Onderwijs kórt
523 miljoen op
studiebeurzen
Grote achterstand bij
archieven aangepakt
Kwaliteit enige
wapen in strijd
van omroepen
LASTEN 5
Gemeenten moeten meer
voor bijstand neertellen
P2C/miljoenennota 9
UITGAVEN DALEN 1,2 MILJARD
Emancipatie
Aanstelling
BRINKMAN:
Pers
Aflossing
Rente
van Rente en Aflossing
in van het
Netto Nationaal
Inkomen
Buitenland
BRINKMAN: BIJ BEZUINIGINGEN
Welzijn
Bejaardenoorden
Gezondheidszorg
Medische risico's
MARKTGERICHT WERKEN9
DEN HAAG (GPD) - Minister Braks van landbouw en visserij
heeft voor het eerst erkend dat de melkverwerkende industrie
met een melktekort kampt. Hij wil dit probleem oplossen door
veehouders vanaf april 1989 boven de hen toegestane hoeveel
heid, extra melk te laten produceren tegen een lagere prijs.
Braks heeft goede hoop dat hij voor dit plan in Brussel het
groene licht zal krijgen van zijn Europese collega's.
Marktgericht
Knelpunten
DEN HAAG (GPD) - Op de begroting van het ministerie van onderwijs en
wetenschappen wordt volgend jaar 593 miljoen gulden bezuinigd. Be
langrijkste post daarin is de beperking van de uitgaven voor studiefi
nanciering. Door de lening die studenten moeten sluiten over te hevelen
naar de banken en enkele andere maatregelen, verdwijnt er in één keer
een bedrag van 523 miljoen gulden van de O. en W.-begroting.
ben nu vrijwel geen mogelijkheden
zelf keuzen te doen.
Vanaf 1 augustus 1990 gaat dat ver
anderen. De scholen krijgen dan
budgetten, waarmee ze, binnen be
paalde marges, zelf kunnen beslis
sen de ene leerkracht meer en de an
dere minder te betalen. Ook kun
nen ze een eigen promotie-beleid
voeren. De afzonderlijke formatie
regelingen voor onderwijzend en
niet-onderwijzend personeel zullen
verdwijnen. t
De onderwijsinspectie heeft ernsti
ge kritiek op het emancipatiebeleid
in het onderwijs. In het voortgezet
onderwijs worden te weinig emanci
patie-activiteiten ontplooid. Het
aantal vrouwen dat deelneemt aan
nascholing in het kader van de pro
jecten nieuwe technologieën, blijft
duidelijk achter bij de verwachtin
gen, schrijft de inspectie. Boven
dien is het aantal vrouwen op lei
dinggevende functies in het basis
onderwijs, sinds de invoering van
de nieuwe wet op het basisonder
wijs, sterk gedaald.
De inspectie wil dat de overheid een
algemeen emancipatiebeleid op de
scholen gaat stimuleren. Vooral
voorlichting blijkt bevorderend te
werken op de emanciaptie in het on
derwijs. Daarom zou juist daaraan
meer aandacht moeten worden be
steed, vindt de inspectie.
De totale uitgaven van O. en W.
gaan met ruim 1,2 miljard gulden
omlaag. Naast de eerder genoemde
bezuinigingen, betreft dit vooral
vermindering als gevolg van lagere
aantallen leerlingen en studenten.
In de toelichting op de begroting
wordt uitgebreid aandacht besteed
aan de maatschappelijke positie
van de leraar. „Er lijkt een tenden
tie te bestaan de zachte sector,
waartoe volgens sommigen het on
derwijs zou behoren, lager te waar
deren", aldus minister Deetman in
de begroting. Deze maatschappelij
ke tendens moet worden gekeerd,
vindt hij.
Minister Deetman wil daarom het
leraarschap een 'hoger aanzien' ge
ven. On dat te bereiken wil hij hoge
re eisen stellen aan de toelating tot
de lerarenopleiding voor het basis
onderwijs (Pabo). Bovendien wil hij
meer nadruk leggen op nascholing
en professionalisering van het be
roep van leraar.
Scholen krijgen in de toekomst een
grotere vrijheid bij de aanstelling
en salariëring van leerkrachten. Nu
nog krijgen de scholen personeel
toegewezen op grond van zeer inge
wikkelde formules, gebaseerd op
aantallen leerlingen en op grond
van niet aan aantallen leerlingen
gebonden taken. De scholen heb-
Her rijksarchief in Maastricht. Netten boven de rekken beschermen de
medewerkers tegen vallende stenen.
DEN HAAG (GPD) - De ministers Van Dijk (Binnenlandse Zaken) en
Brinkman (Welzijn Volksgezondheid en Cultuur) zullen nog dit jaar een
projectgroep instellen met de opdracht voorstellen te doen voor verbete
ring van het archiefbeheer bij het rijk. De Algemene Rekenkamer heeft
de afgelopen weken scherpe kritiek geuit op de grote achterstanden die
er zijn in de verwerking van de aangeboden archieven.
De Centrale Archief Selectiedienst in Winschoten kreeg intussen op
dracht dit jaar 10 kilometer rijksarchief te bewerken. Dat is een verdubbe
ling ten opzichte van 1987. Minister Van Dijk vraagt zich in zijn toelichting
op de begroting van zijn ministerie af of de inspanningen in Winschoten
voldoende zullen zijn om de toenemende stroom van rijksdocumenten te
kunnen verwerken.
DEN HAAG (GPD) - Het omroepbe
stel zal het komende jaar doelmati
ger moeten functioneren. Ge
streefd moet worden naar 'verho
ging van de kwaliteit van het pro
gramma-aanbod'.
Dat schrijft minister Brinkman van
WVC in de toelichting op de WVC-
begroting voor 1989. 'Een kwalita
tief hoogwaardig aanbod,' aldus de
toelichting, 'is het beste antwoord
op de internationale concurrentie,
zeker als 'Hilversum' zich na 1992
een plek onder de zon van de inter
ne EG-markt moet verwerven.' Een
en ander is alleen mogelijk 'indien
de gezamenlijke zendgemachtig
den meer als een eenheid naar bui
ten toe handelen.'
Om de culturele component binnen
de omroep te versterken is in de ont-
werp-begroting een aantal voorstel
len opgenomen. De structurele bij
drage aan het Stimuleringsfonds
voor Nederlandse culturele om-
roepprodukties is verhoogd naar 10
miljoen gulden. Zoals recent al be
kend werd zal een bedrag van 35
miljoen worden onttrokken aan de
algemene omroepreservers voor de
conservering en archivering van het
film- en beeldbandarchief van de
omroep. De omroepbijdrage blijft,
ten opzichte van 1988, ongewijzigd.
In de toelichting wijst Brinkman
ook op de verwevenheid van het
persbeleid met de discussie over de
toekomst van de omroep. Over het
al of niet gewijzigd voorzetten van
de 'experimentele compensatiere
geling' (waarbij de geschreven pers
een deel krijgt van de extra STER-
opbrengsten) zal in overleg met de
Tweede Kamer worden beslist. 'Te
vens verwacht ik verder overleg
over de wenselijkheid van een rege
ling voor persfusies,' aldus de minis
ter in de toelichting.
Binnen het totaal van de WVC-be-
groting is ruim 1,1 miljard gulden
voorzien voor de media.
1985 1986 1987 1988 1989
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1988
DEN HAAG (GPD) - Er ontstaan steeds meer problemen
bij de financiering van de nog altijd stijgende staats
schuld. Minister Ruding (financiën) schrijft dit in de Mil
joenennota en het begrotingshoofdstuk nationale schuld.
De staatsschuld zal eind 1989 op 297 miljard gulden uitko
men, 46 miljard gulden meer dan begin 1988. Oorzaak
vormt het financieringstekort van de overheid: zowel in
1988 als 1989 overtreffen de uitgaven de inkomsten met 23
miljard gulden. De toenemende staatsschuld kost volgend
jaar 41,2 miljard gulden aan aflossingen van leningen en
rente daarop.
Ruding merkt op dat het hem steeds meer moeite kost om
op de kapitaalmarkt voldoende geld tegen goede voor
waarden aan te trekken ter dekking van de schuld. Zo
moest de looptijd van staatsleningen al beperkt worden
van tien naar zeven jaar, wilden beleggers nog voldoende
interesse tonen. Daarnaast moest overgegaan worden op
een systeem waarbij leningen in één keer worden afgelost
en niet meer in meerdere fasen.
De bewindsman maakt zich zorgen over het feit dat steeds
meer buitenlandse beleggers de staat geld lenen. Indien
zij ineens een deel van hun bezit zouden afstoten ontstaat
het risico van een hogere rente en een waardedaling van
de gulden.
In de Miljoenennota stelt Ruding dat de enige manier om
de financiële positie van het rijk weer gezond te maken, een
verdere vermindering van het financieringstekort in de
toekomst is. De vermindering zal in de jaren negentig tus
sen 0,5 en 0,85 procent per jaar moeten liggen. Indien dit
proces gepaard gaat met een dalende rente, is een omme
keer mogelijk waarbij de staatsschuld gaat dalen.
ding (financiën) geen zekerheid te heb
ben dat de situatie beter wordt. Vol
gens de bestaande wetgeving is het na
melijk mogelijk dat uitgaven waarte
gen de Rekenkamer bezwaar heeft ge
maakt toch worden goedgekeurd.
Kordes dringt aan op een wettelijke re
geling, waarmee bezwaren van de Re
kenkamer meer gewicht krijgen. Dat
kan als een minister verplicht wordt
aan te tonen dat maatregelen zijn ge
troffen om een einde te maken aan de
gewraakte situatie. Daarvoor zou een
bepaalde termijn moeten gelden.
Goedkeuring van uitgaven of ont
vangsten zou totdat de situatie in orde
is bevonden, uit moeten blijven.
Over 1987 kon de Rekenkamer hele
maal geen oordeel geven over de be
grotingen van Buitenlandse Zaken,
VROM en Sociale Zaken. Bij Finan
ciën kreeg men geen inzicht in de juist
heid van 90 miljard gulden die geboekt
waren als belastingontvangsten. Bij
Onderwijs werden vraagtekens ge
plaatst bij uitgaven van ruim 2,5 mil
jard.
DEN HAAG (GPD) - Gemeenten moeten een groter deel van de bijstand
suitgaven gaan betalen. Minister De Koning (sociale zaken) komt eind
1989 met een voorstel in deze richting. Op dit moment dragen de gemeen
ten tien procent van alle uitgaven op basis van de Algemene Bijstandwet
(ABW). Hoe groot de verhoging zal zijn, is nog niet bekend.
De hogere bjdrage van de gemeenten hangt samen met een geplande ver
eenvoudiging en verduidelijking van de ABW. De gemeenten krijgen gro
tere verantwoordelijkheden bj de uitvoering van de wet. De bijzondere
bijstandsverlening zal helemaal aan hen worden overgedragen. Het finan
cieren van medische en maatschappelijke dienstverlening via de ABW
vervalt.
Begin dit jaar deed het kabinet al het voorstel om het gemeentelijk aan
deel ABW te verhogen van tien naar twintig procent. Dit voornemen werd
na felle protesten vanuit de gemeenten en de Tweede Kamer ingetrokken.
Het zou zijn gegaan om een „misverstand".
Gehandicapten en
ouderen ontzien
DEN HAAG (GPD) - Minister Brink
man wil volgend jaar bijna 100 mil
joen gulden korten op de specifieke
uitkeringen voor het welzijnsbeleid
van de gemeenten en provincies. De
bewindsman haalt daarmee het leeu
wendeel binnen van het bezuinigings
bedrag van 150 miljoen waar het de
partement van Welzijn, Volksgezond
heid en Cultuur voor is aangeslagen.
Dat blijkt uit de dinsdag gepresen
teerde begroting van WVC.
Bij de bezuinigingen worden ontzien
het beleid voor ouderen, gehandicap
ten en verzetsdeelnemers, sport,
kunst, en musea, en het beheer van
monumenten en archieven. Voor de
bejaardenoorden en de volksgezond
heid komt zelfs extra geld.
Gemeenten en provincies krijgen nu
nog rechtsstreeks van WVC geld voor
allerlei activiteiten op welzijnsgebied,
Brinkman gaat die 'specifieke utkerin-
gen' flink saneren. Al met al wordt er
743,8 miljoen gulden gekort op uitke
ringen voor bijvoorbeeld de welzijns
wet, emancipatie, randgroepjongeren,
onderwijsvoorrangs-beleid, algemeen
maatschappelijk werk en basisge
zondheidszorg.
De overheid zal het geld in het vervolg
direct storten in het gemeente- en pro
vinciefonds, van waaruit het verder
verdeeld wordt. Maar voor het zover is
kort Brinkman 96,8 miljoen gulden op
deze uitkeringen. De rest van de bezui
nigingen haalt hij uit de herstructure
ring van allerlei landelijke organisa
ties, en uit het schrappen van een aan
tal experimenten op het gebied van
jeugdbeleid, bibliotheken en minder
hedenbeleid. De bewindsman had die
operaties overigens al aangekondigd
in een brief aan de Tweede Kamer.
Extra geld komt er voor de bejaar
denoorden (71 miljoen). Brinkman
kondigt aan in 1990 en 1991 extra geld
uit te zullen trekken voor verbetering
en vervangende nieuwbouw van be
jaardenoorden. Het geld uit de wet op
de bejaardenoorden kan in het vervolg
ook ten goede komen aan hulpbehoe
vende ouderen die nog niet in een be
jaardenhuis wonen. In de begroting re
kent Brinkman ook op een stijging van
de uitgaven voor Volksgezondheid met
100 miljoen gulden. Dat geld zal vooral
worden besteed aan de zwakzinnigen
zorg, collectieve preventie en de top
klinische zorg. Ook gaat er 1,2 miljoen
meer naar de zorg voor thuislozen.
In de WVC-begroting maken minister
Brinkman en staatssecretaris Dees
slechts kort melding van de forse stap
die ze volgend jaar willen zetten bij
de reorganisatie van de gezondheids
zorg. Die plannen, vernoemd naar de
commissie-Dekker, hebben vooral be
trekking op de manier waarop pre
mies voor de ziektekostenvezekering
worden geheven.
Ziekenfondsverzekerden gaan vol
gendjaar per volwassene geen 65 maar
156 gulden betalen en voor de eerste
twee kinderen 78 gulden per kind. De
'gewone' ziekenfondspremie, die af
hankelijk is van het inkomen, daalt te
gelijkertijd met bijna twee procent. De
operatie heeft gevolgen voor de koop
kracht van vooral gezinnen met kinde
ren. Het kabinet wil daarom de kinder
bijslag volgend j aar met vier en in 1990
met vijf procent verhogen. De medi
cijnknaak komt te vervallen.
Gelijktijdig vindt er een fikse uitbrei
ding plaats van de Algemene Wet Bij
zondere Ziektekosten, het fonds tegen
hele grote medische risico's. Die uit
breiding gaat geen 800 maar 2000 mil
joen belopen. Een reeks voorzieningen
waarvoor nu nog aanvullende particu
liere verzekeringen moeten worden af
gesloten, gaat onder de awbz vallen.
Brinkman kondigt overleg met de Zie
kenfondsraad aan over de financiering
van de sociaal-pedagogische diensten
en de gezinsvervangende tehuizen. De
gezinsverzorging komt volgend jaar al
onder de awbz te vallen. Daardoor
wordt de samenwerking met het kruis
werk makkelijker, aldus de bewinds
lieden.
Andere punten uit de WVC-begroting:
- De alcoholbranche gaat de reclame
code verscherpen.
- De AIDS-preventie wordt geïntensi
veerd.
- Staatssecretaris Dees wil de gokver
slaving aanpakken.
- Bij de bestrijding van sexueel ge
weld wordt meer aandacht geschon
ken aan de dader.
- Patiënten moeten eerder een mate
riële genoegdoening kunnen krijgen
voor geleden schade.
- Voor scholing in de gezondheidszorg
komt 10 miljoen beschikbaar.
- Minister Brinkman gaat ervan uit
dat in 1988 de feitelijke herhuisves
ting van de bewoners van Lunetten
zal zijn voltooid. De sloop van de ba
rakken en de oplevering van het
woonoordterrein moet in de eerste
helft van 1989 zijn voltooid. De over
dracht van de rijkskerkgebouwen
aan Molukse gebruikers wordt ver
sneld.
- Minister Brinkman komt met een
wetsvoorstel om mannen en vrou
wen gelijk te behandelen in de wet
uitkeringen vervolgingsslachtoffers
1940-1945 en de wet uitkeringen bur
ger-oorlogsslachtoffers 1940-1945.
Braks erkent
melktekort
Braks wil proberen tegemoet te ko
men aan de al ruim een jaar bestaande
klacht van de industrie dat door het
tekort aan melk, als gevolg van het te
rugdringen van de overproduktie, niet
aan de vraag naar zuivelprodukten
kon worden voldaan.
Braks zei dat de veehouders ook het
afgelopen jaar, ondanks de superhef
fing en het het terugdringen van de
melkproduktie, een goed inkomen
hebben gehaald. „De club van fans
voor de superheffing groeit in ons land
gestaag", zei hij. Toch is het volgens
hem niet goed als de superheffing en
de quotering blijven bestaan.
De landbouw moet de komende jaren
marktgericht gaan werken. Dat wil
zeggen dat het aanbod afgestemd
moet worden op de vraag en dat daar
uit de boeren voldoende inkomen
moeten kunnen halen. Hiervoor zal
voor ons land een overgangsbeleid
moeten komen. Hij denkt dat met na
me oudere boeren die geen opvolger
hebben moeten worden geholpen met
een inkomenstoeslag.
Een marktgericht landbouwbeleid
kan volgens Braks alleen kans van sla
gen hebben als niet meer voor de over-
schotmarkt wordt geproduceerd. Het
wegwerken van de overschotten aan
zuivel heeft de Gemeenschap het afge
lopen jaar 12.5 miljard gulden gekost.
Een marktgericht landbouwbeleid wil
volgens Braks ook zeggen dat de gi
gantische subsidiestromen op produk-
tie en afzet in de toekomst zullen gaan
verdwijnen. „Dat houdt in dat de con
sumentenorganisaties straks wat heb
ben uit te leggen. Het opdrogen van de
subsidies houdt in dat de landbouw-
produkten duurder zullen worden. Tot
nu toe zijn de prijzen van landbouw-
produkten voor de consument minder
gestegen dan de inflatie".
De uiteindelijke oplossing van de nog
altijd bestaande overproduktie in
sommige sectoren zal volgens Braks
moeten komen van een Europees be
leid dat meer rekening houdt met de
werkelijke marktmogelijkheden.
Voor deze oplossing bestaan twee op
ties. De eerste is dat de signalen uit de
markt de omvang van de produktie be
palen. De tweede optie is, dat de om
vang van de produktie wordt bepaald
door quota per produkt. Braks kiest
duidelijk voor de eerste optie omdat
hierdoor een meer doelmatige sprei
ding van de produktie in de Europese
gemeenschap plaats kan vinden.
De komende jaren moet er wat gebeu
ren met de akkerbouw. Ondanks de gi
gantische overproduktie aan granen,
aardappelen en bieten, tegen tegen
vallende prijzen, hebben de akkerbou
wers hun areaal het afgelopen j aar met
circa 10 procent uitgebreid. De akker
bouwsector baart Braks zorgen. Ter
verbetering van de structuur van de
sector wordt gedurende een periode
van vijf jaar jaarlijks een bedrag van 30
miljoen gulden beschikbaar gesteld.
In het komende jaar hoopt Braks te
komen met een structuurnota voor de
gehele agrarische sector. Hierin zul
len niet alleen de knelpunten worden
aangegeven, maar zal ook worden ge
zocht naar oplossingen. Tegelijker
tijd zal het Nationale Natuurbeleids
plan verschijnen.
Beide nota's zijn van groot belang voor
de toekomstige aanpak van het lande
lijk gebied. Er zullen daarbij volgens
Braks keuzen moeten worden ge
maakt die gevolgen zullen hebben
voor de volle breedte van de agrari
sche sector en de visserij.
DEN HAAG (GPD) - De Algemene Re
kenkamer acht zelf niet in staat om de
rijksrekening over 1987 goed te keu
ren. Het onafhankelijk controle-or
gaan van de overheidsfinanciën heeft
in een groot aantal gevallen geen ze
kerheid over de rechtmatigheid van
door ministeries gedane uitgaven en
d,e volledigheid van de door hen opge
geven ontvangsten. Bij de uitgaven
gaat het om ruim 40 miljard gulden,
bij de ontvangsten om 98,5 miljard.
De Rekenkamer geeft dit jaar voor het
eerst tegelijk met de presentatie van
de Miljoenennota een oordeel over het
verloop van uitgaven en ontvangsten
in het laatst afgesloten jaar. In haar
rapport geeft de Rekenkamer een aan
tal oorzaken voor de situatie: ontoerei
kende administratieve organisatie op
de ministeries, onvoldoende contrle
binnen de ministeries, niet of moeilijk
te controleren regelingen op basis
waarvan uitgaven zijn gedaan, niet of
moeilijk te controleren betalingen aan
derden of ontvangsten.
F. Kordes, president van de Rekenka
mer, zegt in een brief aan minister Ru- F. Kordes
