Rouwverwerking
'open huis' NS in Roosendaal
ZO A-Vluchtelingenzorg
voert actie in Zeeland
Met dansen kan je niet
jong genoeg beginnen
Stroomtram Goes-Borssele op
PZC/ provincie
OP EEN BEPAALD MOMENT
ZEGGEN ZE DAT JE ZEURT
VjEDEPUTEERDE reageert geschrokken
23
Kinderen
KOORAVOND EN VERKOOP HANDWERKMATERIAAL
Indruk
JEUGDDANSFESTIVAL GEOPEND
NS'ERS GEVEN TEKST EN UITLEG
Hmong-vrouwen
225IJDAG 2 OKTOBER 1987
ROOSENDAAL - De allernieuwste
Nederlandse treinen, maar ook de mu
seumstoomtram Goes-Borsele, zijn
zaterdag 10 oktober present bij de
open dag van de Nederlandse Spoor
wegen in Roosendaal. De NS houdt
die dag landelijk 'open huis' in 15 gro
te stations en werkplaatsen. Bezoe-
kersjkunnen ritjes maken met ver
schillende treinen en demonstraties
bijwonen. In Roosendaal geven onge
veer 120 NS-medewerkers tekst en
uitleg bij de materieelshow van trei
nen én locomotieven.
ïfJBf/bezoekers kunnen onder meer een
kijkje nemen in de Dubbeldekker, de
Sprinter, de Beneluxtrein en de nieuw
ste Ihtercity-trein. Vrijwel alle treinty-
"pen die nu in Nederland rijden zijn ver
tegenwoordigd op de show. Ook de
stuurcabines kunnen worden beke
ken. Voor de nieuwe Intercity-trein be
staat nog geen naam, zodat de NS een
prijsvraag uitschrijft onder de bezoe
kers van de open dag. Belangstellen
den kunnen meerijden met de Dubbel
dekker in de richting van Bergen op
Zoom en een iets korter ritje maken
met de historische stoomtram.
Het Roosendaalse onderhoudsperso
neel zal tevens een hijskraan aan het
werk zetten om een wagon op de rails
te tillen. Daarnaast zijn er demonstra
ties van het zogenaamde thermietlas-
sen, waarbij de spoorstaven vrijwel
naadloos aaneen worden gelast. De
treinen rijden dan geruislozer over de
rails. Ook de wisselstopmachine wordt
getoond, die een belangrijke plaats in
neemt bij de aanleg, het onderhoud en
de vervanging van treinrails.
Voor kinderen is er een speciale at
tractie in de vorm van een mini-
stoomtreintje. Een jazz-bandje zorgt
voor de vrolijke noot. In het stations
gebouw zelf worden vier verschillen
de videofilms getoond over de Neder
landse Spoorwegen en er is een foto-
expositie over de NS-ontwikkeling
van de eerste trein, de Arend, tot en
met de Dubbeldekker. Ook zijn oude
spoorwegattributen te zien en een
grote modelspoorbaan. De fotohobby
club van de NS in Roosendaal toont
foto's van werkzaamheden.
De open dag duurt van 10 tot 16 uur.
Omdat de NS hun bezoekers zoveel
mogelijk aanraadt gebruik te maken
van het openbaar vervoer, kunnen de
ze volstaan met de aankoop van een
enkele reis. Voor de terugreis kunnen
ze een stempel afhalen. Eenzelfde rege
ling is ook getroffen voor de busonder
neming BBA, zodat ook de bewoners
van Tholen en Sint-Philipsland kun
nen profiteren. Een van de andere
plaatsen waar de NS open huis heeft,
eveneens van 10 tot 16 uur. is Rotter
dam. Daar zijn vergelijkbare activitei
ten. De aandacht zal echter voor een
groot deel uitgaan naar het enorme
rangeercomplex Kijfhoek.
Anneke Koulman van de Stichting Welzijn Ouderen Middelburg en Helmut ter Mate van het vormingscentrum
Hedenesse: „Het ligt een beetje aan de groep zelf wat er besproken wordt."
Het ontbreken van vaste en dwin
gende tijdsindelingen die ondanks
het overlijden van de partner ge
woon doorgaan, is ook voor veel ou
deren een extra moeilijkheid om
hun verlies te verwerken, meent An
neke Koulmans. „Heb je kinderen
dan staan die 's ochtends weer bij je
bed en vragen van alles van je. Heb
je werk dan moet dat ook gewoon
verder gaan. Maar voor oudere men
sen ontbreken dat soort stimulan
sen en dat maakt het moeilijker
weer in je normale patroon terug te
komen."
„We willen in de groep ook voorlich
ting geven over concrete zaken",
zegt Anneke Koulman. „Aan de orde
kan ook bijvoorbeeld komen hoe je
goed en verantwoord eet. Mensen in
een depressieve situatie zijn geneigd
dat te verwaarlozen. Ontspannings
oefeningen en slapeloosheid worden
ook behandeld. Het ligt een beetje
aan de groep zelf wat er besproken
wordt."
De eerste bijeenkomst van de rouw-
verwerkingsgroep is op maandag 5
oktober van 915 tot 11.45 uur. De bij
eenkomst wordt gehouden in het ge
bouw van de Stichting Welzijn Ou
deren aan de Molstraat 13 en is be
doeld als kennismaking. Daarna
volgen er drie bijeenkomsten op
maandag 12, woensdag 21 en maan
dag 26 oktober. In november wordt
er van woensdag 4 tot vrijdag 6 no
vember in het vormingscentrum He
denesse een midweek georganiseerd
rond het thema en verder zijn er in
het gebouw aan de Molstraat nog
bijeenkomsten op de maandagen
9,16 en 23 november.
Ineke van Wallenburg
alleen landbouw en
MIDDELBURG - ZOA-Vluchtelin-
genzorg voert de komende weken in
Zeeland actie om aandacht te vra
gen voor het lot van de honderddui
zenden vluchtelingen en ontheem
den, die al vele jaren in kampen zit
ten in Zuidoost-Azië. Dat gebeurt
zaterdag 10 oktober met een grote
koor- en samenzangavond in de
Nieuwe Kerk van Middelburg en op
7, 8 en 9 oktober met show- en ver
koopdagen in achtereenvolgens
Middelburg, Goes en Tholen van
origineel handwerkmateriaal uit
de vluchtelingenkampen.
ZOA is een christelijke organisatie'
voor internationale vluchtelingen
hulp, die al jarenlang actief is in de
kampen en nederzettingen in Thai
land, waar opgejaagden uit Loas,
Vietnam, Kampuchea en Burma een
uitzichtloos bestaan leiden. Daar is
na het einde van de Vietnamese oor
log de hulpverlening begonnen en
gaat het nog steeds door. Maar in
tussen zijn er andere projecten bijge
komen: in Hong Kong, in Papua
Nieuw-Guinea, in Pakistan en in
Honduras. ZOA-Vluchtelingenzorg,
gevestigd in Apeldoorn, heeft in
Bangkok een eigen kantoor van
waaruit de activiteiten in Azië wor
den gecoördineerd. In het noorden
'van Thailand werkt ZOA in het
kamp Ban Vinai - waar 45.000 vluch
telingen uit het naburige Laos ver
blijven - met een eigen medisch
team. En vooral op de kinderen van
dat Ban Vinai is de actie in Zeeland
gericht.
Vandaar ook dat ZOA in de maan
den oktober en november te gast is
op veel scholen en jeugdclubs in Zee
land met presentaties over het werk
onder de vluchtelingen. Volgende
week komt de hulporganisatie naar
Middelburg, Goes en Tholen met
shows van Loatiaanse klederdrach
ten en handwerkdemonstraties. In
het bergland van Loas bestaat de
kunst van het handwerken al gene
raties lang. Het lag dan ook voor de
De oudere Middelburgse Jo Hoogslag kan vrij nuchter praten over het
verlies van haar echtgenoot. Voor zichzelf heeft ze haar leven inge
deeld in drie perioden: haar leven voor haar huwelijk, tijdens haar huwe
lijk en na haar huwelijk. Na het overlijden van haar echtgenoot heeft ze
geprobeerd haar levensritme van voor haar huwelijk terug te vinden.
Veel steun en begrip vond ze, nadat haar man was gestorven, in een praat
groep voor weduwen- en weduwnaars.
De Stichting Welzijn Ouderen uit
Middelburg begint maandag 5 okto
ber in samenwerking met het vor
mingscentrum Hedenesse in Cad-
zand een rouwverwerkingsgroep
speciaal voor mensen van boven de
vijftig. Jo Hoogslag staat er vierkant
achter. Ze vertelt waarom: „In een
groep heb j e houvast aan elkaar en j e
kunt eikaars problemen bepraten.
Je voelt je niet meer zo alleen, er zijn
er veel meer, die hetzelfde hebben
meegemaakt. Een fout van veel ou
dere mensen is, denk ik, dat ze teveel
aan hun familie gaan hangen, wan
neer hun partner is overleden. Ik ken
gevallen waarin moeder iedere dag
bij haar dochter op de koffie komt,
steeds weer haar verhaal vertelt en
totaal niet in de gaten heeft dat die
dochter dat een belasting gaat vin
den. Op een gegeven moment wordt
er dan gezegd datje zeurt."
Helmut ter Mate van het vormings
centrum Hedenesse vult aan: „Als je
op latere leeftij d j e man of vrouw ver
liest dan wordt dat door de omge
ving vaak gezien als iets wat nu een
maal zo gaat. Verliest een jongere,
iemand met kinderen, zijn partner,
dan beschouwen de mensen dat als
veel erger. De maatschappij is har
der ten opzichte van ouderen op dat
punt."
Als reden om een speciale ouderen-
groep op te richten, noemt Anneke
Koulman van de Stichting Welzijn
Ouderen, naast een verschil in le
vensomstandigheden ook het gege
ven dat veel ouderen minder snel in
een groep over hun gevoelens praten
dan jongeren. Gewoon omdat ze dat
niet gewend zijn. In gemengde groe
pen worden ze daarom snel gepas
seerd door welbespraakte jongeren.
Een ander specifiek kenmerk van
de situatie van ouderen is het
feit dat oudere partners vaak door
de jaren heen meer afhankelijk van
elkaar zijn. Jo Hoogslag: „Voor veel
oudere vrouwen betekent het over
lijden van hun man bijvoorbeeld
dat ze ineens hun financiën zelf
moeten gaan regelen. Naast het ver
driet dat je hebt, komen er dan in
eens ook nog van dat soort dingen
op je af. Daar moet je je ook nog eens
in gaan verdiepen. Sommige vrou
wen raken dan echt in paniek, den
ken dat ze het nooit zullen snap
pen."
'gil
'eja
Jibj
teei
ieft£
natuur tellen in Zeeland
IDDELBURG De Vierde Nota over de ruimtelijke ordening dreigt Zeeland links te laten
£gen. Dat kan voor de ontwikkelingsmogelijkheden van Zeeland desastreuze gevolgen heb-
;n. Dat concludeert de Zeeuwse gedeputeerde voor ruimtelijke ordening, E. Maris-Koster
worvd). Ze baseert zich op een concept-hoofdlijnennotitie van de Rijks Planologische Dienst, een
ld1tern 'discussiestuk' dat inmiddels is uitgelekt. Zeeland wordt erin uitgebeeld als een 'witte
IcU'lf
lek', die alleen van belang is als landbouw- en natuurgebied met verder nog enige toeristisch-
icreatieve mogelijkheden.
nrcre Vierde Nota voor de ruimtelijke or-
j :ning wordt een regeringsstuk. De
ingfrste versie zal kort na de jaarwisse-
;ekpg verschijnen. De nota zal globaal
ingeven hoe Nederland zich zou moe-
mein ontwikkelen om goed geoutilleerd
nde7 het jaar 2015 aan te koersen. In de
bui[>ncept-hoofdlijnennotitie blijft de
•ossfonomische potentie van het Wester-
(on'heldebekken (momenteel Neder-
3ij o.nds'-derde haven- en industriege
in liied) ^Volledig buiten beschouwing,
dsirok aan de toeristisch-recreatieve
jeteitwikkelingen in de Zeeuwse Delta-
ateren wordt geen speciale aandacht
festiidt.
[evrouw E. Maris-Koster (vvd) is daar
ink van geschrokken. Ze vindt het
(votuk zo alarmerend dat ze de twee
lenieeuwse kamers van koophandel in
iscliet geweer wil brengen. En ze kondigt
t eian nadrukkelijk haar stem te laten
verloren tijdens een landelijke VVD-bij-
g denkomst op 10 oktober. Liberale pro-
opsincie- en gemeentebestuurders pra-
rdegn dan met de verantwoordelijke
dlrrVD-minister Nijpels over het ruimte-
ijk beleid. „Het zal", zegt Maris-Kos-
erer, „opnieuw nodig zijn om alle krach-
lat fen, alle troepen te mobiliseren",
nt.'len woordvoerder van de Rijks Plano-
igische Dienst benadrukte dat de
nmancept-hooflijnennotitie beschouwd
loet worden als een gedateerd en in-
en middels op diverse onderdelen bij ge
reuteld stuk. Maar Maris-Koster is er van
icieivertuigd dat het stuk nog steeds zeer
•veretueel is. De Rijks Planologische
- Dienst joeg de Zeeuwse bestuurders
irzitok vorig jaar al in de gordijnen. De
ienst lanceerde toen de nota 'Ruim-
N) lelijke Perspectieven', een nog 'vrij-
rverilijvend' stuk waarin Zeeland ook al
cie,pt een 'witte vlek' werd gereduceerd.
vereH
noei'c boze reacties uit Zeeland maakten
leidpen kennelijk zoveel indruk dat Ma-
;eftis-Koster in maart van dit jaar -vlak
iar oor de statenverkiezingen- verklaar-
zov>e: „Zowel bij de minister als bij de
i renlhbtenaren is het besef doorgedron-
disln dat Zeeland toch echt wel wat
ïeer is dan een provincie met alleen
indbouw, natuur en recreatie". Maar
ok andere provincies trokken aan de
el. De gedeputeerde constateerde
isteren teleurgesteld: „Zeeland is
reer volstrekt de witte vlek van het
egin. We zijn weer terug bij af, ter-
rijl ik in de tussentijd toch echt wel
iotities heb gezien waarin aan Zee
and wel aandacht werd besteed",
te nota Ruimtelijke Perspectieven
ing er van uit dat Nederland interna-
onaal gezien alleen een rol van bete-
enis kan blijven spelen, wanneer de
ositie van de Randstad wordt ver-
terkt. In de concept-hoofdlijnennoti-
te, die nu boven water is gekomen,
•ordt dit 'Randstad-beeld' genuan-
gulüeerd. Daartoe heeft men het begrip
stedenring centraal-Nederland' geln-
vor(foduceerd. Het accent blijft op de
TS tandstad liggen (de realisering van
u" en 'wereldstad-milieu), maar daar-
en 'ïaast zouden nog een beperkt aantal
Ie a<mdere 'stedelijke knooppunten' ont-
0 fyikkeld moeten worden (Utrecht, Arn-
1 s%m, Nijmegen, Eindhoven en Breda).
rergiL
„en!>ok buiten deze stedenring worden
5,3 joa enkele knooppunten aangewezen,
namelijk Maastricht, Enschede-Hen-
nitJHa en (met enig voorbehoud) Gronin-
an l*en-
iclei?eeland wordt aangemerkt als speci-
jQQ.Iek agrarisch, maar de 'agri-business'
)qq wordjt in Oost-Brabant en de Kop van
e Noord-Holland gesitueerd. Langs de
fict,Zeeuwse kust kan een toenemende re-
ontwikkeling
wen
eem
ïistf:
a;or:reat)ef-toeristische
ïen'
nologische Dienst benadrukte giste
ren dat de notitie louter aangeeft wel
ke ontwikkelingen extra aandacht
behoeven: daar waar bestaande situa
ties gehandhaafd kunnen blijven
zwijgt de notitie. Maar gedeputeerde
Maris-Koster zegt: „Ik vind het erg
angstig. Ik weet ook wel: per nota kun
je geen industriegebieden verplaat
sen. Je zou kunnen zeggen: Zeeland
wordt niet genoemd, dus we hoeven
er ons ook niets van aan te trekken.
Maar er wordt in die notitie ook heel
duidelijk gesproken over geldstro-
GOES - Het starten van
een onderneming is een
gecompliceerde zaak.
Een doolhof van voor
schriften, wetten en ver
gunningen vormt voor
veel beginnende onder
nemers een groot obsta
kel bij het nader uitwer
ken van de plannen.
Voor vrouwen komt
daar nog eens bij dat de
zakenwereld niet erg
vertrouwd is met ,haar'.
Daarom organiseert
Vrouw en Werk Zeeland
samen met het project
Mensen zonder Baan
een starterscursus voor
vrouwen
In acht ochtenden kun
nen deelneemsters zich
op alle aspecten van het
ondernemersschap
oriënteren. Tijdens de
oriëntatiecursus Vrouw
en Eigen Bedrijf komen
zaken aan de orde als het
ondernemersplan, vesti
gingseisen, rechtsvor
men, marktonderzoek,
marketing, financiering
en opleidingen. Verder
krijgen deelneemsters
informatie over instan
ties als de Kamer van
Koophandel, het bank
wezen en het Regionaal
Instituut voor Midden
en Klein Bedrijf.
De cursus begint dins
dag 13 oktober in De Vil
la aan de Van der Spie
gelstraat 4 in Goes. In to
taal zijn er acht bijeen
komsten van 9.30 uur tot
11.30 uur. Voor kinde
ropvang kan gezorgd
worden.
men. Die zullen dan niet in Zeeland te
recht komen. We merken die hele ste-
denring-gedachte nu al in de praktijk,
bijvoorbeeld bij de verdeling van
rijksgeld voor de recreatie".
Maris-Koster vindt dat de concept-no
titie teveel geschreven is vanuit het
idee dat de Randstad, of liever Rotter
dam, zich dient te verdedigen tegen de
verplaatsing van goederenstromen
naar meer zuidelijk in Europa gelegen
routes. „Men spreekt", zegt ze, „over
internationalisering en concentreert
zich dan op de distributiefunctie van
de Randstad. Maar het zou, met de
aanleg van de Kanaaltunnel tussen
Frankrijk en Engeland, wel eens zo
kunnen zijn dat het Westerscheldege-
bied meer van de internationale ont
wikkelingen kan profiteren dan de
Randstad. Als je het internationaal
bekijkt ligt het Westerscheldebekken
op de drempel van Europa. Als je op
Europese schaal denkt, ligt Rotter
dam meer perifeer dan Zeeland".
De gedeputeerde vreest dat vrijwel al
le beschikbare gelden nu zullen wor
den aangewend voor het oplossen van
knelpunten in de Randstad, die
achteraf onoplosbaar blijken. Een
sterke provincie als Zeeland (laagste
werkloosheid; veel export) wordt on
dertussen verwaarloosd. „Zo bestaat
het gevaar dat Nederland straks hele
maal geen economische potenties
overhoudt. Nederland is toch veel te
klein om een splitsing te maken in
Randstad, stedenring en buitenre
gio's. Nederland is zo klein dat een ho
ge snelheidstrein er niet eens goed
vaart kan maken".
MIDDELBURG - „Met dansen kun je niet jong genoeg be
ginnen en er niet lang genoeg mee doorgaan", zei donder
dagmiddag wethouder van cultuur G.B. Schoenmakers
van Middelburg bij de opening van het nationaal jeugd
dansfestival in de Concert- en Gehoorzaal. Als het aan
hem ligt wordt het evenement (twintig voorstellingen,
een choreografiewedstrijd en een aantal werkbijeenkom
sten) een Zeeuwse traditie.
Het festival -dat twee jaar geleden in première ging in de
Vlissingse sporthal Baskensburg- biedt een ruim overzicht
van de stand van zaken in de Nederlandse jeugddans. Tot
en met zondag kunnen jongeren tussen 4 en 16 jaar (maar
talrijke uitvoeringen zijn ook voor volwassenen interes
sant), professionals en andere belangstellenden op vier
plaatsen in Middelburg (de Concert- en Gehoorzaal, de
Schouwburg, de Stedelijke Scholengemeenschap en de jhr
mr A.F.C. de Casembrootschool) dansvoorstellingen zien
van groepen als het Scapino Ballet, Danskern en Krisztina
de Chatel, maar ook Fel Pastel en Oceaan, dat donderdag
middag in de Concertzaal het spits afbeet met 'Elflog en de
toverberg', een produktie die veel bijval kreeg van de jong
ste bezoekertjes, jongens en meisjes van 4 tot 7 jaar.
De eerste dag was verder gevuld met optredens van Jojo,
Danskern en het Scapino Ballet, dat een voorpremière
bracht van 'Pulcinella', de eerste grote verhalende choreo
grafie van de nieuwe artistieke leider Nils Christe.' Deze
feestelijke voorstelling in Italiaanse sfeer met tal van
mooie vondsten die bij het jeugdige (9 tot 14 jaar) publiek
goed in de smaak vielen, gaat zondag in première in Am
sterdam.
Een hoogtepunt van het Jeugddansfestival is de choreo
grafiewedstrijd in de Schouwburg, zaterdag van 20.30 tot 23
uur. Uit achttien inzendingen maakte de jury een voorse
lectie van vier choreografie-ontwerpen. De makers, Jaap
Ploeger, Jonathan Burnett, Charles Corneille en Frank
Roemers, kregen de gelegenheid om hun idee uit te werken
in samenwerking met leerlingen van de Rotterdamse Dan-
sakademie, de Scapino Akademie en de afdeling dans van
de Amsterdamse Theaterschool. Aan het eind van de
avond wordt de prijswinnaar bekendgemaakt.
Ie duingebieden is daarbij een beper-
jende factor. De concept-notitie
'schetst verder een uitgroei van Neder-
and tot 'internationaal waterland':
rntwikkeling van 'natte' natuurgebie
den en versterking van het 'toeris-
tisch-recreatief product. Maar de rol
Iran Zeeland daarin is zeer beperkt. De
Voordelta wordt genoemd als een
kerngebied' voor het ontwikkelen van
natuurwaarden, het Zoommeer als een
hij ecologische ontwikkelingszone. Daar-
jpjj.mee houdt het op. De kwaliteiten van
sie('Nederland als watersportland, zo
ren |neldt de notitie, dienen vooral in de
^ct|nvloedssfeer van de Randstad te wor-
zijnden versterkt (IJmeer en Haringvliet).
rolg(Een (woordvoerder van de Rijks Pla-
De openingsvoorstelling van het Nationaal Jeugddansfestival in Middelburg, 'Elflog en de toverberg' door de groep
Oceaan, oefende - soms zelfs letterlijk, zoals uit de foto blijkt - een grote aantrekkingskracht uit op het jeugdige publiek.
ercP
iktiej
noei
lijn
19641
divis
hand dat vooral de vrouwen deze be
zigheid in de kampen weer zouden
oppakken. Handwerkprojekten zijn
inmiddels op verschillende plaatsen
van de grond gekomen. En de bijzon
dere produkten ervan vinden hun
weg over de hele wereld. ZOA heeft
in haar verkoopstands inmiddels
een ruim assortiment.
Voor de demonstraties in Zeeland
heeft ZOA twee Loatiaanse vrou
wen van een Hmong-bergstam uit
genodigd, die na een lang verblijf In
een Thais vluchtelingenkamp te
genwoordig in Frankrijk wonen.
Zij zullen in Middelburg (woensdag
7 oktober,gebouw De Schakel), in
Goes (donderdag 8 oktober, de Prins
van Oranje) en in Tholen (vrijdag 9
oktober, aula van de chistelijke ma
vo) zelf in klederdracht optreden en
uitleg geven over de bijzondere
kunstnijverheid van hun land. Deze
shows en demonstraties zijn daar
steeds 's middags en 's avonds.
Voor de koor- en samenzangavond
van ZOA-Vluchtelingenzorg op za
terdagavond 10 oktober komt het
Rotterdamse koor 'Deo Cantemus'
naar de Nieuwe Kerk in Middelburg.
Dit koor, vooral bekend van de jaar
lijkse Doelen-kerstconcerten, be
staat al meer dan vijftig jaar. Het
staat sinds 1951 onder leiding van
Arie Pronk. In Middelburg wordt het
orgel bespeeld door Jan van Weel
den.
ZOA heeft in Middelburg sinds enige
tijd een plaatselijke werkgroep die
al verschillende activiteiten heeft
georganiseerd en in de komende
week voor het vluchtelingenwerk
een huis-aan-huis-collecte zal hou
den. De bedoeling van de organisa
tie is vooral een directe en blijvende
band tussen donateurs in Zeeland
en de vluchtelingen in het Thaise
kamp Ban Vinai te leggen.
Laotiaanse vrouwen in een Thais vluchtelingenkamp bezig met traditione
le handenarbeid.
Kr
