Helmuth Kohl: steeds verder geïsoleerde bondskanselier Thatcher wil snel onderzoek naar 'hooliganisme' Telecommunicatie maakt bedrijfsleven kwetsbaar Het leven de neus uit Abortus-probleem Kind-vriendelijk Campagne Te lankmoedig Nooit onderzoek Links-rechts bas i mar de jager Eetlust denkwijzer Twee methoden VRIJDAG 17 JUNI 1988 (Van onze correspondent Hans Hoogendijk in Bonn Helmut Kohl, sinds 15 jaar voor zitter van de Westduitse Chris ten Democratische Unie en al weer meer dan vijf jaar bondskanselier, kon deze week tevreden vertrekken naar de topconferentie van de rijke landen in het Canadese Toronto. Hij had het weer gered. Met een geïm proviseerde speech tot de 780 gedele geerden op het CDU-partijcongres in Wiesbaden wist hij het morrend par- - tijvolk weer achter zich te krijgen. Een duidelijke toekomstvisie van de leider moest het echter ontberen. Aan de vooravond van het 36e con gres was de kritiek op zijn manier van leiding geven heel luid geworden. Kohl kan het niet, klonk het uit de christen-democratische rijen. Die in druk werd nog bevestigd door de zeer lauwe, uiterst saaie en ongeïnspireer de toespraak waarmee hij het con gres opende. Zelfgenoegzaam stelde Kohl daarbij dat hij het eigenlijk alle maal prima deed en dat er geen alter natief voor zijn regering is. Wie kri tiek had, moest het maar zeggen. Dat gebeurde. Alle opgekropte on lustgevoelens kwamen boven. 'Een voudige' gedelegeerden verweten hem de problemen uit te zitten, zei den dat ze er geen zin meer in hadden de warrige, inconsequente politiek van Bonn aan de basis te verkopen. Kohl moest nu eindelijk eens leiding gaan geven. Het politieke dier Helmut Kohl be greep dat er iets moest gebeuren, wil de hij onbeschadigd naar Toronto kunnen vertrekken om mee te kun nen praten met de leiders van de be langrijkste industrielanden. Zonder manuscript, fris van de lever, deelde hij dan ook gele en rode kaar ten uit, gaf fouten toe en bereikte dat de zware onweerswolken die over het congres hingen, weliswaar niet oplos ten, maar in ieder geval veel minder dreigend werden. De gedelegeerden wensten een harde hand, Kohl toon de die. Maar terwijl hij zichzelf slechts een bestraffend tikje toedien de, kreeg het partijvolk een knallen de oorvijg, die met bijna masochis tisch genoegen werd geincasseerd. Weliswaar loste hij geen probleem op, maar de stemming was beter. Dat bleek ook toen de gedelegeerden zich vol vuur middels tientallen amendementen storten op het pro bleem van de abortus. De CDU-CSU wil de huidige abortuswet, die nog dateert uit de tijd van de sociaal-li berale coalitie, aanvullen met een paragraaf waarin wordt bepaald dat vrouwen voordat tot de ingreep wordt besloten eerst sociaal en me disch advies moeten inwinnen. Cen traal daarbij staat het streven de vrouw van de voorgenomen abortus af te brengen. In feite is de Westduit se abortuswetgeving toleranter dan die in ons land, maar door een zeer strikte toepassing, is de praktijk strenger dan bij ons. Terwijl buiten de Rhein-Main-Hall fanatieke tegenstanders van de abor tuswet met lugubere foto s een totaal verbod en lange gevangenisstraffen eisten, vielen binnen ook harde woor den. De CDU-minister-president van Nedersaksen, Ernst Albrecht: „Meer dan 200.000 kinderen worden hier elk jaar gedood. Ik kan niet meer rustig slapen. Elk kind in het lichaam van de moeder is vanaf het begin een mens. Het kan niet dat wij voortdu rend bezig zijn het leven van dieren te beschermen, terwijl wij het leven van kinderen minachten". Toch keerde Albrecht zich tegen een door andere gedelegeerden geëist verbod op abortus uit medische, ethi sche en sociale gronden in de eerste drie maanden. Ook Kohl en gezins minister Rita Sussmuth zijn tegen een verscherping van de abortuswet, omdat het aantal ingrepen er niet door zal dalen. Het congres ging uiteindelijk ak koord met de officiële partijlijn. „Maar de C in de CDU moet groter geschreven worden", vond secreta ris-generaal Heiner Geiszler. „Hel pen in plaats van straffen is de eigelij- ke opgave voor een christen-demo craat". Geiszler noemde een hele ca talogus maatregelen op die er toe moet bijdragen dat vrouwen weer graag kinderen willen krijgen. Onge huwde moeders moeten nog beter worden ondersteund, de kinderbij slag moet hoger, de rechtspositie van de werkende vrouw die een kind wil krijgen, moet nog worden verbeterd. Het toekomstperspectief van Geisz ler gaat de staat vele miljarden kos ten, maar dat schijnt de CDU ervoor over te hebben. Duitsland moet weer een kind vriendelijk land worden, riep Hel mut Kohl al voordat hij kanselier werd. De partij wil dat nu eindelijk in de praktijk gaan brengen. Vol gend jaar zal een miljoenen kosten de campagne worden gestart rond het ongeboren kind. De partijstrate gen overwegen zelfs er het grote the ma voor de algemene verkiezingen van 1990 van te maken. Het gezin zou de bindende factor kunnen worden voor de dolende partij. Eigen onder zoek heeft uitgewezen dat het gezin vooral bij jongeren een steeds be langrijker rol gaat spelen en in die categorie heeft de partij weinig aan hang. Verder maakt Kohl zich grote zorgen over de demografische situatie van het land. Hij is vreselijk geschrokken van de voorspelling dat er in 2030 nog maar 43 miljoen Duitsers zouden zijn tegen nu 67 miljoen. De pogingen om uitreisvergunningen voor Duits sprekenden uit het Oostblok te krij gen, worden opgevoerd, ondanks het feit dat zij zeer vaak grote integratie problemen hebben in de Bondsrepu bliek. De CDU wil meer geld en man kracht mobiliseren om die proble men uit de weg te ruimen. Kohl wil een „geistich-moralische Wende", een soort ethisch reveil. Maar het is de vraag of hij zijn toe komstvisie nog wel kan verwezenlij ken. De kanselier raakt steeds verder geisoleerd. De kring van adivseurs is volgens insiders geslonken tot vijf man. Naar zijn ministers luistert hij nog nauwelijks en de christen-demo cratische minister-presidenten in de deelstaten praten tegen dovemanso ren. Een man uit de directe omgeving van Kohl: „Hij is niet meer te beïn vloeden. De man kan het ambt niet aan, maar omdat er niemand is die Kohl zijn plaats kan innemen, voorspel ik een droevig einde van deze regerings partij bij de verkiezingen van 1990". Helmut Kohl zal zich weinig aantrek ken van deze, door velen gedeelde pessimistische visie. De kanselier is blij in Canada met de groten der we reld aan een tafel te kunnen zitten, zonder voor de voeten te worden ge lopen door een lastige partijbasis. In zijn toespraak bediende Kohl zich van voetbaltaal om de problemen duidelijk te maken: „Als ik een gele kaart moet trekken of desnoods een rode, dan doe ik dat. Dat is geen pro bleem. Maar de mensen die kritiek ui ten, staan helemaal niet in het officie- Ie team, maar melden zich vanaf de rand van het speelveld. En ik kan niet, zoals de UEFA, ze door iemand laten wegsturen. Dat is het prakti sche probleem waar ik mee te maken heb". Mooie woorden, die er bij de gele geerden als koek ingingen, maar die in feite niets oplossen. Kohl vergat gemakshalve dat als een elftal goed speelt er slechts bijval is en dat in mindere tijden een gezaghebbende aanvoerder geen UEFA-hulptroepen nodig heeft, om de fans te kalmeren. (Van onze correspondent Haye Thomas in Londen) Wat zullen we doen met de dron ken Britse vandalen, die per boot en vliegtuig naar het Europese vasteland oversteken om daar in de meest liederlijke zin de beest uit te hangen? Deze vraag wordt in Londen nu al zó lang gesteld, dat steeds meer mensen de hoop op een passend ant woord opgeven. Vandaar wellicht dat in de ambtswoning van 10 Downing Street premier Margaret Thatcher haar stem in grote toorn heeft verhe ven en de minister van sport, Colin Moynihan, opgedragen vóór het einde van deze week persoonlijk te rappor teren over het niet aflatende wange drag van wat Europa nu vol vrees, walging en afgrijzen beschouwt als de barbareninvasie uit Groot-Brittan- nië. Het beeld is hier uitvoerig uitgedra gen; dat van de kaalgeschoren jonge man met zijn pafferige blote buik vol woeste tatoeëringen, die midden in Stuttgart zijn broek, in de kleuren van de nationale vlag, de Union Jack, liet zakken, vervolgens urineerde op het trottoir, terwijl hij met schorre over slaande stem 'God save the Queen' zong. Hij behoorde tot het legioen van supporters dat in het spoor van Enge- lands voetbaltrots naar Westduits- land trok. Al maanden lang is men in de weer ge weest om ervoor te zorgen dat alleen bonafide voetbalsupporters de reis zouden ondernemen. Maar wat men tevoren ook wel vermoedde, is duide lijk uitgekomen. Ook de bende die sportminister Colin Moynihan nu de 'Kanker op de rug van het Engelse voetbal' noemt, is naar het EK-voetbal gekomen. Velen zijn erin geslaagd om langs aller lei omwegen toch aan toegangskaar tjes te komen. En voor wie dat niet is gelukt, betekent de overtocht toch een directe betrokkenheid bij de actie. Want opnieuw is duidelijk geworden dat het de meesten erom gaat in gro ten getale zat te worden, in groepsver band te schoppen, te slaan en vooral te vernielen, meestal culminerend in de kick van een gewelddadige confronta tie met de politie. Het liefst op basis van stevige klappen over en weer, waarbij best wat bloed mag vloeien. Massaal wangedrag zou in West-Euro pa beslist een nieuwe golf van antipa thie losslaan. En de Britse autoriteiten beschouwen dat als bijzonder ongele gen aan de vooravond van de grote zo- merexodus, die dit jaar zo'n 27 miljoen vakantiegangers naar het buitenland voert. Het merendeel daarvan trekt naar Spanje, Portugal en Grieken land, waar men nu meer dan ooit met gemengde gevoelens de Britse zome- rinvasie tegemoet ziet. En het is niet voor niets dat de rege- ring-Thatcher de staatssecretaris van buitenlandse zaken Tim Eggar voor een urgent oriëntatiebezoek naar Spanje heeft gestuurd. Om met de au toriteiten aldaar te overleggen en hen de verzekering te geven dat hier alles zal worden gedaan om het kwaad van de Britse barbaren tegen te gaan. Daartoe behoort o.a. een landelijke advertentiecampagne op de Britse te levisie om het thuisfront dringend te verzoeken zich toch te houden aan de plaatselijke regels in het buitenland. En zich vooral te onthouden van smokkel in verdovende middelen. Uit voorzorg wordt er ook op gewezen dat overbelaste Britse consulaten ip het buitenland de opdracht hebben gekregen zich alleen met noodgeval len bezig te houden. De bedoeling is ook de verschillende reisorganisaties te betrekken in nieuwe pogingen om deze zomer de uittocht van zoveel mo gelijk vandalen en jonge criminelen te beperken. Met name in Spanje gaan steeds meer stemmen op om de Britse barbarenin vasie tegen te gaan. En zo langzamer hand worden er al geen diplomatieke termen meer gebruikt in de omschrij ving van het type dat steevast met ont bloot bovenlijf rondloopt, meestal in staat van agressieve dronkenschap. Dat geldt vooral voor het Spaanse Be- nidorm, dat meer hotelbedden heeft dan heel Portugal en dat deze zomer door meer dan een miljoen Britten zal worden bezocht. Vooral zij die niet di rect van hun klandizie afhankelijk zijn, houden hun hart vast en zouden het liefst de zomermaanden in Beni- dorm willen mijden. Want natuurlijk wordt erop gewezen dat de Britten weliswaar de grootste lastpakken zijn, maar dat de Nederlanders en de Scan- dinaviërs er ook wat van kunnen als het erom gaat eens flink de beest uit te hangen. De grootscheepse arrestaties van Britse supporters in Westduitsland zijn premier Thatcher duidelijk in het verkeerde keelgat geschoten. Vooral nu zij de laatste tijd toch al van ver schillende kanten bekritiseerd wordt over de aanpak van het probleem, dat algemeen als veel te lankmoedig wordt gezien. Ondanks de nu strenge re straffen die kleine criminelen in het algemeen, voetbalvandalen in het bijzonder, in het vooruitzicht worden gesteld. De regering-Thatcher wordt vooral verweten dat zij onvoldoende optreedt tegen het groeiende alcoholgebruik onder de jeugd, dat als een van de grootste boosdoeners geldt in de ont wikkeling van de Britse vandalen, die de poorten van Europa bestormen. De kritiek komt van de politie, de zieken huizen en vooral ook de scholen, waar van het onderwijzend personeel ook steeds meer te maken krijgt met ge weld in de klas. Ook wordt steeds meer gesproken van een alarmerende situatie die Ameri kaanse vormen begint aan te nemen. Het is deze verontrustende ontwikke ling die premier Thatcher onder druk zet. Aangenomen wordt dat zij, opge jaagd door de incidentenstroom in het buitenland, spoedig nieuwe maatrege len zal willen treffen. Een Engelse supporter daagt Westduitse politiemensen uit na de wedstrijd van woensdag tussen Engeland en Neder land. (Van onze verslaggever Alexander Bakker) De toenemende automatisering en toepassing van uiterst mo derne telecommunicatiemogelijk- heden hebben het bedrijfsleven enorm kwetsbaar gemaakt. Bedrij ven in het Rijnmondgebied zeggen er niet aan te moeten denken dat bijvoorbeeld een van de grote tele fooncentrales in Rotterdam geheel buiten bedrijf raakt. Grote bedrijven, waarvoor gebruik van telecommunicatiemiddelen van vitaal belang is, spenderen veel geld aan beveiligingssystemen, maar blijven zich realiseren dat zij een enorm risico lopen. De activitei ten van PTT Telecommunicatie bij het uitbreiden en verbeteren van de telecommunicatie-infrastructuur worden geroemd. „Maar," zo ver klaart een zegsman van een groot havenbedrijf, „er is voor de PTT nog een heleboel te verbeteren". Hij noemt de storing, die maandag avond het telefoonverkeer in Rot terdam-Oost ontregelde, een 'klein tje' waarbij echte bedrijfsschade als gevolg van de storing achterwege is gebleven. „Maar bij een echt grote storing is de ramp voor bedrijven die volledig van telecommunicatie af hankelijk zijn, niet te overzien" Volgens hoofddirecteur drs A. Dek van PTT Telecommunicatie is er geenszins sprake van 'gevaarlijke si tuatie'. Dek zag deze week in het 'uitzonderlijke incident' geen reden groot alarm te slaan. „Wij werken als PTT op volle kracht aan een meervoudige routing van kabels, zo dat wij in geval van een kabelstoring op een andere kabel of een straalver binding kunnen overschakelen," legt hij uit. Of er in Nederland of in het Rijn mond-gebied sprake is van een kwetsbaar telecommunicatienet durft risico-analist R.W. van Otter- loo van het veiligheidsinstituut Ke- ma in Arnhem niet te zeggen. „Zoiets is niet te zeggen," legt hij uit. „Er is nog nooit onderzoek ge daan naar bijvoorbeeld de kwets baarheid van het Rijnmond-gebied op het gebied van telecommunica tie. En, eerlijk gezegd, denk ik dat dat ook geen eenvoudige opgave zal zijn". „Telecommunicatie is minder kwetsbaar dan alleen een systeem van kabels in de grond," stelt PTT- voorlichter G. de Voogd. „Bij tele communicatie wordt immers ook gebruik gemaakt van straalverbin dingen. Gestreefd wordt naar een systeem met een viervoudige rou ting, bestaande uit: een gewone ka belverbinding, een glasvezelkabel verbinding en twee straalverbindin gen. Dat streven maakt deel uit van een uitbreidingsplan van de PTT. Beetje bij beetje wordt die viervou dige routing doorgevoerd". De PTT-woordvoerder geeft toe dat er op dit moment zwakke plekken zijn en dat die plekken vooral in de grote steden zijn te vinden. „Maar de echt zwakke plek is het systeem is het grondwerk in de buurt van be staande kabels," licht hij toe. „Het gebeurt vaak genoeg dat grondwer kers zo maar aan de slag gaan. Na tuurlijk bestaan daar regels voor en moet informatie worden ingewon nen over de ligging van kabels. Maar, met die regels wordt vaak ge noegd de hand gelicht, al wordt dat officieel natuurlijk altijd ontkend". (Door René Diekstra) Adem door uw neus - in, uit, in, uit. Houd een spiegel voor uw neus gaten. U ziet dan dat de condens- vlekken uit de twee neusgaten ver schillend in grootte zijn. Merkwaar dig is het niet? We zien steeds met bei de ogen, horen door beide oren, maar we ademen voornamelijk door een van beide neusgaten. Een neus gat blijft gemiddeld tussen de een en drie uur overheersend, dominant heet dat in vaktaal, en daarna neemt in een periode van een minuut of wat het andere neusgat de leiding over. De yogis uit het oude India waren vermoedelijk de eersten die dit sub tiele ritme en de psychische bijver schijnselen ervan ontdekten, meer dan 5000 jaar geleden. In het westen werd er pas tegen het einde van de vorige eeuw voor het eerst over ge schreven. We weten inmiddels dat de neuscy- clus slechts een van de vele zoge naamde uurritmes van ons lichaam is: korte cycli van 1 tot 3 uur die in allerlei stofwisselingsfuncties en waarnemingsprocessen optreden. Kort geleden is de neuscyclus ont dekt als een veelbelovend onder werp van wetenschappelijk onder zoek. Onderzoekers van de Universi teit van Californië volgden het ad vies van de bekende yogi Bhajan op om het verband te onderzoeken tus sen de neuscyclus en de wisseling in activiteit van de hersenhelften. Wat zij vonden was, dat de neuscyclus in derdaad een soort van barometer voor het hersenactiviteit is en dus wel eens een waardevol middel zou kunnen blijken bij de behandeling van psychische problemen. Prak tisch gezien zou het namelijk wel eens een manier kunnen zijn om onze hersenen tot zeer logisch en realis tisch denken te bewegen of, als we daar geen behoefte aan hebben, tot meer intuïtief bezig zijn. Onze beide hersenhelften worden verondersteld elk een verschillende soort intelligentie te herbergen. De linkerhelft is vooral goed in recht toe recht aan zaken als taal en rekenen. De rechterkant is vooral goed in meer abstracte en kunstzinnige za ken en in ruimtelijke ordening (teke nen, architectuur). Het wordt steeds duidelijker dat de hersenhelften el kaar in een constant ritme afwisse len. Gemiddeld wisselt onze over heersende manier van denken van de linker naar de rechterkant en weer terug zo'n 10 keer per 24 uur. Dat betekent, dat u gemakkelijker uw belastingformulier invult in de uurtjes dat uw linkerhelft dominant is en dat u meer van een kunstexpo sitie geniet wanneer uw rechterkant 'aan' staat. De studies van de groep in Californië tonen aan dat u op elk moment kunt vaststellen welke hersenhelft over heerst. U hoeft daarvoor alleen maar te testen welk neusgat u het meest gebruikt. Dominantie van het rechtergat wijst op activiteit van de linkerhersenhelft, dominantie van het linkergat op verhoogde activiteit van de rechterhelft. Maar wat min stens zo interessant is, u kunt de pas sieve hersenhelft activeren door uw neus te dwingen van gal te verande ren. Iemand, die door het rechterneusgat ademt kan de rechterhersenhelft ac tiveren door eenvoudig ademtucht door de linkerneusgat te persen, en omgekeerd. De mogelijke toepassin- Advertentie 1000 kubzand, 2000 zakken cement, 28000 stenen, staan voor de verbouwing en uitbreiding van bas+mar de jager, metselaars vragen ruimte om goed te kunnen werken, alles wat daarbij in de weg staat moet weg wezen, want tegen zand en gruis zijn mooie woondingen niet in te pakken, daarom houden bas+mar vanaf vrijdag 17 juni t/m zaterdag 2 juli verbouwingsuitverkoop. i met 30, 40 en 50% krijgen ook de prijzen flink de ruimte. kerkplein 57 kapelle gen van de hersen-neusgat vetl ding zijn werkelijk fascinerend inderdaad de hersenhelften soort van werkverdeling heb dan kunnen we door het veranda van ons ademhalingspatroon a stemming en houding beinvloeda Een voorbeeld. We weten dat arbi sprestaties fluctueren in blokI van ongeveer twee uur. Als nti verandering van de actieve soort telligentie door verandering vam minantie van hersenhelft leidt vermindering van arbeidspresk dan zouden ademhalingsoefening een manier kunnen zijn om voorkomen. Lang geleden bei... de yogis al een soort gedwotij neug gat-wiss el ademhaling o ml patroon van 'denkgolven' te vett deren. Zij stelden vast dat we gerit kelijkeer in een diepe slaap r via linkerneusgat-ademhaling holpen door het liggen op onze n terzij. Eetlust en spijsvertering wareni gens hen beter wanneer het recht neusgat dominant is. En de yogul weerden ook nog dat seks het me bevredigend is wanneer de manbi het rechter- en de vrouw door hetl kerneusgat ademt. Ze geloofdent dat acute emotionele ontreddert of 'overstuur zijn' kon worden t licht door gedwongen ademhal) via het afgesloten neusgat. Dam werden ademhalingsoefeningen,j richt op een evenwichtig gebruiki de hersenhelften, een wezenlijk i derdeel van hun dagelijks g spatroon. Hoe gaat de neusgat-hersenh verbinding nu in zijn werk. weten we dat niet precies. Wat wei weten is dat een klein maar uili belangrijk controle-centrum in o hersenen, de hypothalamus, er i centrale rol in speelt. De hypotk mus bestuurt het autonome zen stelsel dat bestaat uit twee nek ken van zenuwbanen, de sympd sche en de parasympathische. twee stelsels hebben precies een genovergestelde werking. Desyrn\ thische zenuwbanen zorgen bijw beeld voor de vernauwing van blo vaten, terwijl de parasympathw die vaten juist verwijden. De new clus is het gevolg van een ven wing van de bloedvaten in hetl neusgat en een verwijding in hetl dere. De Californische onderzoekers den dan ook, dat de neuscyclus t goede aanwijzing is voor wisselik het ritme van de zenuwstelsels, i het rechterneusgat open is, dam de bloedvaten daarin vernam Maar dat geldt dan niet aleen de bloedvaten in dat neusgat, m ook voor de vaten in de hele recht kant van het lichaam, zoals bijw beeld in de rechterarm. Er blijkbaar een neusgat-hersenhcf chaamshelft verbinding Op die verbinding kunnen we z vloed uitoefenen, en nu eens nieti medicamenten, maar via bepaé psychologische methoden. Ik zat twee kort beschrijven. Maar i een waarschuwing vooraf. De t methoden zijn veilig, maar toch van belang om ze niet te pn ren als u aan epilepsie lijdt onder dokterstoezicht), auto r. onder invloed bent van drugs et cohol. Methode 1 bestaat er uit dat u r op gaat zitten, uw ogen sluit enzt het donker) richt op de plaats tuil uw neus en wenkbrauwen. Gebn uw rechterduim om uw rechter Ml gat af te sluiten, laat u linkerhani uw schoot rusten en adem langzn in door uw linkerneusgat. Haali uw duim weg, duw uw rechterp tegen de onderkant van uw neusgat en adem langzaam in it uw linkerneusgat. Haal dan duim weg, duw uw rechterpinkte} de onderkant van uw linkerneun en adem langzaam door het rech uit. Adem vervolgens in doof] rechterneusgat en uit door i ker. Herhaal dit wisselpatroon t paar minuten lang. Hou uw niet in zogauw u ingeademd hebt;! gin direkt met uitademen, krachtiger het effect. Begin daan voorzichtig. Laat de oefening t maal een minuut of 10 duren. Methode 2 begint u eveneens d met een rechte ruggegraat te op zitten op de vloer met gekruiste! nen of op een stoel met b eide voel plat op de grond. Sluit uw ogee richt ze net als bij methode 1 op plaats tussen wenkbrauwen enoj> Leg uw handen ontspannen t»1 schoot. Als dat gaat, steek uw If uit uw mond en krul 'm in oen vorm. Adem in via uw omgekn tong in 8 gelijke delen. Dus stet een beetje lucht naar binnen. (Als' niet lukt uw tong om te krullen,m dan door uw neus in acht t len in). Sluit vervolgens uw i adem uit door uw neus, opr acht gelijke delen. Gazo steedsd« met gekrulde tong in acht stapf inademen, met gesloten mond0' neus in acht gelijke stappen uV men. Per twee stappen moet u fl veer een seconde rekenen. Doel1 oefening aanvankelijk maxim® tot 10 minuten. Bouw langzaan tot een maximum van ongeveet minuten. Eerlijk gezegd is er nog 0eenA schappelijk bewijs voor de effen teit van deze methoden. Hete' dat we er van weten is dat yogw' vele duizenden jaren gebruiken daarom is het misschien tocb moeite van het proberen waa gat te wisselen, wanneer het We af en toe de neus uitkomt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 4