Ultra lichte vliegtuigen
horen niet in Deltagebied
Weerzien
met Saigon
PZC/ opinie en achtergrond
Hangar
Mekongdelta
Hoofdstuk apart
'Gebulder'
I
VRIJDAG 5 AUGUSTUS 1988
Van onze verslaggever
Rinus Antonisse)
De gang van zaken met de oprich
ting van vliegvelden voor ultra
lichte vliegtuigen (ulv's) is een
schoolvoorbeeld van de macht die
overheidsdiensten vandaag-de-dag
over de samenleving uitoefenen. Het
vliegen met ulv's is in Nederland
overgewaaid vanuit het buitenland.
Kleine vliegtuigen, die met lage snel
heden (45-90 kilometer per uur) en op
geringe hoogte (tussen 150-300 meter)
door het luchtruim koersen. Bij het
overvliegen met volgas mag de ge
luidsbelasting niet hoger dan 60 deci
bel zijn. Er wordt vooral in circuit-
vlucht gevlogen: rondes via een vast
parcours over een beperkte opper
vlakte. De ulv's zijn ook in staat over-
landvluchten te maken: van het ene
naar het andere vliegveld.
De Rijksluchtvaartdienst - een in
vloedrijke instantie op luchtvaartge
bied, vallend onder het ministerie van
verkeer en waterstaat - ziet wel brood
in deze 'sport'. Immers: het werk
neemt erdoor toe en daarmee ook de
zeggenschap. De dienst heeft voorge
steld om per provincie maximaal twee
vliegvelden voor ulv's in te richten.
Tot nu toe gaan de ulv's voornamelijk
in de weekeinden en vakanties de
lucht in. Net als bij golfen is echter een
sterke toename te verwachten.
In sommige landen, zoals Zwitserland
en Oostenrijk, is het vüegen met ulv's
verboden. Reden: de té grote versto
ring voor mens en dier. Hoewel er in
Nederland veel verzet is gerezen tegen
komst van de ulv's. is er vooral door de
macht van de rijksluchtvaartdienst
géén verbod afgekondigd. Wel is spra
ke van een voorlopige toestemming,
maar er moet een wonder gebeuren wil
een definitieve regeling uitblijven. En
dat uitgerekend in een overvol land als
Nederland!
In Zeeland heeft de vüegclub Brou
wershaven voorshands voor één jaar
toestemming gekregen om een terrein
aan de Zuidernieuwlandweg in te rich
ten voor ulv's. Op voorstel van de rijks
luchtvaartdienst verleende minister
drs N. Smit-Kroes een vergunning.
Dwrars tegen alle negatieve adviezen in
(zelfs het Zeeuwse dagelijks provincie
bestuur is deze keer tegen). Een rijks
luchtvaartdienst trekt zich daar niks
van aan.
Het gemeentebestuur van Brouwers
haven juichte de komst van het vlieg
veld en de ulv's van harte toe: hoera,
een nieuwe activiteit; wie weet welke
voordelen dat nog oplevert. Het dage
lijks gemeentebestuur ging kijken in
de Flevopolder (een gebied, op geen
stukken na vergelijkbaar met Schou
wen), zag ze vliegen en kwam enthou
siast terug. Van lawaaihinder wilde
het college niks weten, laat staan van
verstoring van vogels. Een beroep op
de Raad van State van omwonenden
en Zeeuwse Milieu Federatie werd ver
worpen.
Het dagelijks gemeentebestuur van
Brouwershaven wil, nu de vergun
ning eenmaal verleend is en de ulv's
door de lucht kruisen, planologisch
orde op zaken stellen. Via een verkor
te procedure (artikel 17 van de wet op
de ruimtelijke ordening) moet het be
stemmingsplan buitengebied worden
aangepast ten behoeve van de ulv's en
ook mogen er een 'tijdelijke' hangar
en een 'tijdelijk' clubgebouw aan de
Zuidernieuwlandweg komen.
Terecht hebben gedeputeerde staten
(en ook de natuur- en vogelwacht en
enkele particulieren) bezwaar aange
tekend. De behandeling door het
Brouwse college is opgeschort tot na
de vakantie. Het zal een hele hijs wor
den om met argumenten de bezwaren
te weerleggen. Eén van de belangrijk
ste problemen is de overlast voor de
vogels. Voorstanders van ulv's vin
den dat die overlast meevalt en over
dreven wordt. Onderzoek bewijst het
tegendeel.
Dergelijk onderzoek is verricht dooi
de rijksuniversiteit Utrecht. Daaruit
blijkt dat bij vogels die geen ervaring
hebben met vliegtuigen (behalve de
dieren die in de buurt van grotere
vliegvelden verblijven, de meeste vo
gels) wel degelijk verstoring optreedt.
Tijdens het broedseizoen leidt dit tot
het verlaten van nesten (afkoeling en
eierenroof), eieren vertrappen, het al
leen laten van jongen, extra energie
verbruik en stress. Buiten het broed
seizoen betekent verstoring extra
energie (onder meer opvliegen), ver
korting van de periode van voedsel-
zoeken.
Een groot deel van de vogels verblijft
maar korte tijd in Nederland. De tijd
om te wennen aan vliegtuigen ont
breekt. Voornamelijk langs de kusten -
in Waddengebied en Delta - trekken
honderdduizenden steltlopers en een
den door, op weg naar zuidelijk gele
gen overwinteringsgebieden of naar
veraf gelegen noordelijke en noord
oostelijke broedgebieden. Gebleken is
dat in het Waddengebied en de Delta
vele steltlopers ernstig verstoord wor
den door laagvliegende vliegtuigen.
De situering van een ulv-vliegveld bij
Brouwershaven is zonder meer on
juist. Trouwens, in het héle Deltage
bied is voor het vliegen met ulv's geen
plaats. Dat spoort niet met de aanwe
zigheid van vogels (en recreanten).
Niet voor niets is in het nieuwe
streekplan Zeeland 'nee' gezegd tegen
ulv-terreinen. Het terrein bij Brou
wershaven ligt vlakbij de Grevelin-
gen: een gebied waarvan de vogelbe
tekenis buiten kijf is. De eenzijdige
beoordeling van de Rijksluchtvaart
dienst verdient te worden afgestraft.
Als zonodig de invloed van ulv's op
mens en dier moet worden bestu
deerd, doe dat dan niet in het vogelrij-
ke Deltagebied.
Door René Diekstra)
Het was zomer, en het weer was
zonnig; een goeie dag voor
huiseigenaren in Seattle om hun ga
zon te maaien en voor de psycholo
gen Mathews en Canon om hun on
derzoek uit te voeren. Mensen die
over straat liepen, kwamen een me
dewerker van de onderzoekers tegen
die 'per ongeluk' een aantal boeken
liet vallen uit een hele stapel die hij
droeg. In de helft van de ontmoetin
gen stond vlakbij een maaimachine
zonder geluiddempkap op volle toe
ren draaiend een oorverdovend la
waai te maken; in de andere helft
stond de machine uit. Als de gras
maaier uit stond, pakte 50 procent
van de voorbijgangers de gevallen
boeken op en gaf ze terug; als-ie op
volle toeren draaide, kwam slechts
12,5 procent van de voorbijgangers
de boekensjouwer te hulp.
Deze cijfers vormen een deel van het
in aantal toenemende bewijsmate
riaal dat lawaai ons alledaagse ge
drag op ingrijpende en vaak verras
sende wijze beinvloedt. Een aantal
maanden geleden kwam een aantal
Britse kranten met het bericht over
een man die duidelijk geirriteerd
was door het geluid van een boor, ge
bruikt door werknemers van een
gasmaatschappij, precies vóór zijn
huis. De man kwam naar buiten,
vroeg de mannen de boor uit te zet
ten en ging weer naar binnen. De
werknemers vertelden de politie la
ter dat ze, op het moment dat ze de
boor opnieuw hadden aangezet, een
schot hoorden. Tot hun verbazing
stond de man in de deuropening met
een rokend geweer op hen gericht,
klaar voor een volgende poging.
Dit is natuurlijk een extreem voor
beeld van wat de huidige weten
schap over de effecten van lawaai op
ons gedrag heeft blootgelegd: lawaai
kan agressief gedrag uitlokken, onze
houding ten opzichte van anderen
extremer of negatiever maken, en
onze behulpzaamheid verminderen.
Zulke bevindingen zijn niet alleen
maar van academisch belang. Want
storend, ongewenst geluid is een on
vermijdelijk onderdeel van ons da
gelijkse leven. Onze huizen staan vol
met luidruchtige apparaten. De stra
ten puilen uit van lawaaierige au
to's, trucks, motorfietsen en werken-
in-uitvoeringZelfs onze buren, onze
Dertien jaar geleden dwong
Vietnam de Amerikanen op de
knieën. Na jaren van bloedige
oorlog vertrokken ze hals over
kop. Datzelfde Vietnam wordt
nu nog steeds getekend door de
wonden van het inferno, maar
ook door bureaucratie en gie
rende inflatie. De partijbonzen
hebben hun beloften niet waar
gemaakt. Het westen vond een
reden Vietnam te vergeten. On
ze medewerker Herman Wig-
bold reisde opnieuw door Viet
nam. Vandaag de laatste afle
vering van zijn indrukken bij
het weerzien van Saigon, tegen
woordig Ho Tsji Minh-stad.
Noord en zuid in Vietnam:
verschil bestaat nog steeds
<Van onze medewerker
Herman Wigbold)
Vietnam is weliswaar sinds 1975
herenigd maar Noord- en Zuid-
Vietnam bestaan in feite nog steeds.
Het verschil is soms met het blote
oog te zien. Wie van Hanoi naar Hué
en Danang rijdt doet dat over hobbe
lige en slechte wegen. Maar men is
nog niet de zeventiende parallel (de
vroegere grens) gepasseeerd of er is
een asfaltweg.
Zuid-Vietnam is ook iets welvaren
der, beter gezegd: iets minder armoe
dig. Het is vooral een verschil in sfeer.
Het zuiden is minder orthodox: er
zijn nog zelfstandige boeren, en er
zijn aanzienlijk meer winkeliers, han
delaren en zelfs particuliere bedrij
ven.
Dat alles ligt ongetwijfeld aan de ge
scheiden ontwikkeling tussen 1956
en 1975, maar is misschien ook een
gevolg van het verschil in klimaat.
Het zuiden heeft een aangenaam kli
maat als Thailand en Indonesië en
kent alleen een droge en natte tijd.
Het noorden daarenteen is dikwijls
somber en benauwd, wordt geteis
terd door hete winden uit Laos en cy
clonen uit de Chinese Zee en kent ook
vier seizoenen. Vandaar het grapje in
het zuiden: het noorden kent vijf pla
gen: lente, zomer, herfst en winter en
het communisme.
Ook Saigon is bruisender en opener
dan Hanoi. Als ik het hotel verlaat en
het aanbod van een fietstaxi-berijder
afsla, roept hij: 'Waar komt u van
daan?'. „Holland", antwoord ik.
„Niks Holland", roept hij terug,
„Rusland. Russen lopen altijd". Ik
hoor zijn colega in Hanoi die opmer
king nog niet maken.
De lossere sfeer weerspiegelt zich ook
in het gemak waarmee ze met de
naam Ho Tsji Minh Stad omgaan. In
Hanoi heb je het gevoel datje onmid
dellijk wordt opgepakt als je de naam
Saigon durft te gebruiken. Maar in
Ho Tsji Minh Stad zelf is er gewoon
Saigon-bier te koop en heet het offi
ciële reisbureau nog steeds Saigon
Travel Agency.
De straat tussen het vroegere Majes
tic en Caravelle, vroeger een aaneen
schakeling van nachtclubs, massage
salons en hoerententen, bestaat nu
uit keurige winkeltjes maar de prosti
tutie is er in tegenstelling tot Hanoi
nog niet uitgeroeid, 's Avonds op weg
naar het hotel word ik verschillende
malen aangesproken door jonge
meisjes, meestal op een scooter.
Ook andere ondeugden zijn nog niet
uitgestorven. Terwijl de zwarthande
laren in Hanoi waar voor hun geld le
veren, probeert iedere zwarthande
laar in Saigon je via de bekende wis
seltruc af te zetten. Ervaren als ik
ben. loop ik onmiddellijk weg zodra
men geld op tafel begint uit te tellen,
hoewel... toen ik later tien dollar wis
selde voor 30.000 dong en de biljetten
in mijn hand vasthield, zag hij toch
kans me van de dertig biljetten er ne
gen te ontfutselen, een handigheid
waarvoor ik oprechte bewondering
kon opbrengen.
De verschillen tussen het noorden en
zuiden moeten overigens niet over
dreven worden. Er zijn in Saigon aan
zienlijk meer motoren en scooters
dan in Hanoi maar het aantal auto's
is er even gering. En ik weet niet of de
controle op de bevolking er wel zo
veel minder is, met uitzondering wel
licht van de Chinezenwijk Cholong,
die de regering naar mijn indruk even
moeilijk in haar greep krijgt als toen-
dertijd de Amerikanen.
De voedselvoorziening in Saigon is
beter dan in Hanoi, gelegen als het is
vlakbij de Mekongdelta, die bij een
goed beheer kan uitgroeien tot de
rijst- en fruitschuur van heel Indo-
China. Vier landen, Thailand, Cam
bodja, Laos en Vietnam, werken on
der VN-auspiciën aan een gezamen
lijk verbeteringsproject, het enige
waaraan ook de Nederlandse rege
ring nog steun verleent.
Op weg naar Vinh Long, in het mid
den van de delta, valt nog eens op hoe
volstrekt verouderd het wagenpark
in Vietnam is. Grotendeels oude tot
zeer oude Chinese en Russische
vrachtwagens en bussen waarvan
sommige het koelwater uitspuwen
als een buitenboordmotor en dus ie
dere twintig of dertig kilometer moe
ten stoppen om koelwater in te ne
men.
Voor het veer over de rivier Co Chien
een stel oude en verroeste boten
staat een lange rij van tachtig tot
honderd bussen en vrachtwagens ge
duldig op zijn beurt te wachten. De
personenauto's rijden hen voorbij. In
bussen en vrachtwagens zitten im
mers gewone mensen, in personenau
to's de binnen- en buitenlandse elite.
Dat telt, zeker in Vietnam.
Vinh Long zelf heeft van de oorlog
weinig te lijden gehad doordat de
stad steeds in Zuidvietnamese han
den is geweest en de communisten
die een belangrijk deel van het plat
teland beheersten, zich beperkten
tot het indoctrineren van de bevol
king teneinde geen gevechten met de
Amerikanen en het Zuidvietnames
leger uit te lokken.
Het gebied maakt een beduidend
welvarender indruk dan de rest van
Vietnam. De hutten en huisjes zien er
beter verzorgd uit en er is uiteraard
volop voedsel. Dit gebied, doorsne
den door rivieren, riviertjes en dui
zenden kreken, leent zich ook veel
minder voor communistische experi
menten dan aaneengesloten stukken
land.
Aan de andere kant van Ho Tsji Minh
Stad, 120 km ten oosten, ligt Ving
Tau, het Zandvoort van Zuid-Viet-
nam. Het voornaamste strand lijkt
op een Spaans strand in het hoogsei
zoen: stoelen drie tot vier rijen dik,
met daarin ook vele Russen. Aan de
westelijke kant van Ving Tau be
vindt zich het voornaamste olieboor-
centrum in Vietnam dat geëxploi
teerd wordt door de Russen.
Russen in Vietnam, een hoofdstuk
apart. Ik heb zowel met Russen als
Vietnamezen over hun aanwezig
heid gesproken. Ze uitten zich ui
terst vriendelijk over elkaar, maar
ik heb me niet aan de indruk kunnen
onttrekken dat tussen alle vriende
lijke woorden door de wederzijds
liefde is gaan bekoelen.
De Vietnamezen hebben geen enkele
reden tegenover de Russen ondank
baar te zijn. De steun van de Sovjetu
nie speelde een belangrijke rol in het
verslaan van de Amerikanen. En ook
nu nog pompt de Sovjetunie ieder
jaar miljoenen roebels in de Vietna
mese economie.
Maar de Vietnamezen beginnen zich
af te vragen of de Russische omhel
zing hen niet uiteindelijk de adem zal
afsnijden en van hun kant vragen de
Russen zich af of Vietnam niet een lo
den last op hun schouders wordt en
waarom zij wel Afghanistan en de
Vietnamezen niet Cambodja kunnen
verlaten.
Vaststaat dat de Vietnamezen mis
schien met uitzondering van de
meest fanatieke stalinisten er een
lief ding voor over zouden hebben als
ze niet lager uitsluitend afhankelijk
zouden zijn van Russische steun. In
de oliewinning hebben ze daarmee
voorzichtig een begin gemaakt.
De Vietnamezen hebben zich losge
maakt van de overeenkomst waarbij
de Sovjetunie het exclusieve recht
kreeg naar olie en gas te boren. Ook
andere oliemaatschappijen zijn wel
kom. In Hanoi signaleerde ik de eer
ste vertegenwoordigers van Shell.
De reden van de veranderde Vietna
mese houding is waarschijnlijk dat ze
teleurgesteld zijn over wat de Russi
sche pogingen tot nu toe hebben op
geleverd. De grote droom dat Viet
nam een olie-exporterend land zou
worden is in het geheel niet uitgeko
men. De enige bekende verkoop is tot
nu toe het leveren van 250.000 barrels
aan Japan.
Bij het vertrek uit Ho Tsji Minh Stad
sprak ik twee Canadezen die in de
buurt van Ving Tau hadden geassis
teerd bij het gebruik van apparatuur.
Ze gingen teleurgesteld, om niet te
zeggen boos, weg omdat de Vietna
mezen naar hun gevoel wel beleefd
hadden geluisterd maar geen aan
stalten maakten de veranderingen
ook door te voeren.
Het is dan ook de vraag of de Russen
het wel zo erg vinden dat ook anderen
in Vietnam actief worden. Misschien
juichen ze het wel toe dat ook het
Westen een deel van de white men's
burden voor zijn rekening neemt.
In Ho Tsji Minh Stad spreek ik nog
met Nguyen Huan Oanh. Hij was tot
1965 directeur van de centrale bank
en vice-premier van de Zuidvietna
mese regering. Omdat hij zich sinds
die tijd uit de politiek had terugge
trokken, werd hij in 1975 niet gear
resteerd. Hij is nu parlementslid,
hoofd van het Economisch Onder-
zoeksburau en onderdirecteur van
een kortgeleden opgerichte bank.
Oanh wint er geen communistische
doekjes om. „er zijn twee zaken", do
ceert hij. „Produktie om geld te ver
dienen, distributie om dat geld te ver
delen. Met het laatste bemoei ik me
niet. Dat is de zaak van de partij.
Maar de produktie dient te geschie
den volgens algemene regels die zo
wel voor kapitalistische als commu
nistische landen gelden. Bedrijven
moeten winst maken en directeuren
moeten de vrijheid hebben om die
winsten weer te investeren zonder
hinderlijke bemoeienis van bovenaf
en ze moeten ook de vrijheid hebben
te beslissen hoeveel mensen ze voor
het werk nodig hebben. En we moe
ten toe naar een normaal banksys
teem waarbij mensen in vertrouwen
hun geld op een bank kunnen zetten
die dit vervolgens weer uitleent voor
produktieve doeleinden. Tot nu toe
zijn we veel te centralistisch bezig ge
weest".
Dat klinkt in Vietnam als welhaast
revolutionaire taal. Hij glimlacht. „U
begrijpt wel dat ik het niet altijd even
gemakkelijk heb gehad. Ik zou veel
dingen anders wensen maar alles
heeft zijn tijd nodig".
Er zijn mensen die zeggen dat de
Vietnamese regering Oanh gebruikt
als uithangbord voor het Westen. Het
is mogelijk, maar dat versterkt dan
tegelijkertijd zijn interne positie. Om
Oanh kan men niet meer zo gemak
kelijk heen.
Hij is te nuchter om wonderen te ver
wachten van buitenlandse investe
ringen. „Tot nu toe is er voor tien mil
joen dollar geïnvesteerd, een peule
schilletje dus. We zullen eerst de in
frastructuur moeten verbeteren en u
weet, investeerders leggen geen we
gen of spoorlijnen aan".
Maar het Westen zal geen hulp verle
nen zolang er Vietnamese troepen in
Cambodja staan. Ongeduldig: „Na
tuurlijk weten we dat. We zouden al
lang een oplossing hebben bereikt als
er niet een lachende derde (bedoeld is
China) in troebel water zat te vissen.
Nog geen twee weken geleden sprak
ik de zoon van Sihanouk. Ik weet pre
cies hoe de vlag erbij staat".
Aan het einde van het gesprek: „Na
tuurlijk verzet de bureaucratie zich.
Mensen die macht hebben, willen die
nooit vrijwillig afstaan. Maar de wind
van de verandering blaast en zal nog
in kracht toenemen. Het proces is on
omkeerbaar, al is er nog een lange
weg te gaan".
Hoe lang blijkt als ik na het gesprek
mijn ticket voor Bangkok wil bestel
len. Ik wil met een reischeque beta
len. „Dat kan niet", roept de vrouw
achter het loket verschrikt. „Daar
voor moet u eerst naar de bank". Het
wisselen duurt 20 minuten, hoewel
er op de betreffende afdeling geen
enkele andere klant is. Ik moet zes
keer mijn handtekening zetten en
vervolgens moet ik voor het inwisse
len van 150 dollar nog eens vijf dol
lar extra betalen.
kinderen en partners zijn lawaai
bronnen. Op vakantie gaan, rus:
zoeken, helpt meestal niet veel.
Vakantiehotels en campings zijn 2e|
den rustig, ook 's nachts niet, en aai
het strand is het al helemaal tobbei i
Meestal zitten we nooit verder dai
een meter of wat van krijsende ro
dio's of kinderen vandaan. Gescha
wordt dat eenderde van de beval
king in landen als Nederland, Belgii
en Denemarken woont in buurte
met lawaainiveaus die hoog genoe;
zijn om het communiceren met
kaar te bemoeilijken en om irritatk
en onvrede te veroorzaken. Tijdens
vakanties neemt dit percentage nit
af, maar toe!
En toch, wie wil er stilte? Die vraagi,
niet zo gek, omdat veel mensen ooi
klagen dat het hen hier te stil is, om
gebrek aan geluidsprikkelingLa
waai en stilte zijn geen objectieu
maar subjectieve grootheden. Watt
veel of te weinig is hangt niet allee
van het aantal decibellen af, mam
ook van een heleboel andere fack
ren zoals persoonlijkheid, de contn
leerbaarheid of voorspelbaarhek
van het lawaai, en zelfs van ortn
houding ten opzichte van de lawaai
bron.
Zo bleek uit een onderzoek dat
ren, die goed met elkaar kunnen op
schieten, bij dezelfde of zelfs hogen
geluidsterkte veel minder over oven
last van elkaar klagen dan ruziënfo
buren. Mensen die vlak naast eet
vliegveld wonen, klagen minder ova
geluidoverlast als ze op de luchtha
ven of bij een luchtvaartmaatschap
pij werken.
In een Engels onderzoek werd met
sen gevraagd welk geluid hen mee
irriteerde: dat van zware trucks
dat van motorfietsen. Vrijwel ieder
een antwoordde: motorfietsen, ter
wijl in werkelijkheid trucks vei
meer geluid produceren. Het is de qj
sociatie met motorfietsen 'gevaar
lijk', 'vooral bereden door agressie
ve jongeren') die hier de doorsla;
geeft.
Persoonlijkheid speelt een rol in
beleving van geluid, omdat, zoals on
derzoek uitwijst, er in dit opzick
twee duidelijk verschillende typa
mensen zijn: de geluidgevoeligen ei
de geluidafhankelijken. Voor de
luidgevoelige zijn geluiden al het
gauw te veel. De golfer uit één van ii
boeken van Wodehouse, die op ha
punt staat een slag te doen, merk
het 'gebulder van vlinders' in ea
aangrenzend weiland op en stom
zich daaraan.
Voor de geluidafhankelijke is geluii
lawaai, juist 'geruststellend'Bi
popconcerten, luchtvaartshows a
motor- of autoraces 'drinken' k
paalde mensen het geluid op. Voa
hen is het werkelijk een soort drup
Het effect ervan op het lichaam is na
melijk dat de afscheiding van adrt
naline wordt gestimuleerd en medi
daardoor gevoelens van depressii
en verveling worden verdreven. Ove
rigens is het diezelfde adrenaline dit
de kans op agressief gedrag of wei]
nig behulpzaam zijn doet toenemen
Wat maakt dat mensen minder
hulpzaam zijn in een lawaaierig',
omgeving? Helemaal zeker weten m
dat niet, maar er zijn vier verklarir.
gen die vermoedelijk allemaal iet
van de ware oorzaken onthullen. Of
de eerste plaats: het is normaal on
een paar woorden te wisselen met ie
mand die we willen helpen, en m
voelen ons dus waarschijnlijk ge
remd om te helpem als we ons door
lawaai niet verstaanbaar kunrn,
maken. Op de tweede plaats kan het
zijn dat mensen bepaalde vormen
van lawaai (bijvoorbeeld een drill
boor op straatzo onprettig vindei
dat hun eerste neiging is zo snel mo
gelijk een rustiger oord op te zoeken
Verder veroorzaakt lawaai bij men
sen nogal eens een slechte stemmig
gooi maar eens de stereo-installa
tie op het hoogste volume met de Ne
gende van Beethoven op, met uw 2
jarige peuter in de kamer. Gegaran
deerd dat als die kwelling lange
dan 5 minuten duurt, de kleine kei
mend het behang van de muur
grazen, en tot geen enkele meewer
kende activiteit meer bereid ii
Slechte stemming vermindert de nei
ging tot helpen of coöperatief zijn.
Ten slotte de vierde verklaring, er
die is wat ingewikkelder. In verschil
lende psychologische laboratoria in
de wereld is vastgesteld dat als men
sen een taak moeten verrichten itl
een lawaaierige omgeving, ze hun
aandacht uitsluitend richten op de
belangrijkste aspecten van die taak
Alles wat er verder om hen heen ge
beurt negeren ze straal. Deze 'ver
nauwde' aandacht is een manier on
de hoeveelheid prikkels die we in een
lawaaierige omgeving moeten ver
werken, zoveel mogelijk te beperken.
Wanneer er te veel om hen heen ge
beurt, kunnen mensen niet overa,
meer aandacht aan besteden. Hari
geluid kan 'te veel' zijn, zodat onze
hersenen niet meer in staat zijn be
paalde sociale prikkels op te pikken
behoeften of hulpeloosheid van an
deren) waarop we anders wel reage
ren. Vandaar dat automobilisten
met de radio keihard aan op zebra's
zo onbeschoft tekeer kunnen gaan.
Overigens, omdat het negatieve ej
fect van lawaai op ons gedrag mede
afhangt van de controle die we over
onze akoestische omgeving hebben,
is de huidige 'boom' in de verkoof
van geluids- of muziekapparaten
voor in huis, in de auto of aan het
strand maar al te begrijpelijk. Door
muziek te spelen waarvan we hou
den, wordt ander ongewenst lawaai
naar de achtergrond gedrongen o]
zelfs uitgeschakeld.
Voor wie daaraan behoefte mocht
hebben, dat lukt zelfs bij het gebab
bel (of als u echt negatief bent: 'hel
geouwehoer') van eenpartner, getui
ge het volgende bericht uit de Neil
York Times. Een jong stel had tijdens
een diner in een chic restaurant dl
koptelefoons van voluit spelende
walkmans op. Het grootste deel van
de maaltijd keken ze niet eens naar
elkaar. Ze communiceerden slechts
éénmaal met elkaar hij schreef zijn
metgezellin een briefte, en zij, na hel
gelezen te hebben, knikte instem
mend.
r
