I Een regel gratis
Kleintje inde PZC
Valutahandelaren zijn paraat
Bodem in Etten-Leur is
ernstig verontreinigd
Surinaamse man dood op
vliegveld aangetroffen
NIET KINDERACHTIG
25-50%
KORTING* OP
JONGENSKLEDING
BLIJFT UIT VOOR DUKAKIS
de PZC
vandaag
Toestand van
Hirohito gaat
sterk achteruit
JBB
Meerderheid
Nederlanders
tipte Bush
als winnaar
Spil
ÉsSl
Politie verstoort feest Rotterdam
Vier jaar met
George Bush
Meer bewolking
Toevallig
Kristallnacht
Stress
Vervolging
Vliegveld
Champagne
ÊBÊ
SSSÉP
Zacht weer met veel bewolking en mo
gelijk vanmorgen wat regen. Matige
zuidelijke wind. Temperatuur 10 gra
den.
!31e jaargang no. 265
Voensdag 9 november 1988
Zie pagina 8
ROVINCIALE Z
MSTERDAM GPD) Valutahandelaren van de grootste
ederlandse wisselmakelaar Wallich Matthes bleven de
fgelopen nacht op kantoor om elk moment op een stijging
daling van de Amerikaanse dollar te kunnen reageren,
■e valutamarkt in Amsterdam is 's nachts weliswaar niet
pen, maar bij Wallich Matthes wil men niet de kans to
en te laat te zijn wanneer de koers van de dollar al te
iherp zou reageren op het verloop van de presidentsver-
iezingen in de Verenigde Staten.
iofc in het Westduitse financiële centrum Frankfurt kon
len vannacht voor valutatransacties terecht. Ook vesti-
ingen van een aantal buitenlandse banken bleven de hele
acht open om klanten zo nodig van dienst te zijn. Een aan-
H banken verwijzen hun cliënten naar filialen en dochter-
ndernemingen in het Vérre Oosten of in de Verenigde Sta
ten ingeval ze snel dollars willen kopen of verkopen. In
Frankfurt blijven ook de goudhandelaren op.
De valutahandel verwachtte dat de dollar een stootje in
opwaartse richting zou krijgen bij verkiezing van Bush. De
verkiezing van Dukakis heeft het omgekeerde tot gevolg.
„Die wordt door de markt als links beschouwd", aldus een
valuta-handelaar. „En links is nooit goed voor een munt".
Fundamentele economische factoren liggen aan een even
tuele dollardaling of dollarstijging in ieder geval niet ten
grondslag. Want noch Bush noch Dukakis heeft tijdens de
campagne duidelijk gemaakt hoe het economisch en finan
cieel beleid van de Verenigde Staten er onder hun presi
dentschap zal uitzien. De financiële markten gaan er ech
ter vanuit dat de volgende president, wie dat ook mag zijn,
in ieder geval iets aan het grote begrotingstekort moet
doen.
Bush in
Witte Huis
Van onze correspondent
WASHINGTON - George Bush was vanmorgen zeker van de overwinning bij de Amerikaanse
)residentsverkiezingen. Maar zijn winst leek minder groot te worden dan de peilingen steeds
ïebben voorspeld.
)e eerste resultaten tonen aan, dat
iush, zoals algemeen was verwacht, in
HILVERSUM (ANP) - Uit een
peiling die het bureau Intomart
heeft gehouden blijkt dat 72 pro
cent van de ondervraagde Ne
derlanders dacht dat de Repu
blikein Bush de Amerikaanse
presidentsverkiezingen zou
winnen. Negen procent tipte Du
kakis. De resultaten van deze
peiling werden dinsdagavond
bekendgemaakt in de verkie
zingsuitzending van de NOS.
De meerderheiü (38 procent) gaf
overigens de voorkeur aan Duka
kis, 32 procent aan Bush en 30
procent maakte het niet uit wie
van de twee de nieuwe president
van de Verenigde Staten zal wor
den.
Tien procent van de Nederlan
ders wist niet wie de presidents
kandidaten waren. Bijna negen
tig procent noemde de naam van
Bush en zeventig procent kende
Dukakis bij naam.
Herman Wigbold 25 jaar later
over 'Zo is het toevallig': Nie
mand dacht: wie zullen we nu
eens pakken?
PAGINA 2
De Kristallnacht had het wes
ten de ogen moeten openen.
PAGINA 4
Chefs kunnen de stress bij hun
werknemers veroorzaken oj
wegnemen.
PAGINA 5
Minister Braks wil vaart ach
ter de vervolging van de vis
sers.
PAGINA 9
Het vliegveld Midden-Zeeland
krijgt toch nog geld van de
Zeeuwse staten.
PAGINA 9
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3, 5
en 7
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 6
Provincie: 9,11,13,15 en 17
Sport: 18 en 19
het zuiden van het land fors heeft ge
wonnen. De eindoverwinning werd ze
ker toen bekend werd, dat hij de grote
industriestaat Ohio op zijn naam zou
schrijven.
Ohio was een van de staten waar Bush
en Dukakis hevig om gevochten had
den. Dukakis moest er winnen om een
kans op het Witte Huis te behouden.
Toen vanmorgen duidelijk werd dat
hij dat niet zou redden, was zijn kans
op de eindoverwinning verkeken.
Vannacht om drie uur Nederlandse
tijd zou alleen een overwinning in alle
staten waar waarover nog maar het ge
ringste beetje twijfel bestond, hem
over de eindstreep kunnen helpen.
Hoewel in het hoofdkwartier van Du
kakis daarover nog wel optimistisch
werd gedaan, geloofde buiten dat
hoofdkwartier niemand er meer in.
Bij het hoofdkwartier dat de republi
keinse partij in Washington D.C. had
ingericht, werden gisteravond na de
bekendmaking dat Ohio naar Bush
zou gaan, daarentegen al de eerste
champagneflessen opengetrokken.
Vanaf het begin van de verkiezings
avond voorspelden de grote Ameri
kaanse omroepen een spannender en
minder eenzijdige strijd van was ver
wacht. Dat deden ze op basis van scha
duwverkiezingen die zij gisteren de ge
hele dag hebben gehouden onder grote
aantallen kiezers die zojuist hun stem
hadden uitgebracht.
Op het moment dat de omroepen hun
voorspelling gaven, werd in tal van
Amerikaanse staten nog volop ge
stemd. Met name in het westen van het
land waren, als gevolg van het tijdsver
schil met het oosten, de stembussen
nog urenlang open.
De omroepen voorspelden ook, dat
het opkomstcijfer hoger zal zijn dan
de politieke experts hadden voor
speld. Algemeen was aangenomen dat
het tekort aan enthousiasme in het
land voor zowel Bush als Dukakis tot
lage opkomsten zou leiden, maar dat
lijkt niet gebeurd te zijn.
Alle zuidelijke staten waarvan de gro
te omroepen de winnaar, op grond van
eerste resultaten en schaduwverkie
zingen, durfden te voorspellen, gingen
naar Bush. Bush was ook de verwach
te winnaar in New Jersey, Oklahoma,
Kansas, Delaware en Noord Dakota,
Arizona, Nebraska en Wyoming.
Dukakis, aldus de omroepen, gaat
waarschijnlijk winnen in de staten
Massachusetts (zijn eigen staat), Ma
ryland, West Virginia, New TYork,
Minnesota en Rhode Island.
Een voorlopige tussenstand op basis
van deze gegevens gaf Bush vannacht
even na drie uur Nederlandse tijd 246
kiesmannen, en Dukakis 82. Voor de
eindoverwinning zijn 270 kiesmannen
nodig.
De - toen nog - Republikeinse presidentskandidaat George Bush deed dinsdagmorgen nog een telefonische poging
zoveel mogelijk kiezers te overreden naar de stembus te gaan en uiteraard op hem te stemmen.
ETTEN-LEUR (GPD) Een deel van
de bodem en het grondwater van het
industrieterrein Vosdonk-Noord in
Etten-Leur is zeer ernstig verontrei
nigd met kankerverwekkende stof
fen.
De Gewestelijke Gezondheidsdienst
(GGD) van het stadsgewest Breda
raadt graafwerk in het gebied af. De
provincie Noord-Brabant spreekt van
een serieuze bedreiging van het milieu.
Onderzocht wordt nog hoe groot het
gevaar voor de volksgezondheid is.
Daar heeft het gemeentebestuur van
Etten-Leur de GGD, de Arbeidsin
spectie, diverse bedrijfsgeneeskundi
ge diensten en de Milieu-inspectie
voor ingeschakeld. Binnen veertien
dagen wordt uitsluitsel verwacht.
Het vervuilde gebied meet ongeveer 50
hectare: bij bedrijven die er zijn geves
tigd werken ongeveer tweeduizend
mensen. De verontreiniging bleek bij
een onderzoek van het adviesbureau
BKH uit Den Haag. Dat trof in de bo
dem en het grondwater kankerver
wekkende stoffen aan in concentraties
van soms 1840 maal de waarde die de
overheid hanteert om tot sanering
over te gaan.
Dat gebeurt vooralsnog niet. De pro
vincie Noord-Brabant ziet de vervui
ling volgens een woordvoerder wel
als een regelrechte bedreiging van het
grondwater en het bodemmilieu,
maar besteedt het beschikbare geld
liever eerst aan saneringen in woon
wijken dan in industriegebieden.
De vervuiling is in het verleden onder
andere door drukkerij Rotogravure
veroorzaakt. Het gif kwam in de grond
door lekkages in leidingen en calami
teiten. De waterleidingmaatschappij
Noord-West Brabant verzekert dat het
drinkwater niet kan worden aange
tast.
Nog in het donker was dinsdagmorgen Michael Dukakis met echtgenote Kitty (links) op pad om zijn Democraten op te
peppen hun stem uit te brengen.
ROTTERDAM (ANP) - Ongeveer honderdvijftig politiemensen hebben dins
dagmiddag het begin van de viering van het 75-jarig bestaan van de Erasmu-
suniversiteit in Rotterdam enige tijd opgehouden. Het feest werd gevierd in
aanwezigheid van onder anderen koningin Beatrix en de ministers Van Dijk,
Ruding, Smit-Kroes en Deetman.
Minister Deetman arriveerde als eerste nog voor de actievoerders aanwezig wa
ren. Sirenegeloei en de kreet „We willen een dijkdoorbraak" kondigden de
komst van minister Van Dijk van binnenlandse zaken aan, de eerst verantwoor
delijke voor de gemeentepolitie. Hij nam een petitie in ontvangst en zei zeer
verbolgen te zijn over de actie.
Minister Smit-Kroes (verkeer en waterstaat) was voor de tweede keer het
slachtoffer van politieacties. Dinsdagmorgen bij de opening van de A50 werd de
bus waarin zij reed al opgehouden. Ook daar kreeg de minister een petitie. Van
de Rotterdamse politie kreeg ze er nog een proces-verbaal bij waar groot „Waar
schuwing" op stond.
(Advertentie)
(Van onze correspondent)
PARAMARIBO - Een Surinaamse man, de 28-jarige Ashok
Gangaram Panday is dood aangetroffen in een toiletruim
te in het cellenblok van de militaire politie (MP) op het
vliegveld Zanderij. Volgens de MP heeft hij in de nacht
van maandag op dinsdag zelfmoord gepleegd door ophan
ging. Familieleden vermoeden dat hij om het leven is ge
bracht.
De man kwam zaterdag aan met hetzelfde vliegtuig als de
Nederlandse parlementariërs die Suriname bezoeken.
Gangaram Panday heeft een jaar in Nederland gewoond
als gedoogde. Na een auto opgestuurd te hebben, wilde hij
zich vrijwillig weer bij zijn vrouw en kinderen voegen, aldus
familieleden, die zagen dat hij op Zanderij werd gearres
teerd.
Op de Nederlandse ambassade is niets bekend over uitzet
ting uit Nederand. De MP zegt dat Gangaram Panday „hen
niet opgevallen zou zijn, als hij vrijwillig in het vliegtuig
had gezeten". Familieleden kregen de reden van zijn arres
tatie niet te horen. Later verklaarde de MP dat de man geen
vaste verblijfplaats in Suriname had daarom vastgehou
den werd.
De familie zegt dat Gangaram Panday in Suriname en in
Nederland nooit politiek actief geweest. Ook ziet men geen
motieven voor zelfmoord. Toen het lichaam werd vrijgege
ven, bleek dat de broekriem die werd aangetroffen, veel te
kort was om ophanging technisch mogelijk te maken, al
dus de familie. Een arts en een team van de technische op
sporingsdienst van de burgerpolitie hebben volgens de MP
zelfmoord geconstateerd.
Op verzoek van de familie zal sectie verricht worden. De
auditeur-militair van de krijgsraad en de procureur-gene
raal hebben een onderzoek ingesteld. Staatssecretaris
Korte-Van Hemel van justitie verklaarde onlangs nog dat
gedoogden geen gevaar lopen in Suriname.
•TIJDELIJK OP EEN GROOT GEDEELTE VAN DE KOLLEKTIE
De echte verrassing bij de
Amerikaanse presi
dentsverkiezingen van giste
ren was dat tóch meer men
sen de gang naar de stembus
hebben gemaakt dan uit de opiniepei
lingen van de laatste tijd viel op te ma
ken. En dat is dan tenminste winst na
een periode waarin de Amerikaanse
politiek er voor de kiezer bloedelozer
uitzag dan ze in lange tijd was geweest.
Het tijdperk-Reagan is afgesloten, het
heeft de Amerikanen hun zelfvertrou
wen teruggegeven. Voor meer élan
leek nauwelijks plaats. Maanden ach
tereen is uit alles wat zich rondom deze
race naar het Witte Huis afspeelde het
beeld naar voren gekomen dat veel
Amerikanen de politiek maar voor ge
zien hielden. Op de dag van de verkie
zingen is dat gelukkig gecorrigeerd.
Maar dat ligt dan meer aan het politie
ke bewustzijn van de kiezer zelf en de
kracht die hij/zij in de Amerikaanse
democratie herkent dan aan de kandi
daten, waaruit dit keer een keus moest
worden gemaakt. Afgelopen nacht is
voor de Repubikein George Bush de
weg naar het Witte Huis vrijgemaakt.
Al snel werd duidelijk dat de overwin
ning voor hem was. Voor de Demo
craat Michael Dukakis is het wonder,
waarop in zijn kamp was gehoopt,
uitgebleven. Een overwinning voor
Bush duidt erop dat de meerderheid
van de Amerikanen voorlopig geen
avonturen wil: nog maar vier jaar van
hetzelfde. Een keus voor veiligheid op
de eerste plaats. Veiligheid, overigens
meer gebaseerd op illusies dan op har
de feiten. Want daar heeft het op weg
naar deze stembus aan ontbroken.
Aan de dag van de waarheid in de
Verenigde Staten is een weinig
verheffende verkiezingscampagne
voorafgegaan. Langer dan een jaar
heeft dat spektakel geduurd, - een uit
puttende slag om de gunst van de kie
zer. Naarmate de ontknoping dichter
bij kwam daalde het peil tot bedenke
lijke dieptepunten. Vooral nadat de
twee grote televisiedebatten niet had
den gebracht wat de beide rivalen er
van verwachtten, werd het - via dezelf
de televisie - een bokswedstrijd waar
bij ongeveer alles geoorloofd leek. Van
linkse directe tot slagen onder de gor
del, - een bitter gevecht met niet als in
zet een heldere politieke visie op de
toekomst van Amerika in de komende
vier jaar, maar als doelwit de persoon
lijke onbetrouwbaarheid van de tegen
stander. De concrete inhoud van wat
Bush en Dukakis de kiezer hebben te
bieden is stelselmatig onderge
sneeuwd door de kennelijke behoefte
bij de campagnestaven en de reclame
jongens om de winst binnen te halen
via mannetjesmakerij. Bush speelde
uitsluitend op het succes van acht jaar
Reagan: het gaat goed met Amerika,
we hebben weer zelfvertrouwen, dat
moet zo blijven. Patriottisme en opti
misme zonder enige diepgang: een le
ge boodschap. Dukakis, de man van de
nieuwe koers, deed er alles aan om
vooral niet het achterste van zijn tong
te laten zien. Maanden had hij nodig
om ervoor uit te komen dat hij zich een
'liberal' voelde: het was of Dukakis
zich geneerde voor zijn eigen politieke
gedachtengoed. Is het dan vreemd dat
de toonzetting van zo'n slopende cam
pagne de Amerikaanse kiezer nóg on
verschilliger maakt dan deze al was?
Bush en Dukakis hebben zich bei
den tot op het laatste moment van
hun campagne voornamelijk opge
houden in het moeilijk te traceren
middenveld van de Amerikaanse poli
tiek. Daar noteerden de lawines van de
peilingen, waardoor deze stembus is
beheerst, de verschuivingen in het ge
drag van de kiezer. En zo wisselde de
bekwaamheid van de kandidaat als
het ware per dag, een krachtmeting,
volledig opgehangen aan de demago
gie die toevallig over de toonbank
ging. De angst om juist in deze sector
waar het evenwicht wordt bepaald,
storend op te treden, typeerde tegelijk
de zwakte van de twee kandidaten. De
Democraten hebben het niet aange
durfd om stevig afstand te nemen van
de conservatieve kiezer. Dat was snel
duidelijk toen Dukakis na de roes op
de conventie-van-de-vernieuwing in
Atlanta niet de stemmentrekker on
der de zwarten, dominee Jesse Jack
son als zijn 'running mate' koos, maar
met Lloyd Bentsen naar voren kwam.
Vanaf dat moment heeft de gouver
neur van Massachusetts het moeilijk
gekregen en is hij in de verdediging ge
drongen: een positie die hem tot afge
lopen nacht parten heeft gespeeld.
Bush op zijn beurt heeft slechts voort-
geborduuurd op het patroon dat Ro
nald Reagan sinds 1980 voor hem had
ontworpen: hij kan nu de lijn doortrek
ken. Maar veel nieuwe inspiratie voor
de Amerikaanse politiek in de komen
de vier jaar heeft de keus voor Bush
dus niet gebracht. Zeker niet wanneer
de kiezer het moet hebben van wat de
ze presidentskandidaat 'zijn mensen'
tot op 'election day' heeft voorgehou
den. En dat is toch geen erg opwek
kend vooruitzicht.
vdM.
TOKYO (RTR/UPI/AFP) - De gezond
heidstoestand van de Japanse keizer
Hirohito is dinsdag sterk verslech
terd. In de loop van de dag herstelde
de keizer zich enigszins, maar zijn art
sen toonden zich bezorgd over zijn
toestand. Volgens een woordvoerder
van het keizerlijk paleis in Tokyo zal
Hirohito's lijfarts deze nacht naast
het bed van de keizer waken.
