De hond van de buren
LUCHTJES
Lekker vies praatje
De Normaal-zanger heeft
de haren van de hond....
Ganzen zijn trouw en slim
KEES KRUL
STRIP
Leve het land van
de Orrekiedorren
m
Een beetje
bloem, een
ietsje beest
Oma
Hooiwagen
ruikt met
zijn poten
Zeep maken
BLOPPERi
Reukloze gassen zijn de gevaarlijkste
MET EEN GEURIG SLOT
Gevaar
Ratten
Kunststof
gedicht
Snuffelpaal
Computer
Liefde
PATRICK KREULE IS GEK VAN NORMAAL
Juttepeer
boeken A boeken
Er zijn vijf hoofdgeuren: bloemengeur (roos), kruidige
geur (kaneel), branderige geur (koffie), rottingsgeur
(kaas) en vluchtige geur (benzine). Al hebben we dan
geen mierenetersneus, verschil tussen kaas en koffie
ruiken we wel. Ruiken en proeven hebben veel met el
kaar te maken. Met een verstopte neus ruik je niks,
proeven gaat ook een stuk slechter.
Doe je ogen eens dicht. Knijp je neus goed dicht. Proef
een stukje appel. Proef daarna een stukje ui. Hé, je
proeft met een dichte neus nauwelijks verschil!
Onderin je neus zit een waarschuwingssysteem. Vieze of
gevaarlijke gassen nies je er zo uit.
Maar er zijn ook gevaarlijke gassen zonder geur. Neem
nu aardgas. Daarom stopt het gasbedrijf een stinkgeur-
tje bij aardgas. Anders zou je gas niet ruiken en zo kun
nen stikken.
Als je goed wil ruiken moet je diep insnuiven. Want je
reukcellen zitten boven in je neus. Verder werkt het als
een soort geurtelefoon: De reukstoffen komen tegen de
reukcellen. Die geven het 'bericht' door aan je geurzenu-
wen. Die zenuwen geven weer alles door aan je geurcen-
trum in je hersenen. In de hersenen kun je dan een geur
herkennen. 'Hoi, friet' of'Jakkes, zuurkool'.
Soms moet je bij een bepaalde geur terugdenken aan
een gebeurtenis. Als ik een uitgeblazen kaars ruik denk
ik altijd aan kerst. Als ik poep onder m'n schoen ruik
moet ik altijd denken aan de hond van de buren. En dat
zijn niet altijd de aardigste gedachten.
Tegenwoordig gebruiken ze vooral
kunststoffen. Die worden gemaakt
in chemische fabrieken. Zo kennen
we nu al 10.000 verschillende geuren.
Een parfumeur ontwerpt parfums.
Hij mengt een beetje bloem, een
beetje beest, wat kunststoffen, wat
alcohol.
Een goede parfumeur kan 300 lucht
jes onthouden. Er bestaan maar 200
van deze superspeurneuzen op de
wereld.
Maar die lopen dan ook met hun
neus in de wind.
Nee, laat maar
'k heb niet zoveel zin
Sorry,
maar weet je
ik mis m'n oma
nog een beetje.
Ze was wel oud
en
zeurde soms,maar
ze was zo lief
ik hield van haar.
Soms ga ik even
naar haar huisje.
Al bij de deur
ruik ik de geur
wel fijn
vooral
als ik haar mis
net of ze er
nog even is.
Het zit in een klein flesje. Duur, maar
erg puur. Een lekker sterk luchtje.
Een druppel achter je oor is al ge
noeg. Mmm, parfum.
Het woord 'parfum' komt van 'per
fumum'. Dat is Latijn en betekent
'door rook'. Heel lang geleden was
parfum dus een lekker wolkje rook.
Denk maar aan wierook.
De oude Egyptenaren deden geur-
stokjes in potten. Dat hoorde bij de
begrafenis van farao's. Die potten
werden in de grafkamer van een py-
ramide gezet. Pas na 3000 jaar ont
dekte men deze grafkamers. Men
deed de potten open en... het rook
nog steeds lekker!
De Arabieren gebruikten veel bloe-
meluchtjes: roos, viool, jasmijn en
lavendel. De blaadjes deden ze in al
cohol.
Weer later ontdekte men dierlijke
luchtjes: muskus, civet en amber.
Eigenlijk niet zo fris, want het is
niets anders dan pus en pies.
Muskus komt van ratten. Met deze
vloeistof versieren de mannetjes de
vrouwtjesratten.
Civet komt van speciale katers. Met
dit spul 'plassen' ze hun grens. Een
andere kat ruikt dit en gaat (meest
al) terug.
Amber komt van potvissen. Van
inktvissen krijgt een potvis grote
puisten vanbinnen. Die puisten la
ten los. Dat zijn grote grijze plakken:
amber.
De telefoon rinkelt voortdurend.
„Even iemand met een fles zuurstof
op pad sturen", zegt meneer J. Roze-
meyer. Hij is commandant van de
bedrijfsbrandweer van Hoechst.
„Die fles zuurstof is bestemd voor
een werknemer. Die moet een klusje
verrichten aan één van de schoorste
nen. Uit die schoorstenen komen ge
vaarlijke gassen. En zonder zuur-
stoffles mag je daar niet werken",
legt hij uit.
Gevaarlijke gassen en dampen. Me
neer Rozemeyer en zijn mannen
hebben er dagelijks mee te maken.
Maar zij niet alleen.
„Elk keukenkastje in ieder huis
staat boordevol met gevaarlijke
stoffen", vertelt hij. „Een flesje was
benzine, een flacon chloor en flessen
met ammoniak en spiritus. Schoon
maakmiddelen om het huis glim
mend en glanzend te houden."
Allemaal stoffen met een 'luchtje'.
Gevaarlijke luchtjes. Luchtjes, die
de ogen prikkelen, die hoofdpijn ver
oorzaken of misselijkheid. Kortom,
stoffen waar je behoorlijk beroerd
van kunt worden.
Bij dit soort stoffen werkt onze neus
als een 'snuffelpaal'. Hij waarschuwt
als de stank te groot wordt. Toch
moeten we niet in alle gevallen op
deze 'snuffelpaal' vertrouwen.
„Bepaalde gassen zijn reukloos en
kleurloos", vertelt de heer Roze
meyer. „Dat zijn de gevaarlijkste
gassen. Koolmonoxyde en en kool-
dioxyde zijn hiervan twee voorbeel
den.
Bij elke brand komen deze gassen
vrij. Ze zorgen voor benauwdheid en
hoofdpijn.
Een goede tip: Ga bij het verbran
den van afval altijd met je rug naar
de wind staan. Dat voorkomt, dat je
schadelijke gassen inademt.
Ook brandweerlieden laten zich niet
graag bij de neus nemen door scha
delijke dampen en gassen. Bij lekka
ges of het onderzoeken van een
treinwagon vertrouwen ze liever op
hun persluchtmasker en hun zuur-
stoffles.
Gekleed in speciale gasvrije kleding
en met explosie- en zuurstofmeters
gaan zij op alle verdachte luchtjes af.
Want ook voor hen geldt: Voorko
men is beter dan genezen.
Het is niet voor niets dat we
honden gebruiken. In plaats
van zelf over de grond te lopen
snuffelen. Dieren moeten zich
toch wel rotlachen om onze
neus. Zo'n joekel middenin het
gezicht. En er haast nog niets
mee ruiken ook.
Bij de dieren is dat wel anders!
Dat is ook niet zo gek. Vaak
hangt voor hen wel of niet leven
af van een goede neus. SNIF
SNIF: een vijand. Wegwezen!
Maar ook eten of een vrouwtje:
erop af! Soms vervangt de neus
zelfs de ogen. Denk maar aan
een mol of een muis.
Hun geurzintuig is veel beter
ontwikkeld dan bij ons. Geur
zintuig, want vaak ziet het er he
lemaal niet uit als een neus. Wel
eens een kwal met een neus ge
zien? Nee?
Nou, toch heeft ie er zelfs 8! (en
trouwens ook 8 ogen en 4 oren).
De hermietkreeft ruikt met een
soort vlaggetje, waarmee hij
door het water wappert.
Nachtvlinders kunnen het feil
loos met hun veervormige reuk-
sprieten. Zoete nectar van een
bloem en de 'parfum van hun
wijfies ruiken ze wel tot en een
paar kilometer. Een adder ruikt
en proeft met zijn tong. Een
soort computertje in zijn kop
vertelt dan wat het is.
Alle dieren kunnen ruiken. Zelfs
vogels, waarvan men heel lang
dacht dat ze het niet konden.
Ganzen kregen eten met een
luchtje: er werd geen hap meer
gegeten. Eenden ruiken ook uit
stekend. Kooikers (vangers)
droegen vroeger brandende truf
bij zich, om de eenden te mislei
den.
Een dassenburcht is een groot
hol met open gangen. De wind
én de luchtjes waaien erdoor.
Zodra jij het bos maar binnen
stapt, heeft die das je al op een
kilometer afstand in de gaten.
Hoe zacht je ook loopt, een hert
ruikt je.
Hooiwagens ruiken met hun
tweede paar poten. En ze laten
ook een reukspoor achter. Zo
dra ze bang zijn wordt dat heel
zuur. Wij ruiken dat niet, maar
een vogel wel. Van schrik laat ie
hem vallen. En dat was nu net
de bedoeling.
Een hermelijn kan een konijn
vangen met zijn stank. Het hele
liefdesleven van vlinders draait
om geur.
Eten, gevaar, liefde, maar ook
voor herkenning. Bunzingen la
ten overal geurvlaggetjes ach
ter: dit terrein is van mij! Kleur-
muizen hebben dat ook heel
sterk. Hoe schoner jij dat hok
maakt, hoe fanatieker ze spriet-
sen. Frustrerend maar waar.
Wij zijn eigenlijk de enigen die
niet zo van onszelf houden.
Zeep, parfum, deodorant, geur-
vreters. Spray voor de w.c. Stel
dat iemand je echte luchtje
ruikt
Marina van den Boogaart
Iedereen laat er wel eens eentje
vliegen. Roald Dahl laat een flit-
spopper. Erwin Krol laat een windje
(windkracht 10). Bumy Bos heeft
broekhoest. Madonna meurt. Prince
laat een poepje. Kees Krul laat een
kraakje. En je leraar laat soms
(soms?) een scheetje.
Wie je ook bent, watje ook doet, af en
toe kun je flink stinken. Soms stie
kem, soms knetterend brutaal. Je
ruikt ze altijd, maar je ziet ze nooit.
(Behalve in het bad).
Lekker vies praatje. Maar wat is nu
precies een scheet?
Het stinkgeurtje wordt gemaakt in
het laatste stukje van je darmen.
Daar wordt ook je poep gemaakt.
Miljoenen bacteriën leven er van
etensresten. Bij dat eten (verteren)
komen gassen vrij.
De meest beruchte scheet is ge
maakt van zwavelwaterstof. Dat
gasje zit in zwavelrijk eten. Zoals
knoflook, ui, kool en asperges. „Als
je er eentje laat hoef je je niet te scha
men", vindt Midas Dekker. „Hij
wordt niet door jou gelaten maar
door miljoenen kleine billetjes".
Sommige gummetjes zien eruit als
aardbeien. Ze ruiken zelfs naar aard
beien. Er bestaan ook paarse pen
nen die naar frambozen ruiken.
Al deze geurpennen en geurgummen
zijn gevaarlijk. Niet meer zo erg als
vorig jaar. Toen zat er nog lood en
cadmium in.
„En dat zijn giftige stoffen", zegt me
neer Schuller uit Goes. Hij is direc
teur van de Zeeuwse keuringsdienst
van waren spullen). Deze keu
ringsdienst heeft een eigen laborato
rium. Daar onderzoeken ze regelma
tig geurpennen en geurgummen.
Dus die geurspullen van nu zijn on
gevaarlijk? „Dat hopen we", zegt
meneer Schuller. „Als we er eentje
vinden die giftig is, krijgt de winke
lier een boete. Je moet die geurspul
len nooit in je mond steken. Je weet
maar nooit.
Wie het huis van Patrick Kreule (9)
in Eindewege zoekt hoeft niet lang te
zoeken. Patrick is namelijk een
groot fan van de groep Normaal. Het
hele gezin Kreule trouwens.
Op de voorgevel van het huis aan de
Noordweegseweg hangt heel groot
het embleem van Normaal; een haan
met daaronder gekruist een spa en
riek. Daarnaast hangt levensgroot
het houten portret van de zanger
van de groep.
„Met echte haren eropgeplakt", zegt
Patrick trots. „Nee, ze zijn niet van
m'n vader', maar van de hond.
Patrick is al zo lang hij zich kan her
inneren fan van Normaal. Niet zo
Van een restje babyzeep kun je een
nieuw stuk maken. Goed en goed
koop. Vooral geschikt voor een ge
voelige huid. Zo maak je zelf zeep.
Pak uit de keuken een rasp, een por
seleinen potje, een kookplaatje, een
pannetje en een lepel. Verder heb je
dus dat restje babyzeep nodig.
Bij de drogist koopje 30 gram aman
delolie. Bij de bakker koop je 200
gram havermeel. Zo nu kun je begin
nen:
1 - Rasp het restje babyzeep in fijne
schilfertjes. Doe ze in een porselei
nen potje. Giet er koud water op tot
de schilfertjes onder water staan.
2 - Dit prutje moet je een dag' laten
staan.
3 - De volgende dag doe je dit prutje
in een pannetje. Maak heet water.
Oppassen dus! Giet er voorzichtig
wat heet water bij. Stop als de schil
fertjes oplossen.
4 - Doe er roerend 30 gram amandel
olie bij. Daarna komt die 200 gram
havermeel erbij. Roeren tot het af
koelt.
5 - Als het nog een beetje warm is
kun je er een bal van rollen. Hard en
koud laten worden. Je zeep is klaar.
Soppen maar!
Tandpasta maak je ook zelf. Koop
bij de drogist een flesje menthol en
een zakje krijtpoeder. Pak een beker
en doe er een bodempje water in.
Roer er wat poeder door. Tot het dik
wordt. Druppel er wat menthol op.
Hoe meer hoe sterker van smaak.
Poetsen maar!
gek als je weet dat zijn vader al 121/2
jaar de groep op de voet volgt.
Het gezin Kreule bezit alle platen
van Normaal.
„Behalve de allereerste single", zegt
Patrick „Nog van voor 'Oerend
hard'. Daar zijn er niet zo veel van.
Het lied heet. 'Hels als een jacht
hond'. Dat plaatje missen we nog.
Half oktober trad Normaal op in
Souburg. Natuurlijk was Patrick
van de partij. Na de pauze mocht hij
zelfs nog even 'meespelen' met de
groep op zijn houten gitaar.
Elk jaar bezoekt de familie minstens
vijf optredens.
In de zomer de meeste. De Kreules
hebben een caravan in de Achter
hoek. (Dit is de streek waar Normaal
vandaan komt). Daar brengen ze de
vakanties door en bezoeken de op
tredens in de omgeving.
Bij de groep Normaal hoort bier en
motorcross.
Patrick wil dan ook graag motor
crosser worden. Het begin is er al.
Vorige maand kreeg hij voor zijn ver
jaardag een 50 cc crossmotor.
Het gaat nog niet oerend hard, „Ik
moet nog veel oefenen hoor", besluit
Patrick.
Altijd zo'n heerlijk geluid: een groep
gakkende ganzen in een mooie V-
vorm hoog in de lucht. Dan weet je
zeker: de winter komt eraan. Ten
minste, vaak is dat zo.
De ganzen komen uit het hoge noor
den. Uit Rusland, Groenland, van de
poolcirkel. Voor hen is het hier 's
winters heerlijk. Niet te koud en ge
noeg voedsel. Sneeuw ligt in Zee
land nooit zo lang.
Een gans is een vegetariër. Hij eet
vooral gras en zaden, en die zijn hier
ook genoeg. Hij is dol op pas inge
zaaid wintergraan. Dat is een van de
redenen waarom boeren soms niet
zo dol op ganzen zijn. Een andere is
dat ze met hun grote poten alles snel
plattrappen.
Ganzen leven in grote groepen en
kunnen daardoor veel schade ver
oorzaken. Toch zijn heel veel men
sen blij met ze. Op Zuid-Beveland
(bij Nisse) zijn bijvoorbeeld speciale
ganzeweilanden.
natuur
Ganzen leven in groepen. Ze zijn erg
trouw (een mannetje en een vrouw
tje blijven hun hele leven samen),
komen elk jaar naar dezelfde plaats
terug èn zijn heel slim. Let maar eens
op als je een groep ganzen ziet. Er
staan er altijd een paar op wacht.
Maar denk erom datje niet te dicht
bij komt! Ze zijn schuw en elk hapje
voedsel is echt belangrijk om straks
weer 3000 km terug te kunnen
vliegen.
De grauwe ganzen en de rotganzen
zijn nu al rond de Oosterschelde en
het Veerse Meer te zien.
En over een paar weken kun je de
brandganzen verwachten, met hun
prachtige witte kop en buik.
Let maar op! De meeste ganzen ver
trekken vroeg in het voorjaar weer
naar hun broedplaatsen in het hoge,
koude noorden.
Je moet er maar zin in hebben!
Veertien cent voor één gedicht - is
dat veel? Voor dit bijvoorbeeld:
De Orrekiedor
In het land van de Orrekiedorren,
daar zijn ze allemaal gek.
Daar hebben ze groene snorren
en vlaggetjes in hun nek.
Daar hebben ze koperen tenen en
veren op hun hoofd.
Ze eten er kiezelstenen, met boter
en suiker gestoofd.
Als je iemand ziet flaneren met
een grote groene snor, en een
hoofd vol wuivende veren, dan is
het een Orrekiedor.
De Orrekiedor is een van de paar
korte gedichten uit ZIEZO waar
in 347 kinderversjes staan die An
nie M. G. Schmidt tussen 1950 en
1973 schreef. Sommige stonden
niet eerder in een bundel.
Gedichten lezen is leuker dan on
nodig sommetjes maken: Ziezo
kost 347 x bijna 0,14 ct 47,50
en dat is niet mis. De kans dat je
het zomaar mag kopen of van je
eigen zakgeld aanschaffen is dus
heel klein. Maar er komt een
maand vol verrassingen aan en
misschien kun je je ouders alvast
een hint geven. Want Ziezo is wel
een boek om te hebben. En een
lang leven lang van te genieten.
Alle bekende versjes staan er in.
Zoals Het Fluitketeltje, De Toren
van Bemmelekom, Dikkertje
Dap,En altijd zijn het geestige,
vrolijke en lekker klinkende ver
sjes, die tegelijkertijd spannende
miniverhaaltjes vertellen.
Als je vroegere bundels van Annie
M. G. Schmidt kent, valt het mis
schien tegen dat in dit dikke boek
niet elk gedicht geïllustreerd is.
Maar dat zoveel tekenaars (8) er
zoveel mooie tekeningen voor ge
maakt hebben, maakt veel goed.
Han G. Hoekstra is een dichter
die in een aantal opzichten veel
op Annie M. G. Schmidt lijkt. Ook
hij schreef al veertig jaar geleden
grappige en vindingrijke versjes,
die nog steeds heel populair zijn.
Er zullen maar weinig kinderen
zijn die nooit gehoord hebben van
Meneer Juttepeer en mevrouw
Zoetekauw. Of Bim, bam, beieren
niet kennen; en 'In Impe Dimpe
Langelaan komt elke week een
bootje aan'.
Uitgeverij Querido zette 35 van
zijn gedichten voor kinderen bij
elkaar in het boek De kikker van
Kudelstaart.
Daarin staat niet zijn beroemde
Er was eens een mannetje dat was
niet wijs, dat bouwde zijn huisje al
op het ijs.
Wel dat andere, dat zo begint:
Er was eens een mannetje dat was
heel wijs. Het bouwde zijn huisje
niét op het ijs.
De tekeningen in de bundel wer
den gemaakt door Jenny Da
lenoord.
Heel andere gedichten schrijft
Wiel Kusters. Zijn eerste bundel
met poëzie voor kinderen (Sala
manders vangen) verscheen in
1985 en was voor veel mensen een
grote verrassing.
Zijn gedichten vertellen ook een
verhaaltje, maar dat is meestal
niet een-twee-drie duidelijk. Om
ze te snappen moet je ze soms nog
een keer lezen, en zelfs dan blijven
ze heel geheimzinnig.
Zijn tweede bundel heet Het ve
terdiploma en daarin staat:
Gezicht in de spiegel
Als ik goed kijk
zie ik op wie ik
dan lijk: ik lijk
op mij die maar
wat kijkt terwijl
intussen al die
tijd de tijd
verstrijkt.
Joep Bertrams maakte bij elk ge
dicht een tekening en hem ken je
waarschijnlijk van (onder andere)
het kinderboekenweekgeschenk.
En in ieder geval van de midden-
bladzij van Lurv van dit jaar.
De tekeningen in Ziezo zijn van Wim
Bijmoer, Jenny Dalenoord, Carl Hol
lander, Jan Jutte, Mance Post, The
Tjong Khing, Peter Vos en Fiep Wes
tendorp.
De Kikker van Kudelstaart kost
17,50.
Het veterdiploma kost 18,50. De bun
dels worden alle drie uitgegeven door
Querido, Amsterdam.
DJ U MBO-LOVE, TOLK-BACK-BEER,
FLUF OB-STUFS, POPPELS, wtsple
goep-loeks, DUFTlE5,TW//VK£L'
oogjes, lots-of-leös,q£ic worp
JE VAN DIE poppeh RECLAME J
maar opa waarom wil een
man van uw leeftijd nu ZoN
pop 7 je kan er niks mee. op
de tv. leven ze echt in een
p&comwerelP, ze lopen en
praten, thuis zitten ze
maar stom ineen Hoekje
WAT MOET U CHAR NOU MEE
JE KAN ZO LEUK
HUN HAAR KAMMEN
