PZC
streek
A
ïoorloopig Bericht.
VOORNAAMHEID TOT UITDRUKKING
MON PLAISIR'
ZELANDIA
HUIZE 'T HOF
SCHOUWENOORD
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1988
Publieke Verkooping.
De kapitale Hofstede
„Zelandia",
De kapitale Hofstede
„Lockershof",
Oorlog
Verkoop
Do Notaris F. J. H. JESPERS te
{«nesse zal, in Augustus 1810,
publiek Terkoopen:
K Noordwelle, groot ocgevser 123 Qem.,
net groot, gerieflijk Hoerenhuis,
jroote Schuur en verder» opstallen,
«Hes in steen en in prima staat.
U Noordwelle, groot ongeveer 123 Qem.,
net ruim, gerieflijk Woonhuis,
Schuur en vele andere opstallen.
Beide Hofsteden zijn gunstig en sohoon
plegen aan en nabij d«n Grintweg van
Koordwelle naar Serooskerkeomgeven
door hoog opgaand geboomte.
De terreinenwaarop de gebouwen
«taan zijn zeer geschikt voor „Buiten
plaateen."
Onderhandsohe aanbiedingen kunnen
worden ingediend tot ultimo 18 Juli t.k.
ten Iran tore van toornoemden Notaris
waar nadere informaties te bekomen zijn.
j hei Nieuws- en Advertentieblad
oor Zierikzee biedt Marinus Hoogen-
oom zijn bezittingen te koop aan.
Het landhuis 'Zelandia' bij Noordwelle omstreeks 1912 en thans.
teloorgang en heden
oude Schouwse huizen
ÜERIKZEE 'Oude huizen zijn voor
Ie bewoner eigenlijk niet meer dan
ogementen die de mens slechts tot
;en reiziger maken'. De befaamde
«d-arehivaris P. D. de Vos uit Zicrik-
:eekon het niet beter uitdrukken. Een
nensenleven zit zo vol gebeurtenis-
ien dat over ieder gemakkelijk een
roek te schrijven is. Voor de huizen
vaar die levens in gesleten worden is
lit niet minder waar. Een kijkje in het
erleden van een viertal opmerkelij-
ie woningen op Schouwen-Duive-
and, vertelt over vergane glorie en
doorgang, afbraak en aanpassing
lan de moderne tijd.
fiein vroeger tijden in Zierikzee aan-
iien genoot bij zijn medeburgers, be
at een buitenplaats in het rijkbebos-
o, idyllische Schuddebeurs. Het 17
lectare grootte landgoed 'Mon Plai-
iir', is naast 'Heesterlust' het belang-
ijkste overgebleven huiten. Het stamt
lit een tijd waarin voornaamheid tot
litdrukking kwam in de bouw van een
passend' verblijf. Daar genoten defti-
;e dames en heren uit de stad, van de
latuur. Een schilderachtige buiten-
laats werd 'Mon Plaisir' in handen
anmr Anthonie Ockersse. Deze sche
ien, raad en burgemeester van Zierik-
ee, gaf het huis rond 1750 de Franse
laam. Frans was in die tijd een mode
aal onder de gegoede burgers. Onder-
ing stond men elkaar niet zelden zo te
/oord. Tot de overname door mr Oc-
:ersse was het landgoed half buiten-
ilaats, half boerderij. Een 'landstede',
ieette dit verschijnsel aan het einde
an de zestiende eeuw. De schoonzoon
an de Zierikzeese burgemeester, mr
'ohan Steengracht, erfde het buiten in
158. Zeven jaar later verkocht deze
Mon Plaisir' aan opnieuw een zeer
oorname persoon: mr Bonifacius
3ous, schepen, raad en burgemeester
ran Zierikzee. Een veiling na de dood
ran de dochter van Pous in 1862,
irengt de buitenplaats in handen van
'en familie van jonkheren en jonk-
rouwen. De nazaten daarvan zijn tot
ip de dag van vandaag met 'Mon Plai-
;ier' verbonden.
n tegenstelling tot tegenwoordig was
iet vroeger een betaalbare zaak, een
andgoed van deze grootte netjes en
'erzorgd te houden. Personeel was
;oedkoop en vaak in behoorlijke aan
dien aanwezig. Oudere buurtbewo-
lers weten zich nog te herinneren hoe
ien aantal tuinmannen ieder weekend
ie zandpaadjes door het hele bos aan-
larkte. Vreemde voetstappen signa-
eerde men op die manier meteen. Aan
ie bewoners van 'Mon Plaisir' was de
:er dan wel niet als enige maar zeker
ils eerste, de aangeharkte paden te be
ireden.
üe eerste eigenaar in de rij vanjonkhe-
'enen -vrouwen werd in 1862 jhr W. M.
f de Jonge. Zijn dochter, jkvr H. C. W.
Je Jonge, en haar man, jhr mr J. W. D.
ichuurbeque Boeije, bewoonden de
'uitenplaats. Jonkvrouwe De Jonge
'leef er tot haar overlijden in 1942.
Vanaf 1946 beleefde het landgoed weer
rustigere jaren. Het echtpaar S. P.
Moelijker uit Noordgouwe, leefde tot
1977 in 'Mon Plaisir' op verzoek van de
toenmalige eigenaresse A. C. Schorer-
Schuurbeque Boeije. Zij besteedde al
leen in de zomermaanden enige tijd op
haar buiten.
Staatsbosbeheer bezit sinds 1956 het
landgoed. De toekomst ziet er voor
'Mon Plaisir' goed uit. In overleg met
Staatsbosbeheer zal de stichting tot
behoud van particuliere historische
buitenplaatsen en parken, volgend
jaar een begin maken met de terug
keer van het romantische park met
perken en boompartijen. Door de hui
dige bewoners, de familie D. M. Scho-
rer, wordt het huis jaarlijks stukje bij
beetje verder opgeknapt. ■-
gen een schitterende vijver en tuin
huisje. De vijftig hectaren grond be
werkte Marinus met drie span paarden
en zijn ongetwijfeld talloze personeels
leden. Rond 1890 liet hij samen met
zijn schoonvader, M. Locker de Bruy-
ne, een zuivelfabriekje bouwen naast
de boerderij. Zesendertig melkkoeien,
een groot aantal voor die tijd, voorza
gen in de melk voor zijn bedrijfje. On
danks deze vooruitstrevende manier
van werken draaide de fabriek niet
lang. Rond de eeuwwisseling sloot Ma
rinus de zaak. Een ander initiatief in de
vorm. van een uitgebreide varkens-
mesterij, kwam door het uitbreken
van een vlekziekte niet van de grond.
Interessant is nog te vermelden dat
Marinus al in 1881 mais in zijn land-
bouwplan opnam. In die tijd een nieuw
produkt waarvan hij waarschijnlijk
een van de eerste verbouwers op het
eiland is geweest.
Geen 'buiten' maar een permanent on
derkomen bood het landhuis 'Zelan
dia' bij Noordwelle, aan de familie
Hoogenboom. Een familie die door er
ving en huwelijken met dezelfde ge
slachten, welvarend was en tal van
hoge posities in Noordwelle bekleed
de.
Rond 1690 verscheen de eerste op het
töneel van de oude boerderij: Jacob
Jansz. Hoogenboom. Nadat de boerde
rij een aantal malen van vader op zoon
was gegaan, bereikte 'Zelandia' rond
1840 onder een latere Jacob Jan Hoo
genboom haar glorietijd. Hij bedacht
de naam en liet een verdieping op het
huis zetten. Ook een bliksemafleider
mocht daarbij niet ontbreken. Onder
toezicht van een predikant, brachten
ambachtslieden het ingenieuze werkje
aan op het dak van de woning. De eer
ste op een particulier huis op Schou-
wen-Duiveland. Marinus Hoogen
boom, een zoon van Jacob Jan, bleek
een ondernemend mens. Zijn 'Zelan
dia' was een juweel. Voor het huis la-
In 1919 besloot Marinus zijn hele heb
ben en houden te verkopen, inclusief
de boerderij van zijn inmiddels over
leden schoonvader. Met zijn vrouw en
dochter vertrok hij naar Heemstede.
De familie liet er een villa bouwen die
Marinus opnieuw 'Zelandia' doopte.
C. van de Panne uit Scharendijke,
kocht de boerderij. Daarna viel het
bedrijf voor kortere periodes in ande
re handen tot een familielid van Van
de Panne in 1936 de gebouwen en een
deel van de grond terugkocht. De oor
log luidde ook voor 'Zelandia' een tijd
van onherstelbare vernielingen in.
Het romantische tuinkoepeltje moest
het ontgelden. De grote bomen voor
het huis gingen tenonder aan het zou
te water van de inundatie in 1944. De
woning werd Duits hoofdkwartier.
Een 'ortscommandant' zwaaide er de
scepter. Ieder die in Noordwelle en
omstreken volgens de bezetters ver
keerd handelde, moest in 'Zelandia'
op het matje komen.
Zes jaar na de oorlog viel de boerderij
nog verder uit elkaar. De grond werd
apart verkocht. Sinds die tijd bewoon
den verschillende nazaten van Van de
Panne het landhuis. Tijdens de wa
tersnoodramp verdwenen twee ach
terliggende wagenhuizen. Een kostba
re zonnewijzer uit 1747, die voorheen
tussen de rozen preikte, kwam wel
heelhuids uit de strijd. Door de herver
kaveling kwam 'Zelandia' een stuk
verder van de weg af te liggen. Het
prachtige aanzicht ging daardoor gro
tendeels verloren. Op het moment
wacht het huis op een koper. Het
wordt nog maar gedeeltelijk bewoond
door de eigenaresse, mevrouw S. van
Weele-van de Panne.
Een minder uitgebreide maar zeker
zo'n aparte geschiedenis heeft 'Huize
't Hof aan de dorpstraat in Bruinisse.
De plaats is door de oorlog en ramp
veel historische panden kwijtge
raakt. 'Huize't Hof kwam er redelijk
vanaf. Na jaren van achterstallig on
derhoud en een brand begin dit jaar,
wordt het riante herenhuis nu van top
tot teen gerenoveerd. De huidige be
woner dr A. M. Dorrestein hoopt na
een half jaar restauratie, het huis be
gin volgend jaar in de oude staat te
rug te hebben.
Ruim 120 jaar prijkt 'Huize 't Hof aan
de rand van Bruinisse. In 1868 liet de
landbouwer Lambertus van Vessum
het huis bouwen. Dr Spruijt was in
1893 de eerste in een lange rij van art
sen de het huis betrok. De woning-
kreeg al snel een bijnaam: het 'dokter
huis'. Zes jaar later deed dr J. A. de
Koek zijn intrede. Veertig jaar lang
had hij zijn praktijk in 'Huize 't Hof.
Voor de Spaanse griep van 1918 be
dacht De Koek zelf een middel. Wat
het geweest is weet nog niemand maar
feit was wel dat betrekkelijk weinig
mensen aan de ziekte stierven.
Net na de Eerste Wereldoorlog ver
bouwde de dokter het huis. Een dak
kapel verscheen. Het ijzeren toegangs
hek tussen de sierlijke dampalen werd
verwisseld voor een houten hek, gedra
gen door twee massieve bakstenen ko
lommen. Met koninginnefeesten be
leefde de woning hoogtijdagen. Het
hele huis stond door talloze lichtjes
een hele avond in de belangstelling'.
In 1939 verkocht De Koek 'Huize 't
Hof aan dr M. P. Bruynzeel. Die had er
tot de inundatie zijn praktijk. Water
schade en oorlogsgeweld maakten het
huis na de oorlog tot een onbewoon
baar geheel. De volgende bewoner, dr
Quaak, gaf het een opknapbeurt.
Daarna heeft 'Huize 'tHof doorlopend
onderdak geboden aan verschillende
artsen.
Geen artsen maar verschillende pre
dikanten volgden elkaar op in 'Huize
Schouwenoord' aan de Touwbaan in
Zierikzee. Deze gerieflijke woning is
sinds 1977 een gezinsvervangend te
huis.
Notaris J. S. L. Korteweg kocht het
huis in 1913 van de familie Sehuurbe-
que-Boeije. Het bouwjaar is niet pre
cies bekend, maar de stijl geeft aan dat
'Schouwenoord' aan het eind van de
vorige eeuw gezet moet zijn. Een grote
boomgaard en siertuin waren kenmer
kend voor het geheel dat toen op zo'n
twee hectare grond lag. De woning
stond aan een grindpad. De Touwbaan
was in die tijd de sjiekere buurt van
Zierikzee. Menigeen ging er op de zon
dagmiddag een eindje kuieren.In 1928
verkocht de notaris het huis aan het
Rechtzinnig Hervormd Pastoriefonds.
Zo werd 'Schouwenoord' de eerste vas
te pastorie van de Nederlandse Her
vormde Gemeente in Zierikzee.
'Huize Schouwenoord' aan de Touwbaan in Zierikzee aan het begin van deze
eeuw hierbovenen momenteel (onder).
de Tweede Wereldoorlog kreeg
Mon Plaisir' het zwaar te verduren.
Jet huis stond enkele jaren leeg en
I'ngsnel achteruit. Ook Duitse solda-
en hebben een aardig steentje bijge-
Iragen aan het verval van het woon-
mis.
een plundertocht door de woning,
wil het verhaal, vonden soldaten
:en grote kluis. Het ding was op slot.
''adat pogingen hem met de hand
>pen te breken mislukten, besloten de
'ezetters zwaarder geschut te gebrui-
»n. Vanaf de herberg in Schudde-
jeurs schoten de Duitsers een pantser-
vist af op de hoek van het huis waar
ie gewraakte kluis stond. De poging
'leek niet succesvol. De brandkast
jas alleen gekanteld. Terwijl twee sol
isten het gevaarte rechtop zetten,
lChoten handlangers, te vroeg, een
weede granaat af. De twee Duitsers in
jet huis vonden bij de explosie de
jood. De kluis bleef dicht. Alle ruiten,
joeren en plafonds in de bewuste
Jleugel van de woning, overleefden het
:verjmin. De schade die de Duitsers
estijds aanrichtten, heeft tot op de
,aB van vandaag haar sporen achter
platen.
Het landgoed 'Mon Plaisir' in Schuddebeurs omstreeks 1900 en heden.
