Touwtrekken om
onderwij scentrum
Brug
ijDAG 17 JUNI 1988
Prins Claus
Paarden
Ioc zal bezoeken. De bereke-
ng kwam voor het schooljaar
393 94 uit op bijna 700 leerlin-
en. Dat is ruimschoots boven
et leerlingental dat voors-
ds als norm voor een AOC
Sordt gehanteerd: 600 leerlin-
Ten. Maar inmiddels is duide-
|jk dat bij de lagere agrarische
ïhool in Kapelle, de Groene
Ichool, zich voor het komende
phooljaar ongeveer 20 leerlin-
jen minder hebben aangemeld
was verwacht. De deeltijd
liddelbare agrarische oplei-
ing voor volwassenen aan de
jks middelbare agrarische
ïhool (RMAS) in Goes zal
aarschijnlijk bij gebrek aan
jelangstelling geen nieuwe
toep cursisten kunnen vor-
|ien. En dat houdt ook in dat
prognose naar beneden toe
fel moeten worden bijgesteld,
(aar het leerlingental in de
agopleiding van de Goese
thool blijft volgend jaar keu-
|gsporen met de schatting.
fchoondijke
Voorbereiding
Risico's
Concurrentie
Brede opzet
Leerlingen aan de slag in een van de kassen van de Groene School.
kent alleen dat een in Goes te
vestigen AOC vermoedelijk
geen tijdelijke - zolang de vaste
oeververbinding over de Wes-
terschelde nog geen feit is - ne
venvestiging in Zeeuwsch-
Vlaanderen zal kunnen heb
ben.
De agrarische scholen en de
landbouworganisaties maken
zich zo sterk voor een zelfstan
dige AOC, omdat ze van me
ning zijn dat het eigen karak
ter van het zuidwestelijk
zeekleigebied dat rechtvaar
digt. Directeur H. Laros van de
RMAS in Goes: „Natuurlijk is
een dependance ook een oplos
sing. Maar ik vraag me af of je
daarmee wel recht kunt doen
aan de situatie die Zeeland,
West-Brabant en de Zuidhol
landse eilanden kenmerkt. We
zitten hier niet in een gebied
met uitsluitend akkerbouw.
We hebben hier ook een zeer
moderne fruitteelt, bloembol
lenteelt, groenteteelt en een
veehouderijsector, die welis
waar niet door hoge aantallen
wordt gekenmerkt, maar die in
kwalitatief opzicht een van de
beste van Nederland is. Die
omstandigheden moeten in de
opzet van een AOC terug te
vinden zijn. En dat kan nu een
maal het best wanneer je een
zelfstandig instituut bent."
De keuze van een vestigings
plaats voor een AOC in Zee
land heeft de gebruikelijke
schermutselingen opgeleverd.
In Goes zijn de plannen voor
een nieuw schoolgebouw voor
de RMAS - aan de Fruitlaan -
al in een vergevorderd sta
dium. Dit gebouw, waaraan
volgend jaar moet worden be
gonnen, kan worden uitge
breid tot een onderkomen
voor een AOC. Het gemeente
bestuur van Kapelle gaat
evenwel niet akkoord met de
vanzelfsprekendheid waar
mee voor Goes is gekozen. Ka
pelle vreest dat het vertrek
van de Groene School op den
duur voorzieningen zoals
sportaccommodaties en de bi
bliotheek in gevaar brengt en
het gemeentebestuur eist dan
ook dat het agrarisch onder
wijs in de gemeente op een of
andere manier gehandhaafd
blijft. Het college van burge
meester en wethouders kwam
daarom met een voor de hand
liggende redenering: als de
Groene School naar Goes kan
komen, dan kan de RMAS toch
net zo goed naar Kapelle ver
huizen. n om dit aanbod extra
aantrekkelijk te maken heeft
de gemeente een lage grond
prijs in het vooruitzicht ge
steld. Van de suggestie van het
gemeentebestuur het lager
agrarisch onderwijs binnen
het AOC in een nevenvesti
ging te Kapelle te huisvesten,
wil directeur J. Burger van de
Groene School niets weten.
„Waar de MAS zit, daar wil ik
ook zitten. Voor een LAT-rela-
tie wat dat betreft voel ik
niets. Ik begrijp best dat de ge
meente Kapelle bezorgd is om
de instandhouding van de
voorzieningen in de gemeente.
Maar voor mij tellen alleen de
onderwijskundige aspecten."
Tijdens de ZLM-manifestatie
op Neeltje Jans zorgt het agra
risch onderwijs voor een dui
delijk toekomstgerichte pre
sentatie. Het lager, middel
baar en hoger agrarisch on
derwijs in Zuidwest-Neder
land, de landbouwpraktijk-
scholen in Schoondijke (ak
kerbouw) en Horst (veehoude
rij) en het agrarisch
cursusonderwijs vullen geza
menlijk een paviljoen. Bij de
plannenmakerij daarvoor
heeft de vorming van Agrari
sche Onderwijs Centra ook
een belangrijke rol gespeeld.
Deze onderwijsvernieuwing
is verzinnebeeld in de Zee-
landbrug. Inderdaad, een brug
naar de toekomst.
„Bij een landbouwevenement
als de ZLM-manifestatie mag
het agrarisch onderwijs ge
woon niet ontbreken", vindt
Laros. „Het agrarisch onder
wijs is de basis van de land
bouw. Daarom hoort het on
derwijs naast het bedrijfsleven
en de voorlichting ook van de
partij te zijn." De al op de tot
standkoming van een AOC
vooruitlopende samenwerking
tussen de verschillende secto
ren van het agrarisch onder
wijs blijkt uit de manier waar
op het onderwijspaviljoen
wordt ingericht. Er zullen ver
schillende vakgebieden wor
den gepresenteerd, zoals ak
kerbouw en techniek, het ho
veniersvak, automatisering,
bloemsierkunst, veehouderij
en groente- en fruitteelt. Alle
onderwijsvormen dragen hun
steentje bij aan de informatie
verstrekking over deze takken,
zodat de bezoekers een inzicht
krijgen van de verschillende
niveaus waarop bijvoorbeeld
het lager, middelbaar en hoger
agrarisch onderwijs het vakge
bied akkerbouw benaderen.
grarisch
nderwijs
tot meer dan honderd stuks.
Om 19.00 uur begint een pres
tatieloop over afstanden tus
sen de twee en zeventien kilo
meter, georganiseerd door de
Goese atletiekvereniging
AV'56. Tussen 19.30 en 20.00
uur verzorgt de stichting Ko
ninklijke Zuid-Hollandsche
Maatschappij tot Redding van
Schipbreukelingen (ZHRM)
een reddingsoperatie. Met de
prijsuitreiking van de presta
tieloop om 20.45 uur eindigt de
eerste manifestatiedag. De
tentoonstelling zelf is geopend
vanaf 10.00 tot 19.30 uur.
Tijdens de tweede dag (vrijdag
24 juni) brengt Prins Claus om
10.00 uur een bezoek aan de
tentoonstelling, die tot 19.00
uur is geopend. Hij zal worden
opgewacht door onder andere
dr C. Boertien, commissaris
der koningin in Zeeland, bur
gemeester G. W. van Mont-
frans-Hartman van Veere,
ZLM-voorzitter Van der Maas
en algemeen secretaris mr J.
Oggel. De prins bezoekt enkele
stands en vanaf 11.30 uur vindt
er een gesprek plaats met ver
tegenwoordigers van organisa
ties in de zuidwestelijke land
bouw. Van 9.00 tot 14.50 zijn er
doorlopend keuringen van
melk- en vleesvee en een defile-
'show van diverse rassen, zoals
Limousin en Charolais. Om
14.50 uur vindt de huldiging
plaats van twee koeien die ie
der honderdduizend kilo melk
hebben geproduceerd. Tussen
door verzorgen de Nederlands
Kampioen Vendelzwaaien en
het OL Vrouwen-Gilde uit Aar-
le-Rixtel een demonstratie.
Om 15.00 uur begint het ringrij-
den in Zeeuwse klederdracht
op koudbloedpaarden, met
medewerking van de Zeeuwse
Ringrijders Vereniging. De in
ternationaal bekende kinder
dansgroep De Babbelaars uit
Heinkenszand treedt om
streeks 17.00 uur op. Om 17.30
uur begint de finale van het
ringrijden, een uur later ge
volgd door een optreden van
de brassband Ons Genoegen
uit Kamperland. Het avond
programma sluit af met een de
monstratie van de ZHRM.
De ZLM-tentoonstelling is op
de derde en tevens laatste dag
(zaterdag 25 juni) tot 18.00 uur
geopend. Tussen 9.00 en 12.30
uur vinden de paardenkeurin-
gen plaats. Om 12.40 uur be
gint een mengparade met
prijsuitreiking in de klasse B,
L, M en Z. Tien minuten later
begint het springen en de bar
rage van M-pony's. Tussen
13.00 en 1.35 uur zijn er achter
eenvolgens Welshpony's, Shet
landers, Haflingers en trek
paarden aangespannen voor
boerenwagens te aanschou
wen. Om 13.50 uur begint het
springen en de barrage van Z-
pony's. Een kwartier later
neemt het défilé een aanvang
met onder meer Haflo-araben.
Tussen 15.50 en 16.10 uur geeft
T. Hoeven uit het Gelderse
Hulshorst een opzienbarende
demonstratie van een 20-span
geiten voor een Gelderse boe
renwagen. Zijn optreden met
de geiten staat zelfs vermeld in
het Guiness Book of Records.
Om 16.10 uur zijn er 6-spannen
te zien van trekpaarden, Haf
lingers, Fjorden, Friezen, Shet
landers, Arabieren en Hack
neys. Rond 16.50 uur zijn de 4-,
8-, en 12-spannen nogmaals te
zien. De muziekvereniging
Luctor en Emergo uit Renesse
verzorgt om 17.05 uur een op
treden. Om 17.15 uur sluit
ZLM-voorzitter Van der Maas
de manifestatie officieel af. Wel
bestaat dan nog de gelegen
heid om deel te nemen aan de
openlucht-barbecue, muzikaal
omlijst door het dansorkest
The Orpheans.
Tijdens de manifestatie zelf
kunnen er op het negen hecta
re omvattende terrein, stands
worden bezichtigd van de
meest uiteenlopende organisa
ties. Nieuw is een afdeling novi
teiten, waar landbouwers laten
zien hoe zij met simpele uitvin
dingen hun bedrijf beter weten
te runnen.
asis van
andbouw
et programma van de
die op
24 en 25 juni wordt gehou-
n op Neeltje Jans biedt voor
wat wils. Voorafgaande
in de eerste manifestatiedag
eft het Brabant Orkest
ensdag 22 juni in de Grote
rk te Goes een Beethoven-
ncert. De aanvang is om
.00 uur.
gemeen voorzitter van de
h. c. van der Maas,
:emt donderdag 23 juni om
•00 uur de officiële opening
'or zijn rekening. Het Zeeuw-
Jachthoornkorps van de
ninklijke Nederlandse Ja
rs Vereniging verleent muzi-
'le medewerking tijdens het
I iscn van de vlaggen. Tussen
1 30 en 17.00 uur is er een defi-
van oude tractoren te zien.
meeste tractoren, waaron-
r een machine uit 1927, zijn
I eens de gehele duur van de
anifestatie op het terrein te
I "Zichtigen. De Vliegerclub
I 'Qden-Zeeland geeft een half
fcf'['ater een demonstratie met
■"tele en gekoppelde vliegers,
ie spanning bij agrarische
'scholen, landbouworgani
saties, de landbouwvoorlich-
Bng en andere instanties die
hp een of andere manier iets te
naken hebben met agrarisch
jnderwijs neemt toe. Het
mdbouwkundig onderwijs
taat voor ingrijpende veran-
eringen. Het lager en middel
aar agrarisch onderwijs, het
jerlingstelsel in de agrari-
che sector en het cursuson-
vijs zullen worden samen-
levoegd in een Agrarisch On-
lerwijs Centrum (AOC). De
leeuwse scholen en instellin-
|en die nu nog zelfstandig de-
vormen van agrarisch on
wijs verstrekken, hebben
jich met groot enthousiasme
beginsel al bereid ver-
llaard samen te gaan. De
Iraag is alleen: krijgt Zeeland
|en zelfstandig Agrarisch On
derwijs Centrum (AOC) of
loet het zuidwestelijk akker-
ouwgebied genoegen nemen
iet een dependance van een
rgens anders gevestigd cen-
•um. In de loop van volgend
lar vallen beslissingen over
e spreiding van de AOC's
ver Nederland. De te ver
achten leerlingenaantallen
uilen daarbij een belangrijke
paatstaf vormen. En daar zit
Zeeland nu net het knel-
|unt. Het aantal leerlingen in
let agrarisch onderwijs bin-
len de provincie is aan het te-
Vlopen.
Ifgelopen voorjaar presen-
eerde het provinciaal op-
öouworgaan Stichting Zee-
|nd een prognose van het aan-
leerlingen dat een Zeeuws
Be aangekondigde opheffing
jan de rijks middelbare agrari-
fhe school in Schoondijke per
augustus 1989 zal hoogst
waarschijnlijk geen gevolgen
lebben voor de vorming van
pn AOC. Aangenomen wordt
at jonge West-Zeeuws-Vla-
jiingen die een middelbare
parische opleiding willen
plgen de weg naar Goes wel
lillen weten te vinden. Trou-
Bens, nu al gaat bijna drie-
»art van de leerlingen uit
geeuwsch-Vlaanderen die
l-iddelbaar agrarisch onder
lijs volgen, naar de school in
loes. De opheffing van de
(MAS in Schoondijke bete-
Werken aan de kunstkoe op de Groene School in Kapelle. Ben Jansen
ZLM-manifestatie
toont vertrouwen
in toekomst
Het moet wel heel gek lopen
wil de ZLM-manifestatie
op 23,24 en 25 juni geen succes
worden. Alle ingrediënten
daarvoor zijn aanwezig:
verstrooiing én, zeker zo
belangrijk, de jongste
ontwikkelingen op het gebied
van de landbouwtechnologie.
Een toplocatie in de vorm van
het voormalige werkeiland
Neeltje Jans. Ruim
honderdentien stands, waar
boeren, burgers en buitenlui
hun waren en kennis
presenteren. Een levende have
van 270 stuks melk- en
vleesvee, tientallen geiten,
schapen en varkens, 350
paarden, waarvan honderd
trekpaarden, honderd
fjordenpaarden én 150 edele
viervoeters van diverse
stamboekrassen. Dit alles
manifesteert zich op een
manifestatie, uniek qua opzet
en uniek qua grootte.
Wat maakt de vijfjaarlijkse
manifestatie van de Zuidelijke
Landbouw Maatschappij zo
uniek? Of zijn die superlatieven
slechts een reclame-slogan.
„Nee", zegt algemeen secretaris
mr J. Oggel van de ZLM
vastberaden. „De ZLM is de
enige regionale
landbouworganisatie, die ook
een regionale manifestatie -
met daaromheen allerlei
tentoonstellingen - organiseert.
Want alle andere provinciale
manifestaties, worden niet door
één club georganiseerd.
Behalve de Noordbrabantse
Christelijke Boerenbond, die
zeer zwaar betrokken is bij de
landbouwmechanisatietentoon
stelling in Liempde. Maar ook
dat is een landelijk gebeuren,
net zoals de manifestaties in
Zuid-Laren en de RAI in
Amsterdam. Het houden van
een manifestatie, op
provinciaal niveau én in eigen
beheer, is echtheel bijzonder".
Het vele voorbereidende werk
dwong de ZLM in 1968 om de
grootscheepse manifestatie
voortaan nog maar eens in de
vijfjaar te houden. Vele
decennia eerder had de
boerenorganisatie weinig tot
geen bemoeienis met de
tentoonstelling. De ZLM
functioneerde meer als een
overkoepelende organisatie die
als een soort 'grote broer'
waakte over de negen kringen,
die beurtelings de expositie in
huis haalden. Pas in 1957 ging
de maatschappij zich weer
rechtstreeks bezighouden met
de organisatie. De deelnemers
werden namelijk steeds groter
in aantal. Het publiek eiste
meer en meer. Vanaf 1958 werd
de ZLM-manifestatie om de
twee jaar gehouden. In de opzet
veranderde niet echt veel; de
negen landbouwkringen bleven
de expo opzetten. Daar kwam
tien j aar later verandering in.
De manifestatie viel in 1968
samen met het 125-jarig
bestaan van de maatschappij.
Er werd groots uitgepakt. De
deelname van de 250
standhouders zorgden voor de
grootste manifestatie in haar
soort. In dat jaar bepaalde het
ZLM-bestuur eveneens dat de
landbouwtentoonstelling om de
vijfjaar werd gehouden.
Een beslissing, zo erkent Oggel,
die ook vandaag nog te
rechtvaardigen valt. De
immense voorbereidingen
maken het (helaas) onmogelijk
om elke twee jaar in Zeeland
alle nieuwtjes op
landbouwgebied te onthullen.
„De organisatie gaat steeds
zwaarder wegen. Vroeger werd
enorm veel werk door
vrijwilligers gedaan. De boeren
en hun zonen die er zeer nauw
bij betrokken waren zetten
alles in: zichzelf, hun
werkkracht en hun materiaal
om zo'n manifestatie van de
grond te tillen. De laatste keren
is dat er helemaal niet meer bij
De reden? De boeren hebben
geen tij d meer. Het meeste
werk moet worden ingehuurd of
komt neer op de schouders van
het ZLM-personeel en de
bestuurders. Dat betekent dat
er nogal wat op je afkomt".
„Daar komt nog bij dat de
mensen meer verwend worden.
Alle wereldwonderen kun je
tegenwoordig thuis vanuitje
luie stoel bekijken. Om de
manifestatie aantrekkelijk te
maken voor de mensen en je
leden, moetje zorgen dat de
opzet heel professioneel is.
Mensen zijn vreselijk verwend".
Om iedereen aan zijn trekken
te laten komen, begint de ZLM
al twee a drie jaar vantevoren
met de eerste voorbereidingen.
Voorafgaand aan de
daadwerkelijke plannen wordt
binnenshuis eerst de discussie
gevoerd of een manifestatie
nog wel nodig is. Twijfelt de
ZLM daarvele succesvolle
tentoonstellingen achter de
rugnog steeds aan? „Er zijn
best mensen", aldus Oggel,
„die zich afvragen of het nog
wel past in deze tijd. Je loopt
natuurlijk risico's, niet alleen
financiële maar ook of de
manifestatie nog wel voldoet
aan de eisen van het publiek.
Daar wordt in het bestuur echt
serieus over gepraat". Na die
eerste besluitvorming roept
het ZLM-bestuur een
manifestatiecommissie in het
leven die vergaande
bevoegdheden krijgt om een
aantal zaken te regelen.
Eén van de eerste punten waar
de commissie zich mee
bezighoudt is het zoeken naar
een locatie. Oggel noemt dat
'ontzettend belangrijk'. „De
locaties moeten aan een
heleboel eisen voldoen".
Waarom uiteindelijk Neeltje
Jans is uitverkoren om te
dienen als opvangcentrum voor
de te verwachten duizenden
bezoekers, heeft volgens hem te
maken met de enorme
uitstraling van het voormalige
werkeiland en de internationale
bekendheid van de pijlerdam.
„Iedereen kent Neeltj e J ans.
Het is natuurlijk heel
uitdagend om op een soort
wereldmonument de ZLM-
manifestatie te houden. We zijn
er best een beetje trots op,
want van alle plannen met
Neeltje Jans is de manifestatie
tot nu toe het enige dat echt
doorgaat, behalve uiteraard de
Delta-Expo".
Oggel is niet bang dat de
permanente Delta-Expo
concurrerend zal werken voor
'zijn' manifestatie. Sterker
nog, hij verwacht dat beide
tentoonstellingen elkaar zullen
versterken. „Er zijn nog steeds
een heleboel mensen die nog
niet op Neeltje Jans zijn
geweest en die nu zeggen: laten
we de ZLM-manifestatie eens
combineren met een bezoek
aan de Delta-Expo. We krijgen
ook aanvragen uit heel
Nederland van bevriende
organisaties die er het
jaarlijkse afdelingsuitstapje
van maken. Wij denken niet
dat beide tentoonstellingen
elkaar in de wielen rijden.
Niemand gaat een hele dag
naar de Delta-Expo".
Is de locatie eenmaal
vastgesteld, dan begint de
manifestatiecommissie met het
voorzichtig bedenken van het
programma. De ZLM probeert
in haar organisatie meestal de
Zeeuwse Dag van 't Paard te
integreren. „Daarvoor moetje
ook op tijd zijn, wantje moet
zorgen voor voorkeuringen en
selecties", vertelt Oggel. De
echte spanning breekt pas aan
op het moment dat de ZLM op
zoek gaat naar standhouders,
die moeten zorgen voor een fiks
deel van de inkomsten. Ook dit
jaar is dat weer gelukt. De
standplaatsen zijn zo goed als
uitverkocht. „Dat heeft precies
aan de verwachtingen
voldaan", zegt Oggel met
gepaste trots. „Een simpel
briefje is meestal voldoende om
mensen te krijgen. We zijn
tenslotte geen commerciële
organisatie".
De doelstellingen van de
manifestatie, de nieuwste
innovaties tonen en het nuttige
met het aangename verenigen
zijn nog steeds actueel. De
brede opzet van het
programma, met onder meer
volksdansen, demonstraties
van het redden van
schipbreukelingen, houdt
volgens Oggel niet in dat de
boer niet langer aan zijn
trekken komt. Neeltje Jans als
locatie heeft de organiserende
commissie min of meer
ingegeven dat er ook
anderssoortige evenementen
mogelijk zijn. De manifestatie
blijft evenwel opgezet voor de
ZLM-leden en hun gezinnen.
De belangstelling van andere
geïnteresseerden is mooi
meegenomen. „Voor niet-direct
betrokkenen zitten er ook hele
aardige dingen in".
De voorbereidingen voor de
manifestatie zijn niet zonder
slag of stoot verlopen. Zo
konden een demonstratie van
een sproeihelikopter en
vluchten van 'ultra light'-
vliegtuigjes geen doorgang
vinden, na protest van
milieugroeperingen die erop
wezen dat zich juist in juni (het
broedseizoen) veel jonge vogels
op het eiland bevinden. Als
alternatief zullen met een aan
een vlieger gekoppelde
fotocamera diverse luchtfoto's
worden gemaakt. Daarnaast
was het de bedoeling dat de
Vereniging ter bevordering der
Zeeuwse Visserijbelangen een
aantal stands voor haar
rekening zou nemen, maar daar
bleek weinig belangstelling
voor. Oggel hoopt wel dat een
mosselkotter acte de presence
zal geven om de relatie met
Neeltje Jans weer te geven.
Nieuw tijdens de ZLM-
manifestatie is een stand met
noviteiten, waar landbouwers
uit de praktijk naar voren
gekomen 'uitvindingen' laten
zien. „Probleem is dan weer",
betoogt Oggel, „dat we dan
boeren moesten zien te vinden
die zo'n dergelijke machine
hebben. Wij verwachten daar
erg veel van. Dat laat zien dat
men vertrouwen heeft in de
toekomst, ondermeer door
creatief te zijn".
Dat vertrouwen hebben in de
toekomst, ondanks de
heersende malaise, is ook één
van de redenen geweest voor
het ZLM-bestuur om toch weer
een manifestatie te houden. „In
wezen is de landbouw een
gezonde bedrijfstak, die 't best
wat moeilij k heeft, maar
vastbesloten is om er weer
bovenop te komen",
beargumenteert Oggel. „Het is
ook een taak van de ZLM om
het hoofd niet in de schoot te
leggen, maar om juist nu te
laten zien dat een
landbouworganisatie pal staat.
Voor mij is dat een extra
argument om er met nog meer
energie tegen aan te gaan. Je
moet laten zien, waarom je
trots bent op je bedrijf. We
moeten zeker niet wegkruipen.
En die neiging bestaat nog wel
eens..."
Ab van der Sluis
1
Drukte op Neeltje Jans. De ZLM rekent op een wisselwerking tussen de landbouwmanifestatie en de
Delta-Expo.
