Drie gemeenten nauwer
betrokken bij de WOV
DANNY SIEPMAN
Colijnsplaat is geschikt
voor volkssterrenwacht
Minder fosfaat in water lost
probleem overvoeding niet op
GEEN PLANOLOGISCHE BELETSELS
HOOR'
ZIETi
r
N DAGJE FEMINA, 'N FEESTDAG
Contacten
Antroposofische
bijeenkomsten
in Middelburg
t.
DR H. L. F. SAEIJS TIJDENS SYMPOSIUM GOES:
deeljr BRUINISSE - De firma bv Recreatieproject Bruinisse gaat aan de Hageweg in Bruinisse een
5rt golfbaan aanleggen. Dat gebeurt op een terrein van 73 hectare nabij het recreatieproject Aqua-
delta. Het gebied heeft een recreatieve bestemming, dat wil zeggen dat er geen planologische
bezwaren zijn om de golfbaan aan te leggen. Het gaat om een 18-holes golfbaan die eind 1989 in
gebruik kan worden genomen.
JAPONNEN EN
PAKJES
MODEHUIS
van ziji]
veroi 4
i deSc
en
/estl
drsSi
ie Be
b
DONDERDAG 8 OKTOBER 1987
ielgié
gelet,
n VOO;
arhei(|H
wil
in Bruinisse
/an
f dep
mdet
•ntreii
aorde
irlopij
jOO.Oi;
ontl:
'lietbi
•eweer
en
:1de
nkeli
heldii
j."T Op Schouwen-Duiveland wordt mo
menteel ook gewerkt aan een andere
golfbaan, en wel in Burgh-Haamstede.
De stichting Golf Schouwen-Duive
land wil die baan aanleggen en wacht
momenteel op goedkeuring van de mi
nister van landbouw en visserij. Tegen
deze baan bij Burgh-Haamstede be
staan veel bezwaren, van zowel de na
tuurbeschermingsorganisaties als de
landbouw. Er wordt onder meer tegen
geprotesteerd omdat de golfbaan een
natuurterrein zou aantasten.
De aanleg van de baan in Bruinisse
heeft de steun van de gemeente. De
baan komt ongeveer een kilometer ten
westen van het dorp te liggen. Daar is
een beschut terrein, dat volgens mede
delingen van bv Recreatieproject
Bruinisse uiterst geschikt is voor de
aanleg van een golf-course. Het plan
omvatnaast de eigenlijke baan, verder
de aanleg van een clubgebouw en een
aantal verblijfseenheden voor de ge
bruikers van de baan. De mogelijkheid
is aanwezig om aan de normen van een
internationale baan te voldoen.
Volgens een woordvoerder van bv Re
creatieproject Bruinisse, C. M. F. M.
Goumans, wordt met de aanleg van de
baan bij Bruinisse ingespeeld op de
toenemende populariteit van de golf-
sport in Nederland. Hij is dan ook te
vreden met de lokatie nabij Bruinisse.
Daar kunnen onder anderen belang
stellenden vanuit Rotterdam (over de
Grevelingendam) en vanuit west-Bra
bant (over de binnenkort ontsloten
Philipsdam) gemakkelijk komen. Uit
die woorden blijkt, aldus Goumans,
dat de baan niet in de eerste plaats al
leen voor de recreanten van Aquadelta
aangelegd wordt, al is het voor hen wel
een uitbreiding van het voorzieningen
pakket in het recreatiecentrum. On
der de gebruikers van Aquadelta zal
een onderzoek worden gehouden om
na te gaan of er belangstelling en be
hoefte is voor gebruik van de golfbaan.
Hij legt desgevraagd uit dat ten behoe
ve van de beplanting van de baan twee
;ste| groeiseizoenen afgewacht moeten
worden. Het ligt verder in de bedoeling
een vereniging op te richten die op de
nieuwe golfbaan terecht kan. Gou
mans onderkent dat Schouwen-Dui
veland wat klein is voor twëe golfba-
£jet j) nen en hij verwacht dan ook wel enige
concurrentie in de richting van de golf
baan die eventueel in Burgh-Haamste
de komt.
stichting en de bv Recreatieproject
Bruinisse al contacten zijn gelegd.
Wat de consequenties van de baan in
Bruinisse voor de plannen van haaf
stichting zullen zijn, kon ze niet aan
geven. Daarover is, volgens haar, pas
iets zinnigs te zeggen, als bekend
wordt of de plannen in Burgh-Haam-
MIDDELBURG - De ge
meentebesturen van
Terneuzen, Oostburg en
Borsele worden nauwer
bij de voorbereiding
van de aanleg van de
Westerschelde Oever
verbinding (WOV) be
trokken. De stuurgroep
WOV -waarin vertegen
woordigers van rijk en
provincie zitting heb
ben- laat de gemeenten
een woordje meespre
ken bij de opstelling van
de notitie, die als basis
moet dienen voor de mi
lieu-effectrapportage
(MER).
De andere gemeenten
langs de Westerschelde
worden via de zoge
naamde klankbord
groep, waarvan zij alle
deel uitmaken, geïnfor
meerd. Met dit besluit
van de stuurgroep wordt
vooral tegemoet geko
men aan de wensen van
de gemeente Terneuzen.
Burgemeester C. Ocke-
loen heeft al verschillen
de keren tevergeefs aan
gedrongen op een plaats
in de stuurgroep. De no
titie voor de MER moet
half november gereed
zijn. De milieu-effectrap
portage maakt de gevol
gen van de bouw van een
brug en/of tunnel voor de
omgeving duidelijk.
De uitslag van het ver-
keersonderzoek, dat de
stuurgroep laat uitvoe
ren, wordt eind novem
ber verwacht. Dat onder
zoek moet inzicht ver
schaffen in de ontwikke
ling van de transport
kosten en -tijden tussen
de Randstad en zuidoost
Engeland.
Er wordt een vergelij
king gemaakt tussen de
huidige situatie en een
situatie met een WOV en
een Kanaaltunnel. Ook
'wordt het effect op de
verkeersstromen in Zee
land onderzocht. Tevens
wordt bekeken wat de
inter-regionale gevolgen
zijn voor het autover
keer op het traject tus
sen de Randstad en
Vlaanderen. Aan de
hand van enquêtes op de
Westerschelde-veren
worden de gevolgen van
een WOV voor het lang
zame verkeer in kaart
gebracht.
stede wel doorgaan. Ze hield er reke
ning mee dat daarover binnen vier
weken een beslissing wordt genomen.
Mevrouw Jaensch wilde wel kwijt dat
er vooralsnog geen redenen zijn om de
plannen voor de golfbaan in Burgh-
Haamstede in te trekken. Ze voegde er
aan toe dat de stichting dat ook naar
de 300 mensen, die een aandeel in de
aan te leggen baan hebben gekocht,
niet kan maken. Verder is ze van me
ning dat het initiatief in Bruinisse de
plannen van de stichting niet hoeft te
doorkruisen. Volgens de secretaresse
van de stichting Golf Schouwen-Dui
veland is de opzet van de twee initia
tieven totaal verschillend. „Wij kun
nen ook niet overschakelen om onze
opzet te veranderen en daarmee in te
spelen op de plannen in Bruinisse. Mis
schien dat we elkaar op een gegeven
moment toch nodig hebben. Want wij
zijn al ver gevorderd met de voorberei
dingen en zij staan nog maar aan het
begin. Maar een samenwerking is ze
ker niet gegarandeerd", aldus de se
cretaresse van de stichting Golf
Schouwen-Duiveland.
(Advertentie)
IVIULTjIIUIC
Lange Kerkstraat 46,
se,
lelijk:
in de'
n boï
neet
reffei
De secretaresse van de stichting Golf
Schouwen-Duiveland, mevrouw J.
Jaensch, vertelt desgevraagd op de
hoogte te zijn van de plannen om in
Bruinisse een golfbaan aan te leggen.
Ze maakt ook duidelijk dat tussen de
H MIDDELBURG De Anthroposofi-
11 schelVereniging in Zeeland houdt
'alÉ: vier lezingen in de Middelburgse Con-
1,11 eert- en Gehoorzaal (ingang Singel
straat) in Middelburg. Onder de titel
Ziekte: constructiefout of levensop-
gave? houdt de anthroposofisch huis
arts J. van Dam uit Rotterdam vrij
dagavond een inleiding in de Concert
en Gehoorzaal.
Hij gaat onder meer in op actuele vra
gen over ingrepen in de erfelijke eigen
schappen van mens, dier en plant.
Worden we door die ontwikkeling be
vrijd van ziekten of heeft juist het
doormaken van een ziekte of leven met
een handicap of afwijking een bijzon
dere bedoeling? De lezing begint om 20
uur.
Vrijdag 23 oktober spreekt E. van As-
beck over Mensheidsgeschiedenis en
vrijdag 30 oktober behandelt W. Mees
het onderwerp Europa tussen oost en
west. Vrijdag 6 november houdt
Chr.Wiechert een inleiding over De op
gave van Europa. Alle bijeenkomsten
beginnen om 20 uur. Komend voorjaar
volgt ter afronding een werkweekend
over de sociale driegeleding.
Gedeputeerde mevrouw De Vries-Hommes, voorzitter van de Zeeuwse Museumstichting (links), nam het bedrag van
3.000 gulden van het Comité Zomerpostzegels in ontvangst vann mevrouw Van Spaandonck.
Mi
ope.
gbrerz
lOCt
itBOi
dui
:nkei(
acluij
l heit 1
MIDDELBURG - Gedeputeerde G. de
Vries-Hommes, voorzitter van de
Zeeuwse Museumstichting, kreeg
woensdagmorgen 3.000 gulden van
het Comité Zomerpostzegels ten bate
van de expositie "Heiligen uit de
Modder". Die tentoonstelling over in
Zeeland opgegraven middeleeuwse
pelgrimsbeeldjes wordt van 16 no
vember tot 26 februari gehouden in
het Zeeuws Museum in Middelburg.
De tinnen pelgrimstekens, die worden
getoond, zijn voor het merendeel af
komstig uit particuliere verzamelin
gen. Veel beeldjes zijn gevonden bij re
cente opgravingen in de 'verdronken'
dorpen op de schorren van Zuid-Beve
land. Meer dan 700 pelgrimstekens
werden daar de laatste tien jaar aange
troffen. Het oudste beeldje dateert uit
1466 en de laatste pelgrimstekens zijn
van de eerste decennia van de 15de
eeuw. In 1530 werden de Zuidbeve-
landse dorpen namelijk overstroomd,
waardoor de "heiligen" onder de mod
der begraven werden. De Zeeuwse
kleibodem bleek een ideale bewaar
plaats voor de kwetsbare tinnen beeld
jes.
Pelgrimstekens werden door de kerk
in de middeleeuwen verkocht in de of
ficiële bedevaartsoorden. De in Zee
land aangetroffen beeldjes zijn afkom
stig uit verschillende Europese bede
vaartsplaatsen. De meeste beeldjes
komen uit België, ondermeer uit Ger-
aardsbergen en Ninove, waar de heili
gen Adrianus en Cornelius werden ver
eerd. Er zijn ook pelgrimstekens die
getuigen van verdere reizen bijvoor
beeld naar het bedevaartsoord Santia
go de Compostella in Spanje. Tegelijk
met het begin van de tentoonstelling
zal er begin november een boekje van
de hand van R.M. van Heeringen, A.M.
Koldeweij en A.A. Gaalman verschij
nen over de insignes en de bedevaart
stochten van vrome middeleeuwse
Zeeuwen.
Danny Siepman: veel meer mensen laten kennis maken met het sterrenkijken.
Een heldere sterrenhemel heeft altijd al de aantrekkingskracht als die
van een magneet gehad op Danny Siepman uit Colijnsplaat. Dat begon
al toen hij negen jaar oud was. Nu elf jaar later is hij nog steeds niet uitge
keken op het omniversum. De schoonheid van het heelal treft hem zo, dat
hij er niet alleen zelf van wil genieten. Door oprichting van een volksster
renwacht in Colijnsplaat wil hij veel meer mensen kennis laten maken
met het sterrenkijken.
In de achtertuin van de familie Siep
man staat een 20 centimeter New-
ton-telescoop. „Er heerst een beetje
het vooroordeel, dat je alleen maar
sterren zou zien door dat ding. Nou
dat is dus niet waar. Ik heb de men
sen er eens doorheen laten kijken en
dan vragen de meesten: zeg wat voor
sterren kan ik nou zien, maar aan
een ster valt helemaal niet zoveel te
bekijken", aldus Siepman. 's
Avonds turen in de duisternis levert
met een geoefend oog heel wat meer
op. Maan, zon, planeten, sterrenstel
sels, sterrenhopen, veranderlijke
sterren, nevels, kometen en plane
toïden. De twintigjarige amateur
astronoom somt het rijtje op alsof
het zijn favoriete televisie-program-
ma's betreft.
Ongeveer een jaar geleden ontstond
bij hem het idee om een volksster
renwacht op te zetten. En waarom
niet in Colijnsplaat? Ruimte genoeg
daar en verder op het onderwerp in
gaand, blijkt dat Colijnsplaat juist
dé geschikte lokatie voor zijn plan
nen is.
„Een sterrenwacht houdt zich bezig
met het observeren en ontdekken
van het omniversum", vertelt Siep
man. „Een volkssterrenwacht doet
meer, die nodigt ook mensen uit. Ze
geven bijvoorbeeld cursussen en
houden observatie-avonden. Dat wil
ik hier ook gaan doen. Ik richt me
daarbij vooral op het publiek. Ik wil
echt dat de mensen het leuk vinden.
Er is zeker sprake van drempelvrees,
dat heb ik zelf ondervonden. Mensen
kijken angstig naar dat ding, ze zeg
gen: da's allemaal veel te moeilijk
voor mij, dat is voor intellectuelen".
Samen met mede-sterrenliefhebber
Peter de Graaf hoopt hij op steun
van de Bevelandse gemeenten, in de
vorm van een subsidie. Voor een goe
de opzet is toch al gauw zo'n veertig
duizend gulden nodig, ervan uit
gaande dat de gemeente Kortgene
een gebouw beschikbaar stelt. „Die
goede opzet is heel belangrijk",
vindt Siepman „het publiek is ver
wend. Je kan niet alleen maar met
een klein telescoopje beginnen. Een
behoorlijke tentoonstellingsruimte
Y'^7
bijvoorbeeld, is ook heel belang
rijk". Een kijker - een 40 centimeter
Newton telescoop - en een gebouw
hebben ze al op het oog. De keuze is
gevallen op de oude brandweerka
zerne in Colijnsplaat, die momenteel
te koop staat.
Colijnsplaat ligt misschien niet
zo centraal maar dat is volgens
Siepman juist een voordeel. „In de
grote steden die centraal liggen
worden de sterrenwachten gehin
derd door het teveel aan licht van
straatlantaarns en dergelijke. Dan
zie je heel weinig. De enige sterren
wacht die we op dit moment in Zee
land hebben, in Middelburg, ligt
ook midden in de stad. Daar hebben
ze ook die overlast van het licht en
daarom houden ze zich tegenwoor
dig meer bezig met sterrenkunde op
de computer. Geef mij maar ge
woon de goede oude manier, het ob
serveren van het omniversum".
De initiatiefnemers hebben veel po
sitieve reacties ontvangen. Niet al
leen van sterrenkundig Nederland,
maar ook uit de buurt. Een leraar
wilde al met zijn schoolklas langsko
men. Ook sommige gemeenten rea
geerden positief. „Maar een positie
ve reactie van een gemeente is na
tuurlijk nog geen toezegging van
tienduizend gulden. De enige ge
meente die ons al iets in het vooruit
zicht heeft gesteld is Goes. Daar is
de culturele raad in principe bereid
per inwoner één a twee cent uit te
trekken".
Danny Siepman wijst op het weten
schappelijk belang dat hij met zijn
plan kan dienen. „Je kunt dingen
waarnemen waar de professionele
astronomen geen tij d meer voor heb
ben. Zo kun je bijvoorbeeld meteo
ren (vallende sterren) in kaart bren
gen. Of super-novae opspeuren, dat
zijn sterren die aan het eind van hun
leven uit elkaar klappen en daarbij
een grote helderheid verspreiden".
Maar ook als toeristische attractie is
een volkssterrenwacht een goede
aanwinst. Een futuristisch aspect is
de inrichting van een astronomische
herberg, zodat mensen die van ver
komen kunnen blijven overnachten.
Maar dat ligt nog ver in het vooruit
zicht.
Voorlopig houdt Danny Siepman
het nog bij zijn eigen kijker. De ko
mende maanden is de komeet van
Bradfield te zien. Het is de jongste
ontdekking van de Australiër Wil
liam A'. Bradfield. Hij zag hem voor
het eerst op 11 augustus dit jaar. Op
de avonden van 20 en 21 oktober
staan Siepman en De Graaf met hun
kijker, tussen 18 en 19.30 uur, op de
oude haven in Colijnsplaat.
Selma Osman
(Advertentie)
idea
ndaf
'an#
OPEN: 11.00 17.00 UUR EN 19.00 22.30 UUR:
ZONDAGS: 10.00 17.00 UUR.
GOES - Het beleid om zoveel mogelijk
land op de zee te veroveren en droog
te maken heeft geleid tot de vernieti
ging van vrijwel alle oorspronkelijke
moerassen, venen en riviermonden en
tot een over een groot deel voor erosie
gevoelige kust. Herstel van de rivier
monden, ontwikkeling van moeras-
en veenvorming en ontpoldering kun
nen bijdragen tot een oplossing van
het overvoedingsprobleem van het
water. Dr H. L. F. Saeijs, waarnemend
hoofdingenieur-directeur van de di
rectie Noordzee van rijkswaterstaat,
betoogde dit woensdag tijdens het
symposium 'Zout, water en leven' in
de Goese Grote Kerk.
Tijdens het symposium - op touw gezet
in het kader van de ingebruikname
van het Oosterscheldeziekenhuis in
Goes - belichtten vijf sprekers totaal
verschillende aspecten van het thema.
Saeijs hield een voordracht over zout
water. Hij vond het ij dele hoop de over
voeding van het water terug te dringen
door vermindering van de voedings
stoffen. De stelling dat het leed is gele
den wanneer minder fosfaat in het mi
lieu wordt gebracht, is naar zijn me
ning onhoudbaar. Hij wees erop dat in
moerassen grote hoeveelheden voe
dingsstoffen worden vastgehouden in
veen en dat de orgamismen die rivier
monden bevolken, nauwelijks te becij
feren massa's organisch materiaal
kunnen verwerken.
Saeijs vertelde dat in de Verenigde
Staten op grote schaal is geëxperi
menteerd met het laten ontstaan van
zilte moerassen. Iets dergelijks zou
ook in de Oosterschelde kunnen wor
den toegepast, want door de Deltawer
ken zijn vele honderden hectaren
schorren verloren gegaan. Hij herin
nerde eraan dat Willem van Oranje,
toen hij de opdracht gaf de dijken van
het Land van Saeftinge door te steken
om er de Spanjaarden te verdrijven, de
grondslag heeft gelegd voor een juweel
van een natuurgebied. De water-
staatsbioloog zei de indruk te hebben
dat de geesten in Nederland nog niet
rijp zijn voor een randvoorwaarden-
scheppend beleid op dit gebied. Saeijs:
„Wilt u nieuwe schorren? Ik zie geen
technisch beletsel en de natuur doet
haar werk weer op een voortreffelijke
manier. U moet natuurlijk nog wel
even aangeven wélke polder u gedacht
had. Dat is een niet onbelangrijk de
tail".
Ir F. E. Kuyken, inspecteur ruimtelij
ke ordening voor Zuid-Holland en Zee
land, stak de loftrompet over het open
karakter en de zeer hoge kwaliteit van
het Zeeuwse landschap. Het zoute wa
ter is naar zijn smaak mede bepalend
is voor de ruimtelijke verscheiden
heid. Daarbij tekende hij aan dat die
openheid het gebied kwetsbaar maakt
voor zowel visuele aantasting als mi
lieuhygiënische vervuiling. Kuyken
duidde op het gevaar van versnippe
ring van de ruimte door sterk ver
spreid grootschalige agrarische activi
teiten of recreatieve projecten. Hij
noemde ook verlies aan herkenbaar
heid en identiteit door bij ieder dorp
het onvermijdelijke woonwijkje of be
drijfsterrein te laten ontstaan. En hij
vestigde ook de aandacht op aantas
ting van natuurgebieden door te grote
recreatieve en toeristische druk.
Prof dr jhr J. de Graeff, emeritus-hoog
leraar interne geneeskunde, zorgde
voor de enige licht medische bijdrage
aan het symposium. Hij de besprak de
water- en zouthuishouding in het men
selijk lichaam, een systeem dat hij ver
geleek met de waterhuishouding van
Nederland en een centrale verwar-
mings installatie. Hij vertelde hoe al
cohol en nicotine elkaar compenseren
bij de urineproduktie. „Het nuttig ef
fect van het roken tijdens de borrel
vindt hierdoor een fysiologische ba
sis", aldus De Graeff. „Men kan slechts
bewondering hebben voor de natuur,
die met vooruitziende blik een regula
tiemechanisme heeft geschapen,
waardoor een langer genot van eikaars
tegenwoordigheid bij bijzondere gele
genheden mogelijk is".
Dr ir R. Verbruggen van het Institut
Henrijean in het Belgische Spa liet
zich laatdunkend uit over de kwali
teit van leidingwater ('kraantjeswa
ter' zoals hij het noemde), vergeleken
met die van mineraalwater, 'de grand
cru van de waters'. Verbruggens inlei
ding was een onderhoudende maar
onbeschaamde reclamespot voor het
mineraalwater dat uit Spa afkomstig
is. Het merk sponsorde overigens het
symposium. Prof dr O. J. de Jong,
hoogleraar kerkgeschiedenis in
Utrecht, kwam met een religieuze be
nadering van het thema. Hij besprak
naar aanleiding van Mattheus' 'gij
zijt het zout der aarde' de bijbelse be
tekenissen van zout.
Commissaris van de koningin dr C.
Boertien verrichtte de opening van het
symposium. Hij merkte onder meer
op: „Water, een onontbeerlijk goed
voor leven, vertegenwoordigt een bij
zondere waarde, waarmee we veel
zorgvuldiger zouden moeten omsprin
gen dan thans veelal het geval is.
En dan niet alleen daar waar het water
schaars is, maar ook waar water in gro
te hoeveelheden beschikbaar is". De
organist van de Grote Kerk, Kees van
Eersel, zorgde voor een muzikaal inter
mezzo. Hij gunde de bezoekers van het
symposium met behulp van een video
camera een kijkje achter het klavier
van het Marcussenorgel in de kerk en
bespeelde het.