weekenddiensten
PZC/ streek
ANTWERPEN
BRUGGE
GENT
KNOKKE
STUDIEDAG IN AARDENBURG
Alle macht
♦Tg#
Stuifzand
Af smoringen
Benelux
Huisartsen:
Apotheken
Dierenartsen:
Tandartsen:
Wijkverpleegkundigen:
Theater
Concerten
Theater
Concerten
Varia
Theater
Films
Opera
Films
Opera
Films
Concerten
Theater
Varia
VRIJDAG 9 OKTOBER 1987
Verzanding
blijft Zwin
teisteren
In het Van Beghenhuis in Aardenburg wordt saterdag een studiedag ge
wijd aan de natuurgebieden en waardevolle landschappen in het grensge
bied van Zeeland en Vlaanderen. De aandacht richt zich daarbij vooral op
de Zwinstreek. De organisatoren van de studiedag, de Zeeuwse Milieufe
deratie (ZMF) en de Bond Beter Leefmilieu (BBL) Brugge-Oostkust, zijn
van mening, dat 'het gebied van Brugge tot Groede en van Knokke tot
Aardenburg één ontstaansgeschiedenis kent en als één landschappelijke
eenheid beschouwd en beschermd moet worden".
Op de studiedag zal G. van Vooren van de heemkundige kring West-
Zeeuwsch-Vlaanderen de geschiedenis van de streek belichten. J. Verbo-
ven van het Onderzoekscentrum voor Landschapsecologie en Milieuplan
ning in Gent zal ingaan op de natuurlijke en landschappelijke waarde van
de Zwinstreek. D. Vogelaers van de BB geeft een inleiding over de toe
komst van de streek. Gedeputeerde G. de Vries-Hommes en H. Abts, mede
werkervan de Benelux Economische Unie, beschouwen de mogelijkheden
voor grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van natuurbe
scherming. De Belgische minister van onderwijs, D. Koens, spreekt het
slotwoord uit.
De organisatoren hopen dat de studiedag ertoe leidt dat lokale en provin
ciale bestuurders werk gaan maken van een grensoverschrijdend natuur
beheer. Afspraken die in Benelux-verb and zijn gemaakt in 1975 bieden
daartoe goede mogelijkheden, zo stellen het ZMF en de BBL.
De mededeling dat het Zwin ver
zandt is geen nieuws dat veel ge
schokte reacties teweeg zal brengen.
Immers, de geschiedenisboekjes van
de lagere school maakten er al mel
ding van: de Vlaamse stad Brugge
verloor aan het einde van de midde
leeuwen zijn handelspositie door de
verzanding van het Zwin. De verzan
ding bereikt nu echter een stadium,
waarin het natuurlijk milieu, dat al
gemeen als waardevol wordt aange
merkt, drastisch van karakter gaat
veranderen. De beheerder van het
Belgische deel heeft inmiddels de
noodklok geluid. In de middeleeuwen
leidde het tot een economische cata
strofe, in de 20e eeuw zijn de biologi
sche waarden het slachtoffer. De ver
zanding moet hoe dan ook gestopt
worden, aldus de Belgische beheer
der. De stichting Het Zeeuws Land
schap, die verantwoordelijk is voor
het Nederlandse deel, en de Zeeuwse
Milieufederatie zijn nog allerminst
overtuigd van die noodzaak.
Het Zwin is ontstaan tijdens een aan
tal eeuwen van hevige stormvloeden.
Deze periode die in de geologie de
Duinkerke Il-transgressie wordt ge
noemd, duurde van ongeveer 250 tot
800 jaar na Christus. Het Zwin wordt in
de tiende eeuw van belang voor de ont
wikkeling van Brugge. De groei van de
bevolking en van de economie maakt
van Brugge meer en meer een handels
centrum. De toegang via het Zwin
naar zee stimuleert deze ontwikkeling
en tussen de lleen 15e eeuw is Brugge,
samen met Gent, dé stapelplaats van
Noord- en West-Europa.
Vanaf de 12e eeuw wordt de haven van
Brugge steeds moeilijker bereikbaar.
Evenals enkele andere zeehavens aan
de Vlaamse kust (leper aan de IJzer en
Sint Omaars aan de Aa) krijgt ook
Brugge te maken met verzanding. De
Bruggenaren proberen, zonder succes,
om hun Zwin begaanbaar te houden
door verbeteringen aan de havendok-
ken, aanlegkaden en waterlopen. Ver
volgens werden in een snel tempo
nieuwe voorhavens aangelegd. In 1180
was Damme de eerste. In de archieven
is in 1223 voor het eerst sprake van
Monnikerede (iets ten noorden van
Damme) en Hoeke. Mude (nu Sint-An
na ter Muiden) krijgt in 1241 stads
rechten. Enkele tientallen jaren later
wordt Sluis de laatste voorhaven van
Brugge.
De verzanding zet echter onvoorstoor-
baar door. En vanaf de 14e eeuw begint
zich het verval van de Vlaamse han-
délshavens af te tekenen. In hun boek
'De Vlaamse kustvlakte' geven H. Rot
tier en H. Arnoldus aan hoe snel dit
proces in Sluis verliep. „In 1457 kon
den nog zo'n honderd schepen de ha
ven bereiken. Vijftig jaar later kon
men bij eb met het water tot aan de
knieën door de haven waden". Uit alle
macht is geprobeerd het dichtslibben
van het Zwin tegen te gaan. Zo werd er
kort na 1500 begonnen met het graven
van een kanaal van Sluis naar de Wes-
terschelde, het Nieuw Ghedelf. Dit ka
naal moest een snellere stroming in
het Zwin tot stand brengen, waardoor
de rivier weer uitgeschuurd zou wor
den. Twintig jaar later is het Nieuw
Ghedelf klaar. Het beoogde doel is
echter nooit bereikt. Het Grote Gat bij
Oostburg is al wat rest van dit project.
Volgens Rottier en Arnoldus is de ver
zanding in het einde van de midde
leeuwen voor een belangrijk deel te
wijten aan de bedijkingen langs het
Zwin. Bovendien dient Antwerpen
zich aan als een belangrijke concur
rent, doordat de Westerschelde steeds
beter bevaarbaar wordt. Daarnaast
verandert het karakter van de interna
tionale handel, waardoor de rol van
stapelmarkten, steeds minder belang
rijk wordt. Het gevolg is dat de Brugse
voorhavens leeglopen en zich in niets
meer onderscheiden van dorpen in de
omgeving.
Het Zwin heeft na de middeleeuwen
geen economische functie meer. Het
stroomgebied wordt in de eeuwen die
volgen steeds kleiner. In de 80-jarige
oorlog worden langs beide oevers ver
sterkingen gebouwd door de strijden
de partijen, de Spanjaarden en de op
standige Nederlanders (de laatsten
bouwden Cadsandria, het huidige Re-
tranchement). Daarna wordt het in
polderen op grote schaal aangepakt.
Met de aanleg van de Willem-Leopold
Polder in 1827 is de inpoldering van de
Zwinstreek voltooid. Van de oude ri
vier is nu niet meer over dan 150 hecta
re in de monding.
In 1924 kopen de broers Raymond en
Maurice Lippens het gebied. Ze geven
het in beheer van de Compagnie Het
Zoute met de bedoeling het als na
tuurgebied te bewaren. In 1952 wordt
de Zwinmonding als natuurreservaat
ingericht. Sinds die tijd heeft het ge
bied een zeer belangrijke biologische
waarde gekregen, schrijft conserva
tor G. Burggraeve in het boek 'Het
Zwin, leven tussen land en zee'. Burg
graeve heeft de teksten geschreven
voor dit boek, waarin de foto's van M.
Decleer centraal staan. „De uitzon
derlijke ornithologische rijkdom gaf
het reservaat een Europese ver
maardheid. De typische plantenrijk-
dom maakt dat het Zwin op het ge
bied van de flora als uiterst waarde
vol erkend wordt. Tot op heden wer
den in de kreken, geulen en vijvers
van het reservaat een dertigtal soor
ten zeevissen gedetermineerd. Ook de
insektenrijkdom is zonder meer
merkwaardig. In ons land zijn er wel
licht weinig gebieden waar nog zo
veel kleine zoogdieren voorkomen.
Haas en konijn zijn er bijzonder alge
meen. Ook hun natuurlijke vijanden
zoals de bunzing, de hermelijn en de
wezel zijn er alledaagse gasten, mede
doordat ze er van een integrale be
scherming genieten. Bovendien zor
gen ze er voor een degelijk natuurlijk
evenwicht".
Deze grote natuurlijke rijkdom wordt
nu ernstig bedreigd. En weer is de ver
zanding het grote probleem. Burg
graeve, hij is inmiddels 16 jaar conser
vator van het natuurreservaat, is er
van overtuigd, dat een aantal grote
kustprojecten aan de Belgische en
Zeeuwse kust de natuurlijke verzan
ding enorm hebben versneld. „In al die
jaren was er een mooi slikgebied ont
staan in het Zwin. Door kunstmatige
ingrepen is er echter een geweldige
zandbank ontstaan voor het Zwin.
Door de aanleg van een nieuwe haven
muur in Zeebrugge van 2,5 kilometer
lengte en het afdammen van de Oos-
terschelde zijn er nieuwe stromingen
ontstaan langs de kust. Daardoor
komt het zand dat op het strand van
Knokke is gespoten - want Knokke
heeft, evenals Cadzand, te maken met
afkalving - voor de monding van het
Zwin te liggen. Daar ligt inmiddels een
zandbank van wel twee meter. Welnu,
dat zand spoelt op de zeer voedselrijke
slikgebieden. Het is duidelijk dat dat
de natuur-historische waarden com
pleet kan doen veranderen". De Zwin
conservator is bang dat het gebied ver
andert in een strandmilieu, waarin
meeuwen de boventoon voeren en de
vegetatie weinig gevarieerd is. Het is
duidelijk: Burggraéve wil maatregelen
om het zandtij te keren.
De dienst getijdewateren van rijkswa
terstaat heeft hiervoor een manier ge
vonden. Omdat een deel van het Zwin
(25 hectare), inclusief de geul op Neder
lands grondgebied ligt, heeft de dienst
de verzandingsproblemen onderzocht.
„Door de kustachteruitgang bij Knok
ke en Cadzand was er aanvankelijk
veel minder zandtransport uit België",
zegt P. Roelse, één van de onderzoe
kers. „Veel minder dan toen de kust
verder weg lag. De afgelopen jaren
treedt er toch weer een toename van
de zandtoevoer op in de geul. De kleur
van het zand wijst erop, dat het inder
daad afkomstig is van de zandsupple-
ties bij Knokke. „Een mogelijkheid om
de zandafzetting in het Zwin te ver
minderen, is vergroting van de kom-
berging", aldus Roelses collega J.
Coossen. In het voorstel dat de dienst
getij dewateren heeft uitgedokterd
wordt een kanaal, dat twee jaar gele
den is gegraven in het Zwin, verbon
den met de hoofdgeul. De getijdewer
king kan dan tot alle hoeken van het
gebied doordringen. Ook in een meer
tje dat in het zuidwestelijke deel ligt.
Het effect is dat de hoeveelheid uit
stromend water met dertig tot veertig
procent vergroot wordt, waardoor de
verzanding vermindert.
Getijdewateren onderzoekt ook even
tuele veranderingen in de vegetatie.
Dit onderzoek is nog niet afgesloten,
maar het is volgens Coossen wel dui
delijk dat in bepaalde delen van het
Zwin de vegetatie vrijwel is verdwe
nen. „Maar waar dat mee samenhangt
is nog de grote vraag. De verzanding
is in ieder geval niet de enige oorzaak.
En wat de verzanding van het gebied
betreft is nog allerminst vastgesteld
dat de geul daar alleen verantwoorde
lijk voor is. Zo ligt er langs de kust een
zeer open duinenrij. Waarschijnlijk
komt er ook nog al wat stuifzand in
het natuurgebied. Door de beheers
maatregelen die genomen zijn door de
Belgen, blijft dat dan liggen. Zo kun
nen wandelpaden bijvoorbeeld uit
stekende stuifkommen zijn".
De oplossing die door de dienst getij
dewater is bedacht betekent echter
niet meer dan dat het verzandingspro-
ees vertraagd wordt. Stopzetten kan
niet. Het is namelijk niet mogelijk om
de zandgolven langs de kust te sturen.
Deze golven, die een cyclus van 100
jaar hebben, hebben op dit moment
tot gevolg dat er strand bij Knokke en
Cadzand weggeslagen wordt. Maar na
deze periode van kustachteruitgang
kunnen de stranden weer op een na
tuurlijke wijze aangroeien. Dat brengt
ook een grotere zandtoevoer in de
Zwingeul met zich mee.
De vraag is dan ook of het wel zo ge
wenst is dat met menselijk ingrijpen
geprobeerd wordt iets tegen de verzan
ding te doen. Voor conservator Burg
graeve is die vraag niet moeilijk. „Zon
der ingrijpen verlies je een zeer waar
devol natuurgebied. We moeten de ui
terst zeldzame planten en dieren be
schermen". Burggraeve geeft duide
lijk alle voorrang aan het behoud van
de huidige omstandigheden. Hij is het
in het algemeen niet eens met de op
vatting dat de natuur z'n gang moet
kunnen gaan. Als voorbeeld wijst hij
,op duingebieden. „Zonder beheer ver
ruigt het duin, wordt het overwoekerd.
Zeldzame planten als orchideeën gaan
daardoor verloren".
Uit de wijze waarop de Compagnie Het
Zoute het Belgische deel van het Zwin
met het vogelreservaat, blijkt deze op
vatting ook heel duidelijk. Het gebied
zit vol met kunstmatige ingrepen in de
natuur: er zijn kanaaltjes gegraven, er
er zijn sluizen en dammen aangelegd.
„Het is overduidelijk dat de Belgen de
hydro-dynamiek volledig onderge
schikt maken aan de belangen van het
vogelreservaat", concludeert Coossen.
„Van een natuurlijk schorgebied kun
je dan ook niet meer spreken. Overi
gens zal de vergroting van de hoeveel
heid uitstromend water de natuurlijke
dynamiek weer wat herstellen".
De Zeeuwse milieu-organisaties laten
zich op dit moment nog voorzichtig
uit over eventuele maatregelen tegen
de verzanding. M. Jacobusse van de
stichting Het Zeeuwse Landschap:
„Formeel hebben we nog geen stand
punt ingenomen. Maar we zeggen niet
bij voorbaat, dat de verzanding koste
wat kost tegengaan moet worden. In
de eerste plaats is die verzanding op
lange termijn onvermijdelijk. Het is
maar de vraag of je het dan zo lang
mogelijk moet tegenhouden. Boven
dien krijg je door afsmoringen van de
zee nieuwe natuurlijke omstandighe
den die even waardevol kunnen zijn".
Het Zeeuwse Landschap wacht eerst
de rapporten van de dienst getijdewa
teren af, voordat de stichting een defi
nitief besluit neemt.
De houding van de Zeeuwse Milieufe
deratie sluit aan bij die van Jacobusse.
„Verzanding is een natuurlijk proces",
zegt T. Kramer. „Als je maatregelen
gaat nemen om te voorkomen dat de
geul dichtslibt, dan grijp je in in een
belangrijke natuurlijke ontwikkeling.
Aan de Slufter op Texel kun je zien dat
er dan een zeer interessant gebied ach
ter de duinregel ontstaat". Volgens
Kramer is het pleidooi van de Belgi
sche beheerders ook sterk ingegeven
door commerciële belangen. „Kijk, het
deel in België is privé-eigendom. Daar
wordt niet alleen gekeken naar het na
tuurgebied, maar ook naar de com
merciële kanten van de zaak. Er moet
geld binnenkomen. Dat betekent dat
er publiek aangetrokken moet wor
den. Er moet dus wat te zien zijn. Het is
de vraag of dat bij verdergaande ver
zanding nog wel het geval zal zijn".
Volgens Kramer staat deze opstelling
van de Compagnie Het Zoute ook in
België ter discussie. De Belgische Na-
tuufr- en Vogelreservaten (BNVR), te
vergelijken met de Nederlandse rijks-
Hef 'oprukkende toerisme' naast de
verzandingeen bedreiging van de flo
ra en fauna in de monding van de
Zwingeul.
dienst natuurmonumenten, heeft zich
uit het beheer van het Zwin terugge
trokken, aldus de ZMF-medewerker,
uit protest tegen deze vermenging van
belangen. „Wat er in het Zwin gebeurt,
is soortgericht denken. Het is natuur-
bouw in plaats van natuurbeheer. In
Nederland doen we dat zo niet. Daar
laten we het natuurlijk systeem meer
z'n gang gaan".
Evenals Jacobusse wil Kramer zich
nog niet vastleggen op een keuze voor
of tegen maatregelen tegen de verzan
ding. Naast de zojuist genoemde nade
len, ziet hij ook voordelen. „Met het
plan van de dienst getijdewater kan de
natuurlijke gang van zaken weer te
rugkeren. Er komt meer water in het
gebied en het dringt verder door. De
kreken, die nu gekanaliseerd zijn, kun
nen dan weer bochtig worden. Er kan
een klassiek schorgebied ontstaan. Ja,
door het plan kan het Zwin weer een
natuurlijk aanzicht krijgen. Daarna
moet je de natuur dan ook z'n vrije
loop laten".
De verzanding is overigens niet de
enige bedreiging van de flora en fauna
in het Zwin. Zo is er door de Compag
nie Het Zoute, de ZMF en de natuur
beschermingsvereniging 't Duumpje
de laatste jaren met grote regelmaat
gewezen op het 'oprukkende toeris
me'. Aan Nederlandse zijde is een
groot vakantiedorp tegen het Zwin
aangebouwd, terwijl er ook al enkele
campings liggen. Als het aan de ge
meente Sluis ligt, blijft het daar niet
bij, want men is van zins om bij Re-
tranchement nog een vakantiedorp
aan te leggen. Aan de andere kant van
de grens bestaan plannen om een golf
terrein tegen het natuurgebied aan te
leggen en wordt er over gedacht om
een marinehaven bij Knokke aan te
leggen.
De ZMF heeft samen met het Gentse
Onderzoekscentrum voor Landschap
secologie en Milieuplanning een bro
chure opgesteld, waarin gepleit wordt
voor een internationaal beheer van het
Zwin en andere natuurgebieden in de
Nederlands-Vlaamse grensstreek. Vol
gens beide instellingen bieden de af
spraken die gemaakt zijn op de derde
Benelux-conferentie in 1975 voldoen
de mogelijkheden voor zo'n beheer.
Door middel van een studiedag zater
dag in Aardenburg willen ze bij lokale
en provinciale bestuurders aandrin
gen om gebruik te maken van de mo
gelijkheden die er zijn voor de bescher
ming van grensoverschrijdende na
tuurgebieden en waardevolle land
schappen.
Frans Bosscher
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
10 en 11 oktober 1987
CENTRAAL ALARMNUMMER
01150-12200
Terneuzen, zat. 8.00-zo. 8.00 uur: J. G.
Stevens, Oostelijk Bolwerk 12c, tel.
14000.
zon. 8.00-ma.8.00 uur: N. Waalewijn,
Oostelijk Bolwerk 12 c, tel. 14000.
Spreekuren alleen voor dringende ge
vallen zat. en zon. 11.30 en 17.00 uur.
Oostburg en Aardenburg: vrij. 19.00-
ma. 8.00 uur: G. U. M. de Bruijckere,
Brouwerijstraat 8, Oostburg, tel.
01170-2323.
Cadzand, Retranchement, Sluis en
Zuidzande: H. Bom, Cadzand, tel.
01179-1366.
Biervliet, Hoofdplaat en IJzendijke:
vrij. 18.00-ma. 8.00 uur: Chr. Kalkman,
Biervliet, tel. 01152-1345.
Breskens en Groede: A. G. Hermani-
des, Dorpsstraat 17, Breskens, tel.
01172-1566:
Axel: vrij. 17.30-ma. 8.00 uur: J. Hoef
man, Oranjestraat 4, tel. 01155-1555.
Spreekuren zat. van 10.00-10.30 en
16.00-16.30 uur.
Sas van Gent en omstreken: vrij .18.00-
ma. 8.00 uur: M. Dierick, Graaf Jans-
dijk A 185, Westdorpe, tel. 1366,
spreekuur zat. 10.30 uur op Bolwerk -
Oranje 2 (uitsluitend voor spoedgeval
len).
Hulst: vrij. 18.00-zon. 24.00 uur: B. den
Ouden, Glacisweg 50, tel. 01140-12060.
Spoedgevallenspreekuur zonder af
spraak zat. en zon. 11.00 en 17.00 uur.
Hoek, Sluiskil en Philippine: H. G.
van Haelst, Spoorstraat 44, Sluiskil,
tel. 01157-1955.
Spreekuur voor spoedgevallen zat. en
zon. om 11.30 uur.
Kloosterzande en Hontenisse: vr.
18.00-ma. 8.00 uur: W. J. ter Burg,
Cloosterstraat 29, tel. 01148-1377.
Spreekuur voor spoedgevallen op zat.
11.30 uur in de praktijk Groenendijk
52.
Zaamslag: W. L. Fraanje, Plein 42, tel.
01153-1244.
Clinge, Sint-Jansteen en Koewacht:
vr. 18.00-ma. 8.00 uur:B. Schulte,
Hoofdstraat 34, St.-Jansteen, tel.
01140-12928.
Terneuzen: zat. 8.30-17.30 en zon.
11.30-12.30 en 17.00-18.00 uur: A. J.
Klaassen, winkelcentrum Zuidpolder,
tel. 12090.
Axel: zat. 10.00-11.00 en 16.00-17.00
uur: Apotheek Axel, Oranjestraat 6,
tel. 01155-2888.
Hulst: zat. 11.00-12.00 en 15.30-17.30 en
zon 11.00-11.30 en 16.30-17.30 uur:
Oostburg: zat. 10.00-12.30 en 15.00-
16.30 en zon. 11.30-12.30 en 17.30-18.30
uur: Apotheek Oostburg, Burcht
straat 16, tel. 01170-2170. (Spoédrecep-
ten telefonisch).
Hulst en Hengstdijk: E. F. de Nijs, Wil-
helminalaan 11, Hulst, tel. 01140-
13004.
Terneuzen en Axel: M. P. Schaub,
spreekuren:
zat. Terneuzen, W. de Zwijgerlaan 2b,
van 13.30-14 uur, tel. 01150-95017.
Axel Dierenkliniek van 11.00-12.00
uur, tel. 01155-1488.
Zondag volgens afspraak tel. 01150-
95017.
IJzendijke: K. G. M. v. d. Vijver, tel.
01176-1388 b.g.g. 01174-424.
Weekendspreekuur zat. 13.00 uur en
zon. 12.00 uur in de dierenkliniek te IJ
zendijke.
Terneuzen: J. P. de Vos, kliniek voor
kleine huisdieren en bijzondere dieren,
Van Diemenstraat 83, Terneuzen, tel.
01150-19628.
Spreekuur zat. van 12.30-14.00 uur en
verder volgens telefonische afspraak.
Peter de Vos, polikliniek voor kleine
huisdieren, Van Steenbergenlaan 7,
Terneuzen, tel. 01150-96425.
Spreekuur zat. van 12.00-13.00 uur en
verder volgens telefonische afspraak.
Breskens: G. A. M. de Bruijckere,
Dorpsstraat 133, tel. 01172-2769.
Spreekuur zat. en zon. 11.30 uur vol
gens afspraak.
Sluis, Oostburg en Aardenburg: J. P.
J. v. d. Vijver, Sirius 1, Oostburg, tel.
01170-2103.
Weekendspreekuren zat. en zon. 13.00
uur.
West-Zeeuwsch-Vlaanderen: zat. en
zon. 12.00-12.30 uur: J. Schautteet,
Grote Maagdenstr. 24, Sluis, tel. 01178-
1921.
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen: zat.
10.00-10.30 uur en 18.00-18.30 uur en
zon. 12.00-12.30 uur: P. J. F. de Booy,
Canadalaan 1, Sas van Gent, tel.
01158-3022.
West-Zeeuwsch-Vlaanderen: Tele-
foonno. 01170-3139, u kunt uw bood
schap inspreken op het antwoordap
paraat, dag en nacht bereikbaar.
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen: Tele-
foonno. 01140-12191, u kunt uw bood
schap inspreken op het antwoordap
paraat.
Kruisvereniging Kanaalzone
Zeeuwsch-Vlaanderen: Dag en nacht
bereikbaar voor dringende hulpverle
ning onder telefoonno. 01150-19049, u
kunt uw boodschap inspreken op het
antwoordapparaat.
Stadsschouwburg vr. 9, za. 10,
wo'. 14, do. 15 okt. om 20.00 uur, zo.
11 okt. om 15.00 uur: Romeo en Ju
lia.
Merksems kamertheatervr. 9, za.
10 okt. om 20.30 uur: 'Letterwerk
'87': Maria Lecina met Hadewich
van der Straeten en Luck van Looc-
ke.
Prov. centr. Arenberg vr. 9, za. 10
okt. om 20.15 uur: Lli en Marleen
door het Reizend volkstheater; zo.
11 okt. om 20.00 uur: Het atelier
door de Kon. Rodenbachzonen; do.
15 okt. om 20.15 uur: Hedda Gabler
door het Reizend volkstheater met
o.a. Pleuni Touw en Hugo Metsers.
Echte Antwerpse Schouwburg
vr. 9, za. 10 okt. om 20.15za. ook om
15.00 uur: Schippersstraat; wo. 14,
do. 15 okt. om 20.15 uur: Mijne
schoonzoon is nen Ollander.
Fakkeltheater vr. 9, za. 10, do. 15
okt. om 20.30 uur, zo. 11 okt. Om
15.30 uur: No sex, please!
Meirtheater vr. 9, zo. 11 okt. om
20.30 uur: Video-time.
Het Klokhuis vr. 9, za. 10, do. 15
okt. om 20.30 uur, zo. 11 okt. om
15.00 uur: De blijde gebeurtenis.
Het Appeltje vr. 9, zat. 10, do. 15
okt. om 20.30 uur, zo. 11 okt. om
15.00 uur: Rozen en Margrieten.
Raamteater op 't Zuid wo. 14, do.
15 okt. om 20.00 uur: Jolie Madame,
't Klein Raamteater ma. 12 okt.
om 20.00 uur: Het is sneeuw of nooit,
solo-cabaret door Denis Nowe; vr. 9,
za. 10, do. 15 okt. om 20.00 uur: Wie is
wie.
EWT-randstadteater vr. 9, za. 11,
do. 15 okt. om 20.30 uur, zo. ook om
15.00 uur: Homotioneel.
Café-theater Multatuli vr. 10 okt.
om 20.30 uur, zo. 11 okt. om 15.00
uur: De zevende hemel.
Noordteater vr. 9, za. 10, zo. 11
okt. om 20.15 uur: Bedden.
Theater Leguit vr. 9, za. 10, zo. 11,
do. 15 okt. om 21.00 uur: Tucholsky
door de Zwarte komedie.
Augustijner theater za. 10 okt.
om 20.15 uur, zo. 11 okt. om 15.00
uur: Alle gekheid op een stokje.
Tent, ged. Zuiderdokken do. 15
okt. om 20.15 uur: Tricolore Triste.
Seeftheater vr. 9, za. 10 okt. om
20.30 uur: Kamelen.
Carolus-Borromeuskerk za. 10
okt. om 20.30 uur: Het Brabants or
kest.
Kolveniershofvr. 9 okt. om 12.30
uur: Middagconcert.
Desingel vr. 9 okt. om 20.00 uur:
Alicia Nafe (sopraan) en Miguel Za-
netti (piano).
Bourlaschouwburg vr. 9 okt. om
21.00 uur: Liederrecital door Walter
Wuyts.
Stadsschouwburg za. 10 okt. om
20.00 uur: Wiener Liedermacher
Ludwig Hirsch.
Theatercafé zo. 11 okt. om 11.30
uur: La Catena; ma. 12 okt. om 22.00
uur: René van Hove en Jan van
Looy.
De Dijk vr. 9, za. 10 okt. om 20.00
uur, zo. 11 okt. om 19.00 uur: 'Onze
boetiek is uniek, door het revuege
zelschap Zonnestraal.
Cult, centr. Boterhuis vr. 9 okt.
om 20.00 uur: 'Pas de deux', (toneel).
Korrekelder vr. 9, za. 10, wo. 14
okt. om 20.30 uur: 'Ritter-dene-
Voss', (toneel).
Paradise Alley vr. 9, za. 10, zo. 11
okt. om 20.30 uur: 'De erfenis', (to
neel).
Belfort zo. 11, wo. 14 okt. om 14.15
uur, do. 15 okt. om 19.00 uur: Caril
lonconcert.
Stadsschouwburg vr. 9 okt. om
20.00 uur: 'Die Jahreszeiten' door
het Westvlaams orkest, het West
vlaams vocaal ensemble en Runda-
dinella; ma. 12 okt. om 20.00 uur:
Symfonieorkest van het Kon. mu
ziekconservatorium Brussel.
Werfstraat 108 wo. 14 okt. om
20.30 uur: Don Pullen-George
Adams Quartet (USA).
Hessenhuis zo. 11 okt. om Ié
uur: Het suikeren oor.
Kon. Elisabethzaal di. 13 okt
20.30 uur: Het Filharmonisch otk
van Belgrado.
St.-Jacobskerk wo. 14 okt
20.30 uur: Orgelconcert Joris
din.
Sportpaleis do. 15 okt. om 203
uur: The world of movies and uw
door het Metropole orkest o.l.vRi
gier van Otterloo, gastdirigent Ei
nio Morriconi.
't Zand zo. 11 okt. van 8 tot 20.00
uur: Zandfeesten met o.a. Vlaande-
rens grootste rommel- en brocante-
markt.
Kennedy 1 Burglar, a.l. 20.00 uur:
zo. ook om 14.30 en 17.15 uur, wo.za.
ook om 15.00 uur, vr., za., zo. ook om
22.30 uur.
Kon. Vlaamse opera zat. 10 okt.
om 19.30 uur: La forza del destino.
Vooruit ma. 28 sept. om 21.00 uur:
Hiroshima, mon amour.
Decascoop:
The secrets of succes, a.l. 15.00,
17.30 en 20.00 uur.
Beverly Hill cops 2, a.l., 15.00,
17.30, 20.00 en 22.30 uur.
Predator, 16 jr., 15.00,17.30,20.00
en 22.30 uur.
Mannequin, a.l. 15.00, 17.30 en
20.00 en 22.30 uur, wo. alleen om
15.00 en 20.00 uur.
Blind date, a.l., 15.00,17.30,20.00
en 22.30 uur.
The living daylights, a.l., 15.00,'
17.30, 20.00 en 22.30 uur.
Who's that girl, a.l., 15.00 en 17.30
uur.
Burglar, a.l. 15.00,17.30, 20.00 en
22.30 uur.
Barfly, 16 jr. 20.00 en 22.30 uur.
0.1
Kon. Vlaamse opera vr. 9 okt.o
19.30 uur, zo. 11 okt. om 15.00 uiirj
Trovatore.
ma. 12 okt. om 20.30 uur:
door Motion pictures
Vooruit -
Earthrise
Vienna.
Sportpaleis wo. 14 okt. om 20.00
uur: The world of movies and music
met het Metropoolorkest en gastdi
rigent Ennio Morricone.
Rex The living daylights
11.45,14.00,16.30,19.00 en 21.30u
Rexclub Good Morning, Babih
nia, a.l., 12.00, 14.20, 16.45,19.10
21.30 uur.
Odeon 1 La messa e finita,
14.00,16.00,18.00, 20.00 en 22.00b
Odeon 2 Le declin de 1'empiK
Americain, 16 jr. 14.20, 16.40, is
en 21.20 uur.
Odeon 3 A room with a view a
14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur,
Odeon 4The name of the rose aJ
14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur,
Astrid Ruthless people,
14.00,16.00,18.00, 20.00 en 22.00,:
zo., wo. niet om 14.00,16.00 en If
uur.
Bambi, a.l., za., zo„ wo. om 14
16.00 en 18.00 uur.
Vendome The barbarians,
14.00,16.00,18.00,20.00 en 22.00®,
Rubens Robocop, 16 jr. 14((
16.30, 19.00 en 21.30 uur.
Quellin 1 Who's that girl? s
14.00,16.00,18.00,20.00 en 22.00 ui
Quellin 2 Outrageous fortuin
a.l., 14.00,16.00, 18.00, 20.00 en2
uur.
Quellin 3 Platoon, a.l. 14.00,1(
19.00 en 21.30 uur.
Metro 1 The witches of Eastwick,
16 jr. 14.00,16.30,19.00 en 21.30®
Metro 2 Predator, a.l. 14.20,16,1
19.00 en 21.20 uur.
Sinjoor Beverley Hills cop 2,
14.20, 16.40, 19.00 en 21.20 uur.
Brabo Evil dead 2, 16 jr. 1411,
16.00, 18.00, 20.00 en 22.00 uur.
Tijl Himmel über Berlin, 1
16.30,19.00 en 21.30 uur.
Wapper Aladdin, a.l. 14.00,1
18.00, 20.00 en 22.00 uur.
Ambassades The secret of mj
succes, a.l. 14.20,16.40,19.00 en21,l
uur.
Ambassadesclub 1 Police i
my 4, a.l. 14.00,16.00,18.00,20.00en
22.00 uur.
Ambassadesclub 2 Crocodili
dundee, a.l. 14.00, 16.00,18.00
en 22.00 uur.
Ambassadesclub 3 On se calm
16 jr. 14.00,16.00,18.00,20.00 en22.0l
uur.
Ambassadesclub 4 Black Widow,
a.l. 14.00, 16.00, 18.00, 20.00 en 221
uur.
Kennedy 2 Beverley Hills cop!
a.l., 20.00 uur, vr., za., zo. 00k on
22.30 uur, wo., za. 00k om 15.00ill
zo. 00k om 14.30 en 17.15 uur.
Kennedy 3 Death before dish
nor, 16 jr. 20.00 uur, za„ wo. oml5J
uur, zo. ook om 14.30 en 17.15®,
vr„ za. ook om 22.30 uur.
Kennedy 4 Mannequin, a.l. 20,1
uur, wo., za. ook om 15.00 uur,®,
ook om 14.30 en 17.15 uur.
The life of Brian, a.l. vr., za., zo, 01
22.30 uur.
Chaplin Barfly, 16 jr. 20.00
vr., za., zo. ook om 22.30 uur, za.,wo,
ook om 15.00 uur, zo. ook om 14,1
en 17.15 uur.
Gulden Vlies 1 - The witches 1!
Eastwick, 16 jr. 20.00 uur, za., zo,
wo. ook om 14.30 uur, zo. ook om
17.15 uur, vr., za., zo. ook om 22,1
uur.
Gulden Vlies 2 Blind date, al
20.00 uur, za., zo., wo. ook om 14,1
uur, zo. ook om 17.15 uur, vr., za,®
ook om 22.30 uur.
Gulden Vlies 3 Evil dead II, 16jl
20.00 uur, za., zo., wo. ook om 14.1
uur, zo. ook om 17.15 uur.
Maxie, a.l., 22.30 uur.
MemlingThe living daylights,8,1
20.00 uur, vr., za., zo. ook om 22.51
uur, za„ zo., wo. ook om 14.30 uur,®
ook om 17.15 uur.
Rembrandt Extremities, 161'
20.00 uur, za., zo., wo. ook om 141
uur, zo. ook om 17.15 uur.
The dark side of love, 16 jr., vr;
zat., zo. om 22.30 uur.
The witches of Eastwick, a,I,
15.00, 17.30, 20.00 en 22.30 uur.
The year of the dragon, a.l. 22.30
uur.
Hector, a.l. vanaf 14 okt. 15,®
17.30, 20.00 en 22.30 uur.
La Bamba, a.l. vanaf 14 ok'
15.00, 17.30, 20.00 en 22.30 uur,
The essential Hitchcock:
The man who knew to much, a.i
vr. 2 okt. om 22.30 uur.
The birds, a.l. za. 3 okt. om22l
uur.
Rear window, a.l. zo. 4 okt, o«
22.30 uur.
Vertigo, a.l. ma. 5 okt. om 22.3!
uur.
The rope, a.l. di. 6 okt. om 22.31
uur.
Studioskoop:
9 Vi weeks, 22.30 uur.
My sweet little village, 20,00 uffl
Scharpoord za. 10 okt. om20J
uur: De dood van een handelsreis'
ger door het Nieuw ensemble ra#
teater.
Casino za. 10 okt. om 20.00
Casino Knokke's showtime: Pr®
ge de la haute coiffure francaise»
mode, Wolfgangseer operetten®
semble.
