WELL-DRESSING dankgebed in bloemen voor water CORRADO de eerste echte sportwagen van vw auto hypotheken ONOPORDUM, DE EZELSDISTEL opvallende eerbiedwaardige grijsaard llJDAG 9 SEPTEMBER 1988 de aarde \elten klei volkskunst compressor theelen van der weele VRAAG NAAR DE VERBETERDE SPAARHYPOTHEEK DE GRAAF 01180-33035 leurrijke taferelen op meters hoge raamwerken rrassen in de zomermaanden bezoeker van het Engelse rbyshire: afbeeldingen van [hilderijen, tekeningen, |hetsen, allegorische orstellingen. Een week lang offeren' ze dan dorpen en djes in dit gebied met het ak District als middelpunt, orbeelden van 'well- essing' zijn het aankleden of rsieren van waterbronnen, zijn te beschouwen als een ting van dankbaarheid voor gave van het kostbare ter in een gebied dat door jn bodemsamenstelling heel ug met droogte heeft te mpen. Buiten Derbyshire is t gebruik onbekend. ij well-dressing worden erlei voortbrengselen van de tuur gebruikt: van iepropjes en boomtakjes tot nnegroen, van mossen tot oemen, van bloemblaadjes t grassen en korenaren. Niet ,ijd staan de op houten amwerken bevestigde orstellingen voor of achter de on. Ze zijn ook wel te vinden plaatsen waar, al weer lang leden, de eerste openbare anen aan waterhuizen rden bevestigd. Maar het n ook gebeuren dat gekozen voor een centrale plek, waar el mensen langs komen, aar well-dressing haar rsprong vindt is niet goed te hterhalen, al bestaan er wel delijk aanvaardbare ronderstellingen. Zo zijn er nwijzingen dat het gebruik jamt uit de tijd waarin, als nk voor het water en ter rzekering van nieuwe teraanvoer, aan de goden ïers werden gebracht. De ige parallel die hiermee tot dag van vandaag kan rden getrokken is die van t gebruik bij Indiaanse mmen in Zuid-Amerika om échte 'Peaklander' van Keltische komaf is. De oorspronkelijk sterk religieus bepaalde cultuur van deze stammen zou zijn blijven voortbestaan. Maar, kan men zich afvragen, heeft de oude christelijke kerk, die ook in dit deel van Engeland tot ontplooiing kwam, dan geen korte metten gemaakt met heidense gebruiken als well-dressing? Bekend is dat aanvankelijk nogal wat van die heidense gebruiken en gewoonten min of meer in het christendom zijn geïntegreerd, maar dat er later verzet ontstond. Zo is er sprake van een uit 960 daterend decreet waarbij uitdrukkelijk het aanbidden van waterbronnen werd veroordeeld en verboden. De geschiedschrijver weet verder te melden dat in 1102 de heilige Anselmus 'deze vorm van afgoderij' ten strengste verbood. Dit alles heeft niet kunnen voorkomen dat ook tegenwoordig nog de exclusieve traditie die well-dressing heet, sterke religieuze trekken vertoont. Zo hebben ongeveer drie van de vier afbeeldingen of voorstellingen godsdienstige thema's als onderwerp. En overal worden, wanneer de voorstellingen zijn aangebracht, de versierde bronnen gezegend in een meestal interkerkelijke bijeenkomst aan het slot van een processie waarbij de geestelijkheid met een groep van gelovigen langs alle versierde bronnen is getrokken. Well-dressing heeft veel te maken met de aarde van Derbyshire. Wie een geologische kaart bekijkt ontdekt dat bijna alle plaatsen waar well-dressing bestaat gelegen zijn op kalksteen uit iterbronnen te versieren met roken katoen in vele kleuren. ;t is evenmin uitgesloten dat Romeinen bij de verovering m Derbyshire hun kleurige ituuroffers tijdens feestelijke [echtigheden ter ere van hun )den hier hebben hntroduceerd. De vraag blijft m waarom zij hetzelfde niet in idere delen van Engeland ibben gedaan. Nog lerkwaardiger wordt het als [en weet dat in het vroegere het huidige Italië niets ïstaat dat lijkt op well- ressing. Of het zou - maar dat )ch wel wel ver van het :bruik verwijderd - moeten jn de oude gewoonte in jenzano (een stad ten zuiden m Rome) waar duizenden foemen in een reusachtig itroon op de straten in het ïntrum worden gelegd als een itbundig mozaïek. zijn antropologen die well- essing als van Keltische rsprong beschouwen, eltische stammen hebben lgens hen in de herbergzame en nauwelijks egankelijke heuvels van de ark Peak de htereenvolgende invasies in Romeinen, Saksen, Denen Noormannen overleefd, eze geleerden menen dat de de bergen waarop zich maar een dunne laag vruchtbare aarde bevindt. Een half uur na een flinke storm met regen is de aarde weer helemaal droog. Het regenwater is dan doorgesijpeld in het onderaardse natuurlijke reservoir onder de kalksteen. Begrijpelijk is dat de oudste nederzettingen in Derbyshire waren gevestigd in de heuvels en wel op plaatsen waar een of meer bronnen voorkwamen. Waar de bron opdroogde kwam de dorpshuishouding tot stilstand en werd het leven zelf bedreigd - zoals nu in de derde wereld maar al te vaak het geval is. Geen twee plaatsen versieren hun bronnen op dezelf de manier. Maar wel is overal de basis een sterk, ongeveer 2,5 meter hoog, raam- of lijstwerk dat uit vijf of zes delen bestaat. Dat geraamte wordt meestal in de plaats zelf gemaakt; het gaat een jaar of vijf mee. De versiering of aankleding gebeurt afzonderlijk per deel. Een tractor brengt de delen naar de plaats van bestemming waar ze tot één geheel worden gemonteerd. Voordat het zover is wordt het raamwerk enige tijd in het water gelegd en vervolgens 'el her tvt (Vore» tvc [Iwsi: Volkskunst bij de bron van Youlgrave. met klei bekleed. Die klei wordt zoveel mogelijk vlak in de buurt gedolven; zij wordt met behulp van water en zout tot een goed kneedbare substantie gemaakt. In een dikte van 2,5 centimeter wordt de klei op alle delen van het geraamte aangebracht. Het zout houdt de klei vochtig. De bloemen blijven daardoor langer fris en fleurig. Bovendien voorkomt het barsten en scheuren van de klei door regen en wind. Om de klei op het hout vast te houden worden er honderden spijkers doorheen geslagen. De spijker blijven een halve centimeter boven de planken uitsteken. Inmiddels is op papier en op ware grootte een schets of tekening gemaakt van wat men wil afbeelden. Dat papier wordt op het gladde oppervlak van de klei gelegd en doorgeprikt met een els, een radeerwieltje of een andere scherp voorwerp. Dan wordt het papier verwijderd: er is een duidelijke indruk van de schets of het ontwerp in de klei achter gebleven. De omtrekken van de diverse delen worden daarna forser gemaakt door kleine elzepropjes of iets dergelijks in de klei te drukken. Er wordt ook gebruik gemaakt van besjes van hulst of lijsterbes, sprietjes van larixtakken, van kleine witte boontjes, koffiebonen en maïskorrels. Daarna komt het tijdrovende karwei van de eigenlijke bekleding van het raamwerk. Eerst is het materiaal met een wat langere levensduur aan de beurt, zoals stukjes schors of bast en mos, in verschillende kleuren. Tesnlotte het aanbrengen van de bloemen en de bloemblaadjes. Ze worden met een vingertop of een pennetje in de klei gedrukt. Elk bloembad bedekt gedeeltelijk het blad daaronder: de regen kan daardoor niet naar binnen dringen. De hoeveelheden materiaal lopen per exemplaar uiteen. Voor de plaats Wirksworth is enkele jaren geleden eens uitgerekend wat er voor well- dressing nodig is geweest. Er rolden indrukwekkende cijfers uit de bus: 80 mensen hebben 400 uren aan de bronaankleding gewerkt. Zij hebben 3.000 spijkers in raamwerk en klei geslagen en zij hebben een kwart ton klei verwerkt, met daarin tien koppen zout. Verdere cijfers waren: 3 emmers peterselie, 3 emmers wolfsmelk, 7 potten zaad, vele meters elzeproppen, 3.500 bladen, 3.800 korenhalmen en 10.000 bloemblaadjes. Het aantal koppen koffie bij het werk is niet bijgehouden. Wie zijn de mensen die het ervoor over hebben elk jaar vele uren van hun vrije tijd en zelfs een deel van hun vakantie aan well-dressing te besteden? Zij zijn uit allerlei beroepen en sociale lagen van de dorpsgemeenschap afkomstig, mensen met artistieke en creatieve begaafdheden en ook mensen die erg handig zijn, die puzzels snel weten op te lossen. Voor iedereen die van de partij is betekent well-dressing elk jaar weer een plezierige onderbreking van het gewone leven, soms ook een uitdaging. Er wordt een bijdrage geleverd aan een stukje onvervalste volkskunst. Voor 'nieuwkomers' bovendien een welkome gelegenheid om contacten te leggen. In enkele plaatsen in Derbyshire is well- dressing min of meer tot een familietraditie geworden en is de kunst met het handwerk overgegaan van vader op zoon. Over de materiaalkosten wordt nauwelijks gepraat. Wel is het elk jaar weer een verrassing hoeveel ponden kunnen worden overgedragen aan sociale instellingen in het dorp of bestemd worden voor landelijke doeleinden. Dat geldt wordt ingezameld in collectebussen of - dozen die, heel bescheiden, bij de ongeveer honderd versierde waterbronnen zijn neergezet. J. J. TE VEL (De schrijver van dit artikel heeft gebruik gemaakt van het boekje 'Well-dressing in Derbyshire' van Roy Christian, uitgegeven door Der byshire Countryside Ltd. Well-dres sing in Derbyshire strekt zich uit over de maanden juni, juli en augus tus. Wanneer in de verschillende plaatsen de versierde waterbronnen te bewonderen zijn weten de plaat selijke VVV's. Plaatsen die aan well-dressing meedoen zijn onder meer Ashford-in-the Water, Bake- well Barlow, Bonsall, Bradwell, Buxton, Cutthorpe, Etwall, Derby- Chester Green, Eyam, Hope, Pilsley, Stoney Middleton, Tideswell, Tis- sington, Wirksworth, Wormhill en Youlgrave.) Volkswagen heeft met de Corrado zijn eerste echte sportwagen gelanceerd. Bij de Scirocco leek het erop, maar de schijn bedroog. Het VW- concern zelf heeft de Scirocco ook nooit als sportwagen ge- etaleerd. Het model zal naast de Corrado gewoon in produk- tie blijven. Maar nu de sportwagens van Alfa Romeo, Lancia, MG en Triumph van het toneel zijn verdwenen en ook Ford, Opel en Renault het in dit markt segment laten afweten, ziet Volkswagen naast de Scirocco zowel op de Europese als Ame rikaanse markt brood in een vrij duur, uitgesproken sport wagenmodel. De compact ogende Corrado (lengte 4.05 meter) biedt een re delijke binnenruimte, maar de passagiers achterin moeten zich over het comfort niet al te veel illusies maken. Het instru mentenpaneel is wat cockpit achtig rondom de bestuurder gegroepeerd. De kuipstoelen zitten uitstekend, de besturing is mede door de bekrachtiging licht en trefzeker. De stoelen en veiligheidsgor dels zijn in hoogte verstelbaar. Twee elektrisch instelbare en verwarmde buitenspiegels be horen tot de standaarduitrus ting, evenals lichtmetalen wie len en een Treves anti-blok- keersysteem. Maar voor toch vrij simpele zaken als centrale vergrendeling en elektrisch be- dienbare ruiten zal men extra moeten betalen bij deze sport wagen die in Duitsland 42.500 mark kost, maar bij verschij ning in januari op de Neder landse markt een prijskaartje van ongeveer 70 mille zal dra gen. In West-Duitsland zal er ook een versie met een zestien- kleppenmotor worden uitge bracht, maar in ons land zal importeur Pon alleen de Cor rado uitbrengen met de 1.8 li ter viercilinder injectiemotor, die dankzij een mechanisch aangedreven compressor een vermogen van 160 pk op de wielen kan brengen en een koppel van 225 Nm. Tussen de 2400 en 5700 toeren komt het koppel nooit onder de 200 Nm, wat bij elk toerental een grote trekkracht garan deert. Ontsteking, inspuiting en laaddruk worden elektro nisch geregeld. Al die voorzie ningen zorgen voor impone rende prestaties: een accelera- tietijd van 8,3 seconden uit stil stand tot 100 km/uur, een top snelheid van 225 km/uur en een verbruik dat volgens de fa briek gemiddeld op ongeveer 1 op 11 blijft steken. KOOS POST De spoiler op de achterklep van de Corrado komt bij een snelheid van 20 kilometer automatisch 5 centimeter omhoog en gaat weer omlaag als de snelheid tot onder de 20 kilometer is teruggebracht. (Advertentie) Makelaardij in hypotheken. Naast een objectief en onafhankelijk advies kiest u bij ons uit offerten van alle mogelijke geldgevers 50). Uiteraard behoort één van de hypotheekspaarplan- nen tot de mogelijkheden, hierbij rentevast v.a. 5 jaar tot 20 jaar. Tot 20 jaar lang gegarandeerde lage lasten. Vlissingen, Badhuisstraat 31-33, tel. 01184-13920. In navolging van de banken die vorige week hun hypotheekrentetarie ven hebben verhoogd, hebben nu ook de meeste andere geldverstrek- kers hun tarieven verhoogd. Verwacht wordt dat hiermee voorlopig de rust op de rentemarkt is teruggekeerd. HYPOTHEEKRENTE Hypotheekrente beta- rente af- per lings- vast sluit- 6 september 1988 wijze gedu- provi- rende sie in rentepercentages met gemeente- zonder gem.- garantie garantie opgave werke- opgave werke- bank lijk bank lijk ANNUÏTEITENHYPOTHEKEN ABN ABN ABN ABN ABN ABN ABN M/A variabel 1,5 1,5 M/A 1 jr M/A 3 jr M/A 5 jr M/A 7 jr M/A 10 jr MA 15 jr 1,5 1,5 1,5 1,5 .1.5 6.3 6.5 6.9 7.4 7.6 7.7 8,1 6,64 6,85 7,28 7,82 8,04 8,20 8,58 6.5 6.7 7,1 7.6 7.8 7.9 8,3 6,85 7,07 7,50 8,04 8,25 8,36 8,80 ABP ABP ABP ABP M/A M/A MA MA 2 jr 1 5 jr 1 10 jr 1 15 jr 1 6.2 7.0 7.1 7.3 6,48 7,34 7,44 7,66 6.4 7.2 7.3 7.5 6.69 7,55 7,66 7,87 Amrobank Amrobank Amrobank Amrobank MA M'A MA MA variabel 1,5 2jr 1,5 5jr 1,5 7 jr 1,5 6.3 6,7 7.4 7,6 6,64 7,07 7,82 8.04 6.5 6,85 6,9 7,28 7.6 8.04 7,8 8,25 Bouwfonds (rentek Nederlandse Gemeenten Bouwf. Ned. Gem. Bouwf. Ned. Gem. )MA MA MA MA MA variabel 1,5 5jr 1,5 10 jr 1,5 30jr 1,5 renterustl,5 6,3 7,3 7,7 8,3 7,5 6,64 7,81 8,25 8,90 8,03 6,3 6,64 7,5 8,03 7,9 8,46 8,5 9,12 7,7 8,25 Centrale Volksbank MA MA 2 jr 5 jr 6,3 7,1 6,59 7,44 6,5 7,3 6,80 7,66 Direktbank/ NCB-bank Direktbank MA MA MA 1 jr 1 3 jr 1 5 jr 1 6,4 6,9 7,4 6,69 7,23 7,77 6,6 7,1 7,6 6,91 7,44 7,98 Grenswissel- kantoren/CDK Grenswisselk. Grenswisselk. M'A M'A HJ'A HJ/A 1 jr 1 5 jr 1 1 jr 1 5 jr 1 6,5 7,3 6,7 7,5 6,80 7,66 6,91 7,75 6,7 7,5 6,9 7,7 7,01 7,87 7,12 7,96 Lanschot/opstart Van Lanschot Van Lanschot Van Lanschot Van Lanschot Lanschot/comf. MA MA MA MA MA MA variabel 1 variabel 1 NMB NMB NMB NMB MA 1 MA 3 MA 5 MA 7 Postbank Postbank Postbank MA MA MA xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx 5,9 6,16 6.3 6,59 6,5 6,80 6,7 7,01 7.4 7,77 7,1 7,44 1,5 1,5 1,5 1,5 6.5 6,85 6,9 7,28 7,4 7,82 7.6 8,04 6.7 7,1 7,6 7.8 7,07 7,50 8,04 8,25 6,5 6,80 7,3 7,66 7,5 7,87 6,7 7,5 7,7 7,01 7,87 8,09 Rabobank Adviesrente Adviesrente Adviesrente Adviesrente Adviesrente Adviesrente Adviesrente MA MA MA MA HJ/A HJ/A HJ/A HJ/A var./ljr. 1,25 2/3jr 1,25 4/5 jr 1,25 stabiel 1,25 var./ljr 1,25 2/3 jr 1,25 4/5 jr 1,25 stabiel 1,25 6,9 7,4 7,7 6,83 7,26 7,80 8,12 xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx xxxx 6.7 7,1 7,6 7,9 6.8 7,0 7,4 7.9 7.04 7,47 8,01 8,34 7.05 7,26 7,67 8,20 Rabo MA 3 jr 1,5 6,9 7,28 7,1 7,50 Hypotheekbank MA 5 jr 1,5 7,4 7,82 7,6 8,04 Hypotheekbank HJ'A 3 jr 1,5 xxxx xxxx 7,2 7,49 Hypotheekbank HJ A 5 jr1,5 xxxx xxxx 7,7 8,01 Verenigde Spaarbank Spaarbank Spaarbank Spaarbank M'A Vi jr 1 MA 3 jr 1 MA 5 jr 1 MA 7 jr 1 MA ideaalren. 1 6.7 7,01 6.8 7,12 7,3 7,66 7,5 7,87 7.2 7,55 6,9 7,23 7,0 7,34 7,5 7,87 7,7 8,09 7,4 7,77 Westl. Utr. (stand) M'V ljr 1,5 6,4 6,90 (stand) MV 5jr 1,5 7,3 7,88 (stand) M'V 7jr 1,5 7,4 7,99 (stand) M'V 10 jr 1,5 7,7 8,32 (stand) MV 15 jr 1,5 op aanvraag (interim) M/V ljr 1,5 xxxx xxxx 2e kwartaal 1988 6,6 7,12 7.5 8,10 7.6 8.21 7,9 8,54 op aanvraag 6,6 7,12 budget KW/A variabel 1,5 6.8 7,13 6,8 7,13 Woonfonds/aut. MA variabel 1,5 6,1 6,42 xxxx xxxx Woonf. wacht af MA ljr 1,5 6,2 6,53 xxxx xxxx Woonf. wacht af MA 2jr 1,5 6,5 6,85 xxxx xxxx Woonfonds Holl. MA 3 jr 1,5 7,0 7,39 xxxx xxxx Woonfonds Holl. MA 5 jr 1,5 7,2 7,61 xxxx xxxx Woonf. Holland M'A 10 jr 1,5 7,6 8,04 xxxx xxxx Woonfonds/comf MA 5 jr 1,5 7,0 7,39 xxxx xxxx Woonfonds comf MA 10 jr 1,5 7,3 7,71 xxxx xxxx 'VERBETERDE' LEVENHYPOTHEKEN FGH/Kapitaal M'V 5 jr 1 7,2 7,58 7,3 7,69 FGH/Kapitaal MV 7jr 1 7,4 7,80 7,5 7,91 FGH/Kapitaal MV 10 jr 1 7,6 8,02 7,7 8,12 Verenigde Spaarbank Spaarhypotheek MA 5 jr1 7.5 7,87 7,7 1,09 Zwolsche Alg. (ZA-Hyp.plan) MA 5 jr 1 7,2 7,55 7,3 7,66 (ZA-Hyp.plan) MA 10 jr 1 7,5 7,87 7,7 8,09 (ZA-Hyp.plan) MA 15 jr 1 8,0 8,40 8,0 8,40 LEVENHYPOTHEKEN Centraal Beheer M'A 5/10 jr - 7,2 7,44 7,2 7,44 Centraal Beheer M A 15/20 jr - 7.6 7,87 7,6 7,87 NVL-maatschap. NVL-maatschap. MA 5/10 jr - MA 15/20 jr - 7,2 7,6 7,44 7,87 7,2 7,6 7,44 7,87 Westl. Utrecht (lage lasten) (lage lasten) MA 7 jr MA 14 jr 7,4 7,9 7,77 7,31 7,6 8,1 7,98 8,50 RABOBANK UTRECHT executiewaarde onder 50.000,- afsluitprov. 1,5%. M'A maandbetaling achteraf HJ/A halfjaarbetaling achteraf MV maandbetaling vooraf KW A kwartaalbetaling achteraf Bron: 'Vereniging Eigen Huis' te Amersfoort. Advertentie 5 jr. 6.6% 10 jr. 6.75% 15 jr. 7.2% 20 jr. 7.3% 30 jr. 7.5% var. 5% Het is een opvallende, eer bied inboezemende grij saard, die ezelsdistel. Hij wordt ook wel Arabische weg- distel genoemd, waarmee meteen wordt verklaard in welke regionen zijn wieg heeft gestaan. In West-Azië en Noord-Afrika groeit deze schitterende plant op dorre plaatsen, die heel de dag door de zon worden beschenen, en waar in de nacht de tempera tuur behoorlijk kan dalen. Vandaar wellicht dat Onopor- dum arabicum (synoniem O. Bracteatum of Onopordon arabicum) bij ons winterhard is. Pas gezaaide plantjes groeien het liefst op in half beschaduw de plekjes in de tuin. Het zaad wordt in de voorzomer, bij voorbeeld mei, aan de grond toevertrouwd en in de herfst vanaf september komen die zaailingen op een onderlinge afstand van 75 cm op de plaats in de tuin te staan, die u voor hen hebt bedacht. Laat dat achter in de border zijn, waar ze de ruimte om zich heen moe ten hebben. Overigens kan een zo'n zilvergrijze ezelsdistel, die wel drie meter hoog kan wor den, als solitair in een voortuin ook een opvallende blikvanger zijn. In juli-augustus verschijnen er aan de toppen van de stengels paarsblauwe bloemhoofdjes. Wanneer u niet wilt dat vol gend jaar heel uw tuin door de afstammelingen van deze grij ze eminentie wordt bezet doet u er goed aan om na de bloei de bloemen weg te knippen. Maar als u bijvoorbeeld een haag wilt om ongewenste bezoekers uit uw tuin te houden, dan kunt u door het uitdunnen van de zaailingen of het in een rij aanplanten zo'n originele af scherming laten ontstaan. U moet dan echter wel tot de zo mer wachten eer de haag zich heeft gevormd. Maar dan is-ie ook van onder tot boven met indrukwekkende stekels be zet. De rechtopgaande bloemsten gel is viltig behaard en sterk vertakt. De decoratieve, boch tige bladeren zijn evenals de stengel grijswit en zijdeachtig behaard. Op de bladrand staan nogal forse, gelige stekels. Het liefst groeit deze ezelsdistel op een droge, kalkhoudende grond zoals klei of een leem- houdende bodem. Hoe meef zon en kalk des te zilvergrijzer wordt de plant. FRANS WEGMAN Het instrumentenpaneel van Corrado is rondom de bestuurder gegroepeerd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 11