j LOON SLA VEN BLIJ VERVUILENDE FMRIEKEN STILGELEGD
PZC/ sport 25
MODERNE SLAVERNIJ IN ONDERSTE BEVOLKINGSLAAG
Ronselen
Boot afhouden
Kusadan
Kippenhokken
Tien families
SEOUL „Het Olympisch dorp is net een gevangenis", schreef een Duitse journalist onlangs.
Hij had gelijk. De kamers voor de sportmensen, de officals en de pers zijn ruim en comfortabel,
zoals het een behoorlijke bajes betaamt. Rondom de gebouwen is een hoog, stalen hek van
uitstekende kwaliteit opgetrokken en tussen het gedeelte van de spelers en de pers nóg een. De
beveiliging is in de wit geschoeide handen van een legertje groene baretten dat, tot de tanden
bewapend, de zaak in de gaten houdt. En ten slotte zijn alle 122 torenflats (86 voor de deelne
mers en hun begeleiders, 36 voor de journalisten) voorzien van een grijsbruine, penitentiaire
tint, die nog het meest de laffe onkleur van vuil matglas benadert.
Loodvrije benzine
A nti-terrorisme
SEOUL 1988
Bomhonden bewaken
Olympische Spelen
VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1988
Economie gestoeld
op sociale terreur
Door Hans Hoffmann)
SEOUL - „De vrouwen in de confec-
tie-industrie werken vaak twaalf
tot zestien uur per dag, zeven dagen
per week en soms ook 's nachts,
voor 150.000 won (nog geen 500 gul
den, red.) per maand. Ik ken mensen
die één keer per dag voor dertig
cent noedels eten. De rest van hun
loon sturen ze naar huis".
„Het gebeurt regelmatig dat vrou
wen ziek worden of zelfs sterven. Als
wij tegen deze misstanden proteste
ren, worden we door de politie opge
pakt. Ik voel een diep verdriet als ik
denk aan de sociale terreur waaron
der miljoenen arbeiders in Korea lij
den".
Ze heet Han. Han betekent verdriet
in het Koreaans. Het kost grote
moeite het kantoortje van de vrou
wenvakbond te vinden, waar zij en
dertig andere vrijwilligsters dage
lijks tegen de bierkaai vechten. Ver
van de welvarende wijkèn, waar
kantoorgebouwen met modieuze
beglazing uitstijgen boven de lauwe
wasserijlucht op de begane grond,
maar dichtbij genoeg om er een
schokkend contrast mee te vormen,
staat het midden in een dampend
doolhof van stegen en straatjes.
Na een half uur zoeken en vragen
hebben we - liever gezegd heeft Sue,
de tolk - het gelokaliseerd. We klim
men naar de vierde verdieping en
daar, hoog boven een oosterse me
lange van zadeldaken, uithangbor
den, spandoeken en de meloenen-
markt, vertelt mevrouw Han haar
verbijsterende verhaal.
„Als Lang Werken en Weinig Ver
dienen Olympische nummers wa
ren, zou Zuidkorea alle medailles
winnen. Dat heeft iemand eens ge
zegd en het is waar. Maar het is nog
erger. Om aan goedkope arbeids
krachten te komen haalt de Kore
aanse dochter van de Japanse rits-
sluitingenfabriek YKK meisjes uit
Cheju, het eiland dat in de toeris
tenfolders wordt aangeprezen als
het onbedorven paradijs. De werke
lijkheid is minder romantisch. De
jonge vrouwen worden in Seoul,
ver van hun familie, als slaven
geëxploiteerd en als dieren in kooi
en gehouden".
„Een paar jaar geleden, toen er nog
nauwelijks sprake was van een vak
bond, deden ze op een keer de deu
ren en ramen van hun slaapzalen
dicht en trokken al hun kleren uit
zodat de mannen hen niet naar bui
ten konden sleuren. Op die manier
veroverden ze een vrije dag. Nu is er
in de kledingindustrie dank zij de
vakbeweging één vrije zondag per
maand. De arbeiders in de elektroni
ca hebben er zelfs twee".
„Ronselen is dagelijkse praktijk.
Grote concerns als Samsung
(groepsomzet in 1986 12 miljard dol
lar, red.) Lucky-Goldstar (18 miljard
in 1987) en Daewoo (dit jaar 20 mil
jard dollar), maar ook kleinere on
dernemingen zoeken in de provincie
naar jongens van 12 jaar en ouder
die ze een baan en een schooloplei
ding beloven".
„De kinderen leven als gevangenen
in barakken bij de bedrijven. Ze mo
gen inderdaad naar school, maar al
leen als ze goed werken in de fabriek,
die op elk gewenst moment over hen
kan beschikken. Daarom maken die
firma's zoveel winst".
Oliver Twist in Korea. Twente anno
1900 revisited. Vooral dank zij vrou
wen als Han is er de laatste jaren
veel gebeurd in de Confuciaanse
mannenmaatschappij van het land.
Niet zonder trots zegt ze: „Arbei
dersorganisaties, voor zover aanwe
zig, zijn in Korea door vrouwen op
gericht. Zij waren er het slechtst aan
toe en hadden niets te verliezen. De
mannen aarzelden. Zij moesten hun
gezinnen onderhouden. Pas nadat
de vrouwen de eerste kastanjes uit
het vuur hadden gesleept, sloten zij
zich bij hen aan. In vierduizend on
dernemingen hebben arbeiders nu
een bedrijfsvakbondje. Vorig jaar
waren dat er nog maar 1500.
„Ze worden overigens noch door het
management noch door de overheid
erkend. Dat geldt ook voor onze
vrouwenbond. Wij staan nergens ge
registreerd omdat de wet ons be
staan niet toelaat. We zijn dus eigen
lijk illegaal bezig".
Weinig bedrukt schenkt Han een
kop ginseng-thee in. Op visite bij
het verzet. Bij de bovengrondse on
dergrondse, die volop bloeit in dit
brakke land waar je tegenwoordig
openlijk mag protesteren tegen het
feit dat er nog duizend politieke ge
vangenen zijn, maar waar die kri
tiek tegelijk ongepast wordt bevon
den door veel SCol-saram, de bur
gers van Seoul, en andere nationa
listisch ingestelde Zuidkoreanen.
'Je haalt je eigen land niet door het
slijk, zeker niet in het zicht van de
Olympische Spelen', is ruw vertaald
het verwijt, waarbij ook de nieuws
gierige buitenlander, zij het verho
len, betrokken raakt. 'U wordt te
ruggebeld.'
Andere hoffelijke varianten op het
thema bemoei je met je eigen zaken
zijn: 'Meneer Kim heeft het nu he
laas te druk, maar volgende week...'
of 'Waarom wendt u zich niet tot de
heer Lee?' 'Geen tolk' is ook een
veelgebruikte smoes. Eén bootaf-
houder trekt een vol uur uit om mij
met een kluitje in het riet te sturen.
Het betreft secretaris-generaal Min
Yo-ki van de zeer erkende, aan de
leiband van de regering lopende Fe
deratie van Koreaanse Vakbonden.
Behalve het eeuwige visitekaartje
presenteert hij een vergoelijkend
beeld van de arbeidsomstandighe
den in zijn land.
„Een doorsnee werkweek van 54 uur
is inderdaad aan de hoge kant, maar
niet ongewoon voor Aziatische be
grippen", meent Min. „Een kwestie
van cultuur. Men is er hier aan ge
wend vroeg te beginnen en tot zons
ondergang door te werken". Een ij
verige arbeider verdient volgens
hem met alle toeslagen erbij gemid
deld 500 dollar per maand.
Mijn opmerking dat Zuid-Korea
met minimaal 1660 doden per jaar
het wereldrecord bedrijfsongevallen
houdt, ontmoet een vermoeide glim
lach. „Ik ontken niet dat dit een ern
stig probleem is", probeert meneer
Min, „maar de nieuwste cijfers zijn
bepaald lager".
Mevrouw Han heeft geen boodschap
aan die verhullende dubbeldunk. Zij
zegt liever waar het op staat. „Eerst
door vreedzaam met de directies te
onderhandelen, dan door te staken,
proberen de arbeiders hun erbarme
lijke positie te verbeteren. De onder
nemers reageren woedend door er
kusadan (knokploegen, red.) op af te
sturen. Het verzet daartegen van de
stakers, vaak geholpen door studen
ten, is het sein voor de oproerpolitie
om in te grijpen en arrestaties te ver
richten op grond van 'communisti
sche agitatie'.
„Het is om gek van te worden. Kunt
u zich voorstellen dat sommigen on
der ons dit onrecht niet kunnen ver
kroppen en zelfmoord plegen? Man
nen door zich te verbranden, vrou
wen door vergif in te nemen".
„De regering zegt steeds: wacht met
acties tot de Olympische Spelen
voorbij zijn. Sociale onrust is niet
goed voor ons aanzien in het buiten
land. Maar ondertussen haalt ze wel
duizenden goedkope huisjes van de
allerarmsten omver om er duurdere
woningen voor in de plaats te zetten
en de stad er mooier te laten uitzien.
Maar die mensen kunnen de hogere
huur niet betalen en kruipen als
honden in andere hutjes, verder
weg".
„De overheid wil in september the
greatest show on earth opvoeren,
maar doet dat ten koste van de laag
ste klassen. Dat is de zwarte zijde
van de Olympische medaille. Zet
dat maar in de krant. Met mijn
naam erbij. Het is de waarheid en de
politie weet toch al wie ik ben".
Sue vertaalt de aanklacht zin voor
zin in het Engels. „Dat heb ik alle
maal nooit geweten", zegt ze ont
hutst. Ze is 24, talenstudente, doch
ter van een tafeltenniscoach en red
dende engel in gesprekken tussen
buitenlanders die geen Koreaans
en Koreanen die geen buitenlands
spreken. De laatste categorie is zo
mogelijk nog groter dan de eerste.
Telefonische contacten zijn, hoewel
vruchteloos, uitermate boeiend.
Vrouwen brengen onbegrijpelijk,
maar melodisch gelispel voort en je
hoort ze achter een kleine hand
proesten om de domoor aan de an
dere kant die niet eens hun eeuwe
noude taal spreekt. Geef ze eens on
gelijk. Boeddhistische boeken wer
den al in het Koreaans vertaald toen
onze voorvaderen nog in een duister
delta-dialect met elkaar brabbel
den.
Alleen dank zij een briefje van Sue
met Koreaanse aanwijzingen kom
ik in Kwo Kongdon, een immens
getto aan de rand van de stad. Hier
leven honderdduizenden van de
armste arbeiders aan de rand van
het bestaan. Ze wonen, eten en sla
pen in kamertjes van tien vierkante
meter met weinig spullen erin, maar
altijd een kleine kleuren-tv en soms
een industrie-naaimachine met een
hoopje huiswerk ernaast. Er zijn
twee wc's op honderd 'kippenhok
ken', zoals ze in het spraakgebruik
heten.
De maandhuur is ongeveer 115 gul
den, te veel, en daarom deelt men
het benauwde vertrekje met meer
deren, liefst met mensen uit een an
dere ploegendienst, zodat men om
beurten kan slapen. De minst slech
te huurkamertjes liggen aan buiten
galerijen boven winkeltjes en
kraampjes waar de groente, rijst en
vis goedkoop zijn. De slechtste hok
ken bevinden zich aan weerszijden
van donkere, klamme gangetjes die
op binnenplaatsen uitkomen. De in
gewanden van Seoul.
De Olympische Spelen moeten een
ander Seoul tonen, een ander Ko
rea: de Trots van het Volk; het Eco
nomisch Wonder van Azië; het
Sportieve Centrum van de Wereld.
De gouvernementele pers prijst de
vaderlandse ondernemingslust,
waardoor de produktie sinds 1963,
het begin van de industriële revolu
tie in Korea, achttienvoudig kon
stijgen, maar vergeet te melden dat
de lonen in diezelfde periode maar
zes keer zo hoog werden. Ik moet
het van oppositieleider Kim Dae-
jung horen.
Zij bejubelt de kracht van de miljar
den-maatschappijen, maar ver
zwijgt de macht van monopoües.
Slechts tien reusachtige familie
conglomeraten, zegt Kim, met hon
derden dochters en belangen in de
auto-, de textiel-, de elektronica-, de
bouw- en de zware industrie, verde
len tachtig procent van de nationale
koek onder elkaar. De rest van het
land krijgt de kruimels.
Zij besteedt ook opvallend weinig
aandacht aan de troika die de BV
Korea vormde (en vormt) met de bu
reaucratie en de militairen, waar
door zij goedkope leningen en belas
tingvoordelen kreeg en bovendien
menig graantje kon meepikken uit
de frauduleuze ruif van ex-dictator
Chun Doo-hwan en diens naaste
omgeving.
Voor de corrupte presidentiële fami
lie van de vijfde republiek is de tijd
bom al ontploft. Voor de meegraai-
ende multinationals tikt zij nog.
Zuidkoreaanse studenten oefenden donderdag in het Olympisch Stadion van Seoul hun gezamenlijke teakwondo
optreden, zoals dat ook tijdens de opening van de Olympische Spelen te zien zal zijn.
Door Hans Hoffmann)
Een kwastje vrolijke verf had hier won
deren verricht en het fletse complex
met zijn strenge straten, die als solda
ten in het gelid staan, althans voor een
deel van zijn inrichtingsachtige aan
zien ontdaan. Wat kan dat nu hele
maal kosten? Maar goed, buiten het
slaapstadje is het een stuk beter.
Verrukt gunt H. Duke Kim, verbonden
aan het organisatie-comité mij vanaf
de hoogste, veertiende verdieping van
het hoofdkwartier een blik op het
Olympisch park waarover zijn baas, de
gepensioneerde opperofïicier Park, de
maarschalkstaf zwaait. Het is inder
daad, door de vele kleuren en vormen
en de even niet zichtbare militairen,
een verkwikkend gezicht. Een bochti
ge waterpartij kronkelt als een groene
slang door een golvend landschap vol
terrassen, beeldhouwwerken en pur
peren bloemperken. Aan weerszijden
ervan liggen koepelvormige stadions
als net gelande vliegende schotels in
het glooiende veld. In de verte glimt de
rivier de Han en daarachter ligt de
stad slordig opgestapeld tegen de flan
ken van de heuvels, die Seoul als een
ruw gekerfde ring omsluiten. Kerken,
tv-torens en wolkenkrabbers vormen
een onregelmatige muur waarachter
het centrum zich verbergt, beschaamd
over het geluid en de vuile lucht die het
voortbrengt en die als een gore, brom
mende wolk binnen de bergen blijven
hangen.
„Het komt allemaal in orde", zegt Kim
gewichtig, terwijl hij zijn zoveelste Pal
Pal ('88), Zuidkorea's favoriete sigaret,
opsteekt. „Als de Spelen op 17 septem
ber beginnen zullen de 13.000 atleten
uit 161 landen, de 14.000 journalisten
en de ruim 200.000 officials, genodig
den en toeristen een clean Seoul aan
treffen.
„Vervuilende industrieën worden tij
delijk gesloten en lawaaiige, stoffige
constructiewerken, zoals de bouw van
grote projecten, een paar weken stilge
legd. Op de dag van de vrouwenmara
thon (23 september, HH) en die van de
mannen (2 oktober) zullen de openba
re badhuizen bovendien hun oliebran
ders niet gebruiken. Dat is niet ver
plicht, maar dat hebben we ze vriende
lijk verzocht. Hetzelfde geldt voor alle
kolenketels in de stad. Die moeten, als
het even kan, worden vervangen door
gasgestookte installaties.
„Om stankoverlast en verkeersdruk
te te verminderen mogen personenau
to's straks alleen, afhankelijk van
hun nummerplaat, op even of oneven
dagen rijden, liefst op loodvrije benzi
ne, en zullen zoveel mogelijk Seoulie-
ten worden aangemoedigd een vakan
tie buiten de stad door te brengen. U
ziet, we doen er alles aan om Seoul zo
schoon mogelijk te krijgen". Voorlo
pig neemt de vervuiling alleen maar
toe, maar Kim lijkt er niet mee te zit
ten.
Tevreden neemt hij me mee naar bene
den waar een royale Hyundai met
chauffeur klaar staat om ons naar een
paar sportpaleizen te rijden. Overal
waar we binnen gaan worden we nauw
gezet gecontroleerd, gemonsterd, be
voeld en door poortjes geloodst. De be
wakers dragen allerlei verschillende
uniformen ernstig kijkende jongens
in het khaki, grijs, groen of blauw van
leger, politie, veiligheidsdient of bur
gerwacht maar ze zien er zonder uit
zondering uit als pralende Pruisen.
Rinkelend van de insignes, schildjes,
fluiten, kwasten en tressen, de gum
miknuppel aan de koppelriem, het au
tomatische geweer om de schouder,
stappen ze koket en op krakende kist
jes rond.
Ze maken op mij de indruk van lichte
lijk potsierlijke potentaatjes, maar dat
zal de moeder van Floris Jan Bovelan-
der een zorg zijn. Als ze haar hockeyen
de zoon maar heelhuids thuiskrijgt.
Meneer Shin Hyong-ung staat daar,
namens de hele organisatie, voor in.
Hij is directeur-generaal van de afde
ling Pers Public Relations en zetelt
in een deftig kantoor. Glimlachend als
een oudere die vragen van een lastig
kind beantwoordt, zegt hij: „Ik ver
wacht geen problemen. Het hele volk,
van jong tot oud, van arm tot rijk,
staat achter de Olympics, ongeacht
zijn politieke inzichten. Ik vertrouw op
de rijpheid, de volwassenheid van de
Koreanen. Wij hebben succesvol een
democratisch proces doorgemaakt.
Deze positieve dingen garanderen de
veiligheid van de Spelen".
Zeker, maar wat als een categorie an
dersdenkenden de visie van de heer
Shin niet deelt; als Noord-Korea de
sfeer inderdaad „met alle mogelijke
middelen" zal verstoren, zoals een ad
viesbureau van de Zuidkoreaanse re
gering vreest; als militante studenten
radicale acties zullen ondernemen om
hun eisen voor hereniging van het land
en méér democratie kracht bij te zet
ten?
kers, alle 300 sportfaciliteiten, de ho
tels, havens, vliegvelden en grenzen
bewaken. Het hoofdkwartier zal ook
4500 man vrijwillige veiligheidspolitie
inzetten.
„Anti-terrorisme is een andere, be
langrijke taak. In samenwerking met
politie over de hele wereld zal een
speciale groep de gegevens van 6.000
internationale terroristen en 600 in
ternationale terroristische organisa
ties analyseren en inventariseren.
Zestigduizend elektronische appara
ten, waaronder gevoelige stethosco
pen en alarmsystemen, zijn geïnstal
leerd om potentieel gevaar vroegtij
dig op te sporen. De mannen van het
omvangrijke anti-terreurcommando
beschikken over laserstralen en ma
chinegeweren die 600 kogels per mi
nuut kunnen afvuren. Zij worden
geassisteerd door 64 bomhonden, die
met hun neus explosieven kunnen op
sporen".
De heer Shin kijkt mij aan om het ef
fect van die laatste mededeling te me
ten. „Bomhonden, wat zegt u daar
van? Maar dat zijn allemaal nog tech
nische voorzieningen. Voor de per
soonlijke begeleiding en veiligheid
van onze gasten zijn nog eens tiendui
zenden mannen en vrouwen ingescha
keld. Alle atleten worden op weg naar
en van de sportvelden beschermd door
gewapende bewakers. Zelfs aan sur
veillance vanuit de lucht en onder wa
ter is gedacht. Wij zijn klaar om de
Olympische familie van over de hele
wereld te verwelkomen".
De Olympische Familie. Nooit tevoren
werd een familiefeest zo belaagd en zo
beschermd als nu. Een tijdje terug
Park Seh Jik, voorzitter van het orga
nisatiecomité in Seoul ziet de Spelen
met en glimlach tegemoet.
overwoog het Internationaal Olym
pisch Comité zelfs om zijn blunder van
30 september 1981, toen het Seoul de
Spelen gunde, te herzien en een andere
stad aan te wijzen. Zuid-Korea wist dit
gevaar echter te keren door nóg krach
tiger veiligheidsmaatregelen aan te
kondigen.
Vandaar dat nu het hele leger van
620.000 man in staat van paraatheid is
gebracht (ter vergelijking: de West-
duitse Bundeswehr, het sterkste Na-
vo-leger van Europa, telt 465.000 mili
tairen). Vandaar dat de 42.000 US-sol-
daten, die in het land zijn gelegerd,
klaar staan om bij te springen. Van
daar dat de Japanse en Amerikaanse
marines toevallig nèt tijdens de Olym
pische periode grootscheepse, geza
menlijke manoeuvres zullen houden in
de zeestraat tussen Korea en Japan.
Vandaar ook dat de Zuidkoreaanse
politie alvast 42.412 verdachte perso
nen heeft gearresteerd, die mogelijk
crimineel of gewelddadig gedrag zou
den kunnen vertonen als de Familie op
visite is.
Wie betaalt dat eigenlijk allemaal?
Directeur-generaal Shin kan een scha
terlach nauwelijks onderdrukken. „Al
leen een Hollander kan zo'n vraag stel
len", zegt hij geamuseerd. „Al die voor
zieningen zijn in het belang van het
volk en zullen daarom uiteraard door
de overheid worden betaald. Een goed
geoefend leger is immers een nationale
zaak".
„En wat de politie betreft: ik erken dat
zij bepaalde preventieve maatregelen
heeft getroffen, maar die hebben nau
welijks iets met de Spelen te maken.
De mensen die zijn gearresteerd, zul
len verkeerde dingen hebben gedaan.
Ieder land behoort nu eenmaal de so
ciale misdaad aan te pakken. Dat is
een normale taak, die dan ook uit het
normale budget wordt gefinancierd.
De Spelen, dat is iets geheel anders.
Daarvoor zijn geheel andere fondsen
nodig. In totaal bedragen die 3,1 mil
jard Amerikaanse dollar".
Zuidkoreaanse commando's moeten de veiligheid waarborgen tijdens de Olym
pische Spelen.
Méér over de Olympische miljarden
nota in een volgende aflevering. Nu
eerst naar de belastingbetalers in
Seoul, die van de nood een deugd ma
ken en zich tijdens hun spaarzame
vrije uren verpozen aan de oevers van
de voor 832 miljoen dollar gezuiverde
en opgeknapte Han.
Men piknikt, balt of daalt trapsgewijs
de fraaie kaden af naar de rivier om
pootje te baden. Even verderop, in de
buurt van het pompeuze parlements
gebouw, heeft de stad een wel héél bij
zondere voorziening getroffen: een
geasfalteerde, verkeersvrije vlakte
van één startbaan lang en vier breed,
waar iedereen naar hartelust mag fiet
sen.
Duizenden draaien op dit mammoet-
macadam hun rondjes. Rustig pedde
lend in de eerste versnelling of gebo
gen over het stuur van de racefiets. Re
gels lijken te ontbreken. Iedereen rot
zooit, heel on-Koreaans, maar wat
aan. Op deze kale, zwarte vlakte mag
de anarchie spelenderwijs toeslaan.
Een ludieke vrijplaats in een streng ge
codeerde, Confuciaanse maatschappij
waar conventies baas boven baas,
man boven vrouw en keurigheid de
maatstaven zijn.
Ook de seksualiteit, om met een pi
kante noot te eindigen, kent in Korea
conservatieve morele normen, wat
blijkt uit het feit dat de metropool
Seoul slechts 1.700 prostituées heeft
en het laagste aids-percentage ter we
reld. Tot nu toe overleden vier mannen
aan het virus. Eén patiënt lijdt eraan,
twintig zijn seropositief.
De grote angst van de overheid is nu
dat het land de speelse invasie van
een kwart miljoen dartele buitenlan
ders zal moeten betalen met de hoge
prijs van een aids-epidemie. Men
heeft er nog even aan gedacht de
Olympische Familie een verplichte
test te laten ondergaan, maar dit idee
uiteindelijk verworpen. De gezond
heidsorganisaties bevelen nu veilig
vrijen aan als nabije redding voor de
hoogste natuurlijke nood en herinne
ren er tevens met klem aan dat de Ko
reaanse wet voorziet in maximaal
drie jaar cel of een boete van 4.000 dol
lar als straf voor een al te losbandig
libido.
„Dan", zegt Shin, nu iets grimmiger,
„zullen wij dat verhinderen!" Hij pakt
een papier en begint er uit voor te le
zen. „De Spelen van Seoul zullen de
best beveiligde in de Olympische ge
schiedenis worden. Honderdtwintig
duizend man politie en militairen en
zestien speciale eenheden, voorname
lijk gerecruteerd uit het Bureau voor
h^i^e^en^Dzufien^ane^So'oiM'bezoe- Radicale studenten van de universiteit van Seoul verbranden donderdag een papieren model van een gevangenis. De
studenten eisen vrijlating van politieke gevangenen.