Vrouwenkerk presenteert een onbetaalde rekening De PvdA 'op sterkwater': regeren of vooruitzien? Cory Aquino op Filipijnen nog stevig in het zadel Panama's Noriega is gevaarlijk voor vriend en vijand GIRO 5850 TWEE JAAR NA DE VOLKSOPSTAND Oceaan levensbeschouwing Angels eruit Heilige huisjes PZC/ 0P'n'@ en achtergrond 4 Rebellie Vrouwensynode Rekening Populair Cincinnati Cocaine-dollars V ASTEN AKTIc 53 831 mnesti LUZON •P-Quezon City «5®manila=^ MINDORO ÏAMAR ■PANA Y IEGROS :Sult<Zee: MINDANAO MALEISIË PvdA-voorzitter Marjanne Sint (Van onze parlementaire redacteur Henri Kruithof) De Haagse politiek heeft de laatste maanden een wat merkwaardig aanzien. Terwijl het kabinet worstelt met de zoveelste bezuinigingsoperatie, bezin nen de politieke partijen zich op de lange termijn. Op lossingen voor de jaren '90 worden te kust en te keur aangedragen. Het dilemma bij dit alles: regeren of vooruitzien? De laatste bijdrage in de serie vooruit blikken is van de sociaal-democratische wetenschap per Paul Kalma. Als adjunct-directeur van de Wiardi Beekman Stichting (WBS) publiceerde hij deze week zijn bijdrage aan de discussie over de 'Schuivende Pa nelen', een bijdrage die hem in eigen kring niet in dank werd afgenomen. De titel van zijn geschrift deed al het ergste vermoeden: 'Socialisme op sterk water'. Het bleek niet eens een con statering van Kalma, maar een nadrukkelijk geformu leerde wens. De PvdA moet de socialistische beginselen loslaten en het voorzichtig ingezette realisme krachtig voortzetten. En passant rekende Kalma af met oude, maar nog steeds met veel verve verdedigde beginselen van de PvdA als inkomensnivellering en koppeling van uitke ringen aan lonen. „Een verschil van een paar tientjes per maand zal vaak niet genoeg zijn om mensen tot werken te bewegen". Een geluid dat we al jaren bij de WD horen, maar dat uit een PvdA-keel echt nieuw is. Van diezelfde WD pikte hij ook nog even het idee om uitkeringsgerechtigden, die onvoldoende doen om een baan te krijgen, strenger te straffen. Alsof er een liberale infiltrant in het sociaal-democratische fort is binnenge slopen. Kalma's filosofie achter dit alles is dat de sociaal-demo cratie in de afgelopen decennia ongelooflijk veel heeft bereikt, vooral op het gebied van de inkomensnivelle ring. Als je dat constateert, moet je daar met tevreden heid naar kijken en niet drammerig op dezelfde weg voortgaan. Het liefst zag hij de PvdA terugkeren naar het realisme van de oude Drees. PvdA-voorzitter Marjanne Sint was er dan ook als de kippen bij om aan te geven dat veel van wat Kalma wil niet in de PvdA-beginselen past. Ze noemde het rap port van deze wetenschapper van de rechtervleugel van de PvdA weliswaar een waardevolle, prikkelende bijdrage aan de beginselendiscussie, maar haalde de angels er onmiddellijk uit. Het pleidooi om het ver schil tussen lonen en uitkeringen te laten groeien noemde zij „wrang", gezien de bezuinigingen op de mi nima van de afgelopen jaren. En ook de strengere sanc ties tegen onwillige werklozen zag zij niet zitten. De wens van Sint om de discussie over de toekomst van de sociaal-democratie aan te wakkeren, zal met bijdra gen als van Kalma zeker in vervulling gaan. PvdA-con- gressen, waar de uiteindelijke besluitvorming moet plaatsvinden, blinken in het algemeen niet uit door rea lisme, laat staan dat zij het 'neo-reformisme' van Kalma zullen omhelzen. Toch gaat het te ver om hiermee Kalma's werk maar opzij te schuiven. Daarvoor zijn delen uit zijn werk te waardevol. Vooral de manier waarop hij het interne functioneren van de partij aan de kaak stelt, moet de PvdA'ers te denken geven. De sociaal-democraten moe ten zo langzamerhand iets geleerd hebben van vele ja ren oppositie. De kruisrakettendiscussie, een van de belangrijkste redenen waarom de PvdA bij de laatste formatie niet de geringste kans had om te mogen meepraten, wordt door Kalma genadeloos neergesabeld. „Het heeft er een tijd op geleken dat we een politieke partij waren die, op een onbeholpen manier, geleid werd door Mient-Jan Faber, waarbij de PvdA elke afwijking van het eenmaal ingenomen standpunt als verraad zag". De PvdA moet zich realiseren dat ononderhandelbare programmapunten, of strijdpunten, zoals ze in de dagen van Den Uyl werden genoemd, de kans op invloed op het beleid niet groter, maar juist kleiner maakt. Getuige de woorden van Sint, toch niet de radicaalste uit de PvdA, zijn de sociaal-democraten allerminst van plan heilige huisjes als koppeling en nivellering ter discussie te stellen. En zo zijn we terug op het uitgangspunt: regeren of voor uitzien? Kalma lijkt beide elementen te hebben willen verenigen. Hij denkt, en velen met hem, dat de realisti sche koers die de PvdA nu in de dagelijkse praktijk vaart, de kans op invloed op en verantwoordelijkheid voor het beleid vergroot. Dat realisme moet dan echter eerst tot fundament van de PvdA worden uitgeroepen, anders blijft het teveel 'een toevallig, conjunctureel ver schijnsel'. Het is de vraag of de PvdA bereid is deze sociaal-demo cratische wetenschapper daarin te volgen. Vooral de manier waarop hij de socialistische beginselen in de PvdA 'op sterk water' wil zetten, zal hem niet in dank worden afgenomen. De partij doet er echter goed aan serieus aandacht te besteden aan de gedachten van Kalma en deze niet terzijde te schuiven met als argu ment de hier en daar wat te scherpe taal die hij heeft gebruikt om zijn gedachten kracht bij te zetten. ZATERDAG 27 FEBRUARI 1988 (Van onze correspondent Bob Mantiri in het Verre Oosten). Deze week is het twee jaar gele den dat een vreedzame volksop stand op de Filipijnen een 20-jaar ou de dictatuur ten val bracht en een huisvrouw- naar voren schoof, die van politiek geen kaas had gegeten. Ambitieuze en invloedrijke politici gaven Corazon Aquino, de weduwe van de vermoorde senator Benigno Aquino, geen schijn van kans. Niet langer dan een jaar, was de voorspel ling. De militairen, die de rebellie begon nen tegen Marcos, voelden zich mis kend. De Ram-offlcieren, de naar her vorming binnen de strijdkrachten strevende topofficieren, die in de voorste linies hebben gestaan, con fronteerden de president met de ene staatsgreep na de andere. Daarnaast moest zij de communistische rebel len op een afstand houden, evenals de naar een eigen onafhankelijke staat hunkerende islamitische Mo- ro's op het zuidelijke eiland Minda nao. Het leger verweet haar slapheid in de strijd tegen het 23.000 man sterke communistische ondergrondse leger (NPA) en pleitte krachtig voor harde acties, liefst in de vorm van een nood toestand of staat van beleg. Binnen haar kabinet was het haat en nijd tus sen de ministers. Maar ondanks deze gigantische pro blemen heeft president Cory Aquino er zich de afgelopen twee jaar met re delijk succes doorheen geslagen. Zij is er in geslaagd om het democratisch proces, dat twintig jaar lang door Marcos bewust is onderdrukt, weer op gang te brengen. Het Filipijnse volk kreeg een nieuwe grondwet waarin hun democratische rechten stevig zijn verankerd. Het electoraal proces werd hersteld en de Filipino's kozen hun eigen vertegenwoordigers op alle bestuursniveaus. De rechter lijke macht werd gezuiverd van de door Marcos benoemde corrupte rechters en is in haar waardigheid hersteld. Kortom de Filipino's kre gen hun respect weer terug, dankzij mevrouw Aquino. Maar voor de miljoenen arme Filipi no's is het veel belangrijker om elke dag over een redelijke portie rijst te kunnen beschikken. Armoede is troef op de Filipijnen. De arme boeren schreeuwen om de grond die presi dent Aquino hen beloofde toen zij twee jaar geleden aan de macht kwam. De arbeiders verlangen hoge re lonen. Het landhervormingspro gramma is vastgelopen in oeverloze debatten in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden, waar de meeste grootgrondbezitters zitten. Ondanks het feit dat zij het voorbeeld gaf door haar eigen landgoed in Tarlac te ver delen onder de boeren. De politieke onzekerheid maakt het land weinig aantrekkelijk voor bui tenlandse investeerders. Zelfs lokale zakenlieden zijn huiverig om geld te steken in landbouwprojecten, zolang ze niet weten waar ze aan toe zijn. De problemen met de communisti sche rebellie, alsmede de voortdu rende couppogingen, maakten me vrouw Aquino zeer afhankelijk van de militairen en hebben haar aan dacht afgeleid van de nijpende eco nomische en sociale problemen. Een actiecomité van de rooms-katholie- ke kerk stelde vast, dat vorig jaar 30 mensen spoorloos zijn verdwenen, 149 zijn vermoord en meer dan 7000 zijn gearresteerd. Mevrouw Aquino heeft de beschuldigingen dat zij geen oog meer heeft voor de mensen rechten 'als pure leugen' van de Er groeit een internationale en oecumenische vrouwenkerk, ftlet als een nieuw instituut naast de bestaande organisaties en institu ten, maar als een beweging van vrouwen, die samen kerk zijn. Vrou wenkerk is een strijdterm. Ze maakt duidelijk dat vrouwen niet langer willen dat een sexe het in de kerken voor het zeggen heeft. Vrouwenkerk is 'georganiseerd gist' voor een kerk, waar vrouwen echt aan te pas ko men. Mannen kunnen dat blijkbaar al lang. Daarom zullen vrouwen nu eerst een eigen ruimte moeten opei sen. Maar ook de mannen moeten van de vrouwenkerk Ieren om zelf te veranderen. En dan zullen we elkaar daarna echt wel weer ontmoeten". Zo schilderde Lieve Troch, mede werkster aan het Diocesaan Pasto raal Centrum te Breda, op een on langs in Middelburg gehouden Open Avond voor talrijke vrouwen en en kele mannen de betekenis van de vrouwenkerk. Enkele voorbeelden kunnen duide lijk maken welke concrete inhoud aan deze beweging van de vrouwen kerk wordt gegeven. Op tal van plaatsen, ook in Zeeland, bestaan 'vrouw-en-geloof-groepen'. Op dit moment zijn zo'n duizend van deze groepen op een veelkleurige manier bezig met onderwerpen, die vrouwen direct raken. Het kan gaan over erva ringen van sexueel geweld, over poli tieke kwesties of de sociaal-economi sche actualiteit zoals de feminisering van de armoede. Dat laatste wil zeg gen, dat het vooral vrouwen zijn die de gevolgen van de moderne armoe de ondervinden en moeten dragen. Verder gaat het in die groepen ook over Bijbelse vrouwenfiguren of over het ontdekken van de processen waardoor vrouwen in de Bijbel vaak door mannen zijn 'weggeschreven'. Steeds is op een of andere manier aan de orde hoe vanuit de eigen positie als vrouw de verbinding is te leggen tussen maatschappelijke vragen en de betekenis van Bijbel, geloof en kerk. Een ander voorbeeld dat de vrouwen kerk al bestaat, is de eerste oecume nische vrouwensynode, die in augus tus vorig jaar in Driebergen werd ge houden. Het was de afsluiting van het symposium 'Vrouw-en-macht', waar mee het tweede lustrum van het vrouw-en-geloof-werk van Kerk en Wereld werd gevierd. Ook tussen vrouwen bestaan economische en so ciale verschillen. Maar in het geza menlijk omgaan met de spanningen die deze verschillen opleveren, werd daar een gezamenlijke weg gevon den. Nog een voorbeeld. Eind vorig jaar organiseerde de Vereniging voor Theologie en Maatschappij een stu dieconferentie. Binnen de kortste ke ren was deze volgeboekt. Er volgde een tweede conferentie over hetzelf de onderwerp en ook hieraan werd door het maximale aantal belang stellenden deelgenomen. In totaal zeshonderd mensen hebben zich dan een dag lang gebogen over een theo logisch boek dat bepaald niet gemak kelijk is. Er was dus iets bijzonders aan de hand. Het verschijnen van het Hun nationale organisatie was ook medeverantwoordelijk voor deze sa menkomst. Op deze bijeenkomst stond de vraag centraal: hoe breken we de banden van racisme, klassetegenstellingen en sexisme die vrouwen overal in de wereld tot de onderliggende groep maken? Hoe leren vrouwen te werken aan een kracht die maakt dat ze van niemand meer macht over haarzelf aanvaarden behalve van het goddelijke? Een bijzondere belevenis was de vie ring, waarover Lieve Troch vertelde. „Op zaterdagmorgen werd aan drie honderd tafels gedurende vijftien mi nuten gewerkt aan het samen berei den, kneden en vormen van brood. Drieduizend vrouwen hebben samen het brood gekneed, dat tijdens de dag in plaatselijke ovens werd gebakken en 's avonds werd uitgedeeld en ge broken. In de vrouwenkerk geldt dat enkel het brood waarvoor je samen hebt gewerkt en datje samen kneedt, ook kan worden gedeeld en samen gegeten". Zo werd daar vrouwenkerk een intense beleving van 'het kan toch anders'. De vrouwenkerk lijkt steeds duidelij ker een onbetaalde rekening te pre senteren aan onze voornamelijk door mannen bepaalde kerken. Het is een nieuwe religieuze beweging in de lan ge rij, die uit de kerkgeschiedenis be kend is. Want telkens weer hebben kerken de neiging om te verstarren, om toe te geven aan de belangen en machtsinvloeden van enkelen: van priesters, geleerden of rijken, meestal van blanken en mannen. Enkelen die de leidende posities innemen, maken dan de dienst uit. Een dienst, een ker kelijke en maatschappelijke orde, die dan ook nog wordt 'heilig verklaard'. Want: God zelf heeft het toch zo ge wild, of Jezus zelfheeft het toch zo en niet anders ingesteld? Het gevolg hiervan is steeds, dat bepaalde socia le en vaak lagere groepen mensen zich niet meer thuis voelen in deze eenzijdige kerkelijke vormen. Zij kwamen niet voldoende aan hun trekken en voelden zich niet serieus genomen. Zij waren als het ware 'ont erfd'. De kerkgeschiedenis laat zien, dat als deze beleving leidt tot protest en conflict, er een nieuwe religieuze groepering kan onstaan, waarin deze onterfden zich wel thuis voelen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan over een nieuw kerkgenootschap, een klooste orde of een groepering die als sekte wordt afgeschilderd. Zo presenteren deze nieuwe religieuze groepen en be wegingen telkens een onbetaalde re kening aan de officiële kerken. De vrouwenkerk doet dat nu ook, op haar eigen manier. Dat kunnen de mannen in de kerken negeren, be strijden of belachelijk maken. Maar het lijkt meer overeen te komen met de eigenlijke bedoelingen van de kerk als ecclesia om die rekening te accepteren. Ze kan, als ze ook nog be taald wordt, een motor zijn voor ver andering en vernieuwing van de ker ken. Want ook het 'georganiseerde gist' wordt pas echt effectief, als het door het hele deeg is gekneed. Jan W. Scheffers Generaal Noriega toont trots een T-shirt met opdruk, waarin de Amerikam se beschuldiging van drugshandel wordt veroordeeld. (Van onze correspondent Rob Sprenkels in Midden-Amerika Als de Amerikanen van me af willen, dan zullen ze me eerst moeten vermoorden". Met of zonder de zege van Washington, generaal Manuel Antonio Noriega, de 'sterke man' van Panama, klampt zich vast aan de macht. Moordenaar, drugs smokkelaar, diktator. Noriega blijft alle beschuldigingen van de hand wijzen. En ook al stapelen de bewij zen zich op, Noriega beweert dat het gaat om een in Washington uitge dokterd komplot. Sinds vorig jaar juni valt de span ning te snijden. Kolonel Roberto Diaz, op dat moment net ontslagen als de tweede man van het Paname se leger, legde toen een eerste lijst N van beschuldigingen op tafel: Norie ga zou een oppositie-leider hebben laten vermoorden; hij zou een rel hebben gespeeld in de misterieuze dood van de legendarische generaal Omar Torrijos; hij zou verkiezings fraude hebben laten plegen; en hij zou op allerlei onfrisse manieren geld hebben bemachtigd. Onder aanvoering van de conserva tief gezinde oppositie stond Panam op z'n kop. Maar de direkte betrol kenheid van de Amerikaanse au bassade bij de organisatie van o protesten en een uiterst felle resoli tie van de Amerikaanse Senaat g: ven de generaal een machtig wape in handen. Ik verdedig onze nationale waardij heid en onze souvereiniteit, zo bi weerde Noriega. De Amerikanen wi len een regering van marionetten. Z willen ook na het jaar 2000 het Pam ma-kanaal overheersen, ze wille dat hun militairen hier kunnen bi ven. En dergelijke argumenten bleken werken. De belangrijkste vakboi den besloten om onder geen bedin zij aan zij met de oppositie de straa op te trekken. De demonstrante van betere huize bleken niet bestan tegen het traangas en de wapenstok ken van de speciale oproertroepei De oppositie-pers werd tot zwijge gebracht. Langzaam maar zeker lee de rust terug te keren. Maar tijdens de jaarwisseling bego het opnieuw te rommelen. De Amer kaanse pers wist te melden dat N< riega akkoord was gegaan met ee overeenkomst om geruisloos te vei dwijnen. Niets bleek minder waai Bij wijze van antwoord ontsloeg generaal de auteur van het plan, Jo se Blandon, op dat moment de Pam mese consul in New York. u hand gewezen. Maar haar critici ver wijten haar dat zij soldaten die men senrechten schenden niet vervolgt, maar juist in bescherming neemt. Haar wordt ook aangewreven, dat zij weinig doet om de corruptie te be strijden. De klacht is dat mevrouw Aquino de democratie wel heeft her steld, maar er geen inhoud aan heeft gegeven. Ze heeft de oude instituten nieuw leven ingeblazen, maar echte hervormingen zouden zijn uitgeble ven. Oude, in discrediet geraakte po litici hebben via het electoraal sys teem hun verloren macht herkregen. Het gezaghebbende blad, Manila Chronicles, schrijft dat de tweede verjaardag van de Februari revolutie 'de uitvaart bevestigt van een mis lukte reformistische revolutie'. Het blad vergelijkt de revolutie met een mierenheuvel die verpletterd is waar bij de mieren chaotisch over elkaar heen lopen en niet weten welke rich ting zij uit moeten gaan. Maar daarin ligt de gespleten persoonlijkheid van de Filipino's, zegt een diplomaat. Zij hebben zich achter Aquino ge schaard als hun symbool, juist omdat zij politiek onervaren is. Maar toen zij eenmaal aan de macht was, zagen zij haar gebrek aan politieke bekwaam heid en bestuursvaardigheid en ver weten haar gebrek aan visie, iets was zij nooit heeft beweerd te hebben. boek 'Ter herinnering aan haar' van Elisabeth Schüssler Fiorenza is in derdaad een bijzondere gebeurtenis. De schrijfster is professor voor Nieu we Testament en theologie aan de Amerikaanse Harvard-universiteit en actief in de vrouwenbeweging. In ons land geniet zij bekendheid als fe ministisch theologe. Als geen ander heeft zij de bijna tweeduizend jaar durende stilte rondom vrouwen door broken en hun marginalisering bin nen de christelijke godsdienst uitge daagd. De titel van haar nieuwste boek verwijst naar de tekst van Mar cus 14,9. Daar wordt de profetische daad van de vrouw, die Jezus zalfde. Wat zij gedaan heeft zal worden door verteld tot haar gedachtenis, ter her innering aan haar. Tijdens de bijeenkomst over vrou wenkerk in Middelburg deed Lieve Troch uitvoerig verslag van haar er varingen tijdens de tweede nationale vergadering van de Amerikaanse vrouwenkerk, in oktober 1987 in Cin cinnati. Het woord vrouwenkerk Tot haar nagedachtenis. Marie Ma deleine Vézelay). heeft in de Verenigde Staten ingang gevonden bij allerlei groepen vrou wen, meestal afkomstig uit de rooms-katholieke kerk, die met el kaar zoeken naar nieuwe vormen van gemeenschap, weg uit en voorbij de patriarchale kerken. Bijna dertig na tionale organisaties waren verant woordelijk voor de opzet van deze bij eenkomst. Het thema van de eerste conferentie van de vrouwenkerk, 1984 te Chicago, was: 'Vrouwenkerk: wij maken aanspraak op onze kracht en macht'. De drieduizend aanwezi gen beleefden op een unieke manier saamhorigheid en eenheid, die blijk baar in het samen strijden en in diep besef van verscheidenheid toch kun nen worden verworven. Opvallend was daarbij de aanwezigheid van gro te aantallen vrouwelijke religieuzen. De Amerikaanse regering kreeg o die manier een nieuw wapen in han den. Blandon begon te praten: No riega zou miljarden aan cocaïni dollars hebben 'gewit' en hij zo nauwe banden onderhouden met d Colombiaanse drugs-mafia. Op b; sis van alle details die Blandon wis te geven, werd de generaal eerde deze maand door twee Amerikaan rechtbanken in staat van beschuld ging gesteld. Maar de onthullingen van Blando gingen verder dan alleen de hande in verdovende middelen: Norieg zou voor een jaarlijks bedrag var 200.000 dollar op de loonlijst van d Amerikaanse Inlichtingendiens CIA hebben gestaan; en ook zou hj tal van 'vieze karwijtjes' hebben op geknapt voor Oliver North, het brei: achter het Iran-Contra's-schandaal Noriega zelf gooide daar nog eer schep bovenop. Hij beweerde da North en zijn baas Poindexter hen uit naam van Ronald Reagan voo een militaire invasie tegen het San dinistische Nicaragua hadden wille: spannen. En ook liet hij recente brie ven zien waarin het hoofd van dl Amerikaanse drugsbestrijdings dienst DEA hem bedankte voor a zijn medewerking. De generaal gaat er nu prat op dat hi 'te veel' weet. „Noriega is een echte zakenman", zo Jose Blandon te ver tellen, de Amerikaanse kroongetui ge tegen de generaal: „Hij heeft za ken gedaan met de Contra's en mei de Sandinisten, met de Cubanen ei de CIA, met de Colombiaanse drugs mafia en de DEA, de Amerikaans! drugsbestrijdingsdienst". Al met al is Noriega een gevaar worden voor vriend en vijand. D( meest recente gebeurtenissen bewij zen dat hij zich ongenaakbaar voel en dat hij nog altijd de 'sterke man is. Maar voor Panama kan het eei ramp worden. De beslissing van pre sident Erick Delvalle om het aftre den van Noriega te eisen, was zeei waarschijnlijk ingegeven door Was hington. Het antwoord van Noriegi was te voorzien. Heel wat waarne mers vrezen dat president Reagai de huidige gebeurtenissen zal aan grijpen als een excuus voor een mill taire invasie. Advertentie Hoewel zij allang niet meer als een Jeanne d'Arc wordt beschouwd, blijft president Aquino populair bij het volk. Voorlopig heeft zij de touwtjes nog stevig in handen. Haar ernstigste confrontatie met de ontevreden mili- taien, was de rebellie vorig jaar au gustus van RAM-kolonel Gringo Ho- nasan. Het scheelde maar weinig of zij was toen door de opstandige mili tairen afgezet, maar dankzij legerbe velhebber Fidel Ramos, die nu haar minister van defensie is, mislukte de ze staatsgreep. Na twee woelige jaren lijkt Aquino een rustiger jaar tegemoet te gaan. Aan trouwen denkt de 54-jarige we- Corazon Aquino duwe niet. 'Welke man zou een presi dent ten huwelijk durven vragen? Bovendien ben ik als president ge wend om bevelen te geven en niet om' bevelen op te volgen". steunt jaarlijks ±450 kleinschalige sociale projekten in 70 landen. te amersfoort. banknr. 70.70.70.147 t.g.v. vastenaktie-nederland

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 4