ffléjFÉe dè
Betsy beter wendbaar
maanden wegens
poging tot doodslag
Vijf
Mensen denken vaak dat we
hier maar wat zitten te breien
9?
Zeehondenjacht
GRUWELDADEN IN
ZEEUWSE WATEREN
w
PZC/ provincie
jEBIED sluis-oostburg
Positief
Bijeenkomst NCVB
over natuurfonds
Zeeuwse musea
vieren nationaal
museumweekend
BIJL DOOR RUIT GEGOOID
DAGVERBLIJF ZET DEUREN OPEN
Bedrijfsmatig
D,
HOORT*
ZIETif
1-5
SCHIP VAN 'DE ZEEUWSE STROMEN'
VOENSDAG 30 MAART 1988
erkaveling gevaar voor
blanten- en dierenwereld
MIDDELBURG - Uitvoering van een puur op de landbouw gerichte ruilverkaveling in het
lebied Sluis-Oostburg gaat ten koste van de planten- en dierenwereld. Bepaalde soorten van
hora en fauna verdwijnen. Er komen weliswaar andere soorten voor terug, maar dan gaat het
lm algemeen voorkomende planten en dieren, in plaats van bijzondere soorten. Ook kunnen de
voonomstandigheden' van de in Nederland uiterst zeldzame boomkikker (die alleen in
IZeeuwsch-Vlaanderen wordt aangetroffen), door het op de schop nemen van het gebied ernstig
ivorden ontregeld. Meer algemeen bezien, is door de ruilverkaveling sprake van 'een zeker
lerlies aan bestaande karakteristieke verkavelingskenmerken van het landschap'.
bit blijkt uit een advies van de Provin
ce Planologische Commissie (PPC)
tan gedeputeerde staten van Zeeland,
flamens de PPC beklemtonen voorzit-
dr C. Boertien (ook commissaris
Jan de koningin) en secretaris ir R. M.
Adriaansens (ook directeur van de
Jilanologische dienst) dat bescher
mende maatregelen noodzakelijk zijn.
Rvij hechten groot belang aan over
boeken ten behoeve van het behoud
[an het biotoop van onder meer de
boomkikker en ter gedeeltelijke com
pensatie van verloren gegane natuur
gebieden". aldus Boertien en Adriaan
sens. Ze achten het wenselijk dat bij
toedeling van gronden in het verkave-
lingsblok 'een hoge prioriteit' wordt
toegekend aan de natuurwaarden.
De PPC ziet in het uitvoeren van een
ruilverkaveling Sluis-Oostburg ook
positieve effecten, waardoor de ver
loedering van het landschap nog mee-
Een hydraulische kraan plaatst de nieuwe mast op de Betsy.
ZIERIKZEE - In de haven van Zierikzee is dinsdagmiddag een nieuwe
mast geplaatst op de kotter Betsy van de zeilvloot 'de Zeeuwse Stromen'.
Een hydraulische kraan van de firma Hanse uit Sirjansland hees de 14
meter lange mast van de kade en liet hem voorzichting in de mastkoker
zakken.
Eigenaar John van Dalsen heeft de lange mast zelf gemaakt uit een blok
hout in de loods van de Zeeuwse Stromen aan de Scheepstimmerdijk. De
Betsy is in 1913 gebouwd als zeilende postboot en doet nu dienst als char
terschip voor dag- of weektochten op de Zeeuwse wateren. De oude mast
was slechts tien meter hoog en het schip voer met 120 vierkante meter zeil.
De Betsy heeft nogal veel diepgang en was om te zeilen geen makkelijk
schip. De oude mast wordt nu als bezaan op het achterdek gebruikt en
samen met de nieuwe grote mast kan het schip nu varen met 165 vierkante
meter zeil. Hierdoor wordt de oude kotter sneller en beter wendbaar.
valt. „Er ontstaat een verbetering van
de herkenbaarheid van het polder
landschap, doordat met nieuwe en
aanvullende beplantingen het oude
dijkenpatroon op essentiële plaat
sen meer geaccentueerd wordt". Als
geheel kan de PPC wel akkoord gaan
met het idee van de ruilverkaveling,
dat wordt aangemerkt als een 'in het
bijzonder voor de landbouw belang
rijk verbeteringsplan'. De commissie
vindt de opzet passen in de uitgangs
punten van het (ontwerp)streekplan
Zeeland.
Voor een ruilverkaveling Sluis-Oost-
RENESSE - De Nederlandse Christen
Vrouwenbond (NCVB) Zeeland houdt
dinsdag in 'De Zeeuwse Stromen' te
Renesse een avond over het Wereld
Natuur Fonds (WNF). De aanvang is
om 20.00 uur.
Ted Sluijter van het comité Zeeland
vertelt over de activiteiten van het
WNF. Er wordert films vertoond over
het leven van de reuzenpanda in China
en het bezoek van prins Bernhard aan
WNF-projecten in Indonesië. Ook de
Panda-winkel, waarin artikelen van
het WNF te koop zijn, is aanwezig.
burg (ruim 3.000 hectare) is een laag
subsidiebedrag beschikbaar. De na
druk ligt op aanpassing van de verka
veling (samenvoegen, vormverbete
ring). Tegelijk wordt de waterbeheer
sing verbeterd. Belangrijke
landschappelijke, natuurwetenschap
pelijke en cultuurhistorische elemen
ten worden gehandhaafd. Een en an
der neemt niet weg dat. aldus de PPC,
het verkavelingwerk leidt tot aantas
ting. „Voor wat betreft de natuur kan
een zekere nivellering van de soorten
samenstelling van de planten- en die
renwereld verwacht worden".
MIDDELBURG In het kader van
het Nationale Museumweekend heb
ben de twee vestigingen van de
Zeeuwse Museumstichting voor 9 en
10 april speciale activiteiten op touw
gezet. Zo vertoont het Zeeuws Mu
seum in Middelburg een film over de
watersnoodramp van 1953, zijn er twe
rondleidingen en kunnen de bezoe
kers een expositie bekijken van een
keuze uit de aanwinsten van 1987.
De filmvertoningen beginnen om 13.30
en 14.30 uur, de rondleidingen om 11.30
en 15.30 uur. De natuurhistirische af
deling in Oostkapelle houdt een stran-
dexcursie, onder leiding van de werk
groep geologie worden vondstenvan
natuurhistorische waarde gedetermi
neerd, er zijn videopresentaties en de
bezoekers kunnen de exposities 'Saef-
tinge' en 'Koude drukte' (amfibieën en
reptielen) bezichtigen. De openingstij
den van de musea zijn op beide dagen
van 9.00 tot 17.00 uur.
MIDDELBURG De politierechter
in Middelburg heeft dinsdag de 25-ja-
rige L. A. J. van H. uit Westdorpe voor
poging tot doodslag veroordeeld tot
vijf maanden gevangenistraf waar
van drie maanden voorwaardelijk.
Van H. had 3 oktober van het vorig
jaar bij de familie De L. in Sas van
Gent een bijl door het raam geslin
gerd die op een haar na het hoofd van
de heer des huizes miste.
Oorzaak van zijn agressie tegen de fa
milie was het feit dat hij problemen
had met zijn vriendin, die een zuster
van mevrouw De L. is. Eerder op de
dag was Van H. al voor het huis van De
L. gestopt en met een klauwhamer in
de hand uit zijn auto gestapt. Toen
bleef het echter bij bedreigingen in de
trant van 'ik ga je nu vermoorden'. Bij
zijn volgende bezoek maakte hij dit
dreigement bijna waar.
Van H. was niet op de zitting aanwezig
en politierechter mr J. D. C. J. Janzen-'
Van Oosten zag dan ook geen enkele
aanleiding om af te wijken van de eis
van officier van justitie mr J. J. A.
Groen.
J. W. A. S. (27) uit Hulst werd voor een
inbraak in de Rabobank in Nieuw-Na-
men tot een maand voorwaardelijk en
750 gulden boete veroordeeld. In de
nacht van 14 op 15 september van het
vorig jaar was hij door een wc-raampje
het gebouw binnengedrongen na een
bezoek aan de kermis waar hij zo'n
twintig tot dertig glazen bier had weg
gewerkt.
Omdat hij binnen op een afgesloten
deur stuitte verliet hij het pand net zo
als hij gekomen was en keerde terug
met een schroevedraaier en een paar
sokken om zijn handen ter vermijding
van vingerafdrukken. Terwijl hij pro
beerde de deur te forceren werd hij be
trapt door de politie. Deze was door de
bij de bank wonende directeur gealar
meerd. Tegen S. was een maand voor
waardelijk en duizend gulden boete
geëist.
De in Antwerpen wonende J. E. M. de
W. (33) werd bij verstek conform de eis
veroordeeld tot zes weken gevangenis
straf waarvan vier weken voorwaarde
lijk wegens uitkeringsfraude. Toen hij
nog in Axel stond ingeschreven inde
hij dat ten onrechte 17.500 gulden
werkloosheidsuitkering.
Het kwam vast te staan dat De W. toen
al een bedrijfje in Antwerpen had
waarmee hij omgerekend ruim 20.000
gulden verdiende. Op brieven van de
sociale dienst waarin hem wordt ge
vraagd het oneerlijk verkregen geld
terug te betalen is tot dusver geen
reactie gekomen. Vandaar dat de offi
cier het nut van een boete niet inzag.
MIDDELBURG - Er wordt getim-
nerd, gezaagd, gekookt, schoonge-
»aakt, getuinierd, muziek gemaakt,
loneel gespeeld, er worden dieren ver-
lorgd en iedere week gebeuren er nog
tonderdenéén andere dingen in en
lond het Middelburgse dagverblijf De
findroos en het dagcentrum Het To
tenhuis. De 47 verstandelijk gehandi-
tapte bezoekers van de beide centra
vinden er dagelijks wel iets nuttigs
voor hun hand om te doen. „En dan
ienken veel mensen dat we hier de he
iedag maar een beetje zitten te breien
ai haken", zegt Bert van Sabben,
loofd van het dagverblijf veront
waardigd.
Om die onkunde over de activiteiten
[ij ouders, familieleden, buurtbewo-
rs en andere geïnteresseerden weg
nemen, zetten de twee Middelburg
ecentra voor oudere verstandelijk ge
handicapten morgen, donderdag, van
15.00 tot 20.00 uur hun deuren open
voor het publiek. De bewoners zullen
zelf demonstraties verzorgen van hun
werk en andere bezigheden bij de cen
tra. Ook wordt er een video-produktie
over de beide dagverblijven vertoond.
Het Torenhuis is te vinden in het voor
malige Koetshuis van Toorenvliedt en
De Windroos is gevestigd op het ter
rein van de zwakzinnigeninrichting
Vijvervreugd.
Het Torenhuis wordt bezocht door
twaalf oudere geestelijk gehandicap
ten van een vrij hoog niveau. Zij ma
ken kaarsen, speelgoed, keramiek, ko
ken op verzoek maaltijden en ze zijn
met hun kraam al een goede bekende
geworden op snuffelmarkten en ande
re verkoopbeurzen. Het Torenhuis be
staat nog maar een jaar. Een tweede
dependance met 15 bezoekers met een
"ef Middelburgse dagverblijf De Windroos verwerkt en verkoopt open-haard-
ÏÏokken. De verstandelijk gehandicapte bezoekers van het dagverblijf zijn van
per begin tot het eind bij de produktie betrokken. Ze leveren de door hen ge-
fcgde blokken zelfs zelf af bij de klanten en incasseren dan de betaling.
t'
zelfde soort opzet, staat nog op stapel.
In De Windroos vinden 35 gehandicap
ten met een wat lager niveau hun da
gelijkse bezigheden. De nadruk ligt
daar ook meer op groepsgewijs om
gaan met elkaar en op recreatieve acti
viteiten, maar toch worden ook daar
produkten gemaakt, zoals open-
haardblokken.
Het is de eerste keer dat de beide cen
tra, waarvan het Torenhuis nog maar
sinds vorig jaar bestaat, op een derge
lijke manier naar buiten treden. Ge
tracht wordt een zo groot mogelijk
publiek te bereiken. Op drukbezochte
punten op heel Walcheren zijn affi
ches opgehangen met de aankondi
ging van de open dag. Op de pamflet
ten staat een foto van een geestelijk
gehandicapte jongen die druk bezig
is. „Ik werk ook", staat er met grote
letters boven.
Bewust is de nadruk gelegd op de be
drijfsmatige, op de buitenwereld ge
richte activiteiten van de dagcentra.
Die worden volgens activiteitenbege
leider Jelte de Weerdt dan ook steeds
belangrijker bij de twee centra. Een
aantal ontwikkelingen liggen daar
aan ten grondslag. De sociale werk
plaatsen moeten zich noodgedwon
gen steeds meer richten op hoogwaar
digere en efficiëntere produktie,
waardoor een aantal werknemers uit
de boot valt. Die categorie, die toch
best wat in de vingers heeft, komt
steeds vaker naar de dagverblijven
toe.
De budgetten voor de dagcentra zijn
door de bezuinigingen op de gezond
heidszorg van de laatste jaren ook vrij
krap, zodat het erg aantrekkelijk is,
om er als instelling wat bij te verdie
nen door verkoop van produkten. De
gehandicapten vinq.en het zelf ook ver
schrikkelijk leuk. Ze komen buiten
hun bekende kring en beschermde we
reldje door bijvoorbeeld achter een
kraam op een markt te staan, of zelf
produkten af te leveren bij mensen.
De dagcentra, die bedoeld zijn voor
geestelijk gehandicapten die buiten
een instelling wonen, trekken daar
naast ook steeds meer mensen aan,
omdat gehandicapte mensen tegen
woordig vaak weer langer thuis wonen
of sneller naar een gezinsvervangend
tehuis gaan dan naar een instelling.
De video-film over Het Torenhuis en
De Windroos is na de open dag be
schikbaar voor belangstellende scho
len en andere instanties.
De heer W. van Zalm sr. uit Burgh-Haamstede vilt thuis een van de door hem gevangen zeehonden.
j e wereld sprak er schande van. Het doodknuppelen van jonge zee-
'hondjes in Groenland moest stoppen. De milieuorganisatie Green
peace oogstte succes en bijval met acties tegen de zeehondenjagers. De
jacht stopte, maar tegenwoordig hebben de Groenlandse dieren te maken
met een andere bedreiging. Ze worden 'doodgeknuffeld' door Amerikaan
se toeristen die de poezelige witte beestjes van dichtbij willen bekijken,
aaien en fotograferen.
Natuurlijk is het eenvoudig schande
te spreken van gruweldaden aan de
andere kant van de Oceaan, maar
zo'n 30 jaar geleden gebeurde pre
cies hetzelfde in de Zeeuwse wate
ren. Met name in de Oosterschelde
speelden zich complete slachtpartij
en onder de zeehondenpopulaties
af. Het is volgens de oud-mosselvis
ser Jaap Schot uit Zierikzee dan ook
een smoesje dat de zeehonden als
gevolg van de vervuiling uit de Oos
terschelde verdwenen zouden zijn:
„Ze hebben net zo lang geschoten
tot de laatste dood was. Dat heb ik
vaak genoeg gezien". Als illustratie
haalt Schot er boeken bij, waar de
keiharde cijfers instaan.
Uit het verslag over de Zeeuwse vis
serij uit 1929 blijkt dat dat jaar in to
taal 1220 dode zeehonden gemeld
zijn. Een jaar later ligt dat aantal op
1113. En dat is nog maar een greep
uit de cijfers. Schot: „Ze zijn gewoon
uitgemoord en toen de laatste ver
dwenen was, had het milieu het ge
daan". Zeehondjes zijn er genoeg ge
weest. Dat blijkt onder meer uit ge
gevens van een tentoonstelling die
momenteel in het provinciehuis in
Middelburg te zien is. Daar wordt
duidelijk dat er in 1900 meer dan
1300 in Zeeland waren en in 1950 lag
dat aantal nog op 1000.
Voor Willem van Zalm uit Burgh-
Haamstede ligt de zaak anders. Hij
en zijh vader hebben voor de Wal-
cherse en Schouwse kust en op de
Oosterschelde vele zeehondjes afge
schoten. „We hebben ze niet tot de
laatste afgeschoten. Op die oude
dieren schoten we niet. want daar
was niets aan te verdienen. De die
ren zijn ook niet verdwenen door de
jacht. Ze zijn weggejaagd door de
toenemende recreatie en verstoring
op het water. Denk alleen maar eens
aan al die scheepvaart".
Voor de familie Van Zalm was de
zeehondenjacht een goede han
del. „Wat denk je, je kreeg voor een
velletje 35 gulden en in die tijd was
een weekloon 60 gulden. We hadden
wel seizoenen dat we er in totaal
200 vingen, toch goed voor 7000 gul
den en dat was voor die tijd vrij
veel geld", vertelt Van Zalm. En er
waren meer kapers op de kust. Gro
ningse vissers uit het plaatsje Us-
quert, zoals de familie Teerling,
kwamen naar de Zeeuwse wateren
afgezakt om op zeehonden te jagen.
Daarnaast was ook de familie Mat-
thijs uit Antwerpen op dat gebied
actief, weten Van Zalm en Schot
zich te herinneren. Die stonden
trouwens als jagers niet zo goed
aangeschreven. Ze joegen met een
snelle motorboot of met een witte
kruiser, Sid genaamd, achter de
dieren aan om ze massaal af te kun
nen schieten. Eens moest zelfs een
meisje uit het gezelschap op een
zandplaat een zeehond nadoen om
de dieren te lokken. En dat de wel
gestelde Antwerpse heren het niet
zo nauw namen blijkt wel uit het
feit dat ook dat meisje een kogel in
haar bil kreeg.
Wie nu denkt dat de jacht op zee
honden illegaal was. vergist zich. De
Zeeuwse provinciale staten gaven
een vergunning voor het jagen op
zeehonden uit. En bij de gemeente
huizen konden de jagers een premie
ophalen van 3 gulden per geschoten
zeehond. Dat alles vanuit het idee
dat zeehonden schadelijke dieren
voor de visstand zijn. Van Zalm
heeft daar zo zijn twijfels over. „Als
wij vroeger op zeehonden joegen,
gooiden we ook wel eens een hengel
tje uit. Binnen de kortste keren had
den we dan een paar kilo vis. En nu
nog steeds zit de meeste vis op de
plaatsen waar vroeger de zeehonden
te vinden waren. Dus ik geloof niet
dat zeehonden al de vis opeten". Op
dat terrein zijn Schot en Van Zalm
het eens. Schot: „Ze horen bij de na
tuur. Heeft dan alleen een mens het
recht om vis te vangen".
Uit het verhaal van de oud-mossel
visser blijkt dat niet alleen de jagers
verantwoordelijk zijn voor de aan
slag op de zeehondenstand. In de
oorlog zaten bijvoorbeeld in Zierik
zee Duitse soldaten in een bunker
bij het havenhoofd. Als die niets te
doen hadden, en dat gebeurde nogal
eens, schoten ze om de tijd te doden
op zeehonden die de kop boven het
water uitstaken.
Ook natuurvorsers pakten in die
tijd hun zaken bepaald niet zacht
zinnig aan. In een aflevering van het
blad Zeeland Fauna uit 1929 staat
dat de bioloog dr Havinga van de af
deling Kustvisserij een onderzoek
wilde instellen naar de leefwijze van
zeehonden. Daartoe charterde hij 's
Rijksmotorjacht
"Voorwaarts". En volgens de
verslaggever van Zeeland Fauna
had dr Havinga 'geluk' want hij zag
kans in een uur tijd 4 zeehonden te
schieten.
O,
De vader van Van Zalm, de heer W.
van Zalm, poseert trots met zijn buit
op een zandplaat in de Oosterschel
de.
verigens vingen de jagers de
'zeehonden niet alleen voor de
vellen. Zo werd de speklaag uitge- -
braden en aan boeren verkocht. Die
smeerden er hun lederwerk en
paardentuigen mee in. Uit het veC
van de dieren werd traan gekookt,
dat voor een gulden per liter van de
hand ging. Dat deden bijvoorbeeld I
de gebroeders Van der Klooster uit~-
Burghsluis. Maar ook de familie
Van Zalm verkocht traan. „Het gej-
beurde wel dat ik met een stuk of
drie zeehondjes op een transport
fiets door het dorp reed. En dan wil»
de het nog wel eens gebeuren dat ik
een heel spoor van bloed achterliet.
Dat zou nu niet meer kunnen", ver
telt Van Zalm.
Overigens werden ook wel levende
dieren gevangen. Bijvoorbeeld voor
de heer Den Herder van het Dolfina
rium in Harderwijk. Daar werden
bijvoorbeeld netten voor gebruikt,
Een keer heeft Van Zalm gepro?
beerd een kudde te besluipen en op
die manier een zeehond te vangen.
Hij was de kudde tot op enkele me
ters genaderd, waarbij alleen zijn
hoofd boven water uitstak. „Dat
ging allemaal goed. Ze zaten naaf
me te kijken met die grote ogen. Tot
op het moment dat de kudde in be^
weging kwam. Toen kreeg ik hef
toch wel benauwd. Je moet je voor
stellen, die kolossen van wel 20Q
pond die recht op je af stuiven. En
zelf zitje tot je nek in het water. Dat
doe ik dus nooit meer".
Hij is tegenwoordig nog vaak gej
noeg op het water te vinden en dan
vindt hij het leuk om de zeehondjes
op een zandplaat bezig te zien. Toch
zou Van Zalm er geen been in zien
om weer op de dieren te jagen als die
in grote aantallen in de Oosterscheh
de voorkomen. „Ja, vroeger was daï
heel gewoon. We wisten niet beter.'
In Australië schieten ze toch ook op
kangoeroes".
De laatste jaren ziet hij weer een.
heel langzame stijging van het aan
tal zeehondjes in de Oosterschelde».
Opvallend daarbij is volgens Varr^
Zalm het feit dat het vooral om jon»
ge dieren gaat. Drachtige zeehond
den zijn in de Oosterschelde nojj^
niet of nauwelijks gesignaleerd»
„Volgens mij moeten ze ook niet z<£
veel ruchtbaarheid geven aan he£-
uizetten van zeehonden. Dan heb jaT
in de zomer binnen de kortste kerei£
horden toeristen die met camera's
foto's en video-opnamen willen maT"
ken en dan kun je de zeehonden we£
vergeten. Trouwens er is helemaat-
geen ruimte meer voor 200 of 300 zeeZ
honden in de Oosterschelde".
René Schrier
IAdvertentie
MAAK VOORDELIG KENNIS
MET MANNA
Als u nu abonnee wordt, kri/gt u tot
1 oktober 1988 MANNA elke maand in
de bus voor slechts f 15.-.
Stuur de bon in een envelop zonder
postzegel aan: MANNA,
Antwoordnummer 10140,
5600 VB EINDHOVEN. Stuur geen geld,
u ontvangt een acceptgirokaart.
U STEUNT MOEDER TERESA!
Als abonnee van MANNA doet u
iets heel positiefs! Want van uw
f 15 - gaat f 5.- naar Moeder Teresa
