Jood en christen delen heilsverwachting
Inkomensbeleid
van gemeenteifn
een dode mus s
/KEIZER/
levensbeschouwing
ALFA ROMEO 75 1.8
P2C/opinie en achtergrond
Bidden
Denken en schrikken
Sneeuwwitje huilt
Automobielbedrijf will Heinkenszand b.v
EXCLUSIEVE AUTO'S" EXCELLENTE SERVICE
Zendingsbevel
Universeel
Alle burgers
Goedkoop succes rij'
ZATERDAG 3 OKTOBER 1987
Eens, aan de vooravond van Grote Verzoendag, verza
melde de hele gemeente van Rabbi Mosjé Leib zich in het
gebedshuis.
Maar de Rebbe zelf kwam niet. Hij had echter eens en
voor altijd besloten dat men nooit op hem moest wach
ten met bidden. Daarom begon men het Kol-Nidreige-
bedzonder hem.
Later verscheen de Rebbe toch. De mensen gingen na
waarom hij zo laat gekomen was en zo een belangrijk
gebed verzuimd had en vernamen het volgende.
Toen de Rebbe naar het gebedshuis ging hoorde hij on
derweg in een huis een kind huilen. Hij ging naar binnen
en zag dat de moeder naar het gebedshuis was gegaan
om te bidden en het kind alleen had achtergelaten. De
Rebbe had medelijden met het kind en speelde er net zo
lang mee, tot het moe werd en insliep. Pas toen ging hij
naar het gebedshuis om het Kol-Nidrei te bidden.
(Dit is een chassidisch verhaal, met vele andere beho
rend tot de vroomheids- en wijsheidsliteratuur der
Rechtvaardigen).
in hoeverre bepaalde uitingen van ra
cisme als vormen van anti-semitisme
moeten worden beschouwd.
Behalve dat alles zetten joodse
schrijvers in diverse geschriften ook
christenen aan het denken - en aan
het schrikken. Hier kan in het bijzon
der worden gewezen op een enige
tijd geleden in het Nederlands ver
schenen boek van de joodse nieuw-
testamenticus dr. Pinchas Lapide
onder de veelzeggende titel Teder
komt tot de Vader'. Men hoeft, stam
mend uit een christelijke traditie en
vertrouwd met de christocentrische
leer en prediking van kruis en op
standing, niet direct in te stemmen
met de uitleg die Lapide geeft aan
een groot aantal teksten uit het Nieu
we Testament, maar men zal op z'n
minst deze auteur ernstig moeten ne
men in zijn betoog en argumentatie.
Voortdurend wijst Jezus van Zichzelf
naar de Vader, de éne God van Abra
ham, Isaak en Jakob, en men kan, al
dus Lapide, tegenover elke op de ex
clusiviteit van Christus wijzende uit
spraak méér uitspraken stellen die
wijzen op een algemeen en universeel
Godsbeeld.
Een voorbeeld: als Jezus in de Bergre
de zegt dat zalig zijn de vredestich-
ters, „want zij zullen zonen van God
worden genoemd", dan is dat geen
aanwijzing dat hier sprake zou zijn
van een bijzonder zoonschap van Je
zus - en evenmin wordt gesuggereerd
dat niet-christelijke vredestichters
zijn buitengesloten.
Kan het anders dan dat over verre
weg de meeste joodse boeken en ge
schriften die verschijnen op de één of
andere manier de slagschaduwen
hangen van de Tweede Wereldoor
log? Hoe zouden zónder de holocaust
de christelijke opvattingen over de
joden nü zijn geweest? Misschien
moet men op dit punt maar niet al te
veel illusies hebben. En nog - zo
hoort men van joodse schrijvers en
denkers regelmatig het verwijt -
staat de christelijke absoluutheids
aanspraak nog te veel de aanvaar
ding van de gelijkwaardigheid in de
jreg: de joodse broers en zusters van
|Bzus van Nazareth zijn niet de min-
eren van hen die geloven dat de
Messias de Gekomene is.
Pinchas Lapide stelt een aantal intri
gerende vragen aan christenen: vin
den zij niet dat het geloofsleven van
honderden miljoenen mensen wordt
weggegooid of tot dwaalweg wordt
verklaard als wordt geloofd dat Jezus
een exclusieve heilsgemeente heeft
willen stichten en daarmee zijn volge
lingen heeft aangespoord tot het clai
men van een heilsmonopolie?
Heel scherp is Lapide als hij dit heil-
schauvinisme noemt, die de Heer der
wereld feitelijk ineen doet krimpen
f
De 'zeven dwergen' voor het
Amerikaanse presidentschap
(Van onze correspondent
Henk Dam in Washington)
Nog niet zo erg lang geleden ging el
ke Democraat met het hart op de
juiste plaats fluitend door het leven.
Het was toen wel zeker dat zijn partij
de komende presidentsverkiezingen
zou winnen. Immers: de Iran-affaire
had de grote populariteit van presi
dent Reagan dodelijk aangetast. En
afgezien daarvan waren er duidelijke
tekenen dat het Amerikaanse volk na
zeven jaar Reagan niet nog meer van
hetzelfde wilde. De opiniepeilingen
bevestigden het beeld van een natie
die na zeven jaar Republikeins be
wind rijp was voor een verandering.
Reagan's conservatieve revolutie had
zijn tijd gehad; de mensen waren
weer toe aan het meer sociale gezicht
van de Democraten.
Met Gary Hart had de Democratische
partij een kandidaat-president met
grote naamsbekendheid. Het ging bo
vendien om een uitermate intelligent
man die overliep van de ideeën. En als
Hart het, om wat voor reden dan ook,
niet zou halen, dan was er nog een heel
legertje aan potentiële en al echte De
mocratische presidentskandidaten
die misschien wat minder bekend wa
ren, maar verder alles mee hadden.
Zo was de situatie tot enkele maanden
geleden. Nu, nog ruim een jaar voordat
de Amerikanen een nieuwe president
moeten aanwijzen, is dit beeld al fun
damenteel veranderd. Dat is voor een
klein deel aan Reagan zelf te danken.
De huidige president kwam zeker niet
brandschoon uit de Iran-affaire, maar
de schade van de Congres-hearings
had groter kunnen zijn. Bovendien zal
Reagan, en dus ook zijn Republikeinse
partij, in november ongetwijfeld sco
ren als de Russische partijleider Gor-
batsjov op bezoek komt om het eerste
akkoord te tekenen dat een daadwer
kelijke vermindering van het aantal
kernwapens in de wereld betekent.
Maar die schade voor de electorale
kansen van de Democraten is een
schaafwondje vergeleken met de diepe
sneden die de Democratische presi
dentskandidaten zichzelf en hun partij
hebben toegebracht.
Daar is allereerst de affaire-Hart. Hij
had altijd al de reputatie gehad het
met de huwelijkstrouw niet zo nauw te
nemen. Die reputatie bevestigde hij
een paar maanden geleden, toen uit
lekte dat hij een nachtje had doorge
bracht met het part-time fotomodel
Donna Rice. Exit Hart.
Dat was ongetwijfeld aan klap voor de
Democraten, maar toch ook weer niet
zo'n erg harde klap. Integendeel, met
de zware slagschaduw van Hart uit de
weg, zagen enkele Democratische poli
tici die tot dusver op de wip hadden ge
zeten, hun kans schoon.
In snel tempo verklaarden zeven van
hen, dat ze wel de nieuwe bewoner van
het Witte Huis zouden willen worden.
Het ging om Bruce Babbitt, Michael
Dukakis, Albert Gore, Joseph Biden,
Jesse Jackson, Richard Gephardt en
Paul Simon.
Afgezien van Jackson (wiens kansen
niemand erg hoog aanslaat, al was het
alleen maar omdat hij voor nogal veel
Amerikanen zijn huidskleur niet mee
heeft) had geen van de aspirant-presi
denten grote landelijke bekendheid.
Al gauw kreeg het groepje politici
daarom de bijnaam „de zeven dwer
gen". Voor wie aan dat beeld wil vast
houden: er was ook nog een Sneeuw
witje. de blonde politica Pat Schroe-
der. die liet doorschemeren ook te den
ken aan deelname aan de race.
Sindsdien is een soort aftel-versje be
gonnen. Joseph Biden viel het eerst af
toen een videobandje in de circulatie
kwam, waarop te zien was hoe hij, zon
der bronvermelding, letterlijk teksten
uit speeches van de Britse socialisti
sche leider Neil Kinnock had gepikt.
Van het een kwam het ander. De kran
ten gingen Biden verder onder de loep
nemen en ontdekten dat hij op de uni
versiteit wel eens een overgeschreven
scriptie had ingeleverd.
Toen bovendien werd ontdekt dat Bi
den in het openbaar gelogen had over
zijn academische prestaties, was het
met de kandidaat gedaan. Daarmee
verloren de Democraten zonder twijfel
een van hun allerbeste sprekers, het
soort man dat volksmenigten kan op
zwepen.
De volgende was Pat Schroeder. Na
lang wikken en wegen verklaarde zij
maandag toch maar niet mee te zullen
doen, onder meer omdat ze niet tegen
de vervreemding van de gewone men
sen kon, die ze als presidentskandi
daat zou doormaken. Ze had boven
dien - die reden noemde ze niet - te wei
nig geld weten los te krijgen om de pe
perdure campagne te kunnen financie
ren.
Schroeder - de hoop van feministisch
Amerika - maakte bij haar bekendma
king één fout: ze huilde. De ongeschre
ven regels van de Amerikaanse poli
tiek stellen, dat er best gehuild mag
worden, maar nooit uit zelfmedelijden.
En dus is voor Pat Schroeder de weg
naar het Witte Huis niet alleen nu,
maar ook voorgoed afgesloten.
Twee dagen later was het de beurt
van Dukakis. Deze gouverneur van de
staat Massachusetts stond volgens de
opiniepeilingen goed voor. Hij had
een hoop geld, een geoliede organisa
tie en een goede reputatie.
Maar woensdag werd bekend dat het
zijn campagne-leider, John Sasso, was
geweest die, buiten medeweten van
Dukakis om, het dodelijke videoband
je over Biden en Kinnock stiekem aan
journalisten had gegeven.
Sasso nam weliswaar ontslag, maar
Dukakis zit nu met de brokken. Zijn
hele reputatie was gebaseerd op inte
griteit en competentie, en juist achter
die twee kwaliteiten zijn door de jong
ste affaire vraagtekens gezet.
Veel politieke commentatoren in en
buiten de Democratische partij menen
daarom, dat het met Dukakis nu ook
gedaan is. De kandidaten die overblij
ven hebben (met uitzondering van
Jackson) in de peilingen nooit meer
dan een procent of zes weten te scoren.
De reeks schandaaltjes heeft de Demo
cratische partij natuurlijk weinig goed
gedaan. De race ligt dan ook weer hele
maal open. De jongste peiling houdt
het erop, dat voor Democraten en Re
publikeinen de kansen weer precies
gelijk liggen.
Pas in februari, als de eerste voorver
kiezingen worden gehouden, zal er wat
meer tekening in de strijd komen.
Gary Hart
Pat Schroeder
Joseph Biden
Michael Dukakis
fAdvertentie
Te koop aangeboden: demonstratie-auto
4.000 km, bronsmetallic, radio-cassette.
IMu met 10 korting.
Noordlandseweg 3, 4451 RP Heinkenszand, Tel. 01106-3010
Dit is de tijd van de joodse na-
jaarsfeest- en gedenkdagen, deze
zevende maand, beginnend met de
eerste dag, nieuwjaar, aangekon
digd door bazuingeschal. Tien 'ont
zagwekkende dagen' later breekt, na
de dagen van inkeer, de Verzoendag
'bij uitnemendheid' aan. „Dan zult
u", zo schrijft Mozes in opdracht van
de Eeuwige aan de Israëlieten in Le
viticus 23 vers 27, „een heilige sa
menkomst hebben, en u verootmoe
digen, en de Heer een vuuroffer bren
gen". Er mag die dag niet worden ge
werkt, „want het is de Verzoendag,
Jom Kippoer, om over u verzoening
te doen voor het aangezicht van de
Heer, uw God". Vijf dagen daarna, op
de 15e van de maand Tisjrie, begint,
zeven dagen lang, het Loofhutten
feest, „opdat uw geslachten weten
dat Ik de Israëlieten in hutten heb
doen wonen, toen Ik hen uit het land
Egypte leidde".
Dit jaar is zaterdag 3 oktober de Gro
te Verzoendag, hoogtepunt en cen
trum voor de gelovige jood van een
periode van bezinning op de mens en
op zijn verhouding tot God en tot zijn
medemens. Het is de dag van inkeer,
begin van een nieuw jaar van Gods
genade, van herstel van relatie met
de Eeuwige en Zijn schepselen: de
mens kan weer voort op zijn weg door
de wereld.
Als nu in ons land op de 17e zondag na
Pinksteren - 4 oktober dus - de her
vormden en gereformeerden hun
jaarlijkse Israël-zondag vieren moet
worden gewaakt voor de gedachte
dat deze zaterdag en zondag zó in el-
kaars verlengde liggen dat zij zo on
geveer hetzelfde betekenen: Grote
Verzoendag en Goede Vrijdag, roe
pen zij niet beide associaties op aan
schuld, tekortkomingen, boete, in
keer en bezinning op fundamentele
waarden?
In de informatie over de Israël-zon
dag die naar de kerken is gezonden
wordt het duidelijk gezegd: voor de
christenen is deze zondag een dag
van - inderdaad - inkeer en bezinning,
maar ook van dank voor wat zij in Is
raël hebben ontvangen, van boete en
schaamte - en van eerbied voor het
blijvende Israël.
Wie daarover nadenkt concludeert
dat het alleen maar goed is dat er nog
geen einde komt aan de gesprekken
en de discussies over de verhouding
tussen de joden en het 'christelijke'
westen, inclusief de kerken.
Er gaat nauwelijks een dag voorbij of
wij worden herinnerd aan wat er nog
maar ruim veertig jaar geleden is ge
beurd: het proces in Israël tegen
Demjanjuk, de inrichting van een
rooms-katholiek klooster in Ausch
witz, de affaire-Waldheim, de afstan
delijke houding van de paus tegen
over de joden, de huiveringwekkende
uitlatingen van de Fransman Le Pen,
in eigen land de zaak-Goeree en de in
tern-joodse discussies over de vraag
tot een stamgod van het christelijke
westen. Hij stelt met een zekere ironie
vast dat volgens de geloofsbelijdenis
van de kerk Jezus eigenlijk helemaal
niet heeft geleefd: aan zijn woorden
en daden, gelijkenissen en optreden
tijdens zijn leven van 33 jaar wordt
met geen woord aandacht besteed.
Christus' zendingsbevel vlak voor
zijn hemelvaart was volgens Lapide
een joodse zending, gericht op de vol
keren, met als doel de niet-joden te
bekeren tot de grondregels van de
Tora - maar niet omgekeerd. En zo
hebben christenen het recht de gods
dienst van Israël te degraderen tot
een bepaalde voorfase van hun eigen
religie. „Wie Jezus Christus ontmoet,
ontmoet het jodendom".
Het hoeft niet uit verlegenheid te zijn
dat kerk en Israël elkaar herkennen
en vinden als het gaat om het lot, de
toekomst van de volkeren.
Lapide spreekt van een gemeen
schappelijk getuigenis tegenover een
van God vervreemde wereld, die
blind is voor zijn openbaring, een ge
tuigenis van Gods genadige liefde en
overvloedige gerechtigheid, van de
messiaanse eindtijd, van het samen
volhouden, meewerken en doorzet
ten tot het rijk van de vrede zal aan
breken.
Is het meer dan een vreemd visioen,
een veel te hoog gegrepen doel, een
van elke werkelijkheidszin ge
speend idealisme - of is het toch een
begaanbare weg die Israël en de kerk
moeten gaan, als lichten op de berg?
De vraag sluit aan bij die welke
wordt gesteld in het kerkelijk mate
riaal voor de Israël-zondag, n.l. of er
niet steeds, als het gaat over Israël,
tegelijkertijd moet worden gespro
ken over de volkeren, over de we
reld: er is sprake van een universele
heilsverwachting bij profeten en
apostelen. Het is de menselijke ver
wachting die ver uitreikt boven het
materiële en de beperktheid van een
toch altijd wenkende horizon.
Iets daarvan klinkt op aangrijpende
wijze door in b.v. de dagboeken en de
brieven van Etty Hillesum, die op de
zondagmorgen van 12 juli 1942 ('Het
verstoorde leven') dit schreef:
„Ik zal je helpen, God, dat je het niet
in mij begeeft, maar ik kan van te vo
ren nergens voor instaan. Maar dit
ene wordt me steeds duidelijker: dat
jij ons niet kunt helpen, maar dat wij
jou moeten helpen en door dat laatste
helpen we onszelf. En dat is het enige
wat we in deze tijd kunnen redden en
ook het enige waar het op aankomt:
een stukje van jou in onszelf, God. En
misschien kunnen we ook eraan mee
werken jou op te graven in de geteis
terde harten van anderen".
J. J. Tevel
'XI
(Van onze parlementaire
redacteur Henri Kruithof
Enkele gemeentebesturen, waar
onder die van Almelo, Amster
dam en Den Haag, hebben besloten
groepen inwoners die van een mini
mumloon of uitkering moeten leven,
financieel te ondersteunen. Staats
secretaris De Graaf vindt dat dat
niet kan. Minister Van Dijk kondigt
stappen aan tegen de gemeente Den
Haag. Hier staan twee bestuursla
gen lijnrecht tegenover elkaar.
Eerder al bemoeiden gemeenten
zich met buitenlands beleid door
kernwapenvrije gemeenten uit te
roepen of door standpunten in te ne
men over de buitenlandse politiek
van de Nederlandse regering. Daar
tegen is formeel weinig te doen.
Maar deze voorbeelden roepen wel
de vraag op of gemeentebesturen
zich met landelijk beleid moeten be
moeien, of dat zelfs mogen doorkrui
sen.
In Arnhem heeft het buitenlands be
leid van het gemeentebestuur zelfs
geleid tot het uiteen vallen van het
college van b. en w. Het standpunt
dat dit college innam over Zuid Afri
ka ging het CDA in deze gemeente
veel te ver. Het gevolg was dat deze
partij uit het gemeentebstuur trad.
De discussie laait weer op nu de ge
meente Den Haag van plan is enkele
miljoenen guldens uit te trekken om
de minima in deze gemeente finan
cieel te steunen. Premier Lubbers
reageerde vorige week aanvankelijk
nogal terughoudend, maar staatsse
cretaris De Graaf (sociale zaken)
ging deze week 'all out'.
Hij liet weten dat het kabinet ge
meenten zal verbieden op eigen
houtje een inkomensbeleid te voe
ren. Hij vindt het onverantwoord dat
het inkomensbeleid van het kabinet
wordt doorkruist. Straks krijg je de
situatie dat een uitkeringstrekker in
de ene gemeente beter af is dan in de
andere gemeente, zo luidde ongeveer
zijn reactie.
Het kabinet heeft in dit geval de mo
gelijkheid om gemeentelijke beslui
ten, die bij voorbeeld kwijtschelding
van gemeentelijke belastingen voor
bepaalde groepen behelzen, bij de
Kroon ter vernietiging voor te dra
gen. Dit lijkt een soort onafhankelij
ke rechtspraak, maar is dit aller
minst. Na advies van de Raad van
State beslist uiteindelijk toch de be
trokken minister en de Koningin kan
weinig meer dan haar handtekening
zetten. En daarmee is zo'n gemeente
raadsbesluit van de baan.
Niet toevallig zijn het de gemeenten
waar een linkse meerderheid in de
raad zit, die een dergelijk beleid wil
len voeren. Zij vinden het kabinets
beleid rampzalig voor de minima en
willen het niet bij verbale protesten
laten. Ze vinden, in een lofwaardig
streven iets concreets te doen voor
deze mensen, dat ze hun best iets ex
tra's mogen toestoppen. Toch is daar
wel een en ander op af te dingen.
Elk kabinet voert op een groot aan
tal terreinen, met steun van de
meerderheid van het democratisch
gekozen parlement, een beleid uit
dat voor alle burgers van de Neder
landse samenleving geldt. Een van
die terreinen is het inkomensbeleid.
Belastingen en premies worden in
het algemeen (een enkele uit:
ring daar gelaten) landelijk vi
steld, zodat in het hele land
zelfde bruto-inkomen ook het:
netto-inkomen hoort. t
Dit kabinet heeft, met steun al
van de meerderheid van het J
ment, gekozen voor een zekerel
vellering. Dat wil zeggen dat dei
mens van hoger betaalden iets:
omhoog gaan dan de inkomen!
de laagstebetaalden. Daar heei
redenen voor, die overigens fefl
streden zijn, vooral bij de linteirl
positie. di
Maar dat betekent nog allermi
dat gemeenten waar de geestvefl
ten van die oppositie aan de rël
zijn, nu maar vrij zijn dat lair.fsi
beleid te doorkruisen. De vraag
melijk gerechtvaardigd of de
gelukkig zou zijn geweest met
de VVD bestuurde gemeenten dfie
dens het kabinet-Den Uylheti t
rende beleid zouden hebben 31»
kruist, door de hogere inkomenih
extra's te geven. ihi
Er zijn echter bezwaren vanl
fundamentele aard. Een van den
merken van onze democrat*
rechtsstaat is dat er zoveel mofi
rechtsgelijkheid is. Om die rede:
in onze strafwetgeving bij voor
maximum-straffen aangegeven!
die reden ook is altijd beroep nj
lijk tegen uitspraken van een|
ter. Dat is allemaal om te voorki
dat de burger in het ene deel vübi
land anders behandeld zou ku$B
worden dan in het andere. igi
Defensie- en strafvervolgingsbÉtt
bij voorbeeld zijn daarom voB
houden aan de landelijke over»
Daarover is politiek ook geen eH
verschil van mening. Anders ligiOO
al met buitenlands beleid. Forraen
ook dat voorbehouden aan delg
ring, maar sommige gemeenten®
den dat ook zij best hun menimiw
gen geven over dat buitenlands»!
fensie-beleid. Zie de gemeente:^
zichzelf hebben uitgeroepen BI
kernwapenvrije gemeente. le(
En daar is nu dus het gemeent^
inkomensbeleid bij gekomen.®
ziet er echter naar uit dat dat ft|
lang leven beschoren zal zijn®
kabinet is vastbesloten daarPfr
stokje voor te steken. Wel wilf^
toestaan dat gemeentebesturetg
individuele gevallen financieel^,
springen, maar algemene k;n
schelding van bij voorbeeld «er
rend- goedbelasting is uit den bfea
Toch zou het geen kwaad kunne®
de landelijke politiek eens een f ne
mentele discussie aanging overL j
gemeenten nog wel tot hun bevoj*?
heid mogen rekenen en wat B
meer. Duidelijkheid, vooral I
mensen met een smalle beursf"
door dit soort uitspraken van
meenten een sprankje hoop heil
gekregen, dat vervolgens weerdil
dem wordt in geslagen, is meerj
gewenst.
Voor de gemeenten zelf is het oo!|
ter niet te ver te gaan in het voi
van een algemeen inkomensbei
De gemeentebesturen weten i
dat het kabinet dergelijke beslu
niet over zijn kant zal laten gaan
sluiten om bepaalde groepen n
ma een extraatje te geven, lijken:
al gauw op een poging om een
koop succesje te behalen, zonder
daarvan iemand beter wordt.
Jesse Jackson
