Energiewereld
gelooft niet
in alternatieven
Ik wil nooit meer kaffermeid worden genoemd
PZC/ °P'n'e en achtergrond 4,
PERESTROJKA IN HET DAGELIJKS LEVEN
V
Plannen
Coöperaties
Vermoeiheid
Partijcongres
M
liie
Tsjernobyl
Alternatieven
Wettelijk
levensbeschouwing
Demonstratie
ZATERDAG 4 JUNI 1988
Michail Gorbatsjov gooide een
geweldige steen op de stagnatie
(Door onze correspondent
in Moskou
Alexander Münninghoff)
„Geachte kameraad secretaris-gene
raal! De dankbare bewoners van de
stad waar u onlangs op werkbezoek
was schrijven u. Weliswaar had u
maar drie dagen van tevoren aan onze
plaatselijke autoriteiten laten weten,
dat u eraan kwam. Maar zelfs in die
dagen hebben ze meer voor mekaar
gekregen voor onze stad dan in alle ja
ren van Sovjet-macht".
Zo begint de Sovjet-satiricus Mi
chail Zadornov zijn verzonnen
brief aan Gorbatsjov waar het Sov
jet-publiek zich kennelijk zo kostelijk
mee heeft geamuseerd, dat het
maandblad 'Teatr' onlangs tot inte
grale herplaatsing besloot. Het ver
haal komt neer op een eigentijdse va
riant op de befaamde Potjomkin-dor-
pen, waarmee Katharina de Grote
twee eeuwen geleden op een inspec
tiereis een rad voor ogen werd ge
toverd.
De huizen werden geschilderd, de stra
ten werden schoongemaakt en van as
falt voorzien, in de winkels kwamen
produkten waarvan de mensen dach
ten dat ze niet meer bestonden. Er
kwam een brug over de rivier, een
vliegveld en telefoonverbinding met
andere steden. Het standbeeld van
Mendelejev werd zodanig schoonge
maakt, dat men ontdekte dat het een
standbeeld van Lomonosov was.
De autoriteiten vergaderden drie da
gen om voor elk van hen een „persoon
lijke mening" samen te stellen van
Gorbatsjov is het immers bekend dat
hij op zijn rondreizen graag zulke per
soonlijke meningen wil horen, maar
deze werden wel eerst even ter goed
keuring aan de plaatselijke partijbon
zen voorgelegd. Enz.
Aan het slot laat Zadornov de bewo
ners over hun leiders aan Gorbatsjov
zeggen: „U hebt gezegd, dat ze zich
moeten hervormen, maar u hebt daar
bij geen termijn aangegeven. En dus
weten ze niet, wanneer ze aan u kun
nen melden dat ze zich eerder dan was
opgedragen hebben hervormd. Boven
dien zegt u steeds, dat we vooruit moe
ten, maar u vertelt niet welke richting
dat is. Onze leiders weten dat zelf niet.
U moet dat begrijpen"Over die auto
riteiten zegt Zadornov dan nog, dat
het talentloze luiwammessen zijn, die
de creatieve bewoners van de stad zo
danig verstikken, dat ook zij naar ver
loop van tijd niets meer tot stand bren
gen. En, o ja: na het vertrek van Gor
batsjov werden de winkels natuurlijk
weer leeggehaald en de verf op de hui
zen is alweer aan het afbladderen.
Dus, beste kameraad Gorbatsjov,
komt u over driejaar weer terug alsu-
blieft, of vertelt u onze leiders in elk ge
val dat u terugkomt.
Nogmaals, het betreft hier een satire.
Maar zoals bekend is de bedoeling
van dat genre om de werkelijkheid
extra scherp te portretteren. En he
laas moet worden gezegd, dat de
werkelijkheid in Perestrojka-land
nogal nauw bij het bovengeschetste
beeld aansluit.
Op papier is het duidelijk hoe de her
vormingsplannen van Gorbatsjov ge
realiseerd moeten worden. De Com
munistische Partij is in de loop der ja
ren van een gestaalde elite verworden
tot een vergaarbak van incompetente
baantjesjagers die menig bedrijf met
hun autoritaire optreden slechts scha
de berokkenen. Het plan is, dat de Par
tij haar totale machtspositie opgeeft
ten behoeve van het volk, dat dan weer
zelf de baas over de produktiemidde-
len zou moeten worden. De Partij zou
zich moeten beperken tot het bewaken
van de ideologie.
De tweede grote taak van Gorbatsjov
is het opruimen van de overheidsbu-
reaucratie. De papierwinkel is een ei
gen leven gaan leiden in dit land,
maakt de bevolking ongelukkig en
doodt elk initiatief.
Tenslotte het belangrijkste: de econo
mie moet gerationaliseerd worden.
Recente top en perestrojka lijken nauwelijks van invloed op het leven in de Sovjetunie. Deze oude vrouw in de straten
van Jaroslawl ging deze week rustig door met haar dagelijks werk: straatvegen.
houten huisjes op de markten van
Moskou te verkrijgen. De stad stroom
de vol met op vitamenen beluste bewo
ners uit de verre omstreken, waar al
sinds jaar en dag niets van groente
meer te krijgen is. Nu zijn die houten
huisjes leeg en is het weer slecht ge
steld met de groente in Moskou. Men
zegt dat Jeltsyn, de inmiddels in onge
nade gevallen hardloper van het Pere
strojka-team, de voorziening vorig
jaar had doorgedrukt. Maar nu is hij
afgezet als partijbaas van Moskou en
dus zijn de groenten ook verdwenen.
Een ander voorbeeld: suiker is nog
maar met moeite te krijgen in Moskou.
En in andere steden is dit basispro-
dukt zelfs al op de bon. Niemand weet
er het fijne van. Is er geen suiker meer?
Of heeft het tekort een kunstmatig ka
rakter, omdat suiker immers de grond
stof vormt voor de illegale zelfgestook-
te wodka, die door de tekorten in de
winkels nu weer zeer populair is? Er
gaan ook geruchten dat hier de sabo
teurs van de Perestrojka de schuldi
gen zijn, die Gorbatsjov onderuit wil
len halen. Opmerkelijke parallel: vlak
voor de val van Chroesjtsjov in 1964
was er ook bijna niets te krijgen, ter
wijl de eerste tijd onder opvolger
Brezjnev een plotselinge toevoer te
zien gaf.
De gewone man hoort die theorieën
gelaten aan. Uiteindelijk is het waar
om van de tekorten hem geheel worst
(ook al een schaars produkt). Hem in
teresseert vooral de vraag: betekent
die Perestrojka nu wel of niet een beter
leven? Het antwoord is vooralsnog:
nee.
Want ook het particulier initiatief,
zich uitend in coöperaties die,
werkend op winstbasis, levensmidde
len en gebruiksgoederen en diensten
aan de bevolking leveren, helpen hem
niet veel verder. Die coöperaties zijn
namelijk schreeuwend duur.
De Sovjet-publicist Sjmeljov zei on
langs, dat de bevolking nog anderhalf,
misschien twee jaar deze discrepantie
tussen Perestrojka-theorie en Sovjet
werkelijkheid kan verdragen. Daarna
is volgens hem het krediet van Gor
batsjov bij de mensen uitgeput. En
dan zou de reactie dus kunnen toe
slaan, volgens sommigen zelfs in de
vorm van een militaire putsch.
Een inktzwart scenario, waar noch de
Sovjetunie, noch de rest van de wereld
mee gebaat zou zijn. Maar hoe slaagt
Gorbatsjov erin om de chaos, de ach
terdocht, de onbeschaamde machts
wellust en de apathie die zich in tien
tallen jaren wanbeheer hebben opge
zameld en waarmee generaties zijn
grootgebracht, om te vormen tot een
positieve kracht?
Dat betekent, naast vervanging van
dictatoriale partijbazen in de fabriek-
leiding door eigentijdse managers en
het afschaffen van de bureaucratie ten
behoeve van korte bevelslij nen en
computers ook het motiveren van de
arbeidersmassa, die in 70 jaar Sovjet
macht cynisch en apathisch is gewor
den.
Het toestaan van particulier onderne
mersschap is een van de belangrijkste
middelen om de bevolking te stimule
ren. Andere middelen die Gorbatsjov
gebruikt zijn de veelgeroemde Glas
nost in de pers en de media (zich vooral
uitend in een steeds radicalere veroor
deling van alles wat met Stalin te ma
ken heeft), een herziening van het juri
dische stelsel, aandacht voor de ver
stikkende milieuproblemen, een tole
rante houding ten aanzien van de kerk
en een liberaal cultuurbeleid dat zelfs
onproletarische verschijnselen als
heavy metal toestaat.
De uitkomst van deze omvangrijke
cocktail moet een Sovjet-staat worden
met een gezonde economie die zijn vlij
tige onderdanen beloond met een keur
aan kwaliteitsprodukten waar men,
dankzij de tijdige terugkeer tot de Le
ninistische principes, niet voor in de rij
hoeft te staan.
Dat is de blauwdruk. Drie jaar gele
den, toen het voor het eerst duidelijk
werd welke kant Gorbatsjov uitwilde,
wreef de intelligentsija van de Sovjetu
nie zich de ogen uit. In het eerste Pere
strojka-jaar keek men elkaar veelbete
kenend aan als er weer een gewaagd
stuk in de krant of een rockgroep op
het podium was verschenen en zei dan:
„Laten we nu heel goed opletten, want
straks is het voorbij. Maar dan kunnen
we in elk geval later mooie herinnerin
gen aan die Perestrojka ophalen".
Er zijn nog twee jaren vol hervor
mingsfanfares gevolgd. Tegen veler
verwachting in zit Gorbatsjov nog
steeds in het zadel. Hoe vast moet blij
ken op de partij conferentie die eind
deze maand in Moskou begint, maar
hij heeft het roer voorlopig in handen.
Zijn tegenstanders in de Partij en de
bureaucratie (en niet te vergeten de
veiligheidsdienst en de militia) zinnen
wellicht op tegenmaatregelen, maar
tot een echte confrontatie is het nog
niet gekomen.
Toch zijn er steeds meer tekenen dat
het volk aan Perestrojka-moeheid be
gint te lijden. Men praat en praat er
over, maar in de praktijk komt er
maar weinig tot stand. Wezenlijke
veranderingen, in de zin van hervor
mingsprocessen die gestaag doorgaan
zonder dat Gorbatsjov en de zijne er
met hun neus bovenop hoeven te zit
ten, zijn er nauwelijks. Gorbatsjov
beseft dat zelf maar al te goed. De toon
van zijn toespraken wordt steeds
dringender en overal waar hij komt
knikt men ja en amen. Maar hij kan
niet overal tegelijk zijn. Vooral in de
provincie, en dat is eigenlijk het hele
land minus Moskou, staat de Pere
strojka nog op een laag pitje.
Maar ook in Moskou komt er, de enor
me verbale inspanningen van het
Kremlin in aanmerking genomen,
maar weinig van de grond. Men moet
harder werken zonder dat men meer
verdient, het nationale tijdverdrijf met
de wodkafles is praktisch onmogelijk
gemaakt door een algemeen als verne
derend ervaren drooglegging en de le
vensmiddelentoevoer is niet verbe
terd, integendeel. Een grapje dat dezer
dagen circuleert maakt de situatie
duidelijk. Twee honden komen elkaar
tegen. „Waar ga je heen?", vraagt de
ene. „Naar Perestrojka-land", zegt de
ander. „O", zegt de eerste, „daar kom
ik net vandaan. Daar maken ze je hon-
deriem wat korter en ze zetten j e etens
bak wat verder weg. Maar je mag blaf
fen zo hard en zoveel als je wilt".
De falende levensmiddelentoevoer is
het pijnlijkst voor de bevolking en on
dergraaft het vertrouwen in de Pere
strojka. Vorige zomer was erop eens
een overvloed aan groente in de kleine
Laatst stond ik in de lift met de werk
ster van ons flatgebouw, een oude half
blinde Tataarse vrouw waarmee ik een
goede verstandhouding heb opge
bouwd. Zij torste steunend een zak
met iets dat kennelijk zeer zwaar was
Het bleek een forse kei te zijn. „Wat ga
je daarmee doen, grootmoedertje?",
vroeg ik. „Ach zoontje", zei ze met een
glimlach, „daarmee ga ik naar de zes
tiende verdieping. Je zult wel gemerkt
hebben, dat onze vuilstortkoker weer
verstopt is. Nou, die steen laat ik van
boven naar beneden vallen. Soms
helpt het, soms niet".
Later, toen ik alweer achter mijn wes
terse computer zat, trof haar midde
leeuwse aanpak mij als symbolisch
voor wat er in dit land momenteel ge
beurt. Gorbatsjov heeft van bovenaf
een geweldige kei op de „Zastoj", de
stagnatie die in het land heeft postge
vat, laten vallen. Die kei is nu op weg
naar beneden. Straks, eind juni op de
partijconferentie, zal blijken of de rom
mel er mee zal worden opgeruimd of
dat de kei ergens halverwege blijft ste
ken. Soms helpt het, soms niet. Helaas
moet worden geconstateerd, dat in de
afgelopen zeventig jaar Sovjet-macht
er op deze wijze nog geen successen
zijn geboekt.
De kernenergiecentrale van Three Mile Island. Door een ongeluk in een vnm
de reactoren van deze centrale raakte destijds de discussie over een veilig
energievoorziening in een stroomversnelling.
UT
301
iet
Als
ziet
mai
Ser
Blij
(Van onze verslaggever
Eric Klaverstijn)
Kolenvergassing? Met opgetrok
ken wenkbrauwen, als had ie
mand gevraagd naar de economi
sche haalbaarheid van het vervoer
van aardgas per trekschuit, werden
vragen over dat onderwerp van een
van de Nederlandse vertegenwoor
digers van stroomproducenten en
distributiebedrijven deze week op
het congres van Unipède in Sorren
to aangehoord.
Want het is een illusie te geloven dat
de rol van kernenergie als brandstof
voor de produktie van elektricititeit
kan worden teruggedrongen. Inte
gendeel. Om te kunnen rekenen op
een betrouwbare, goedkope en mi
lieuvriendelijke stroomaanvoer zal
het aandeel van kernenergie bij de
elektriciteitsproduktie de komende
decennia moeten worden uitgebreid.
Alternatieve energiebronnen als
wind- en waterkracht of kolenver
gassing zijn misschien wel aardig en
het onderzoek naar de ontwikkeling
ervan best nuttig, maar we moeten
er toch niet te veel van verwachten.
Die boodschap werd deze week in al
le toonaarden verkondigd in Sorren
to, waar de Unipède - de Internatio
nale Unie van stroomproducenten
en distributiebedrijven - haar drie
jaarlijks congres hield. De Unipède
verenigt de electriciteitsindustrie
uit 35 landen, waarvan 24 Europese,
die samen goed zijn voor bijna veer
tig procent van de internationale
elektriciteitsvoorziening.
Meer dan 1100 vertegenwoordigers
van bij elkaar driehonderd elektrici-
teisbedrijven bogen zich over the
ma's als 'Elektricteit: sleutel tot de
kwaliteit van het leven'. Maar alle
bevlogen thema's ten spijt drukte de
discussie over, of liever gezegd de on
misbaarheid van kernenergie een
zwaar stempel op het congres. Dat
uitgerekend in gastland Italië de po
litieke discussie daarover zeer actu
eel is, zal daar zeker niet vreemd aan
zijn geweest. Daar werd het kern
energie-programma namelijk recen
telijk vooralsnog volledig stopgezet.
Het kan dan ook nauwelijks toeval
zijn dat uitgerekend de 83-jarige
kernenergie-geleerde en nobelprijs-
winnaar Emilio Segre door gastheer
ENEL, de Italiaanse Elektriciteits-
raad, was uitgenodigd de eerste con
gresdag te openen met een krachtig
pleidooi voor kernenergie.
'ora
2.5C
lië onmogelijk is om zo'n belangrij
ke energiebron op te geven. Natuur
lijk kijken we ook naar alternatie
ven, maar we zullen ons vooral con
centreren op de verbetering van di
veiligheid van kerncentrales".
Zijn Franse collega Jean Bergoug
noux stelde met de Spaanse elektri
citeitsbaas Torre vast dat in tegen
stelling tot het ongeluk in de Ameri
kaanse kerncentrale bij Three Mi
Island, Tjernobyl ons niets heeft ge
leerd: „Ontwerp van de centrale ei
de wijze van opereren waren zo ver
schillend. Het heeft dan ook geen en er
kele invloed op onze programma
gehad. Kernenergie blijft de beste
de meest effectieve, veiligste en mi
lieuvriendelijkste energiebron".
De gemiddelde houding van het pu
büek tegenover kernenergie was zes
maanden na Tjernobyl al weer op hel
niveau van voor de ramp, betoogd!
sir Philip Jones van de Britse Elek-
triciteitsraad. De Britse elektrici
teitsproducenten hebben inmiddeli
de toestemming voor de bouw var;
nog eens drie tot vier kerncentrales
voor 2000 op zak.
Enigszins meewarig werd Nils Holm
de vice-president van de Zweeds
staatsraad voor energie aangehoori
Tjernobyl had net als in landen
Frankrijk, West-Duitsland, Spanfj"
en Groot-Brittannië in zijn land geesgi
invloed gehad, maar wel om een hee^j
andere reden. De kernenergie-dissn(
cussie was daar al voor Tjernobyl irai
het voordeel van de tegenstander^
beslecht en tussen 1995 en 2020 woi' 1
den successievelijk alle twaalf keni]
centrales in Zweden gesloten.
"ijk
;oe
ine
oei
eed
ten
iet
ruil
JS-
acf
la(
vel
rail
un
rel(
ie
oe
iut
>m
iaa
roli
'00
er
iet
tne
P
an
)in
ar
a
in
nei
sta
tre
'Tjernobyl' heeft weliswaar de pu
blieke opinie geschokt, maar in de
meeste Europese landen 'gelukkig'
uiteindelijk weinig of geen invloed
gehad op de kernenergieprogram
ma's, was de - opgeluchte - conclusie
van een panel bestaande uit zes top
mensen van de elektriciteitsindus
trie uit de grote Europese landen.
Tjernobyl was in Italië dan welis
waar van grote invloed geweest, zo
betoogde de directeur-generaal Al
berto Negroni van de ENEL, „maar
we zijn ervan overtuigd dat het in
een geïndustrialiseerd land als Ita-
Zoals gezegcf, alternatieven vooijjg
kernenergie als kolenvergassin^jj
werden in Sorrento nauwelijks aliU.(
een serieus onderwerp van discusfgj
sie beschouwd. „Het lijkt wel leuk
maar het gaat niet zo snel als dt
mensen denken en politici hopei
Bovendien wordt de discussie ovei
kernenergie heus wel minder, zeker
als we goede, veilige centrales bou
wen en met wat meer openheid hel
publiek tegemoet treden", stelde d(
Westduitse elektriciteitsbaas Heim
Lichtenberg vast. „Technisch, maai
zeker economisch niet haalbaar o
grote schaal en op korte termijn'
aldus zijn Britse collega Philip Jo
nes, die het zou verbazen als er vooi
de eeuwwisseling meer dan wal
kleinschalige experimenten zullen
zijn voltooid.
De Nederlandse elektriciteitsbazei
zijn ervan overtuigd, dat zij sir Jonei
voor 2000 nog wel van zijn stoel kun
nen laten vallen, zo viel in Sorrenti
te beluisteren. Zij verwachten
begin jaren negentig het eerste
monstratie-project een feit zal zijn
„En vóór 2000 nemen we de eerst!
kolenvergassingseenheid van
megawatt in gebruik. Het is jammei
dat Nederland zo langzamerhand in
Europa wat dat betreft een geïsoleer
de positie inneemt. Het is hier nor
eens goed duidelijk geworden
het zoeken naar alternatieven voor
kernenergie elders niet echt leeft"
MM
lil
WC
Me
nei
vol
J9f
Ev
Be
ter
str
vie
act
nis
Dl
Fr
vo
sie
Ar
uil
sir
bo
De
Cc
va
Tc
tij
De
mi
lai
De zwarte Zuidafrikaanse vrouw
tegenover me aan de tafel praat
maar door. Het is of we elkaar al ja
ren kennen. Ineens word ik me be
wust dat ik het niet kan begrijpen.
Dat het onmogelijk is hier in Neder
land te begrijpen dat we nooit zo, op
dezelfde wijze, bij haar thuis in
Zuidafrika zouden kunnen praten.
Zo vrij en ongedwongen. Als ik haar
dat voorleg zegt ze dat zij dat zeil
ook moeilijk vindt. In Zuidafrika
had ze het nooit voor mogelijk ge
houden ooit echt een vertrouwelijke
vriendschap met een witte vrouw te
kunnen sluiten. Het zou onmogelijk
zijn haar Nederlandse vriendin bij
haar thuis te laten logeren. Het sys
teem van apartheid maakt menselij
ke verhoudingen door en door ziek.
Het is een systeem waarbij de macht
van een minderheid gehandhaafd
wordt door discriminatie en onder
drukking van de meerderheid.
Toch is apartheid minder ver weg
dan we denken. Hier aan tafel in ons
gesprek lijkt het verschil tussen
zwarte en witte mensen even weg te
vallen. Maar ook hier in Nederland
ervaart ze de vooroordelen tegenover
zwarte mensen. Achterdocht, gebrek
aan vertrouwen in haar kennis en
kunde, het steeds weer eerst gezien
worden als zwarte vrouw en dan pas
als persoon. „Discriminatie in Zuid
afrika gebeurt openlijk, maar de slui
pende manier waarop hier vooroor
delen op me afkomen is vaak bijna
nog kwetsender".
Zuidafrika is het enige land ter we
reld waar racisme is vastgelegd in
de grondwet. Het regime heeft in de
loop van de jaren wetten en praktij
ken ontwikkeld om zwarte vrouwen
en mannen systematisch te discrimi
neren en te onderdrukken. Hoe don
kerder de huidskleur, des te minder
rechten. Afrikaanse vrouwen staan
helemaal op de onderste tree van de
apartheidsladder.
In Zuidafrika wonen ongeveer 31,5
miljoen mensen onder wie bijna 27
miljoen zwarten (Afrikanen, kleurlin
gen en mensen uit Azië). De overheid
heeft vastgelegd waar mensen mo
gen leven, wonen en werken. 13,7 pro
cent van het land is als 'thuislanden'
toegewezen aan de zwarte bevolking.
Buiten de thuislanden zijn speciale
werkvergunningen voor zwarten no
dig. Apartheid treft zwarte vrouwen
het meest.
Hoewel zwarte vrouwen vaak de eni
ge kostwinner zijn binnen hun gezin
zijn hun lonen gemiddeld procent
van wat witte vrouwen en 50 procent
van wat zwarte mannen verdienen.
Vrouwen op het platteland of werk
zaam als dienstbode in de steden zijn
er het slechtst aan toe. Voor hen be
staan er nauwelijks sociale voorzie
ningen, de werktijden zijn lang en de
arbeidsomstandigheden vaak ondra
gelijk.
Als dienstbodes verzorgen ze veelal
het huishouden en de kinderen van
een blanke familie, terwijl ze geschei
den moeten leven van hun eigen kin
deren, die in een thuisland (bij oma of
tante) of in een van de townships
(voorsteden) moesten achterblijven.
Vrouwen spelen al jaren lang een be
langrijke rol in het verzet tegen
toch al zo beperkte vrijheid van vrou
wen steeds meer aan banden legde.
Hoewel hun organisaties steeds op
nieuw verboden werden, richtten de
vrouwen steeds weer nieuwe organi
saties op. Er bestaan naast vak-
bondsgroepen en kerkelijke groepen
tal van zelfhulpgroepen die de moge
lijkheid aan vrouwen bieden om een
inkomen te verwerven door middel
van naaien, weven en dergelijke.
Daarnaast zijn alfabetisatie en on
derwijs belangrijke aandachtspunte
n/om de kracht van vrouwen te ver
groten.
Vanuit de zelfhulpgroepen is door
vertegenwoordigers van zo'n 50.000
vrouwen een zwarte consumenten
bond opgericht. Door middel van
consumentenboycotacties wordt ge-
apartheid. Zo trokken bijvoorbeeld
op 9 augustus 1956 20.000 Afrikaanse
vrouwen in Pretoria de straat op als
protest tegen de pasjeswet, die de
tracht het systeem van apartheid
aan te pakken. Ook huurboycotac-
ties worden grotendeels door vrou
wen gedragen.
Als onderdeel van een grotere cam
pagne tegen apartheid in Nederland
wordt dit voorjaar een steuncam-
pagne gehouden voor Zuidafrikaan
se vrouwenorganisaties. Eén van de
organisaties waarvoor aandacht
wordt gevraagd is SADWU, de Zuid
afrikaanse Dienstbodenbond (South
African Domestic Workers Union).
De SADWU is in 1986 opgericht door
een aantal dienstbodenorganisaties
en is op haar beurt aangesloten bij
een overkoepelende federatie.
De dienstbodenbond maakt zich
sterk voor een minimumloon van
150,- tot 200,- per maand, vergoe
ding van reiskosten, een 6-daagse
werkweek en 8-urige werkdag, geen
ontslag bij ziekte en zwangerschap,
geen kinderarbeid, vaste regels voor
vrije dagen en vakantie en een opzeg
termijn van een maand.
De presidente van de SADWU, Violet
Mothlasedi en penningmeester Mirt-
Ie Witbooi brachten onlangs een be
zoek aan Nederland en enkele andere
Europese landen, mn de hoop hier
steun te vinden voor hun strijd. Hoe
wel hun verslagen schokkend zijn
stralen ze een bemoedigende kracht
uit. Schrijnende verhalen van dienst
bodes die niets hebben, die zomaar
ontslagen kunnen worden of die mis
bruikt worden. Een vrouw die een
feestmaaltijd voor mevrouw moet be
reiden en daarvoor de begrafenis van
haar echtgenoot moet verzetten. Een
dienstbode die de bond vraagt om
zich in te zetten voor dekens of voor
een tafel om een bord op te kunnen
zetten als ze eet. De regering heeft
kortgeleden maatregelen genomen
om SADWU tot zwijgen te brengen
maar „beperkingen en banning-or-
ders zullen onze kracht alleen maar
doen toenemen", zegt Violet Mothla
sedi.
Het Komitee Zuidelijk Afrika, in sa
menwerking met de Anti-Apart
heidsbeweging Nederland, heeft dit
voorjaar een campagne georgani
seerd ter ondersteuning van organi
satie van Zuidafrikaanse vrouwen,
jongeren, vakbonden en verzetsme-
dia. Het Handvest voor de Vrijheid,
waarin grondslagen voor een toe
komstig vrij, democratisch, niet-ra-
cistisch Zuidafrika zijn neergelegd
verbindt de organisaties. Naast gel
dinzamelingsacties vormt een de
monstratie op 11 juni a.s. in Amster
dam het hoogtepunt van deze cam
pagne tegen de apartheid. Vakbon
den, kerken en een aantal politieke
partijen hebben hun steun aan de
landelijke manifestatie toegezegd.
Het gaat om steun aan de strijd van
mensen die apartheid dagelijks on
dervinden in een systeem dat hen
permanent een menswaardig be
staan onthoudt.
Als we hier in Nederland zeggen dat
het misschien wel mee zal vallen, dat
die zwarte bevolking misschien niet
anders gewend is of als we zeggen dat
het hun probleem is en niet het onze,
dan nemen we de ervaring en de ver
halen ook van zwarte mensen in Ne-
lerland niet serieus. Dan blijven we
de ander voor kaffer uitmaken.
Violet Mothlasedi: „Ik wil in ieder ge
val nooit meer kaffermeid worden ge
noemd. Dat haat ik".