almanak
Weer prijs PZC voor kleurendruk
Vorig jaar acht
storingen in
kerncentrale
\n pensionaatsgebouw
als er tóch wat fout
zullen we moeten schoffelen...
Werkloosheid Zeeland iets
hoger dan jaar geleden
BIOTECHNOLOGIE
kHUeA^e^v
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZEEUWSE
Meldingssysteem
IN APRIL SEIZOEN
TWEE INTERNATIONAAL GEMELD
PAGINA 13
DONDERDAG 26 MEI 1988
>LUIS - Door een uitslaande brand is woensdagmorgen de zuidelijke vleugel van het oude
jensionaatsgebouw aan de Aernoutseweg in Sluis vrijwel volledig verwoest. In de vleugel
yas graanhandel De Feijter gevestigd. De brand is waarschijnlijk dinsdagavond al begonnen
n de droogmolen van de graanhandel. De brandweerkorpsen van Sluis, Aardenbrug, Oostburg
n Knokke-Heist werden ingezet om de brand te bestrijden. De brandweer van Terneuzen
verleende assistentie met een hoogwerker.
JACKS, BLAZERS
Klappen
ZEELAND
Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - In de kerncentrales in
Borssele en Dodewaard deden zich
vorig jaar respectievelijk acht en vijf
tien storingen voor. Twee van de acht
storingen in Borssele hadden een zo
danige omvang, dat het nodig was ze
bij internationale organisaties te
melden. De aard van de mankemen
ten in Dodewaard gaf hiertoe geen
aanleiding.
Dit blijkt uit de jaarlijkse rapportage
over het functioneren van kerncentra
les, die staatssecretaris De Graaf (so
ciale zaken) naar de Tweede Kamer
heeft gestuurd. Geen van de 23 storin
gen gaf volgens de bewindsman aan
leiding tot bijzondere veiligheids
maatregelen. Ook hadden de storin
gen vorig jaar geen nadelige gevolgen
voor de omgeving. Het reactorbeveili
gingssysteem van de twee kerncentra
les functioneerde in alle gevallen goed,
aldus het jaaroverzicht.
De internationaal gemelde manke
menten in Borssele traden in oktober
en november op. De eerste storing was
het gevolg van een aardsluiting in de
machinetransformator. Daarop viel de
turbine uit waardoor tevens de eigen
bedrijfstransformator buiten bedrijf
werd gesteld. Overschakelen op voe
ding uit het openbare net lukte niet,
waardoor de noodstroomvoorziening
in werking trad. Dit ging gepaard met
een reactorsnelafschakeling.
De tweede storing betrof het uitvallen
van de turbine tijdens de beproeving
van de overtoerenbeveiliging.
In 1987 is voor de Nederlandse kern
centrales een herzien meldingssys
teem voor storingen van kracht gewor
den, dat gebaseerd is op ervaringen bij
het Internationaal Atoomagentschap
(IAEA) in Wenen. De al bestaande ver
plichting om bijzondere gebeurtenis
sen rond de veiligheid van kerncentra
les tijdig aan de overheid door te geven
is hiermee nader gestructureerd. De
instantie waaraan gerapporteerd
wordt is de Kernfysische dienst van
het ministerie van sociale zaken en
werkgelegenheid, die het veiligheids-
toezicht op de centrales uitoefent.
Uit de rapportage blijkt dat Borssele
en Dodewaard respectievelijk 75 en
85 procent van de tijd beschikbaar
waren voor stroomproduktie. Het la
gere percentage in Borssele was te
wijten aan de verlengde stop van de
centrale wegens splijtstofwisseling
in '87. Er moesten toen werkzaamhe
den worden verricht die voortvloei
den uit de aanbevelingen van het
OSAR-team van het IAEA. Naar aan
leiding van de reactorramp in Tsjer-
nobyl kreeg dit team opdracht om de
kerncentrale te inspecteren. Later ge
beurde dat ook in Dodewaard.
MIDDELBURG De Zeeuwse werk
loosheidscijfers - wat hoger dan een
jaar geleden- lopen in de pas met de
seizoensinvloeden. Zoals gebruike
lijk nam de werkloosheid af in april:
van 10,3 naar 9,9 procent van de be
roepsbevolking. Maar een jaar gele
den was de werkloosheid lager: 9,2
procent.
Dat meldt het maandbericht van het
districtsbureau voor de arbeidsvoor-'
ziening in Zeeland. De Zeeuwse cijfers
vertonen nog steeds een veel gunstiger
beeld dan de landelijke gegevens.
Maar het verschil is wat kleiner dan
een jaar geleden. In april liep Neder
land opnieuw wat in op Zeeland: lan
delijk daalde de werkloosheid van 14,1
naar 13,6 procent.
Er staan nu in Zeeland 10.790 werklo
zen bij de arbeidsbureaus ingeschre
ven, 757 méér dan een jaar geleden.
Uitzonderingen in positieve zin zijn de
rayons Hulst en Oostburg. Daar zijn
nu minder mensen werkloos dan een
jaar geleden. Deze rayons hebben nu
het laagste werkloosheidspercentage:
respectievelijk 8 en 6,7 procent van de
(Slot zie pagina 17 kolom 7)
olgens de Sluisse brandweercom
mandante. de Craene onstond er dins-
agavond al brand in de droogmolen.
>e molen werd na lange tijd onge-
ruikt te zijn geweest weer opgestart,
let stof en vuil in de molen moet daar-
ij brand hebben gevat. Medewerkers
an De Feijter hebben de brand met
oederblussers geblust,
och waren ze niet zeker dat de brand
efïnitief uit was, zo vertelde De Crae-
e verder. De zoon van eigenaar De
Feijter bleef daarom overnachten in
het gebouw. Woensdagmorgen ging hij
Sluis in om wat boodschappen te ha
len. Bij terugkomst om 8.45 uur bleek
de brand weer opgelaaid te zijn. Hij
waarschuwde onmiddellijk de brand
weer. „Maar toen wij kwamen sloegen
de vlammen al uit het dak", aldus De
Craene, die het onbegrijpelijk vindt
dat de brandweer niet eerder is ge
waarschuwd.
De brandweerkorpsen, met in totaal
vijftig mensen, konden voorkomen dat
de brand zich uitbreidde naar een an
der deel van het pensionaatsgebouw
dat ook door De Feijter wordt ge-
Slot zie pagina 17 kolom 7)
Hans Hoek, P. C. van der Kuijl, Hans Mulder, Leen van der Maas, Jeroen Bonarius, Rob Snelders en Stanley Elskamp (v.l.n.r.) bekijken de bekroonde
kleurendruk.
2 brandweer had tot twaalf uur nodig om de brand, die vermoedelijk al dinsdagavond was uitgebroken, onder controle
e krijgen.
rand verwoest
raanhandel Sluis
set-rotatiepers staat met de tekst:
succes met 'Run for the Money'. Ko
dak heeft die benaming gegeven aan
de wedstrijd.
De deelnemers moesten negen ex
emplaren insturen, verspreid over de
gehele oplage. De inzendingen zijn
dinsdag beoordeeld door een jury,
bestaande uit vertegenwoordigers
van de verschillende dag- en week
bladen. Een jurylid mocht alleen
geen punten geven voor het eigen
'werkstuk'. Het doel van de wed
strijd is aan de ene kant de kleuren
druk in kranten te verbeteren. Van
der Kuijl constateerde dat die steeds
beter wordt. De drukkers krijgen in
Nederland meer en meer ervaring
met dat fenomeen. Het commercieel
belang speelt een grote rol in 'Run
for the money'. De adverteerders en
andere opdrachtgevers houden er re
kening mee. Zij hechten, merkte de
PZC-bedrijfsleider op, veel waarde
aan een drukkerij die hoogwaardig
werk aflevert.
Uitslag eerste vijf: 1 Nieuwe Apel-
doornse Courant in Apeldoorn 713,5
punten, 2 Provinciale Zeeuwse Cou
rant in Vlissingen 628,3 Barneveldse
Courant in Barneveld 610,5. 4 De
Stem in Breda 595, 5 De Limburger
in Maastricht 594.
Advertentie
•j-,- MODEHUIS
Lange Kerkstraat 46, Goes
Twee jaar was het mannetje
zojuist geworden, kleine Peter
tje uit dat modale Hulster huis
gezin. Maar qua onderne
mingslust telde hij al wel voor
tien. De dag tevoren nog was
hij in een onbewaakt moment
een ladder opgeklommen,
waardoor zijn brutale kopje
plotseling éénhoog voor het
huiskamerraam van de boven
woning verscheen.
Maar nu dan stond hij vrolijk
met een lepel zwaaiend in het
midden van de woonkamer.
Met op de vensterbank een
kom tomatensoep waarvan hij
de inhoud al voor een belang
rijk deel over het meubilair
had verspreid. Pa kwam net te
rug uit de keuken, zijn handen
nog wat vettig van een nat stuk
zeep waarmee het ventje de
zwartleren bank had afge-
boend.
Peter hou op", schreeuwde hij
zijn zoontje toe dat begrijpend
naar hem knikte, maar vervol
gens onverstoorbaar een deel
van de encyclopedie uit de boe
kenkast rukte en het met enige
verbetenheid op de vloermat
smeet.
Pa greep het mannetje even bij
zijn armpje, zette hem voor
zich en sprak met zoveel moge
lijk dreiging in zijn stem: „Moet
ik je soms klappen geven?".
Een onderdeel van een secon
de bleef Petertje heel erg stil.
Toen kwam er een glinstering
in zijn oogjes. Jaaaah, kraaide
hij met een gulle lach op het ge
zichtje. Opgetogen bracht het
ventje zijn handjes omhoog,
keek pa met aanstekelijk en
thousiasme aan en begon ener
giek te applaudiseren.
RILLAND - De voortdurende speur
tocht naar nieuwe mogelijkheden in
de plantenveredeling en de nood
zaak gelijke tred te houden met on
dernemingen in dezelfde branche
zijn voor het koninklijk kweekbe-
drijf en zaadhandel D. J. van der Ha
ve reden geweest een eigen biotech-
nologisch laboratorium te openen.
Minister ir G. J. M. Braks en een
groot gezelschap genodigden heb
ben zich er woensdag persoonlijk
van kunnen overtuigen dat het
kweekbedrijf in de Fredericapolder
bij Rilland voldoende is toegerust
om met biotechnologie nieuwe spo
ren in de plantenveredeling te ver
kennen.
Het duurt tien tot twintig jaar en
vergt tienduizenden experimenten
op proefvelden voordat nieuwe ras
sen suikerbieten, graan, grassen,
mais, zonnebloemen, uien en kool
zaad beschikbaar zijn voor de boer.
Dat betekent dat plantenverede-
laars minstens tien jaar vooruit moe
ten kijken om de ontwikkelingen in
de landbouw en daarmee de wensen
van de agrarische ondernemers te
voorspellen. „En dat is heel erg moei
lijk", verzekert dr ir A. M. M. de Laat,
hoofd biotechnologie bij Van der Ha
ve. „Iedere verkorting van die tijd is
meegenomen. De biotechnologie
biedt daar de mogelijkheden voor.
En natuurlijk kunnen rassen worden
verbeterd met behulp van biotech
nologie."
Verbetering van rassen. Zitten
we daar in deze tijd van over-
produktie nog wel op te wach
ten?
Celbioloog en plantenfysioloog De
Laat (32): „Ik denk het wel. Betere
rassen met een hogere opbrengst per
hectare verlagen de kostprijs voor de
boer. Dat hoeft niet persé tot gevolg
te hebben dat er dan ook meer wordt
geproduceerd. Door de hogere op
brengst per hectare kan een deel van
de grond voor andere doeleinden
worden gebruikt. Denk maar aan
bos of aan recreatie. Maar verbete
ring van rassen houdt ook in de erfe
lijke eigenschapen van een plant zo
danig veranderen dat hij minder ge
voelig is voor plagen en ziekten.
Noem het maar genetische gewasbe
scherming. Een deel van de gewasbe
scherming met chemische produk-
ten kan worden vervangen door
planten bijvoorbeeld giftig of onver
teerbaar te maken voor insecten die
Achttien dag- en weekbladen namen
aan de wedstrijd van Kodak Neder
land bv deel. Zij drukten alle de plaat
van een Koreaanse tijger af met de
vijf ringen die het symbool van de
Olympische spelen vormen. In de
PZC verscheen de kleuren-afbeel-
ding in de uitgave van zaterdag 2
april. „Een al te niet gemakkelijke
opdracht", aldus Van der Kuijl,
„maar dankzij een grote inzet van de
dag- en nachtploeg van de drukkerij
is het ons gelukt te scoren". De per
sen zijn door de dagploeg extra goed
schoongemaakt. De mensen uit de
dagploeg hingen bovendien een
groot spandoek in de hal waar de off-
„We kunnen rassen ontwikkelen die
beter zijn afgestemd op industriële
verwerking. In oliehoudende gewas
sen valt te denken aan rassen die de
eigenschap hebben dat ze bepaalde
soorten vetzuren produceren. Zo kan
het ene ras geschikt zijn om er grond
stoffen voor de margarine-industrie
uit te halen; andere leveren olie op
die als brandstof voor motoren of als
smeerolie te gebruiken is. En bij
graan zou je kenmerken als gluten-
gehalte - van belang voor de bak-
waardigheid - en het gehalte aan zet
meel - om er alcohol van te maken -
kunnen versterken. Via biotechnolo
gie in de plantenteelt is ook iets te
doen aan de mestproblematiek.
Mais bestaat bijvoorbeeld voor on
geveer dertig procent uit onverteer
bare stoffen. Die verlaten de koe dus
in de vorm van mest. Wanneer je zo
danig aan maisplanten sleutelt dat
het percentage verteerbare stoffen
groter wordt, dan ontstaat minder
mest. En een veehouder hoeft min
der mais te voeren."
Heeft Van der Have nu al die
kennis zelf in huis?
„Gedeeltelijk. Bij de opzet van dit
biotechnologisch laboratorium is er
van uitgegaan dat we het celbiologi-
sche deel van het werk - zeg maar het
opkweken van een complete plant
uit één cel - geheel zelf hier willen uit
voeren. De moleculaire biologie, dat
wil zeggen onderzoek naar de erfelij
ke codes die we graag in onze rassen
willen inbouwen, zullen we aan ge
specialiseerde bedrijven en institu
ten overlaten. Maar het overbrengen
van zo'n code in een cel, dat doet we
dan weer hier."
Hoe groot is de kans dat in fle
polders bij Rilland ineens ge
wassen zullen opduiken met tot
dan toe onbekende eigenschap
pen?
„Vrijwel nihil. De eisen waaraan een
biotechnologisch laboratorium
moet voldoen, zijn streng en ieder
stap in de ontwikkeling van een
langs micro-biologische weg van
nieuwe kenmerken voorziene plant
dient te worden aangekondigd bij
een landelijke commissie. Natuurlijk
is de zorg om ecologische beïnvloe
ding door biotechnologische activi
teiten terecht. Maar een plant heeft
de in dit opzicht mooi eigenschap
dat hij geen pootjes heeft. Zomaar
weglopen is er niet bij. En stel nu
eens dat er toch wat fout gaat, dat er
hier in de omgeving planten verschij
nen, die zoveel resistentie inge
bouwd hebben gekregen dat ze op
geen enkele manier kapot te spuiten
zijn. Nou, dan zullen we moeten
schoffelen..."
Ben Jansen
een plaag kunnen vormen. Schim
melinfecties en virusziekten zijn op
zelfde manier te bestrijden."
Dus de bestrijdingsmiddelen de
wereld uit.
„Gedeeltelijk. We kennen op dit mo
ment al onkruidbestrijdingsmidde
len die zeer effectief zijn en boven
dien heel snel afbreken, zodat ze
geen schade aan het milieu opleve
ren. Maar er zit één nadeel aan. Ze
tasten ook het gewas aan waarin ze
worden gebruikt. Hoog op onze prio
riteitenlijst staat bijvoorbeeld de
ontwikkeling van suikerbietenras
sen die bestand zijn tegen dergelijke
middelen. Het zaad voor zulke ras
sen zal natuurlijk wel wat duurder
zijn, maar gewasbeschermingsmid
delen zijn ook niet goedkoop. Een
boer geeft vier keer zoveel geld uit
aan onkruidbestrijdingsmiddelen
dan aan zaad. Dat spreekt ons als
zaadhandel natuurlijk aan.
Wat kan biotechnologie in de Ur ir A. A. M. de Laat: „Via de biotechnologie is ook iets te doen aan de
plantenveredeling nog meer? mestproblematiek".
VLISSINGEN De Provinciale
Zeeuwse Courant heeft voor de
tweede achtereenvolgende keer de
tweede prijs in de landelijke wed
strijd voor kleurendruk in dag- en
weekbladen gewonnen. „We hebben
onze toppositie kunnen handha
ven", zei bedrijfsleider P. C. van der
Kuijl woensdagmiddag in de PZC-
drukfabriek aan de Oostsouburgse
Weg in Vlissingen. „Jammer genoeg
zijn wij niet eerste geworden". Dat
was, evenals vorig jaar, weggelegd
voor het Wegener-concern in Apel
doorn. Dat bedrijf haalde de eerste
prijs binnen met de Nieuwe Apel-
doornse Courant.
