Griffith: puur natuur
Nobelprijs voor Vf^vredesmacht
Braziliaanse kaper gedood
Lot van vernieuwing in
Sovjetunie op het spel
Succesvolle lancering
ruimteveer Discovery
vandaag
DREIGENDE CRISIS IN COALITIE
Gooi ook uw oude CV-ketel eruit!
RADSON
Plastic
Overmoed
Woningnood
Smeerpijp
Politiek
SEOUL 1988
Perioden met zon
301e jaargang no. 301
Vrijdag 30 september 1988
Amerika terug
in de ruimte
Verdeeldheid
ALTERNATIEVE EN PARA- VI
GENEESKUNDIGE DAG V
DEN HAAG (GPD) - De VVD-Tweede Kamerfractie heeft van haar coalitiepartner het CDA vijf
dagen respijt gekregen om de interne ruzies over de hervorming van de gezondheidszorg - in
het kader van het plan Dekker - bij te leggen.
VANDAAG SPOEDBERAAD PARTIJTOP
Nederlaag
Sovjetunie
Bespaar honderden guldens. Kies de allerzuinigste.
konventionele CV-ketel. De ER Electronic zonder waakvlam.
Blijvend rendement: 92,7% (o.w.). Of de Thermo Punaise
HR-ketel. De betaalbare hoogrendementsketel.
Vraag dokumentatie bij:
Goas Zuidvlietstraat 75 telefoon 01100 12420
Alleenvertegenwoordiging
voor Z W Ned.
Levering uitsluitend
via de installateur
spaart u energie
PZC
Plastic vervuilt de oceanen: de
stormvogels hebben er hun
buik van vol.
PAGINA 3
Is 'Frau Antje aus Holland'
nog wel een aanbeveling?
PAGINA 4
De grotere veiligheid van de
auto leidt tot overmoed bij de
bestuurder.
PAGINA 5
De woningnood onder alleen
staanden in Zeeland is hoog.
PAGINA 9
De Westerscheldegemeenten
overwegen stappen tegen de
mogelijke in gebruikname van
de Belgische smeerpijp.
PAGINA 11
Florence Griffith viert een feestje met haar man Al Joyner na haar overwinning
op de 200 meter.
SEOUL - Met een fan
tastisch wereldrecord
op de 200 meter heeft de
Amerikaanse atlete Flo
rence Griffith donder
dag weer enige deining
doen ontstaan in de poel
vol geruchten over do-
pinggebruik. 'Fast Flo',
die zich sinds enkele
maanden ook al 's we
reld snelste op de 100
meter mag noemen
wimpelde alle ver
dachtmakingen na het
behalen van haar twee
de gouden medaille
weg. „Puur natuur",
verweerde ze zich vlak
na haar gouden race.
Toch staat Seoul nog
steeds bol van de ge
ruchten over doping ge
bruik. De Belgische do-
pingbestrijder Jacques
Rogge stelt vast dat er
zo ongeveer achter elke
boom in de Koreaanse
hoofdstad een gedro
geerde atleet zit. De Ne
derlanders zijn ook ver
dacht en Florence Grif
fith drinkt al evenmin
zuivere koffie, zo verze
kert hij. Gisteren kwam
ook het bericht naar bui
ten dat twee leden van
de Engelse Olympische
ploeg op het gebruik van
doping zijn betrapt. Na
men werden niet bekend
gemaakt.
De tweede bronzen
Olympische medaille
van Arnold Vanderlijde
glimt veel minder dan de
eerste. Donderdag ver
loor de Europese kam
pioen in de halve finales
van het bokstoernooi.
Scheidsrechter Abdul
Hani uit Irak stopte het
gevecht, na drie knock
downs, in tweede mi
nuut van de tweede ron
de. Vanderlijde was niet
bestand tegen de Ameri
kaanse geweldbokser
Ray Mercer.
Bettine Vriesekoop
heeft niet kunnen vol
doen aan de hoge ver
wachtingen. Ze werd uit
geschakeld in de aan
loop naar de halve fina
les. Steffi Graf en Ga-
briële Sabattini spelen
de finale van het tennis
toernooi.
(Olympisch nieuws op
pagina 19, 20, 21 en 25)
Vanmorgen nog een enkel buitje, later
op de dag perioden met zon en droog.
Matige wind uit noordwestelijke rich
tingen. Middagtemperatuur om
streeks 14 graden.
DEN HAAG (ANP) - De Sovjetunie
gaat een paar spannende dagen tege
moet. Vandaag komt het Centraal Co
mité in spoedberaad bijeen om over
ingrijpende hervormingen in het poli
tieke bestel te praten. Voor morgen,
zaterdag, staat een buitengewone ver
gadering van de Opperste Sovjet, het
Sovjetparlement, op het programma.
Het ziet er naar uit dat deze twee bij
eenkomsten beslissend worden voor
het lot van de „perestrojka", het her
vormingsprogramma waarmee Sov
jetleider Michail Gorbatsjov zijn
land in beweging probeert te krijgen.
Wat er precies op het programma
staat, is niet bekend. Wel is duidelijk
dat Gorbatsjov het Centraal Comité
en de Opperste Sovjet bijeen heeft ge
roepen omdat hij haast wil zetten ach
ter de „perestrojka". Op de bijzondere
partij conferentie in juni kreeg Gor
batsjov het groene licht voor een reeks
ingrijpende hervormingen in het poli
tieke en economische systeem. Deze
voorstellen moeten nu hun beslag krij
gen.
Hoe belangrijk de bijeenkomsten zijn,
wordt duidelij k uit het feit dat het voor
de eerste keer in elf jaar is dat de Op
perste Sovjet in een buitengewone ver
gadering bijeenkomt. De laatste bui
tengewone vergadering van het Sov
jetparlement was op 7 oktober 1977,
toen de Opperste Sovjet de grondwet
goedkeurde die tot op heden van
kracht is.
Dat het om een belangrijke gebeurte
nis gaat blijkt ook uit het feit dat de
aankondiging van de partijbijeen
komst zo onverwacht kwam dat een
hele rij leden van de partijtop inder
haast uit het buitenland moest wor
den teruggeroepen.
Het lijkt erop dat Gorbatsjov het Cen
traal Comité en de Opperste Sovjet
bijeengeroepen heeft bij wijze van
verrassingsaanval op de tegenstan
ders van zijn hervormingsbeleid.
Binnen de partijleiding bestaat grote
verdeeldheid over het tempo en de om
vang van de hervormingen, zoals dit
voorjaar al bleek toen de „Sovjetskaja
Rossija" een artikel publiceerde waar
in Gorbatsjovs beleid fel werd gehe
keld. Het stuk was ondertekend door
een Leningradse docente, maar waar
nemers herkenden er de hand in van
Jegor Ligatsjov, de tweede man in de
partij hiërarchie.
OSLO (AFP/RTR) - De Nobelprijs voor de vrede is voor het
jaar 1988 toegekend aan de vredestroepen van de Verenig
de Naties. Dit is officieel bekendgemaakt in Oslo.
Voorzitter van het Nobelcomite, Egil Aarvik, zei bij de be
kendmaking dat de troepen van de Verenigde Naties onder
uiterst moeilijke omstandigheden spanningsverminde-
rend hebben gewerkt, in situaties waarin van een wapen
stilstand sprake is, maar nog geen vredesakkoord is be
reikt. In dergelijke situaties, zo voegde Aarvik er aan toe,
zijn de troepen een duidelijk uitdrukking van de wens van
de wereldgemeenschap tot vrede door onderhandelingen.
„Wij willen mer prestige toekennen aan deze troepen, en
via hen aan de Verenigde Naties", aldus Aarvik.
De prijs is bedoeld voor het totaal van de 14 vredesmachten
die sinds 1948 door de Verenigde Naties zijn ingesteld. De
VN-vredestroepen zijn momenteel actief op zeven crisis
plaatsen in de wereld. Naast drie verschillende plaatsen in
het Midden-Oosten, bevinden zich VN-troepen op Cyprus,
in India en Pakistan, Iran en Iraq, en in Afghanistan. In
totaal gaat het hier om 10.000 militairen. In de Sinai be
vindt zich een Nederlands VN-detachement dat toeziet op
het akkoord tussen Israel en Egypte. Eerder maakte ons
land enkele jaren deel uit van de UNIFIL-troepen aan de
grens tussen Libanon en Israel.
Secrearis-generaal Perez de Cuellar zal, als opperbevel
hebber van de vredesmacht, op 10 december de Nobelprijs
in ontvangst nemen. In een verklaring zei Perez de Cuellar
de prijs te zien als een „eerbetoon aan het idealisme van al
diegenen die deze organisatie (de VN) gediend hebben". Hij
sprak van een van de „meest briljante besluiten" die het
comité ooit heeft genomen.
DEN HAAG (ANP) - Het Aids Fonds
start vandaag een reclame-campagne
in de landelijke dagbladen onder de
titel „No pay, no cure". Met deze cam
pagne hoopt het fonds geld bijeen te
brengen om de 605 aids-patiënten en
de tien- tot twintigduizend sero-posi-
tieven in ons land hulp te bieden, zo
wel individueel, als via voorlichting
en wetenschappelijk onderzoek.
De campagne en de laatste cijfers over
het aantal aidsgevallen in ons land
werden donderdag bekendgemaakt
op een persconferentie in Den Haag.
Voorzitter mr. E.H. Toxopeus ver
wacht dat er uiteindelijk een „enorm"
bedrag nodig zal zijn voor de bestrij
ding van het dodelijke virus. Hij ba
seert die verwachting op het steeds ho
ger wordende percentage van het aan
tal sero-positieven dat daadwerkelijk
aids krijgt. Enkele jaren terug werd
dat percentage nog geschat op tien tot
twintig procent, nu wordt al gespro
ken over dertig, misschien zelfs vijftig
tot zeventig procent, afhankelijk van
de groep sero-positieven waarover
men spreekt.
De campagne biedt aan zowel particu
lieren als aan bedrijven de mogelijk
heid geld te storten. Halverwege vol
gend jaar is een kunstveiling in Am
sterdam gepland, waarbij artiesten
hun werk kosteloos ter beschikking
stellen. Het Aids Fonds werkt ook mee
aan de 'Worlds Aids Day* op 1 decem
ber.
(Advertentie)
O
te Goes op 1 oktober a.s. in
de Prins van Oranje
Zie ook advertentie
l^> Mini-krant pagina 6 O
Ruzie in VVD over
gezondheidszorg
De liberalen moeten dinsdag, tijdens
een speciaal Kamerdebat, duidelijk
maken of ze het kabinet de kans geven
volgend jaar een grote stap te zetten
bij die hervormingen. Blokkeert de
VVD de hervormingen, dan dreigt een
crisis in de coalitie, zo bleek donder
dag in de Tweede kamer. Het is nog on
duidelijk of de kleinste regeringspartij
voor dat dreigement zal zwichten.
„Crisis of chaos" is het dilemma waar
de WD-fractie zich voor geplaatst
ziet. De liberalen hebben tal van be
denkingen tegen de hervormingen die
partijgenoot staatssecretaris Dees in
de gezondheidszorg wil doorvoeren.
Zij vrezen dat een overhaaste invoe
ring tot een chaos zal leiden vergelijk
baar met die rond het nieuwe stelsel
De WD bedong uitstel van het debat.
„Als het wetsontwerp nu was doorge
drukt, hadden we het niet gesteund.
Bij twijfel geldt: 'niet inhalen'," aldus
Voorhoeve na afloop.
Het CDA reageerde "teleurgesteld" op
het optreden van de coalitiepartner.
De grootste regeringspartij gaat wel
akkoord met de kabinetsplannen.
Het draait allemaal om de invoering
van een 'vaste' ziekenfondspremie van
156 gulden per jaar per volwassene.
De rest van de premie, die afhankelijk
is van het inkomen, kan iets omlaag.
Daarnaast moeten tal van medische
voorzieningen, zoals de hele psychia
trie, worden ondergebracht in de alge
mene wet bijzondere ziektekosten
(AWBZ), het fonds voor grote medi
sche risico's. In totaal wordt de AWBZ
daardoor met twee miljard uitgebreid.
De wijzigingen moeten op 1 janauri in
gaan. Om de ziekenfondsen tijd te ge
ven zich voor te bereiden, moet de wet
uiterlijk volgende week dinsdag klaar
zijn.
Dees deed donderdag in de kamer een
klemmend beroep op zijn partijgeno
ten deze „cruciale eerste stap" in het
proces van hervormingen te steunen.
„Het voorstel is verantwoord en uit
voerbaar, mits de Kamer nu duidelijk
heid geeft. Uitstel of verwerping bete
kent dat de noodzakelijke hervormin
gen voorjaren van de baan zijn", aldus
Dees.
De stormvloedkering in de
Oosterschelde is gebouwd op
politieke overwegingen.
PAGINA 15
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenl.: 3 en 5
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 7
Provincie: 9,11,12,13,15 en
17
Sport: 19, 20, 21, 23 en 25
Vrijdagkrant: 27, 29, 31, 32,
33, 34 en 35
RIO DE JANEIRO (DPA) - Een ongeveer 30-jarige
kaper die donderdag in Brazilië een Boeing 737 met
98 passagiers overmeesterde en de tweede piloot
doodschoot, is donderdagavond laat in Goiania op
de vlucht gedood. De piloot van het vliegtuig liep
schotverwondingen aan een been op.
Het Braziliaanse ministerie van luchtvaartzaken
deelde mee dat de passagiers en de bemanningsle
den het gekaapte vliegtuig op de luchthaven van
Goiania hebben verlaten. Nog twee andere beman
ningsleden hadden verwondingen opgelopen tij
dens de kaping op de vlucht van Porto Velho naar
Rio de Janeiro, die plaats vond na een tussenlan
ding in Belo Horizonte.
De kaper werd gedood nadat een schotenwisseling
uitbrak met de veiligheidstroepen op het vliegveld.
De kaper verliet het toestel om aan boord te gaan
van een vliegtuig van de Braziliaanse luchtmacht
dat hem, kennelijk na een afspraak daarover, naar
Brasilia zou vliegen. Op het platform werd de man
neergeschoten.
„Het was het werk van een psychopaat", verklaarde
later de Braziliaanse minister van luchtvaartzaken,
Otavio Moreira Lima.
Qt inds gistermiddag zijn
de Amerikanen 'terug in
de ruimte'. In een sfeer van
zenuwachtigheid die veran
derde in opluchting, maakte
vanaf Cape Canaveral het ruimteveer
Discovery zich los voor een bemande
vlucht van vier dagen in een baan om
de aarde. Tweeënhalf jaar na de trage
die met de Challenger - waarbij een ze
venkoppige bemanning de dood vond -
was het eindelijk weer zover. Aan de
start van deze vlucht is een pijnlijk
proces van zelfonderzoek bij NASA,
het Amerikaanse bureau voor lucht
en ruimtevaart, voorafgegaan. Een
zelfonderzoek naar de vraag hoe het in
1986 zover kon komen dat de veilig
heid in deze tak van wetenschap, tech
nologie en hoogwaardige industrie
van het ene op het andere moment niet
meer bleek gegarandeerd. De nationa
le trots was geëxplodeerd: een kwart
eeuw van successen in de ruimtevaart
opgeblazen. Vooral aan herstel van die
veiligheidsgaranties hebben de Ame
rikanen in de afgelopen tijd alle aan
dacht besteed. De lancering gister
middag werd de proef op de som. Met
gekromde tenen moeten veel Ameri
kanen hebben zitten kijken of ditmaal
goed ging wat de vorige keer misliep.
Er hangt voor de Verenigde Staten
veel af van een come-back in de
ruimte. Amerika's technologisch pres
tige staat ermee op het spel. Het wel
slagen van de vierdaagse vlucht met
de Discovery is cruciaal voor de toe
komst van het ruimtevaartprogram
ma. De NASA zou eindelijk bevrijd
worden van het trauma dat de ramp
met de Challenger in de wereld van
astronauten en hoog gespecialiseerde
technologen heeft veroorzaakt. Een
nieuwe mislukking zou vernietigend
zijn voor wat de Amerikanen ooit nog
kunnen presteren in de ruimte. Tot het
moment op 28 januari 1986, waarop
het rampzalige einde van het ruimte
veer aanbrak in een grote vuurbal,
hebben de Verenigde Staten in 56
vluchten 162 reizigers de ruimte inge
schoten. En hoewel ook tóen al het
programma van bemande ruimte-
vluchten niet meer zo strak was als in
de twintig jaar daarvoor, is er - als ge
volg van de Challenger-explosie - een
ernstige vertraging ontstaan bij de
plaatsing van satellieten in de ruimte.
Uiteraard heeft 'de concurrentie' niet
stilgezeten in de periode dat de Ameri
kaanse ruimtevloot noodgedwongen
aan de grond moest blijven. De Sovjet
unie heeft aan boord van zes ruimte
vaartuigen 16 kosmonauten de ruimte
ingestuurd, records met zogenaamde
duur-verblijven geboekt en aangekon
digd dat zij zich zo voorbereidt op
vluchten naar Mars. Voor de Amerika
nen was dat alles maar moeilijk te ver
teren.
Vandaar nu de spanning, het en
thousiasme en ongekend grote be
langstelling rondom het Kennedy-
ruimtevaartcentrum in Cape Canave
ral. De dagen van de Apollo's en de Ge
mini's lijken even te herleven. Bij veel
Amerikanen is de ruimtevaart lange
tijd een soort van ijkpunt geweest voor
de technologische superioriteit van
hun land. Maar middenjaren '80 viel er
eigenlijk al niet veel nationale eer mee
te behalen. Het programma, waarmee
gedurende een kwart eeuw geschiede
nis was geschreven, had zijn glans ver
loren en was - om politieke en finan
ciële redenen - gemillimeterd tot een
routine-gebaar met space shuttles, ge
vleugelde ruimtevaartuigen voor
meermalig gebruik. De vlucht met de
Discovery is voor de NASA dan ook in
alle opzichten een herexamen. De uit
slag ervan wordt bepalend voor de
armslag, die deze organisatie in de
naaste toekomst zal krijgen om een
nieuwe sprong vooruit te kunnen ma
ken. Verloopt deze missie volgens de
verwachtingen, dan is er in ieder geval
weer een gelegenheid om het sterk ver
dofte prestige in de ruimtevaart op te
poetsen. Of dat ook inderdaad ge
beurt, dan wel bij een oprisping blijft,
is nog onvoorspelbaar. De Sovjet-
Amerikaanse competitie is beduidend
veranderd in de afgelopen jaren. Hoe
een nieuwe president in het Witte Huis
de effecten daarvan inschat voor de
wereld van de ruimtevaart-prestaties
laat zich daarom nog raden.
vdM.
Volgens Ligatsjov en zijn medestan
ders loopt Gorbatsjov veel te hard van
stapel met zijn hervormingen en gaat
vooral de „glasnost", de openheid in
de pers, veel te ver. Daardoor wordt
het gezag van de partij ondergraven en
verliest Moskou volgens hen de greep
op het land. Als bewijs daarvan wijzen
zij op de problemen in Armenië en in
de Baltische landen, waar de plaatse
lijke partijleiding allang niet meer is
opgewassen tegen de druk van de na
tionalisten.
van studiefinanciering.
Maar CDA-premier Lubbers dreigde
dit voorjaar al met een kabinetscrisis
wanneer de WD haar verzet tegen de
plannen niet staakt. Dees herhaalde
donderdag in de Kamer dat dreige
ment.
De WD-fractie is intern sterk ver
deeld over de toekomst van de ge
zondheidszorg. Fractievoorzitter
Voorhoeve en specialist Nijhuis wil
den donderdag het licht op groen zet
ten voor de kabinetsplannen. Maar zij
leden een gevoelige nederlaag, toen
bleek dat een forse meerderheid van
de liberale fractie meer garanties eist
dat de hervormingen vlekkeloos ver
lopen.
(Van onze correspondent)
CAPE CANAVERAL Het Amerikaanse ruimteveer
Discovery is gisteren, meer dan 2,5 jaar na de ramp met
de Challenger, met succes in een baan om de aarde ge
bracht. De lancering van de Discovery betekende voor
de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA een
nieuw begin voor Amerika's ruimtevaartprogramma.
Het ruimteveer zette nog donderdagavond een com
municatiesatelliet in de ruimte. De Discovery blijft tot
maandagochtend in de ruimte.
Even na half twaalf gisterochtend Amerikaanse tijd
steeg de Discovery op van het Kennedy Ruimtevaart
centrum in Cape Canaveral, Florida. Maar de enorme
spanning week pas toen twee minuten later volgens
plan de twee stuw-raketten werden afgestoten. Het wa
ren deze stuw-raketten die begin 1986 niet goed functio
neerden, en 73 seconden na de lancering, de ramp met
de Challenger en de dood van de zeven bemanningsle
den veroorzaakten.
„Het is fantastisch om weer in de ruimte te zijn", zei de
directeur van het Kennedy Ruimtevaartcentrum, For
rest McCartney, breed lachend. En de top-man van de
NASA, James Fletcher, zei: „we hebben er lang op moe
ten wachten, maar dit was dan ook fantastisch! Ik be
dank iedereen die bij de lancering betrokken is ge
weest".
Een bedankje kwam later ook van de commandant van
de Discovery, Frederick Hauck die, na een rondje om de
aarde, aan Cape Canaveral doorgaf: „Goed werk daar
beneden". Ook president Reagan was blij. „Amerika is
terug in de ruimte", aldus Reagan.
Overigens had het weinig gescheeld, of de vijfkoppige
bemanning van de Discovery was gisteren niet vertrok
ken. De lancering liep 98 minuten vertraging op, vooral
als gevolg van zorgen over wind in de hogere luchtlagen.
Uitgerekend op de dag van de lancering van de Disco
very heeft de Sovjetunie donderdag de eerste foto's
vrijgegeven van haar shuttle. De foto's laten een sterke
gelijkenis zien met het Amerikaanse ruimteveer.
Volgens Russische functionarissen zal het Sovjet-veer
nog dit jaar zijn ruimtedoop krijgen. Er zijn aanwijzin
gen dat de lancering eerder dit jaar is uitgesteld, en Sov
jet-functionarissen hebben toegegeven dat technische
problemen voor vertragingen zorgen. Het Russische
ruimteveer zal op zijn eerste vlucht onbemand zijn, zo
schreef Tass donderdag.
Gisteren werd in Washington een verdrag ondertekend
door de VS en Europese landen, waaronder Nederland,
over de gezamenlijke bouw van een ruimtestation, dat
in 1996 in bedrijf moet zijn.
(zie ook pagina 3)
•k
