post weten, dat de 'Spa'-boei slechts ongeveer een se conde in beeld is geweest en nauwe lijks waarneembaar was voor de kij ker. Er was dus volgens de NOS geen sprake van een overheersende recla me-uiting en het opleggen van een boete zou volstrekt onterecht zijn. Een Commissie van Deskundigen, gevormd om het Commissariaat voor de Media van advies te dienen, bleek „na kennisneming van de feiten" van mening, dat de 'Spa'-boei formeel een overtreding van artikel 2.1.2. F bijla ge sportuitzendingen inhoudt. Maar volgens de deskundigen was de aard van de overtreding niet overheer send, omdat de 'Spa'-boei slechts ongeveer een seconde in beeld is ge weest en de camera zeer snel langs het woordje 'Spa' is gegleden: „De kijker zal deze uiting dan ook niet als overheersend hebben ervaren". De camera moest de zeilers wel vol gen terwijl ze de 'Spa'-boei rondden, want anders was de uitzending ge weld aangedaan. Reclame maken voor 'Spa' was als gevolg daarvan niet te vermijden, aldus de deskundi gen. Op vrijdagmorgen 11 november liet het Commissariaat voor de Media de NOS en de pers weten, dat de NOS een geldboete was opgelegd voor de wijze, waarop in het programma 'Stu dio Sport' van 29 mei tijdens een zeil wedstrijdboeien in beeld zijn ge bracht waarop twee reclame-uitin gen voor 'Spa' waren aangebracht. De 'Spa'-boete vormde een van de zes sancties tegen uitzendingen met vol gens het Commissariaat ontoelaat bare sluikreclame. In drie van die zes gevallen week het Commissariaat af van het advies van de deskundigen, zo deelde Commissariaat-voorzitter mr A. Geurtsen mee. De 'Spa'-boei vormt dus een van die drie afwijkin gen. In de periode mei-juni werden onge veer 200 tv-programma's door de 12 beroepskijkers aan het Commissa riaat gemeld als verdacht van over tredingen van de sluikreclame-re- gels. Na een eerste beoordeling werden volgens Geurtsen 170 programma's terzijde gelegd. Van de resterende programma's waren alleen nog de 'Way of live'-uitzendingen van de TROS nog niet beoordeeld, omdat het verweer van de TROS nog niet binnen is. Voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse omroep zijn nu dus boetes opgelegd weens onoirbare sluikreclame. Mr. Geurtsen distantieerde zich bij voorbaat al van het verwijt, dat zijn Commissariaat, sinds 1 januari in Hilversum werkzaam als uitvloeisel van het in werking treden van Brinkmans omstreden Mediawet, zich met het opleggen van de boeten schuldig maakt aan muggezifterij en betutteling. De omroepen denken daar anders over. Dat zal aanstaande vrijdag blij ken als ze unaniem tegen de opgeleg de boetes in beroep zullen gaan bij de Raad van State, het hoogste rechts college van Nederland. Ze hebben daar 30 dagen de tijd voor gekregen. De reacties van de omroepvoorzit ters schommelden tussen uitdruk kingen als „schandalig", „in ernstige mate protest oproepend" en de „om roep wordt onnodig weer eens in een slecht daglicht gesteld". Bovendien wordt weer eens gesuggereerd, dat programma-makers en omroepen van die beboete sluikreclame beter zijn geworden. NOS-jurist mr. Bouke Geersing vond de veroordelingen van het Commis sariaat stuk voor stuk juridisch ver werpelijk, alleen al op grond van het feit, dat in geen van de gevallen het „verkoopbevorderend effect" van de getoonde sluikreclame was onder zocht. Bovendien oordeelde hij de stellingen van het Commissariaat onverdedigbaar, omdat in een groot aantal gevallen van het advies van de deskundigen was afgeweken en in an dere gevallen om onnaspeurbare re denen weer niet. Daarom onze vraag aan mr Geurt sen: „Waarom is het Commissariaat in enkele gevallen van het oordeel van de Commissie van Deskundigen afgeweken?" Mr. Geurtsen, ex-hoofdbestuurslid van Veronica en lid van het hoofdbe stuur van de VVD: „Het Commissa riaat voert beleid, deskundigen advi seren". Vraag aan Cees Boerhout, ex-chef van 'Studio Sport' en sindsdien als NOS-werknemer onder meer belast met het toezicht op de hantering van de reclame-regels door de program- ma-makers: „Zullen de programma makers nu weer nieuwe instructies krijgen?" Boerhout: „Niet nodig. De kijk van de deskundigen is de enig juiste kijk". Sluikreclame in de niet-commercie- "le Nederlandse radio- en tv-pro- gramma's is al vele jaren onderwerp van heftige ruzies tussen de verant woordelijke Haagse ministeries en de Hilversumse omroepen. Enkele jaren geleden nog werd in een NOS-vergaderzaal een bijeenkomst belegd waarop programma-makers rechstreeks met de Haagse voor schriftenbedenkers konden praten over wat nu wel en niet mocht. Tij dens de bijeenkomst werd voorname lijk erg gelachen, zo herinneren pro gramma-makers zich nog als de dag van gisteren. Het bleek hen namelijk, dat zelfs de Haagse bedenkers van de voorschriften met de mond vol tan den stond na menige vraag van pro gramma-makers: Iedereen was het er over eens, dat er op het punt van de reclame-regels sprake was van een grote verwarring. Uit de analyses, die het Commissa riaat voor de Media, de Commissie van Deskundigen en de voorzitters en juristen van de omroepen rond de eerste sluikreclame-boetes op schrift hebben vastgelegd blijkt, dat de be staande verwarring via de komst van de nieuwe Mediawet-bepalingen er alleen maar groter door is geworden. Want de verhalen rond de boei met het bordje 'Spa' er op kunnen model staan voor de pleidooien voor en te gen de veroordelingen van een grote fles 'Amstel Bier' in een reportage van de wielerwedstrijd Olympia's Ronde, de Coca Cola-flesjes in het programma 'Klokhuis', de bunga lows van 'Center Pares' in het Jeugd journaal, de namen van Surfplank fabrikanten in een programma over surfen en de KLM-reclame in het programma 'Klots.' Een deel van het gasstation Groningen van de Gasunie (Van onze parlementaire redacteur Car el Goseling) Eigenlijk heeft minister Ruding (financiën) in ongeveer een maand 300 tot 1300 miljoen gulden verdiend. Op 5 oktober berichtte hij de Kamer dat, indien de dollarkoers zo laag zou blijven en een vat olie niet in prijs zou stijgen, de rijks overheid in 1989 een tegenvaller in de aardgasbaten zou hebben van 1,8 miljard gulden. Dit via de koppe ling van de gasprijs aan de prijs van aardolie, die weer wordt uitgedrukt in dollars. Uit de berichten van het afgelopen weekeinde blijkt het nogal mee te vallen. De voorspellingen over de te genvaller bij de aardgasbaten lopen nu uiteen van 500 tot 1500 miljoen gulden. De politieke commotie is er desondanks niet minder om. In klei ne kring is er binnen het kabinet al uren over gepraat. Zonder resultaat. Nu mag een groep topambtenaren, de Centrale Economische Commis sie, proberen de knoop door te hak ken. De opgave voor de CEC is niet ge makkelijk. Zo is de omvang van de tegenvaller nog nauwelijks aan te ge ven. De koers van de dollar en de prijs van een vat olie zijn van zoveel ongrijpbare factoren afhankelijk, dat enige voorspelling over het ver loop van beiden bijna onmogelijk is. Vandaar ook de voortdurende tegen vallers bij de aardgasbaten van de overheid. Maar dat terzijde. Met de omvang van de verwachte gasbaten-tegenvaller staat ook de vraag wat eraan moet gebeuren cen traal. Als er al iets aan moet gebeu ren. De economie draait immers als een tierelier. En dat betekent extra belastinginkomsten voor de over heid. Met meer geld voorhanden zou ook de gasbaten-tegenvaller opge vangen kunnen worden. Om tot een uitruil tussen hogere be lastinginkomsten en lagere aardgas baten te kunnen komen is echter een totaal-inzicht in het verloop van de economie nodig. Zeker vanaf Prins jesdag, toen de begroting 1989 werd gepresenteerd. Maar dat inzicht is er op Financiën nog niet. Toch lijkt het niet onwaarschijnlijk dat de CEC de ze weg zal aangeven om uit de pro blemen te komen. Om meerdere re denen die alle hetzelfde kenmerk hebben: het medicijn is erger dan de kwaal. Om de tegenvaller bij de aardgasba ten op te vangen is een aantal va rianten binnen het kabinet bedacht: A) het hoge BTW-tarief wordt niet verlaagd naar 18,5 procent maar naar 19 procent, B) de verlaging van het hoge BTW-tarief naar 18,5 pro cent gaat niet op 1 januari in maar op 1 juli, C) accijnzen op brandstof fen gaan omhoog, D) een verlaging van de gasprijs op 1 juli wordt ge ringer, E) extra bezuinigingen bij de rijksoverheid. De voorstellen over BTW, accijnze en gasprijs hebben alle een negatii koopkrachteffect. En dat is ook me een het nadeel. Het kabinet heeft in mers voor 1989 minimaal koo] krachtbehoud beloofd. Een belofl die dan niet meer gestand gedaa kan worden. Nog afgezien van ee door de Kamer aangenomen mot De Vries-Voorhoeve (CDA-WI waarin de garantie van jaar tot jaa is vastgelegd. De veranderingen i BTW, accijnzen of gasprijzenhebbe bovendien negatieve effecten vo< het bedrijfsleven. Men wordt methi gere lasten opgezadeld. Hierdoor oi tstaat een negatief effect op de eci nomie met mogelijke doorwerkingi de werkgelegenheid. Extra bezuinigingen bij de rijksove heid lijken eveneens een doodlopei de weg. De ministeriële begrotinge zijn al als citroenen uitgeknepei Het is niet voor niets dat het kabinf verleden week nog een besluit ov< nieuwe tegenvallers op de begrotii gen Onderwijs en VROM voor 19t naar de toekomst wegschoof. Me kon geen oplossingen vinden. Binnen de VVD wordt, onder aat voering van vice-premier De Korb een koppeling gelegd tussen ever tuele besluiten over het afdekkei van de gasbaten-tegenvaller en d problemen bij Onderwijs en VROU Daarbij neigen de liberalen emaa om de gasbaten-zaak voorlopii maar te laten rusten. Het voorjaa 1989 is vroeg genoeg om te bezien o de tegenvaller zich écht voordoet hoe groot die is en of er maatregelei nodigzijn. Dan is er ook inzicht in be lastingmeevallers, het verloop var de inflatie en de omvang van een mo gelijke daling van de gasprijs op 1 ju li, die overigens al is beloofd. Coalitiegenoot CDA denkt daar an ders over. Premier Lubbers en minis ter Ruding willen snel maatregelen om in 1989 nog een effect te bereiken. Binnen de CDA-fractie bestaat voor keur voor een BTW-operatie. Dat kan snel omdat het wetsvoorstel nog door de Kamer moet. Het vergt al leen een wijziging van het percenta ge of de datum. Ruding voelt minder voor de BTW-ingreep. Iets in de ener giesfeer (gasprijzen) of accijnzen (die, moeten toch omhoog in het kader, van 'Europa 1992') ziet hij meer zit-j ten. Hoe het ook mag uitvallen, eerst is het woord aan de CEC, toevallig on der leiding van professor Rutten, de hoogste ambtenaar van De Korte. Daarna mag het kabinet zich weer over de zaak buigen. Voor de zoveel ste keer in de laatste jaren. Mis schien zal een volgend kabinet eens leren om aardgasbaten niet voor het rondkrijgen van de begroting te ge bruiken maar apart te houden voor extraatjes. De mogelijkheden daar toe worden vanzelf geboden nu de aardgasbaten een steeds kleiner deel van de rijksbegroting uitma ken. Bovendien kan dan een verve lend probleem tot het verleden gaan behoren. Advertentie Benazir Buttho

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 4