Staatssecretaris Dees, de kosten, de verzekerden en de ruziemakers Spanning stijgt om vracht-cao Voor het eerst verdachte met waarheidsserum behandeld Weerstand PZC/°Pinie en achtergrond Groeisector Tweede Kamer Verslechtering Killer-cellen Interne dokter denkwijzer Voor het eerst Staatssecretaris Dees. Medicijnen: een bittere pil voor apothekers én gebruikers... (Van onze redacteur volksgezondheid Kees Cornelisse) Wat is het verschil tussen zieken fondsverzekerden die straks aanzienlijk meer moeten gaan beta len om gezond te blijven en medische specialisten? Antwoord: de (bezuini gende) overheid kan de eersten wel pakken, maar de tweede niet, althans nog niet. Wat doe je dan als bewinds man voor volksgezondheid? Dan be gin je met bezuinigen waar het wèl kan. Zo roeit staatssecretaris Dees dus dap per tegen de stroom op Met het oog op de kosten en tegen de achtergrond van( alle voortwoedende ruzies. Zijn doel wit is nu de geneesmiddelenvoorzie ning. Dees is nu anderhalf jaar aan de gang en gaat gedegen te werk. Het „kosten plaatje" heeft zijn volle aandacht. In dat patroon zijn enkele verstorende elementen: de medische specialisten en de geneesmiddelen. Die onderdelen van het geheel maken het veel te bont. De gemaakte ramingen worden keer op keer zwaar overschreden, en dat kan niet ongestraft. Omdat Dees tege lijkertijd de kosten wil beheersen, ver schuivingen wil bewerkstelligen en nieuwe uitgaven wil doen, kan hij niet lijdzaam toezien. Maar Dees móet bezuinigen. Het re geerakkoord geeft hem die opdracht, hij kan er niet onderuit. De gezond heidszorg als geheel is één groot span ningsveld. Maar de kosten op zich ba ren al veel zorg. Al was het alleen al omdat nu eenmaal besloten is dat ge zondheidszorg niet veel meer dan on geveer acht procent van het bruto na tionaal produkt (waarde van de totale produktie plus de afschrijvingen) mag beslaan. Een politieke beslissing, waaraan Dees zich moet houden. Tenzij de Tweede Kamer die koers bijstuurt, maar daarvan is niets te vernemen. Dat kan nog komen, want vele signa len duiden erop dat de gezondheids zorg alleen maar duurder wordt. Al leen al de misstanden met zieke be jaarden voor wie geen onderkomen is en met wie moet worden 'geleurd', dui den op tekorten aan bedden in dit geval in de verpleeghuizen. Het streven van Dees is erop gericht de kosten per hoofd van de bevolking te stabiliseren en één procent groei te realiseren in verband met ontwikke lingen als de vergrijzing, maar ook met nieuwe (ook besparende) medische mogelijkheden. Maar daarvan moet dan wel 'even' de beoogde ombuiging van 1,2 miljard tot en met 1990 worden afgetrokken. Ziedaar het dilemma, waarvoor deze bewindsman staat. Feit is dat de geneesmiddelenvoorzie ning een echte 'groeisector' kan wor den genoemd. Volgens de meerjaren raming van WVC (tegelijk een terug blik) stijgen die kosten veel te veel. Dit gebied is een kolfje naar Dees' hand. Niet alleen omdat hij farmacie heeft gestudeerd, maar ook omdat hij als Tweede Kamerlid al zei dat hier grote besparingen te bereiken zouden zijn. Het resultaat van zijn inspannin gen stemt betrokkenen niet tot dank baarheid... De apothekers zéker niet. Van je colle ga moet je het maar hebben, denken ze. Maar het is een misverstand Dees een collega te noemen. Hij is wel afge studeerd als apotheker, maar is daar na onmiddellijk politicus geworden. En dat is toch heel wat anders dan een apotheek drijven... Het bereiken van besparingen staat bij de bewindsman op de voorgrond. En niet het bestrij den van leed door het verkopen van medicijnen... En ziedaar het ontstaan van een der vele ruzies. Apothekers en veel andere betrokkenen nemen het Dees uiterst kwalijk dat hij een nieuw inkomens stelsel voor de apothekers heeft inge voerd. Daaraan zit trouwens ook een ander prijsstelsel vast, dat er nog niet is. Inmiddels zijn de gevolgen van dit halve werk in de praktijk merkbaar. De particuliere klanten van de apo theek moeten meer betalen voor goed kope en (iets) minder voor dure midde len. Bovendien sloeg de overheid aan het voorlichten via advertenties. Kos ten: anderhalve ton en (nog meer) on genoegen bij de medici die zich van hun stoel verdrongen voelen. Andere ruzie: de specialisten versus de ziekenfondsen. Ook die gaat alleen maar om geld: de fondsen vinden dat deze artsen te veel praktijkkosten vergoed krijgen. Het moet heel wat minder, zeggen ze. Dat nu pikken de specialisten niet. Mede daarom krij gen ziekenfondspatiënten nu letter lijk de rekening, die ze dan naar de fondsen moeten sturen. Directe beta ling is er niet meer bij. Deze kwestie is niet los te zien van de jarenlange pogingen die de overheid in het werk stelt om de specialisteninko mens te beteugelen. Met succes verzet ten deze artsen zich daartegen, waar bij ze gebruik maken van alle actie middelen, als „werkonderbreking" en juridische stappen. Die inkomensda ling nu voert Dees als een bezuini gingspost op. Hij heeft over de afgelo penjaren honderden miljoenen van de specialisten te 'vorderen'. Zo presenteert de bewindsman het al thans in zijn meerjarenraming van de kosten. Hetzelfde is het geval met de vermindering van ziekenhuisbedden. Van de 8.000 bedden die al weg hadden moeten zijn, is nog maar een fractie verdwenen. Verzet tegen die maatre gelen is daarvan de oorzaak. Maar de staatssecretaris rekent zich „rijk" aan dingen die hadden moeten gebeuren en die dus nog „tegoed" zijn. Het leven is sterker dan de leer. En zo doende is er nog weinig bezuinigd. Maar het klimaat is wel bedorven door de vele tegenstellingen. Dieperliggen de oorzaak is ook dat de overheid zich te intensief met de gezondheidszorg bemoeit. Zij moet terug; reorganisatie is het parool. Maar juist daarover is de verdeeldheid groot en zijn de vorderin gen tot dusver gering... Een vicieuze cirkel, want allerlei las ten zijn al verschoven naar de gebrui kers. Alleen met een statistisch doel; ze staan dan niet meer onder de collec tiviteit gerangschikt. En dan kan een bewindsman zeggen dat hij bezuinigd heeft. Maar de gezondheidszorg wordt niet goedkoper. Want we moeten meer betalen: ziekenfondsverzekerden om dat ze de „medicijnknaak" en het „specialistengeeltje" moeten opbren gen; particulieren omdat ze „heffin gen" moeten opbrengen om (overgehe velde) noodlijdende verzekeringsvor- men op de been te houden. In deze sfeer zal de Tweede Kamer volgende week de begroting van volksgezondheid behandelen. Maar aan de grote lijnen kan zij weinig doen zonder de doelstellingen van het kabinet in gevaar te brengen. Het de bat over de hervorming van het stel sel komt trouwens pas in maart. De discussie zal gaan over details die met de bezuinigingsdwang te maken heb ben. Kwesties als tandartskosten in of uit het ziekenfonds, de geneesmidde- lenprijzen, de kwalijke gevolgen van de opheffing der vrijwillige zieken fondsverzekeringen voor groepen als bejaarde verzekerden. Allemaal effecten van het halve werk, zoals dat tot dusver is geleverd. En waarbij meestal alle adviesorganen en betrokken maatschappelijke organi saties hun afwijzing van de overheids- voornemens hebben laten horen. Wat moet de Kamer tussen „het veld" (zo als dat dan heet) en de regering in an ders dan een beetje „knabbelen" aan smalle marges? Zij kan op die manier de zieke gezondheidszorg niet beter maken. Het ontbreekt aan voldoende overeenstemming over het perspec tief... (Van onze verslaggever Anje Romein Het is onrustig in de bedrijfstak van het beroepsgoederenvervoer over de weg. Er moet een nieuwe cao komen, maar de vrachtchauffeurs wijzen de voorstellen van de onderne mers als volstrekt onaanvaardbaar van de hand. Wanneer de onderhande lingen tussen de werkgevers- en de werknemersorganisaties aanstaande dinsdag geen resultaten opleveren, gaan de chauffeurs tot actie over. „Verbetering van de werkomstandig heden is een absolute noodzaak. De werkdruk is veel te groot, het is ge woon te gek. Chauffeurs rijden nu on der het motto: 'Rijen wat je rijen kan'. Ja, tot je tegen de vangrail zit", aldus Ad Smit, woordvoerder van de Ver- voersbond CNV. Het grootste knelpunt in de cao-onder handelingen is de grote werkdruk. De werktijden zijn te lang, de rustpauzes te kort. Zowel binnenlandse als bui tenlandse chauffeurs brengen nachtenlang op parkeerplaatsen door. Velen lijden aan rug- en nekklachten, terwijl anderen gekweld worden door stress en maagstoornissen. Smit; „Door de liefde voor hun vak maken de meeste chauffeurs zonder klagen veel overuren, maar ze zijn nu wel zo ver dat ze het probleem onderkennen. Er moet veel meer regelmaat zijn en rust in ge regelde periodes. De werkgevers ne men het probleem niet serieus. Zij wil len de chauffeurs nog meer werk laten doen". In de voorstellen van die werkgevers staat tegenover een paar verbeterin gen een hele lijst verslechteringen. Positief zijn de verhoging van de lo nen met 1 procent, het toekennen van twee extra vakantiedagen, de aanvul ling van het eerste jaar WAO tot 90 procent en de invoering van een be drijfsgezondheidszorg en Gemeen schappelijke personeelsdiensten (GPD's). De andere voorstellen betekenen vol gens de vervoersbonden een verslech tering voor de bedrijfstak. De werkge-' vers blijven vasthouden aan een verla ging van het ziektegeld door maar tot 55 uren per week uit te betalen. Ad Smit: „De meeste chauffeurs maken veel meer overuren, die dus niet in het ziektegeld verrekend worden. En juist het ziekteverzuim dat er is, is van lang durige aard. Ieder uur telt dan mee". Een ander voorstel is het minder beta len van chauffeurs op dubbel bemande wagens. Op die manier kun je voor het zelfde geld meer vrachtwagens dubbel bemannen. Een 18-jarige krijgt 10 pro cent van het normale loon, chauffeurs van 22 jaar en ouder 70 procent. Dit probleem ligt heel gevoelig omdat de werknemers in 1978 nog gestaakt heb ben om voor de bijrijder de volle hon derd procent te krijgen. De werkgevers willen ook de onkos tenvergoedingen bij ploegendiensten verlagen. Chauffeurs zouden geen ex tra geld moeten krijgen voor logies. Ad Smit:,,Een reële ploegentoeslag zit er niet in. Volgens de werkgevers hoeven de chauffeurs in de nachtdienst geen extra geld voor logies te krijgen. Over nachten doen ze thuis wel". Een ander voorstel waar de vakbon den het niet mee eens zijn, is het werken in een verschoven werkweek. Dat houdt in dat de vrije dag voor de chauffeurs op maandag valt in plaats van op zaterdag. De zaterdag-toeslag van vijftig procent verdwijnt daar door, aangezien de zaterdag dan geldt als gewone werkdag. Samen met het voorstel om het aantal atv-dagen met één dag te verminderen zijn al deze maatregelen voor chauf feurs en vakbonden onoverkomelijk. „De voorgestelde veranderingen zijn onverteerbaar. Al deze verslechterin gen zijn niet nodig. Ik begrijp die werk gevers ook niet. Ze willen aan de ene kant het image van de bedrijfstak ver beteren, maar proberen tegelijkertijd de arbeidsvoorwaarden te drukken. Het is altijd hetzelfde met die werkge vers: veel woorden, weinig daden. Met zulke voorstellen weten ze van te vo ren dat ze zich ellende op de hals ha len". (Door René Diekstra) Wanneer je er even bij stilstaat is het eigenlijk verbazingwekkend dat we niet vaker ziek worden dan nu het geval is. Dat danken we aan ons efficiënte afweersysteem. Tachtig a 90 procent van de virussen en bacte riën die dagelijks ons lichaam bin nendringen worden er vrijwel met een door onschadelijk gemaakt. We denken vaak dat ons afweer- of im muunsysteem volledig automatisch werkt, dus onafhankelijk van onze wil of ons gedrag. Maar dat is maar ten dele waar. De meeste ziekten en doodsoorzaken van tegenwoordig - te hoge bloeddruk, hart- en vaatziek ten, kanker, suikerziekte, ademha lingsziekten - zijn voor een belang rijk deel het gevolg van hoe we ons gewoonlijk gedragen en hoe we onze omgeving inrichten. Dat geldt ook voor onze gewone verkoudheden en griep. We kunnen daarom ook zelf stappen ondernemen om onze af weer of weerstand te versterken. Voordat ik daarop in ga, eerst wat in formatie over hoe het afweersysteem werkt. Het bestaat eigenlijk uit twee systemen: het ene voorkomt op een mechanische of chemische manier dat schadelijke stoffen ons lichaam binnendringen (zogenaamde niet- specifieke afweerhet andere doodt bacteriën of virussen in lichaams- of bloedcellen als die eenmaal in de bloedbaan zijn doorgedrongen (zo genaamde specifieke afweer). De niet-specifieke afweer bedient zich van een aantal wapens. Het beste wapen is onze lichaamshuid, die een soort van kasteelmuur tegen indrin gers vormt. Verder spelen de slijm vliezen van ademhalings-, spijsver- terings- en voortplantingswegen een belangrijke rol. Zij scheiden vocht af dat microben binnendringende bac teriën of virussenonschadelijk maakt, als ze langs die wegen het li chaam binnenkomen. Belangrijk zijn verder de zogenaamde cilia, de microscopisch kleine haartjes in het bovenste slijmvlies van de ademha lingsweg, die microben terugtrans- porteren naar de keel als ze ingea demd zijn. Traanklieren vormen ook een verde diging, omdat ze voortdurend de ogen schoonspoelen en zo het aan hechten van microben voorkomen. Hetzelfde doet mondspeeksel voor onze tanden, tandvlees en de slijm vliezen in de mond. De epiglottis, het dekseltje dat onze luchtpijp afsluit als we slikken, zorgt ervoor dat scha delijke organismen niet de ademha lingswegen terechtkomen. Belang rijk is verder het maagsap, dat be staat uit hydrochloride zuur, enzy men en slijm afkomstig van de maagklieren. Omdat het een bijtend zuur is kan het bacteriën doden en giftige stoffen afbreken die bacteriën uitscheiden. Essentieel zijn ten slotte ook de beschermende eiwitten die door lichaamscellen worden gepro duceerd wanneer ze door microben worden aangevallen. Ze vernietigen deze en ze kunnen ook witte bloedli chaampjes activeren om infecties te bestrijden. Beschermt het niet-specifieke af weersysteem ons lichaam tegen alle soorten microben, het specifieke af weersysteem is gespecialiseerd in het vernietigen van bepaalde micro ben. Wanneer ergens in ons lichaam de alarmklok voor een infectie wordt geluid, worden twee hoofdsoorten cellen in enorme hoeveelheden aan gemaakt: de T- en B cellen. T-cellen, zo genoemd omdat ze in de thymus worden aangemaakt, zijn ge specialiseerde witte bloedcellen, vooral effectief in het onschadelijk maken van schimmels, parasieten en kankercellen. Er zijn letterlijk dui zenden verschillende typen T-cellen, die passief blijven totdat ze moeten optreden. Bijvoorbeeld, 'killer' T-cel len kunnen met microben geïnfec teerde cellen vernietigen. 'Helper' T- cellen hebben tot taak de vijand te identificeren (wat voor microbe is het?) en met de B-cellen samen te werken om de produktie van antis toffen of antilichamen te stimuleren. Antilichamen zijn de eiwitten die cel len produceren om bepaalde micro ben af te weren. "Suppressor' T-cel- len regelen het afweersysteem tij dens het gevecht tegen microben en blazen de aanval af als de vijand ver slagen is. 'Geheugen' T-cellen wor den gevormd in het beginstadium van een infectie en 'geprogram meerd' om hetzelfde type microben snel te herkennen en onschadelijk te maken als het in de toekomst terug keert. B-cellen (genoemd naar een orgi de Bursa of thymus, bij kippen rr. toevallig bij volwassenen in hetii merg aangemaaktzorgen voa produktie van anti-lichamen bacterie- of virusinfecties moeiei gengaan. Er zijn eveneens duizt J soorten van. Ze hechten zic/if 'vreemde' cellen en maken ze jj onschadelijk of alarmeren anj delen van het systeem om ze te 1 te komen. 'Geheugen' B-cellen 1 ben dezelfde functie als 'geheugei cellen. Ons immuunsysteem is dus eej| terst ingewikkeld en gevoelig i teem, een soort van inwendige ra sche dienst waarop we zelfdoon manier van leven invloed kun uitoefenen. Hier een paar advit voor hoe u volgens vooraanstan immunologen en psycho-immun gen, uw interne dokter zo goed mi lijk in vorm kunt houden. Zorg voor voldoende ijzer in voedsel. IJzertekort heeft direct vloed op uw afweersysteem: het\ oorzaakt een afname van het ara T-cellen en zorgt ervoor dat zet der actief zijn. Ook wordt de prol tie van anti-lichamen erdoor ven derd. Maar denk niet meteen: moet ijzertabletten slikken. Koke ijzeren of stalen potten en panne, combinatie met het eten van ijzen mager vlees en vitamine C-rijkji en groente helpt al. Scftaalcfel bladgroenten en eieren zijn ook\ goede bron van ijzer. Rook niet. Door te roken besell digt u de cellen van de cilia (de tof tjes) in de slijmvliezen van nem en longen, waardoor infecties makkelijker kunnen optredend gevolg van roken is ook dat un weersysteem steeds zo druk bei het bloed van schadelijke stoffel als teerdeeltjes te zuiveren, dat bestrijden van andere vreemdes fen eronder te lijden heeft. Zorg ervoor dat de lucht thuist uw werkplek niet te droog of tem is. Te lage luchtvochtigheid leid uitdrogen van de slijmvliezen in bovenste deel van de ademhah weg (neus, mond, keel), waardoa kans op infecties toenemen, h winter is het goed de thermosi niet hoger dan 18 a 19 te zette nachts lager) en een luchtbevoc ger te gebruiken. Wees heel voorzichtig met zon baden. Vastgesteld is dat vaak M gesteld worden aan sterke zon stralen de activiteit van 'helper cellen en 'killer' T-cellen vermM Zorg voor regelmatige lichaa beweging. Regelmatige lichaam weging heeft een gunstige invloei lichaamskracht, de conditie hart- en bloedvaten en kan zelfs rustgevend effect hebben. Aan toond is ook dat regelmatigs chaamsbeweging, zoals wandel verstandig joggen of sporten, aantal T- en B-cellen doet toenen Leer goed met stress om te Stress, vooral langdurige stn leidt tot hormonale veranderinga het lichaam, die het aantal en de tiviteit van T- en B-cellen vermin ren en zo de kans op ziekten doenl nemen. Symptomen zoals steeds rugkerende hoofdpijn, rugpijn, ti selende spier klachten, veelvuli verkoudheden en maagklacli kunnen er op wijzen dat u onderin innerlijke spanning staat en dd moet leren beter met stress om gaan. Aangetoond is dat ontsfi ningsoefeningen - leren spieren ontspannen en een toestand vat nerlijke rust te ervaren door meii tie of hypnotische instructies - in opzicht heel effectief kunnen zijn moet ze wel regelmatig doen, voorkeur tweemaal per dag 10 tel minuten. Als u niet in staat bent uzelf ontsfi ningsoefeningen te leren, vraagt om ontspanningstraining bij eeni kundige, zoals een psycholoog ofi arts. Regelmatig, dat is eenmaal] dag ongeveer 45 minuten, naar ra ge muziek luisteren zonder ven iets anders te doen dus ook niet zen) is ook heel effectief. Te veelM sen denken bij ontspanning nog tijd alleen maar aan iets actiefs, als sporten, met een hobby bezigA uitgaan, vrijen of desnoods telen kijken. Ze houden zichzelf voor 'rust roest'. Maar voor onze aftt tegen ziekten geldt: 'rust redt, onn ontregelt'. (Van onze verslaggever Bas Hoppel) Kinderen en dronken mensen spreken altijd de waarheid. Op die regel is in ieder geval één uitzondering. Die wordt gevormd door een 38-jarige vrachtwagenchauffeur uit Vlaardingen. Hij kan zich niet meer herinneren of hij eind augustus vorig jaar in een dronken bui de 54-jarige invalide A.G. den Uijl uit Schiedam heeft gewurgd. Om daar toch achter te komen, verwisselt hij vanaf maandag 18 januari) z'n cel in het Rotterdamse huis van bewaring voor een bed in het Dijkzigt-ziekenhuis. Hij zal daar een week blijven. In die tijd zal een aantal keren via een infuus het 'waarheidsserum' penthotal in het lichaam van de verdachte worden gebracht. Het middel werkt behalve slaapverwekkend ook bewustzijn-verlagend. Dat is ook juist de bedoeling: sommige vervelende herinneringen, die zijn verdrongen, hebben nu de kans om boven te komen drijven. Er is zelfs even aan gedacht om de verdachte opnieuw dronken te laten worden, omdat de werking van alcohol ongeveer hetzelfde effect sorteert als penthotal, maar men vond dat weten schappelijk toch niet verantwoord. De behandeling gebeurt geheel op vrijwillige basis en is niet zozeer bedoeld om nieuw bewijsmateriaal tegen de verdachte te vergaren, maar meer om de ge moedsrust van de man zelf te sussen. Ook hij wil graag weten wat er in die be wuste nacht precies is gebeurd. Vaststaat dat hij tijdens een avondje stappen in een van de bezochte kroegen het latere slachtoffer tegen het lijf is gelopen. Die had hem uitgenodigd eens een pilsje bij hem thuis te komen halen. Dat deed de verdachte nog diezelfde avond. Bij omwonenden in Schiedam had hij aangebeld en gevraagd waar 'die man met dat houten been' woonde. De twee moeten er ongeveer een uur hebben zitten praten en drinken. Op tafel lag een mapje giro-betaalkaarten. Met een daarvan betaalde verdachte later op de avond de rekening van een seksclub in Rotterdam. Hij tekende echter met z'n eigen naam en viel daardoor door de mand. Wat daaraan vooraf ging in het huis van het slachtoffer, is vooralsnog onduide lijk. Volgens een in diezelfde nacht door de verdachte afgelegde verklaringi» de invalide man op een gegeven moment naar het toilet zijn gegaan. Verdach had een bons gehoord en de man op zijn buik in de gang zien liggen. „Ik wil hem overeind helpen, maar ik weet niet meer wat er vanaf dat moment is! beurd", aldus de verdachte. De behandeling in het Dijkzigt-ziekenhuis moet hem nu een handje helpen, D is overigens zuiver een zaak van de psychiater en de patiënt. Politie en justit blijven erbuiten. De gesprekken tussen de vragen stellende psychiater en( verdachte zullen wel op de band worden opgenomen. Wat daarvan wordt d# gespeeld aan de rechtbank, ligt helemaal aan de psychiater. Die kan zicii«^ mers beroepen op z'n medisch beroepsgeheim. In het juridische wereld wordt de penthotal-behandeling met grote belar stelling gevolgd. Het is immers de eerste keer dat voor de Nederlandse ree) spraak van zo'n middel gebruik wordt gemaakt. Tot nu toe werden alleen ps chiatrische patiënten ermee behandeld. Waarheidsserum worden overigens al wel eeuwenlang gebruikt om bekente® sen los te krijgen. Vooral in oorlogstijd wordt vaak naar zo'n middel gegrepen' pogingen de vijand geheimen te laten prijsgeven. Zo zouden de Britten HiW rechterhand Rudolf Hess, die in 1941 naar Schotland vloog, hebben behandel met waarheidsserum. De grote strijdvraag straks is de waarde van het verkregen bewijs. De gelee' zijn het daarover nog niet eens. Al eerder zijn wel goede resultaten behaald' verklaringen die onder hypnose zijn afgelegd. Zo'n verklaring kan echter no< als overtuigend bewijs gelden. Het gerechtshof in Amsterdam concludeerde enkele jaren geleden wel dat hypnose wel een rol kan spelen. Hoeveel gewtó aan de behandeling met het 'waarheidsserum' wordt toegekend, zal pas in' loop van maart blijken als de verdachte opnieuw voor de Rotterdamse ree» bank moet verschijnen. VRIJDAG 15 JANUARI 1988 t

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1988 | | pagina 4