j LOON SLA VEN BLIJ VERVUILENDE FMRIEKEN STILGELEGD PZC/ sport 25 MODERNE SLAVERNIJ IN ONDERSTE BEVOLKINGSLAAG Ronselen Boot afhouden Kusadan Kippenhokken Tien families SEOUL „Het Olympisch dorp is net een gevangenis", schreef een Duitse journalist onlangs. Hij had gelijk. De kamers voor de sportmensen, de officals en de pers zijn ruim en comfortabel, zoals het een behoorlijke bajes betaamt. Rondom de gebouwen is een hoog, stalen hek van uitstekende kwaliteit opgetrokken en tussen het gedeelte van de spelers en de pers nóg een. De beveiliging is in de wit geschoeide handen van een legertje groene baretten dat, tot de tanden bewapend, de zaak in de gaten houdt. En ten slotte zijn alle 122 torenflats (86 voor de deelne mers en hun begeleiders, 36 voor de journalisten) voorzien van een grijsbruine, penitentiaire tint, die nog het meest de laffe onkleur van vuil matglas benadert. Loodvrije benzine A nti-terrorisme SEOUL 1988 Bomhonden bewaken Olympische Spelen VRIJDAG 9 SEPTEMBER 1988 Economie gestoeld op sociale terreur Door Hans Hoffmann) SEOUL - „De vrouwen in de confec- tie-industrie werken vaak twaalf tot zestien uur per dag, zeven dagen per week en soms ook 's nachts, voor 150.000 won (nog geen 500 gul den, red.) per maand. Ik ken mensen die één keer per dag voor dertig cent noedels eten. De rest van hun loon sturen ze naar huis". „Het gebeurt regelmatig dat vrou wen ziek worden of zelfs sterven. Als wij tegen deze misstanden proteste ren, worden we door de politie opge pakt. Ik voel een diep verdriet als ik denk aan de sociale terreur waaron der miljoenen arbeiders in Korea lij den". Ze heet Han. Han betekent verdriet in het Koreaans. Het kost grote moeite het kantoortje van de vrou wenvakbond te vinden, waar zij en dertig andere vrijwilligsters dage lijks tegen de bierkaai vechten. Ver van de welvarende wijkèn, waar kantoorgebouwen met modieuze beglazing uitstijgen boven de lauwe wasserijlucht op de begane grond, maar dichtbij genoeg om er een schokkend contrast mee te vormen, staat het midden in een dampend doolhof van stegen en straatjes. Na een half uur zoeken en vragen hebben we - liever gezegd heeft Sue, de tolk - het gelokaliseerd. We klim men naar de vierde verdieping en daar, hoog boven een oosterse me lange van zadeldaken, uithangbor den, spandoeken en de meloenen- markt, vertelt mevrouw Han haar verbijsterende verhaal. „Als Lang Werken en Weinig Ver dienen Olympische nummers wa ren, zou Zuidkorea alle medailles winnen. Dat heeft iemand eens ge zegd en het is waar. Maar het is nog erger. Om aan goedkope arbeids krachten te komen haalt de Kore aanse dochter van de Japanse rits- sluitingenfabriek YKK meisjes uit Cheju, het eiland dat in de toeris tenfolders wordt aangeprezen als het onbedorven paradijs. De werke lijkheid is minder romantisch. De jonge vrouwen worden in Seoul, ver van hun familie, als slaven geëxploiteerd en als dieren in kooi en gehouden". „Een paar jaar geleden, toen er nog nauwelijks sprake was van een vak bond, deden ze op een keer de deu ren en ramen van hun slaapzalen dicht en trokken al hun kleren uit zodat de mannen hen niet naar bui ten konden sleuren. Op die manier veroverden ze een vrije dag. Nu is er in de kledingindustrie dank zij de vakbeweging één vrije zondag per maand. De arbeiders in de elektroni ca hebben er zelfs twee". „Ronselen is dagelijkse praktijk. Grote concerns als Samsung (groepsomzet in 1986 12 miljard dol lar, red.) Lucky-Goldstar (18 miljard in 1987) en Daewoo (dit jaar 20 mil jard dollar), maar ook kleinere on dernemingen zoeken in de provincie naar jongens van 12 jaar en ouder die ze een baan en een schooloplei ding beloven". „De kinderen leven als gevangenen in barakken bij de bedrijven. Ze mo gen inderdaad naar school, maar al leen als ze goed werken in de fabriek, die op elk gewenst moment over hen kan beschikken. Daarom maken die firma's zoveel winst". Oliver Twist in Korea. Twente anno 1900 revisited. Vooral dank zij vrou wen als Han is er de laatste jaren veel gebeurd in de Confuciaanse mannenmaatschappij van het land. Niet zonder trots zegt ze: „Arbei dersorganisaties, voor zover aanwe zig, zijn in Korea door vrouwen op gericht. Zij waren er het slechtst aan toe en hadden niets te verliezen. De mannen aarzelden. Zij moesten hun gezinnen onderhouden. Pas nadat de vrouwen de eerste kastanjes uit het vuur hadden gesleept, sloten zij zich bij hen aan. In vierduizend on dernemingen hebben arbeiders nu een bedrijfsvakbondje. Vorig jaar waren dat er nog maar 1500. „Ze worden overigens noch door het management noch door de overheid erkend. Dat geldt ook voor onze vrouwenbond. Wij staan nergens ge registreerd omdat de wet ons be staan niet toelaat. We zijn dus eigen lijk illegaal bezig". Weinig bedrukt schenkt Han een kop ginseng-thee in. Op visite bij het verzet. Bij de bovengrondse on dergrondse, die volop bloeit in dit brakke land waar je tegenwoordig openlijk mag protesteren tegen het feit dat er nog duizend politieke ge vangenen zijn, maar waar die kri tiek tegelijk ongepast wordt bevon den door veel SCol-saram, de bur gers van Seoul, en andere nationa listisch ingestelde Zuidkoreanen. 'Je haalt je eigen land niet door het slijk, zeker niet in het zicht van de Olympische Spelen', is ruw vertaald het verwijt, waarbij ook de nieuws gierige buitenlander, zij het verho len, betrokken raakt. 'U wordt te ruggebeld.' Andere hoffelijke varianten op het thema bemoei je met je eigen zaken zijn: 'Meneer Kim heeft het nu he laas te druk, maar volgende week...' of 'Waarom wendt u zich niet tot de heer Lee?' 'Geen tolk' is ook een veelgebruikte smoes. Eén bootaf- houder trekt een vol uur uit om mij met een kluitje in het riet te sturen. Het betreft secretaris-generaal Min Yo-ki van de zeer erkende, aan de leiband van de regering lopende Fe deratie van Koreaanse Vakbonden. Behalve het eeuwige visitekaartje presenteert hij een vergoelijkend beeld van de arbeidsomstandighe den in zijn land. „Een doorsnee werkweek van 54 uur is inderdaad aan de hoge kant, maar niet ongewoon voor Aziatische be grippen", meent Min. „Een kwestie van cultuur. Men is er hier aan ge wend vroeg te beginnen en tot zons ondergang door te werken". Een ij verige arbeider verdient volgens hem met alle toeslagen erbij gemid deld 500 dollar per maand. Mijn opmerking dat Zuid-Korea met minimaal 1660 doden per jaar het wereldrecord bedrijfsongevallen houdt, ontmoet een vermoeide glim lach. „Ik ontken niet dat dit een ern stig probleem is", probeert meneer Min, „maar de nieuwste cijfers zijn bepaald lager". Mevrouw Han heeft geen boodschap aan die verhullende dubbeldunk. Zij zegt liever waar het op staat. „Eerst door vreedzaam met de directies te onderhandelen, dan door te staken, proberen de arbeiders hun erbarme lijke positie te verbeteren. De onder nemers reageren woedend door er kusadan (knokploegen, red.) op af te sturen. Het verzet daartegen van de stakers, vaak geholpen door studen ten, is het sein voor de oproerpolitie om in te grijpen en arrestaties te ver richten op grond van 'communisti sche agitatie'. „Het is om gek van te worden. Kunt u zich voorstellen dat sommigen on der ons dit onrecht niet kunnen ver kroppen en zelfmoord plegen? Man nen door zich te verbranden, vrou wen door vergif in te nemen". „De regering zegt steeds: wacht met acties tot de Olympische Spelen voorbij zijn. Sociale onrust is niet goed voor ons aanzien in het buiten land. Maar ondertussen haalt ze wel duizenden goedkope huisjes van de allerarmsten omver om er duurdere woningen voor in de plaats te zetten en de stad er mooier te laten uitzien. Maar die mensen kunnen de hogere huur niet betalen en kruipen als honden in andere hutjes, verder weg". „De overheid wil in september the greatest show on earth opvoeren, maar doet dat ten koste van de laag ste klassen. Dat is de zwarte zijde van de Olympische medaille. Zet dat maar in de krant. Met mijn naam erbij. Het is de waarheid en de politie weet toch al wie ik ben". Sue vertaalt de aanklacht zin voor zin in het Engels. „Dat heb ik alle maal nooit geweten", zegt ze ont hutst. Ze is 24, talenstudente, doch ter van een tafeltenniscoach en red dende engel in gesprekken tussen buitenlanders die geen Koreaans en Koreanen die geen buitenlands spreken. De laatste categorie is zo mogelijk nog groter dan de eerste. Telefonische contacten zijn, hoewel vruchteloos, uitermate boeiend. Vrouwen brengen onbegrijpelijk, maar melodisch gelispel voort en je hoort ze achter een kleine hand proesten om de domoor aan de an dere kant die niet eens hun eeuwe noude taal spreekt. Geef ze eens on gelijk. Boeddhistische boeken wer den al in het Koreaans vertaald toen onze voorvaderen nog in een duister delta-dialect met elkaar brabbel den. Alleen dank zij een briefje van Sue met Koreaanse aanwijzingen kom ik in Kwo Kongdon, een immens getto aan de rand van de stad. Hier leven honderdduizenden van de armste arbeiders aan de rand van het bestaan. Ze wonen, eten en sla pen in kamertjes van tien vierkante meter met weinig spullen erin, maar altijd een kleine kleuren-tv en soms een industrie-naaimachine met een hoopje huiswerk ernaast. Er zijn twee wc's op honderd 'kippenhok ken', zoals ze in het spraakgebruik heten. De maandhuur is ongeveer 115 gul den, te veel, en daarom deelt men het benauwde vertrekje met meer deren, liefst met mensen uit een an dere ploegendienst, zodat men om beurten kan slapen. De minst slech te huurkamertjes liggen aan buiten galerijen boven winkeltjes en kraampjes waar de groente, rijst en vis goedkoop zijn. De slechtste hok ken bevinden zich aan weerszijden van donkere, klamme gangetjes die op binnenplaatsen uitkomen. De in gewanden van Seoul. De Olympische Spelen moeten een ander Seoul tonen, een ander Ko rea: de Trots van het Volk; het Eco nomisch Wonder van Azië; het Sportieve Centrum van de Wereld. De gouvernementele pers prijst de vaderlandse ondernemingslust, waardoor de produktie sinds 1963, het begin van de industriële revolu tie in Korea, achttienvoudig kon stijgen, maar vergeet te melden dat de lonen in diezelfde periode maar zes keer zo hoog werden. Ik moet het van oppositieleider Kim Dae- jung horen. Zij bejubelt de kracht van de miljar den-maatschappijen, maar ver zwijgt de macht van monopoües. Slechts tien reusachtige familie conglomeraten, zegt Kim, met hon derden dochters en belangen in de auto-, de textiel-, de elektronica-, de bouw- en de zware industrie, verde len tachtig procent van de nationale koek onder elkaar. De rest van het land krijgt de kruimels. Zij besteedt ook opvallend weinig aandacht aan de troika die de BV Korea vormde (en vormt) met de bu reaucratie en de militairen, waar door zij goedkope leningen en belas tingvoordelen kreeg en bovendien menig graantje kon meepikken uit de frauduleuze ruif van ex-dictator Chun Doo-hwan en diens naaste omgeving. Voor de corrupte presidentiële fami lie van de vijfde republiek is de tijd bom al ontploft. Voor de meegraai- ende multinationals tikt zij nog. Zuidkoreaanse studenten oefenden donderdag in het Olympisch Stadion van Seoul hun gezamenlijke teakwondo optreden, zoals dat ook tijdens de opening van de Olympische Spelen te zien zal zijn. Door Hans Hoffmann) Een kwastje vrolijke verf had hier won deren verricht en het fletse complex met zijn strenge straten, die als solda ten in het gelid staan, althans voor een deel van zijn inrichtingsachtige aan zien ontdaan. Wat kan dat nu hele maal kosten? Maar goed, buiten het slaapstadje is het een stuk beter. Verrukt gunt H. Duke Kim, verbonden aan het organisatie-comité mij vanaf de hoogste, veertiende verdieping van het hoofdkwartier een blik op het Olympisch park waarover zijn baas, de gepensioneerde opperofïicier Park, de maarschalkstaf zwaait. Het is inder daad, door de vele kleuren en vormen en de even niet zichtbare militairen, een verkwikkend gezicht. Een bochti ge waterpartij kronkelt als een groene slang door een golvend landschap vol terrassen, beeldhouwwerken en pur peren bloemperken. Aan weerszijden ervan liggen koepelvormige stadions als net gelande vliegende schotels in het glooiende veld. In de verte glimt de rivier de Han en daarachter ligt de stad slordig opgestapeld tegen de flan ken van de heuvels, die Seoul als een ruw gekerfde ring omsluiten. Kerken, tv-torens en wolkenkrabbers vormen een onregelmatige muur waarachter het centrum zich verbergt, beschaamd over het geluid en de vuile lucht die het voortbrengt en die als een gore, brom mende wolk binnen de bergen blijven hangen. „Het komt allemaal in orde", zegt Kim gewichtig, terwijl hij zijn zoveelste Pal Pal ('88), Zuidkorea's favoriete sigaret, opsteekt. „Als de Spelen op 17 septem ber beginnen zullen de 13.000 atleten uit 161 landen, de 14.000 journalisten en de ruim 200.000 officials, genodig den en toeristen een clean Seoul aan treffen. „Vervuilende industrieën worden tij delijk gesloten en lawaaiige, stoffige constructiewerken, zoals de bouw van grote projecten, een paar weken stilge legd. Op de dag van de vrouwenmara thon (23 september, HH) en die van de mannen (2 oktober) zullen de openba re badhuizen bovendien hun oliebran ders niet gebruiken. Dat is niet ver plicht, maar dat hebben we ze vriende lijk verzocht. Hetzelfde geldt voor alle kolenketels in de stad. Die moeten, als het even kan, worden vervangen door gasgestookte installaties. „Om stankoverlast en verkeersdruk te te verminderen mogen personenau to's straks alleen, afhankelijk van hun nummerplaat, op even of oneven dagen rijden, liefst op loodvrije benzi ne, en zullen zoveel mogelijk Seoulie- ten worden aangemoedigd een vakan tie buiten de stad door te brengen. U ziet, we doen er alles aan om Seoul zo schoon mogelijk te krijgen". Voorlo pig neemt de vervuiling alleen maar toe, maar Kim lijkt er niet mee te zit ten. Tevreden neemt hij me mee naar bene den waar een royale Hyundai met chauffeur klaar staat om ons naar een paar sportpaleizen te rijden. Overal waar we binnen gaan worden we nauw gezet gecontroleerd, gemonsterd, be voeld en door poortjes geloodst. De be wakers dragen allerlei verschillende uniformen ernstig kijkende jongens in het khaki, grijs, groen of blauw van leger, politie, veiligheidsdient of bur gerwacht maar ze zien er zonder uit zondering uit als pralende Pruisen. Rinkelend van de insignes, schildjes, fluiten, kwasten en tressen, de gum miknuppel aan de koppelriem, het au tomatische geweer om de schouder, stappen ze koket en op krakende kist jes rond. Ze maken op mij de indruk van lichte lijk potsierlijke potentaatjes, maar dat zal de moeder van Floris Jan Bovelan- der een zorg zijn. Als ze haar hockeyen de zoon maar heelhuids thuiskrijgt. Meneer Shin Hyong-ung staat daar, namens de hele organisatie, voor in. Hij is directeur-generaal van de afde ling Pers Public Relations en zetelt in een deftig kantoor. Glimlachend als een oudere die vragen van een lastig kind beantwoordt, zegt hij: „Ik ver wacht geen problemen. Het hele volk, van jong tot oud, van arm tot rijk, staat achter de Olympics, ongeacht zijn politieke inzichten. Ik vertrouw op de rijpheid, de volwassenheid van de Koreanen. Wij hebben succesvol een democratisch proces doorgemaakt. Deze positieve dingen garanderen de veiligheid van de Spelen". Zeker, maar wat als een categorie an dersdenkenden de visie van de heer Shin niet deelt; als Noord-Korea de sfeer inderdaad „met alle mogelijke middelen" zal verstoren, zoals een ad viesbureau van de Zuidkoreaanse re gering vreest; als militante studenten radicale acties zullen ondernemen om hun eisen voor hereniging van het land en méér democratie kracht bij te zet ten? kers, alle 300 sportfaciliteiten, de ho tels, havens, vliegvelden en grenzen bewaken. Het hoofdkwartier zal ook 4500 man vrijwillige veiligheidspolitie inzetten. „Anti-terrorisme is een andere, be langrijke taak. In samenwerking met politie over de hele wereld zal een speciale groep de gegevens van 6.000 internationale terroristen en 600 in ternationale terroristische organisa ties analyseren en inventariseren. Zestigduizend elektronische appara ten, waaronder gevoelige stethosco pen en alarmsystemen, zijn geïnstal leerd om potentieel gevaar vroegtij dig op te sporen. De mannen van het omvangrijke anti-terreurcommando beschikken over laserstralen en ma chinegeweren die 600 kogels per mi nuut kunnen afvuren. Zij worden geassisteerd door 64 bomhonden, die met hun neus explosieven kunnen op sporen". De heer Shin kijkt mij aan om het ef fect van die laatste mededeling te me ten. „Bomhonden, wat zegt u daar van? Maar dat zijn allemaal nog tech nische voorzieningen. Voor de per soonlijke begeleiding en veiligheid van onze gasten zijn nog eens tiendui zenden mannen en vrouwen ingescha keld. Alle atleten worden op weg naar en van de sportvelden beschermd door gewapende bewakers. Zelfs aan sur veillance vanuit de lucht en onder wa ter is gedacht. Wij zijn klaar om de Olympische familie van over de hele wereld te verwelkomen". De Olympische Familie. Nooit tevoren werd een familiefeest zo belaagd en zo beschermd als nu. Een tijdje terug Park Seh Jik, voorzitter van het orga nisatiecomité in Seoul ziet de Spelen met en glimlach tegemoet. overwoog het Internationaal Olym pisch Comité zelfs om zijn blunder van 30 september 1981, toen het Seoul de Spelen gunde, te herzien en een andere stad aan te wijzen. Zuid-Korea wist dit gevaar echter te keren door nóg krach tiger veiligheidsmaatregelen aan te kondigen. Vandaar dat nu het hele leger van 620.000 man in staat van paraatheid is gebracht (ter vergelijking: de West- duitse Bundeswehr, het sterkste Na- vo-leger van Europa, telt 465.000 mili tairen). Vandaar dat de 42.000 US-sol- daten, die in het land zijn gelegerd, klaar staan om bij te springen. Van daar dat de Japanse en Amerikaanse marines toevallig nèt tijdens de Olym pische periode grootscheepse, geza menlijke manoeuvres zullen houden in de zeestraat tussen Korea en Japan. Vandaar ook dat de Zuidkoreaanse politie alvast 42.412 verdachte perso nen heeft gearresteerd, die mogelijk crimineel of gewelddadig gedrag zou den kunnen vertonen als de Familie op visite is. Wie betaalt dat eigenlijk allemaal? Directeur-generaal Shin kan een scha terlach nauwelijks onderdrukken. „Al leen een Hollander kan zo'n vraag stel len", zegt hij geamuseerd. „Al die voor zieningen zijn in het belang van het volk en zullen daarom uiteraard door de overheid worden betaald. Een goed geoefend leger is immers een nationale zaak". „En wat de politie betreft: ik erken dat zij bepaalde preventieve maatregelen heeft getroffen, maar die hebben nau welijks iets met de Spelen te maken. De mensen die zijn gearresteerd, zul len verkeerde dingen hebben gedaan. Ieder land behoort nu eenmaal de so ciale misdaad aan te pakken. Dat is een normale taak, die dan ook uit het normale budget wordt gefinancierd. De Spelen, dat is iets geheel anders. Daarvoor zijn geheel andere fondsen nodig. In totaal bedragen die 3,1 mil jard Amerikaanse dollar". Zuidkoreaanse commando's moeten de veiligheid waarborgen tijdens de Olym pische Spelen. Méér over de Olympische miljarden nota in een volgende aflevering. Nu eerst naar de belastingbetalers in Seoul, die van de nood een deugd ma ken en zich tijdens hun spaarzame vrije uren verpozen aan de oevers van de voor 832 miljoen dollar gezuiverde en opgeknapte Han. Men piknikt, balt of daalt trapsgewijs de fraaie kaden af naar de rivier om pootje te baden. Even verderop, in de buurt van het pompeuze parlements gebouw, heeft de stad een wel héél bij zondere voorziening getroffen: een geasfalteerde, verkeersvrije vlakte van één startbaan lang en vier breed, waar iedereen naar hartelust mag fiet sen. Duizenden draaien op dit mammoet- macadam hun rondjes. Rustig pedde lend in de eerste versnelling of gebo gen over het stuur van de racefiets. Re gels lijken te ontbreken. Iedereen rot zooit, heel on-Koreaans, maar wat aan. Op deze kale, zwarte vlakte mag de anarchie spelenderwijs toeslaan. Een ludieke vrijplaats in een streng ge codeerde, Confuciaanse maatschappij waar conventies baas boven baas, man boven vrouw en keurigheid de maatstaven zijn. Ook de seksualiteit, om met een pi kante noot te eindigen, kent in Korea conservatieve morele normen, wat blijkt uit het feit dat de metropool Seoul slechts 1.700 prostituées heeft en het laagste aids-percentage ter we reld. Tot nu toe overleden vier mannen aan het virus. Eén patiënt lijdt eraan, twintig zijn seropositief. De grote angst van de overheid is nu dat het land de speelse invasie van een kwart miljoen dartele buitenlan ders zal moeten betalen met de hoge prijs van een aids-epidemie. Men heeft er nog even aan gedacht de Olympische Familie een verplichte test te laten ondergaan, maar dit idee uiteindelijk verworpen. De gezond heidsorganisaties bevelen nu veilig vrijen aan als nabije redding voor de hoogste natuurlijke nood en herinne ren er tevens met klem aan dat de Ko reaanse wet voorziet in maximaal drie jaar cel of een boete van 4.000 dol lar als straf voor een al te losbandig libido. „Dan", zegt Shin, nu iets grimmiger, „zullen wij dat verhinderen!" Hij pakt een papier en begint er uit voor te le zen. „De Spelen van Seoul zullen de best beveiligde in de Olympische ge schiedenis worden. Honderdtwintig duizend man politie en militairen en zestien speciale eenheden, voorname lijk gerecruteerd uit het Bureau voor h^i^e^en^Dzufien^ane^So'oiM'bezoe- Radicale studenten van de universiteit van Seoul verbranden donderdag een papieren model van een gevangenis. De studenten eisen vrijlating van politieke gevangenen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 27