AHOLD
IN AMERIKA
groot is goed,
maar er
zijn grenzen
tttfl
OJ
de finast super store
een overdekt dorp
TAXATIES
wat is deze
teddybeer
waard?
J
zelfstandig blijven
kaas en bloemen
rlijk
hypermarkten
peter veenendaal
stop shop
plattegrond
diefstal-detectoren
hoge verwachtingen
tv
huub klompenhouwer
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1988
De bekendste grutter van Nederland, Albert Heijn, is 20 langzamerhand ook
in Amerika één van de grootste kruideniers geworden. Sinds een jaar of tien
is Ahold eigenaar van een grote supermarktketen in de VS, BI-LO, In '81 kocht
het bedrijf een tweede keten aan gene zijde van de oceaan, Giant Food Sto
res. Vorige maand kwam daar een derde keten bij, First National Supermar
kets. In totaal zijn daardoor honderden supermarkten langs de hele Ameri
kaanse oostkust in Nederlandse handen gekomen. Supermarkten die soms
veel, en soms weinig met hun Nederlandse soortgenoten gemeen hebben.
Een bezoek aan Aholds winkelketens overzee levert zeker één duidelijke con
clusie op: Boodschappen doen in Amerika is een bijzondere ervaring.
Het regent pijpestelen in Cleve
land, Ohio. Over steile heuvels
11 door diepe dalen baant de huur-
uto van Avis zich een weg langs
ockside Road, dwars door het uit-
ebreide industriegebied. Nummer
7.000 is het westelijke hoofdkwar-
ier en distributiecentrum van First
ational Supermarkets (Finast),
inds enkele weken eigendom van
oninklijke Ahold NV. Enorme
chttienwielers rijden af en aan.
innen wordt op me gewacht. Het
isitekaartje wordt gespeld. „Excu-
e me, sir, hoe spreek ik die achter
aam uit?"
ijn raamloze kantoor is sober, maar
aakvol ingericht. „Haha, nee, sor-
geen commentaar". Richard J.
ogomolny, chairman chief execu-
ve officer van Finast, kan de slinkse
|oging om via een omweg bevesti-
ng te krijgen van het geschatte ver
loopbedrag (450 miljoen dollar) wel
aarderen. „Leuk geprobeerd. Maar
e hebben van Ahold te verstaan ge
regen dat het hun beleid is daar niet
p in te gaan. En als privé-onderne-
ïing hebben wij er ook geen belang
ij".
ogomolny vindt het wel aardig, al
^Jeer een verslaggever uit Holland op
ft s stoep. Maar in Cleveland is de
Hi rername van Finast inmiddels oud
ml ieuws. „Niemand maakt zich er
y ieer druk om, de werknemers ook
I iet. In de pers is de overneming goed
itvangen. De tv-verslaggevers
oesten moeite doen om één klant te
nden die het maar niks vond dat
laar supermarkt in buitenlandse
landen terecht was gekomen".
,Er verandert ook niet veel. De top
ran het bedrijf blijft hetzelfde, er ko-
rjen geen Nederlanders binnen. We
•pereren heel zelfstandig en we heb-
>en goede garanties gekregen dat
iiit zo blijft."
'aar ik me zorgen over maakte, was
let dat we door een buitenlands be-
jijf opgekocht zouden worden, maar
et wat voor mensen we te maken
|uden krijgen. We hóefden tenslotte
:t te verkopen, ook al hebben som-
ligen dat gesuggereerd. Sinds de di-
ictie het bedrijf ruim twee jaar gele
ien opkocht, hebben we steeds een
•verschot aan financieringskapitaal
ielfhad van 25 miljoen. Er waren dus
djilen financiële problemen, al drukte
If rentelast zwaar op onze speel-
ders hebben enorme investeringen
gedaan in die bedrijven, in plaats van
hier geld weg te halen. Dat leek me
voor ons bedrijf ook zeer gezond en
dat is precies wat er gaat gebeuren.
Ahold geeft ons de gelegenheid veel
sneller te groeien dan we op eigen
kracht hadden kunnen doen. In deze
handel, in dit land moetje blijven uit
breiden en moderniseren. Als je dat
niet doet neemt een ander je plaats
in".
Na de overname maakte Ahold be
kend dat het van plan is de komende
driejaar 100 miljoen dollar te inves
teren in Finast. Wat gaat U met dat
geld doen?
Bogomolny: „Het zal wel een jaar du
ren voor je de resultaten duidelijk
ziet. We gaan hard op zoek naar nieu
we lokaties voor nieuwe winkels, in
Noordoost-Ohio, Massachussetts,
Connecticut, maar vooral op Long Is
land. Daar staan nu 9 van onze super
markten, en wij denken dat er ruimte
is voor 25. Er is genoeg geld, genoeg
vraag en Finast heeft er een uitste
kende naam. Hier in de buurt zijn we
van plan oudere zaken te sluiten en te
vervangen door grotere, modernere
winkels met meer faciliteiten voor de
klant".
„Meer Hollandse produkten? Ja,
sommige dingen die ik daar gezien
heb, zou ik hier ook wel willen. Kaas
en bloemen, bij voorbeeld. Zoals ze
dat in de AH-winkels doen is onge
looflijk. Maar of dat rendabel is en
mogelijk, gezien de handelsbeperkin
gen, moeten we nog uitzoeken".
Ik heb ergens gelezen dat U Ahold
beschouwt als uw nieuwe bank...
„Ja, wat ze voor ons doen lijkt op het
werk van een bank. Zij beheren de
schatkist en ik hoef me geen zorgen
meer te maken over het aanboren
van fondsen. Maar voor ons is dit veel
beter dan een bank. Zij kennen de bu
siness, spreken dezelfde taal. Een
bankier loopt door onze winkels en
ziet niks. Hij staart zich blind op een
kwartaalverslag dat misschien eens
wat tegenvalt. Ahold bekijkt de zaak
op lange termijn. Ze raken niet zo
gauw overstuur, begrijpen de golfbe
weging in de detailhandel".
Wat verwacht U van mogelijke sa-
Standaard in de Amerikaanse supermarkten: massaal aanbod en eindeloze keuzemogelijkheden.
menwerkingsvormen met BI-LO en
Giant?
„Altijd als er kruideniers bij elkaar
komen, worden er ideeën en ervarin
gen uitgewisseld. We kunnen van el
kaar leren. Dat is goed, vooral als je
weet dat je geen concurrent van el
kaar bent. Op praktisch gebied zijn
er misschien mogelijkheden om geza
menlijk dingen aan te schaffen, zoals
winkeluitrusting, vrachtwagens en
zo".
En produkten?
„Misschien. Blikvoedsel, diepvries-
voedsel, dat soort dingen. Maar daar
moeten we nog over praten. Voor ver
se produkten hebben we allemaal on
ze eigen leveranciers".
Ahold heeft een grote naam opge
bouwd met zijn huismerk. Hoe zit dat
bij Finast?
„We hebben een redelijke omzet in
private labels zo heet dat hier
maar lang niet zo hoog als in Europa.
De Amerikaanse markt heeft het
huismerk nooit volledig geaccep
teerd. Door de tv-reclame gelooft de
consument dat de nationale merken
van betere kwaliteit zijn. Kijk, het
huismerk van AH is van superieure
kwaliteit. In Holland is het huis
merk daardoor een soort nationaal
merk geworden. We zouden hier best
ie
ijimte."
.Toen er sprake was van een mogelij-
deal zijn we naar Holland gegaan,
ij hebben we onderzocht met wat
Qor mensen we te maken hadden en
ïoe ze werkten. Wat we daar zagen is
•lis goed bevallen. En mijn ervarin-
§n met Ahold zijn tot op de dag van
ndaag uitstekend".
I*
heb al heel wat bedrijfsonder-
ndelingen gevoerd, maar nog
oit zo open en eerlijk als met de
nsen van Ahold. Ons uitgangs-
nt was dat we, als de deal zou luk-
n, partners zouden worden en dat
elkaar dus niet het vel over de
n zouden trekken. Dat is gelukt,
ij hebben gekregen wat we nodig
bben, kapitaal, en Ahold heeft de
ndeelhouders een heel goede prijs
taald. Nu gaan we er voor zorgen
t Ahold krijgt wat zij willen heb-
n: een goed draaiende en sterk
oeiende winkelketen",
nze nieuwe zusterbedrijven, BI-
en Giant, hebben uitstekende er-
ringen met Ahold. De Nederlan-
Standaard in de Amerikaanse supermarkten: massaal aanbod en eindeloze keuzemogelijkheden.
meer willen verkopen, maar het is
een gevecht tegen de bierkaai. Bo
vendien voelen we ons niet zo geroe
pen het koopgedrag van de klant te
veranderen. We passen ons liever
aan".
U bouwt volop nieuwe, moderne su
permarkten. Daar wordt natuurlijk
veel over nagedacht, onderzoek ge
pleegd. Hoe ziet de supermarkt van
de toekomst er uit? Worden ze steeds
groter?
„Nee, de winkels die wij nu bouwen,
zo tussen de 7000 en 8000 vierkante
meter (een royaal voetbalveld, red.),
zijn zo ongeveer het maximum wat
een klant kan bewinkelen. Het duurt
nu al drie kwartier om op je gemak
langs alle produkten te lopen. Die
grote winkels hebben een grote om
zet. Dat is ook de filosofie achter die
enorme winkels. De winstmarge is
minder dan 1 procent, dus moeten we
het van die grote omzet hebben".
„Ik heb experimenten gezien met
winkels van 10.000 vierkante meter.
Wij hebben een enorme hoeveelheid
produkten, meer dan 36.000. Maar
zelfs zo'n assortiment is niet genoeg
om die hypermarkten een beetje
boeiend, afwisselend mee vol te zet
ten. Bovendien moeten we nu al be
paalde klanten missen. Je wipt niet
even een Finast binnen voor een half
litertje melk. Groot is goed, maar er
zijn grenzen".
„En voor de rest gaan we door met de
trends die je nu in al onze zaken ziet.
Veel persoonlijke service, een breed
assortiment, veel delicatessen, sla
gerijen, brood- en banketbakkerij
en, verse vis, apotheken, foto en vi
deo, bankfaciliteiten, alles onder
één dak. Stop Shop. Wat we nu
bouwen is de supermarkt van de toe
komst".
p weg naar een hedendaagse
Amerikaanse variant op de Hof
van Eden, een Finast Super Store.
Reisleidster Susan Barlow stuurt
de Sundance het parkeerterrein op.
Een enorme betonnen laagvlakte,
op dit moment van de dag slechts
schaars bezet. De supermarkt is
niet te missen, de voorgevel vult
het hele netvlies. Ingebed tussen
andere betonnen kolossen, waren-
mm huizen, doe-het-zelfmarkten, die te
zamen een van de vele mails vor
men. Onafzienbare winkelcentra
buiten het centrum van de stad.
Binnen is het vrij rustig. Maar zelfs
als er vijf keer zo veel klanten zou
den rondlopen zou het niet druk
zijn. Ruimte is het eerste dat opvalt.
Een hoog plafond, brede paden en
lange, met groot gevoel voor smaak
opgebouwde stellingen met produk
ten. Boven de verschillende afdelin
gen hangen gigantische kleurenfo
to's van verse artikelen. De muziek
zweeft er nauwelijks hoorbaar tus
sendoor.
De bedrijfsfilosofie straaltje op tien
tallen grote en kleine borden tege
moet: TLC (Total Lower Cost). Hier
kunt u op uw gemak winkelen, zo is
de achterliggende gedachte. Koop
jes jagen hoeft niet. Als u al uw bood
schappen hier doet, bent u altijd
voordeliger uit.
Volgens de bedrijfsleider, een jovia
le dertiger, wordt het regelmatig na
gerekend en blijkt TLC in de prak
tijk geen loze leus. Zijn zaak zit dicht
bij het hoofdkantoor en hij krijgt
dus regelmatig bezoekers over de
vloer voor een rondleiding. Het
stoort hem niet. Hij is duidelijk trots
op de winkel.
Niet zonder reden, overigens. Het
aanbod verse groenten en fruit, di
rect na de ingang, is overweldigend.
Tientallen meters, hoog opgetaste
produkten van moeder aarde, regel-
ff
matig besproeid met een fijne mist
van water, ogen vers, smakelijk en
mooi.
Dat mooi geldt trouwens voor de he
le zaak. De verlichting, de presenta
tie, de stijlvolle inrichting, alles ont
stijgt het zo bekende kille, zakelijke
en rommelige supermarktsfeertje.
De Finast Super Store heeft zoiets
als terug naar het dorp, maar dan
overdekt. Dat is ook de bedoeling.
Stop Shop (alles in één winkel) is
de trend in Amerika, naast persoon
lijke service en gespecialiseerde pro
dukten.
De delicatessen-toonbank is een
metertje of tien lang en appelleert
sterk aan gevoelens van vraatzucht.
Een rijk gevulde salad-bar biedt lun
chende zakenlui uit de omgeving ge
legenheid tot een smakelijke, gezon
de hap. De afdeling brood banket
levert vrijwel alles, warm als het
moet. Op de visafdeling zwemmen
kreeften in een grote glazen bak. De
afdeling vlees en vleeswaren (eigen
rokerij beslaat toch gauw een me
tertje of zestig. Zoekt U een potje
mosterd? Middelste pad, eerste drie
meter. IJs? Tweehonderveertig
soorten, mevrouw. O, U zocht verse
ijsblokjes? Achterin, in zakjes van
100. Daar is de interne snoepwinkel,
voor de gelegenheid opgebouwd in
de vorm van een hart (Valentijns
dag). Een snelle hap voor bij de buis
(heat eat)? De veertig meter lange
microwave-maal tij denstraat is
tweezijdig bebouwd.
Ach, U heeft het beeld ondertussen
wel zo'n beetje voor ogen, denk ik.
Wat zou ik verder nog uitwijden
over die machines om zelf verse si
naasappelsap te persen, koffie te
malen in je eigen favoriete melan
ge, de receptenautomaat (cuisine
machine), de uitgebreide video
theek, het bank- en postkantoortje
of de volwaardige apotheek waar je
recepten worden klaargemaakt ter
wijl je winkelt? Als je de bij de in
gang verkrijgbare plattegrond
maar goed bewaart, krijg je die su
per king size-karretjes gemakkelijk
vol.
In de volgende dagen zou ik nog
mooiere Giant Super Stores te zien
krijgen. Zoals bij voorbeeld in het
schilderachtige, rijke dorpje Avon
in New England, waar de bewoners
nogal wat esthetische problemen
hadden met de fel rode, 80 meter
brede voorgevel. De bedrijfsleider
besloot daar alle borden met recla
meteksten uit de zaak te verwijde
ren. Gewoon, omdat dat mooier is.
Of in Oyster Bay, in het nog rijkere
Long Island. Je moet er geweest zijn,
vrees ik, om te begrijpen datje echt
voor je lol boodschappen kan doen.
Zwaardvis-steaks en kosjere hot-
dogs. In de groente-afdeling negen
soorten paddestoelen en zelfs cac
tusbladeren, waarvoor de chef van
de afdeling zelf ook geen recept wist.
Dagomzet van zo'n zaak: 200.000
gulden.
Terug naar Cleveland. Want First
National, de kersverse dochter van
Ahold, heeft nog meer zaken. En dat
zou ik weten ook. Edwards Food
Warehouse, heet de goedkopere va
riant op de Super Store. Nog groter
van oppervlakte, met bankjes hal
verwege voor de oudere klant. Qua
stijl en assortiment wat soberder
dan de Super Store. Meer een netjes
aangekleed (en zeer nadrukkelijk
geel geschilderd) pakhuis. Veel pro
dukten staan opgesteld in de doos.
Ook in Edwards is Total Lower Cost
het parool. Maar het prijsniveau ligt
wat lager, omdat de concurrentie in
deze door minderheden bewoonde
wijk dat ook doet.
Veel klanten leven van een uitke
ring. In het begin van de maand, als
de cheques net binnen zijn, beleeft
Edwards topdagen. Het produk-
tenscala bevat veel bijzondere, op
de behoeften van de etnische min
derheden toegesneden etenswaren.
Deze Edwards is 24 uur per dag
open. Bij de deur staan detectoren
van het type dat we in Nederland
vooral in kledingzaken zien. Op het
moment dat de bedrijfsleider (kind
op de arm, zijn beurt voor de oppas)
uitlegt hoe het alarm-dingetje inge
nieus onder een reclamestickertje
op een familiepak karbonades zit
weggewerkt, maakt een personeels
lid hem er discreet op attent dat hij
elders nodig is. Er is een vrouw be
trapt met eten onder haar trui.
Terug in de auto, op naar een winkel
uit de grote, derde poot van het Fi
nast-concern: Pick-N-Pay (Pak
Betaal). Dit zijn de buurtwinkeltjes
van het bedrijf, althans, zo zien ze
dat zelf. In mijn ogen zijn het nog al
tijd volwassen supermarkten, zo
'groot als je ze in ons land meestal
ziet. Voor het eerst waan ik me een
beetje thuis. De verhoudingen klop
pen.
De Pick-N-Pays zijn sober en niet te
duur. Ze spelen vooral in op de be
hoeften van de omgeving. De mees
te zaken zijn al wat ouder. Deze is
een jaar of 20. De extra voorzienin
gen van de Super Store ontbreken,
afgezien van de delicatessenafde-
ling, de bakkerij en de bankservice.
Maar voorlopig voldoen ze nog
goed. De sortering is rijk, het perso
neel vriendelijk, de service vlot.
Hoewel, soms niet vlot genoeg voor
de verwende klant. Als ik de foto
graaf vraag een plaatje te schieten
van een loterij-automaat, spreekt
een norse meneer voor kassa 1 me
aan. Hij heeft twee (2!) klanten voor
zich. „Hé, hier moet je een foto van
maken. Van die rijen hier!"
In de hal van het veilinghuis
Sotheby heerst een nerveuze
drukte. Op de balie staat een oude
vaas, verpakt in een kartonnen
doos. Het lijkt een beetje op de
sfeer in de wachtkamer bij de
dierenarts. De poes en de cavia op
schoot zijn nu tassen met
breekbare spulletjes en een
schilderij in een plastic
vuilniszak. Over de balie gebogen
fluistert een keurige heer dat hij
een afspraak heeft met een van de
Sotheby-taxateurs. Iedere
wachtende is dodelijk
nieuwsgierig naar het
verlossende woord van de expert.
Is het schilderij echt een vroege
Appel? Is de vaas echt antiek en
veel geld waard?
Het Avro-programma Tussen
Kunst en Kitsch heeft zijn
uitwerking niet gemist. De
Nederlander bekijkt zijn oude
spulletjes die op de zolder of in de
kelder zijn opgeborgen, wat
kritischer. Misschien is het
schilderij dat ergens op zolder
hangt wel een echte 'meester' in
plaats van een goedkope kopie en
zijn de klok of het servies echt
antiek. Het veilinghuis Sotheby
doet er goede zaken mee, want
vanzelfsprekend kiest men voor
een gerenommeerd veilinghuis als
vermoed wordt dat het om
waardevol antiek gaat
Dat er voor een mooi schilderij
van een oude meester veel geld
geboden wordt op veilingen, is
bekend. Het taxeren van
schilderijen is dan ook de
gewoonste zaak van de wereld bij
het veilinghuis. Maar wat te
denken van een teddybeer die
mogelijk wel een kleine dertig
mille waard is? Londen is het
centrum van de onthutsende
wereld van de verzamelaar.
Poppen, teddyberen, speeldozen,
stoommachientjes, noem maar
op. Verzamelaars uit de hele
wereld komen er naar toe om de
allermooiste objecten voor soms
duizenden guldens te kopen.
Vooral Japanners zijn veel gezien
op de veilingen van de curiosa. En,
voordat de dollar duikelde, de
Amerikanen.
De beste taxateurs van het
internationale veilinghuis reizen
geregeld de wereld rond op zoek
naar de allermooiste objecten. Jon
Baddeley was twee dagen in
Amsterdam om bij Sotheby de
aangeboden spullen te taxeren.
Terwijl hij juist een zo op het oog
fraaie pop van een dame uit
Berkel Rodenrijs heeft bekeken,
glinsteren zijn ogen als hij vol
trots zijn,,buit van het jaar"
tevoorschijn haalt. Een 'french
doll', een pop van Jumeau met
orginele kleding en schoentjes.
Het geboortejaar ligt rond 1900,
1910. Met een kunstgreep zijn de
oogjes van de pop te openen en te
sluiten. Baddeley: „Deze pop is
zo'n vondst die je hooguit drie
maal per jaar doet. De lady die
hem bracht, had er geen idee van
dat de pop op een veiling in
Londen misschien wel 15.000
gulden kan opbrengen. Deze pop
is tot nu toe altijd in de familie
gebleven. Van grootmoeder nog".
Vooral voor de eigenares was het
een verrassing dat haar pop zoveel
geld waard is. „Er zijn poppen die
veel meer waard zijn, maar dan
zijn ze meestal al voor veel geld
eerder verhandeld". Hij herinnert
zich een veiling waar voor een pop
zelfs twee ton geboden werd. Dat
was een absoluut record.
„Zo'n ontdekking als die pop van
Jumeau, dat is heerlijk. Daar kun
je mensen heel blij mee maken.
Want er zijn natuurlijk ook
mensen die veel te hoge
verwachtingen hebben. Dan moet
je ze weer met beide benen op de
grond zetten".
Waarom houdt Sotheby (en ook de
andere veilinghuizen als Christie's
en De Zon) deze taxatiedagen?
Voorlichtster Diane Ridderikhoff:
„Normaal gesproken kan iedereen
iedere dag binnenlopen met een
kunstvoorwerp of een collector's
item. We hebben hier in huis op
alle gebied taxateurs. Maar neem
nu zo'n Jon Baddeley, dat is een
internationaal expert juist op het
gebied van verzamelobjecten.
Dan organiseren we dus een of
twee dagen gericht op die
objecten".
Maar het mes snijdt aan twee
kanten. Diane Ridderikhoff:
„Heel veel mensen hebben
gewoon geen idee van de waarde
van de spullen die ze in huis
hebben. Zonder enige kosten
kunnen ze die hier laten taxeren.
Die dagen en ook wel de
uitzendingen van Tussen Kunst
en Kitsch, werken
drempelverlagend. In Nederlapd
kijken we nogal nuchter tegen-1
zaken aan. Maar in Engeland 2-
bijvoorbeeld zijn teddyberen
rage. Daar wordt veel geld voor
een mooie oude teddybeer Z.-
geboden. Komen er mensen m£f
artikelen die zo mooi en zeldzaam
zijn dat ze in Londen voor een Zo
goede prijs onder de hamer
kunnen, dan adviseren we om ae
door ons in Londen te laten veilen.
Enerzijds die drempelverlaging,
anderzijds hopen we natuurlijk
ook dat de waardevolle artikelen
bij ons geveild gaan worden.
Tenslotte zijn we ook een veiling
huis".
Met name door de
televisie-uitzendingen heeft het
veilinghuis een veel breder
publiek gekregen. Er is bij het
publiek iets wakker geschud van
een besef dat zelfs de verzameling
Dinkey Toys nogAvel eens geld op
kan leveren. Ook andere
veilinghuizen, zoals bijvoorbeeld
het veilinghuis De Zon ervaren
die vergrote belangstelling.
Diane Ridderikhoff: „Het is niet
meer zo dat men alleen langs
komt met stukken die ze geveild
willen zien. Soms willen ze alleen
de waarde van een artikel weten.
Ook dat kan".
Buiten op het Rokin botst de man
met de oude vaas in kartonnen-
doos bijna tegen een toerist. Hoeis
zijn bezoek afgelopen? „Wel
aardig. Hoewel, de vaas bleek niet
echt veel waard. Ik hoef 'm in ieder
geval niet in een glazen kastje op
te bergen". Toch wat hoge
verwachtingen gehad? „Ach je
leest wel eens wat over antiek. Je
hoopt dan toch dat er iemand met
geld om zo'n vaas zit te springen.
Het blijkt dat 'ie helemaal niet zo
zeldzaam is. Voor die paar
honderd gulden houd ik de vaas
dan toch liever in de familie".
Taxateur John Baddeley toont een zeldzame pop, waarde f 15.000,-
