Met turbo-taal op zoek
naar de juiste schijn
Muziektheater werkt aan
Nederlandse kinder opera
BELLEN MET UW
KLEINZOON IN AMERIKA IS
GOEDKOPER DAN U DENKT.
PZC/ kunst/cultuur
)be.
ptt telecommunicatie
Afko's
Politiek
Fietsen
ink Floyd is een van de laatste supergroepen uit de jaren zestig. De Britse band heeft het
flink te verduren gehad. Allereerst verloor Pink Floyd in haar prille bestaan haar creatief-
iracht: Syd Barrett. Menigeen beweerde dat de hand er nooit meer bovenop zou komen,
r dat verliep'geheel tegengesteld. Pink Floyd werd een synoniem voor platenverkoopre-
ivulling
Fatalisme
Perspectief
D
Verenigde Staten ca.f 3.95 per minuut.
DERDAG 1 OKTOBER 1987
Belletjes, fluitjes en
perfect samenspel
Geïnteresseerd hoe het welzijnse-
thos van de jaren zeventig re
sulteerde in een zacht, wollig, ver
hullend en zo uniform mogelijk taal
gebruik? Hoe de nuchtere jaren
tachtig daarentegen een scherpe, ef
ficiënte, cynische, en bovenal gede
reguleerde spreektrant met zich
meebrachten?
Loop dan naar de boekwinkel en
schaf onmiddellijk het boekje 'Tur
bo-taal, van socio-babble tot yup-
piespeak' van journalist Jan Kuiten
brouwer aan. Niet dat hij altijd gelijk
heeft in de manier waarop hij onder
scheid maakt in de diverse trendy
taaireservaten waar we in Nederland
over beschikken, maar hij schrijft er
wel uitermate geestig over, en tovert
ook leuke verklaringen uit zijn pc
dan wel Parker kroontjespen.
Kennelijk heeft Kuitenbrouwer een
buitengewoon kleurrijke kennissen
kring tot zijn beschikking, ofwel hij
frequenteert regelmatig met yuppies
bevolkte etablissementen en houdt
daar zijn oren wijd opengesperd,
want hij weet ongelofeloze gesprek
ken als de volgende te reproduceren:
- Weetje wat het briljante is aan dat
werk? Het is hermetisch, en toch
open. Mark my words: die jongen
heeft een waanzinnig potentieel.
- Ook omdat 'ie qua markt right-on-
target zit, volgens mij.
- Absoluut.
- Hij moet alleen wel oppassen dat
hij te intueel wordt. Te meta.
Even voor de duidelijk: in boven
staande tekst zijn geen gedeelten
weggevallen, en ook geen tikfouten
gemaakt. Dit is yuppiespeak, gebe
zigd in de semi-zakeli jke, semi-artis-
tieke, trendaangevende métiers: re
clame, mode, media, kunstmanage-
ment en vormgeving. Wie zo praat,
verdient het om belachelijk ge
maakt te worden, en dat doet Kui
tenbrouwer dan ook, op licht-ironi-
sche wijze.
Een porno (geen aardappelras, maar
een postmoderne jongere) leeft snel
en intens, en geeft dus op verhevigde
wijze uitdrukking aan zijn gevoelens.
Niks 'weet-je-wel', 'dan heb ik zoiets
van', 'ik voel me een beetje dubbel
naar hem toe': uitdrukkingen die
zich in de softe milieus nog wel eens
tegen de oorschelp vleien. Nee, afko's
(afkortingen) en vette nadruk. 'Ik
voel me vandaag maximaal!' Een ge
voel wordt oergevoel, gezellig is
waanzinnig gezellig en ga zo maar
door. Ook cynisme moet weer kun
nen, vindt de tachtiger, en voor mee
voelen is de agenda te krap gewor
den.
Jongerentaal is vermoedelijk van al
le tijden en zeer plaatsgebonden.
Volgens Kuitenbrouwer wordt jon
gerentaal meer door jongens dan
door meisjes gebezigd, wat ik, terug
denkend aan mijn eigen schooljaren,
betwijfel. Wij meisjes (zo heette dat
toen nog, weinig strijdvaardig) had
den onder ons gezegd tamelijk af
doende kwalificaties voor onze man
nelijke lustobjecten. Eén verkeerd
woord van vriendinnen onder elkaar
en een opbloeiende liefde was ge
knakt. Maar goed, misschien zijn de
tijden veranderd, en ondanks de mei
dengroepen sexistischer geworden.
Volgens Kuitenbrouwer heet een
middelbare scholiere tegenwoordig
kipje, vrouwtje, miepje, of gleuf. Fijn
zo. Wij werden in de gemoedelijke ja
ren nog gewoon een stuk genoemd.
In subtiliteit blinkt jongerentaal niet
uit.
Anders ligt dat met politici, die er
zeer bij gebaat zijn om hun tong niet
te branden aan al te exacte uitspra
ken. Daar zouden ze immers later
nog wel eens aan herinnerd kunnen
worden. Vandaar, zoals uitgelegd
wordt in het mooie hoofdstukje 'Pas
op, overstekend woord!', dat politici
de laatste jaren zo'n voorliefde heb
ben voor aan het verkeer ontleend
jargon.
„De voordelen van de verkeers-cros-
sover zijn velerlei: net als de meeste
vormen van vergadertaai verleent hij
een schijn van vaart aan activiteiten
die gekenmerkt worden door een gro
te mate van roerloosheid. De zin
'Henk is gierend door de bocht ge
gaan' klinkt natuurlijk aanzienlijk
beter dan 'Henk is van standpunt
veranderd'.".
Over 'vergadertaai' is Kuitenbrou
wer op z'n best: „Merk op hoe voor
onbeduidende, prozaïsche bezighe
den dynamische, een zekere lenig
heid suggererende termen geïntro
duceerd zijn. Dit komt omdat verga
deren een versuffende, zoutzakkige
bezigheid is, die wel wat quasi-gym-
nastische opsmuk kan gebruiken."
„Er worden mensen 'onderuit ge
haald' en 'platgewalst' en gedurig
wordt 'met de vuist op tafel gesla
gen". „Nog enkele kwiek en fit
klinkende eufemismen voor bezighe
den die de neiging hebben
bloedklontering en aderblokkades te
veroorzaken:
- gegevens boven water tillen/trek
ken/fietsen: onderzoek doen.
- rollebollen: discussiëren
- omspitten: analyseren."
Mijn plezier bij het lezen van dit
boekje bereikte een bijna satanisch
hoogtepunt toen ik las wat de schrij
ver meldt over de semi-gvmnasti-
sche term fietsen, zoals die heden
ten dage wel misbruikt wordt. Het is
waarschijnlijk de vermenging van
soft en snel die een uitdrukking als
„Zullen we samen nog even door dat
stuk heenfietsen" zo stuitend
maakt. Met jou samen fietsen? dat
nooit! ben ik geneigd te roepen op
zo'n voorstel. Maar misschien komt
dat wel doordat in mijn schooljar-
gon 'fietsen' voor een heel andere be
zigheid stond.
Een beetje mis heeft Kuitenbrouwer
het volgens mij als hij het taalge
bruik van computerfanaten aan de
kaak stelt. Ik herken het absoluut
niet, terwijl ik toch dagelijks compu-
tergekken om mij heen heb. Het ken
merkende geluid van computerende
mensen is slechts een zacht ruisen
van het apparaat, begeleid door kon
te kreten en verder absolute stilte.
Maar ik weet nu in ieder geval waar
om 'schatten' iets is wat een strate-
maker doet als hij zand bestelt, ter
wijl om te kunnen 'inschatten' een
derdegraadsopleiding en een flink
salaris vereist is. Want, aldus Kuiten
brouwer: „Zoals gymnastische eufe
mismen de conditieverwoestende
werking van het vergaderwezen ver
hullen, zo wekt het voorvoegsel 'in'
de schijn dat men de zaken niet op
pervlakkig doch juist met een diep
gravende intensiteit tegemoet
treedt."
En het wekken van de juiste schijn,
daar gaat het om bij socio-babble of
yuppie-speak, zoveel is duidelijk.
Het aardige van Turbo-taal is dat
het zowel beginnende yups leerzame
instructies geeft, als stof tot ver
maak biedt aan meer belegen types
die de laatste jaren de merkwaar
digste uitdrukkingen over tafel ho
ren gaan, en daar enigszins depri
van zijn geworden.
Jan Kuitenbrouwer, Turbo-taal. Van so-
ciobabble tot yuppiespeak. Uitg. Aramith,
91 pag., prijs f 14,90.
Het Muziektheater in Amsterdam
zal in december 1988 een kinder
opera uitvoeren: De naam van de
maan. Annie M. G. Schmidt zal in sa
menwerking met de kindertoneel-
maker Flip van Duyn (35) de tekst (li
bretto) voor deze eerste eigen pro-
duktie van het Muziektheater
schrijven. Er zal tussen kerst en
nieuwjaar 1988 een serie voorstel
lingen worden gegeven. Dit heeft
het Muziektheater woensdag mee
gedeeld.
De kinderopera is bestemd voor kin
deren vanaf ongeveer twaalf jaar en
volwassenen. De opera zal alleen in
het Muziektheater worden uitge
voerd. De componist ervan is Kees
Olthuis, die al eerder onder meer de
kameropera 'De Gans' heeft geschre
ven. De regie is in handen van Hans
Nieuwenhuis, die zijn sporen als ope
raregisseur in binnen- en buitenland
heeft verdiend.
Aan de totale produktie zullen onge
veer honderd jongeren in de leeftijd
van 12 tot 16 jaar hun medewerking
verlenen. Zij zullen door middel van
audities in het najaar van 1987 wor
den geselecteerd. Decors en kos
tuums zullen ook door kinderen wor
den ontworpen. Het is voor de eerste
keer dat in Nederland een kinderope
ra op dit niveau wordt opgezet.
De opera speelt zich af op een door
kinderen bewoond eiland. Tijdens
een storm spoelt een volwassen man
aan op het eiland, waar de kinderen
aan het feesten zijn. Het eiland is
aanvankelijk een paradijs. Als er la
ter geen voedsel meer is verandert
dat.
Honger en dorst leveren ruzie, ge
vechten en gewonden op. De volwas
sene werpt zich op als de verant
woordelijke vader om orde in de
chaos te scheppen. De kinderen gaan
hem aanbidden als een god. Dat wil
hij niet omdat hij als god erg een
zaam is. Hij wil dat de kinderen zelf
verantwoordelijkheid dragen. Er
moet een democratisch gekozen be
stuur komen. Er ontstaan dan twee
partijen: de sterken en de zwakken.
Het gevolg daarvan is dictatuur. Er
ontstaat ook verzet. De volwassene
sluit zich bij het verzet aan tegen de
overheersing. Dat is het enige wat
het Muziektheater over de inhoud
van de kinderopera kwijt wil. De af
loop wil men voorlopig nog even ge
heim houden.
tgedunde popgroep Pink Floyd.
Mason, Gilmour en Wright.
Advertentie
(Door Piet Kar sten)
Is.
ischiedenis lijkt zich te herhalen,
aar geleden verliet bassist/zanger
r Waters de band. Hij werd de af-
en tien jaar gezien als de belang-
e man, die zorg droeg voor de tek-
;n een belangrijk deel van de mu-
De laatste drie groepselpees
nals" ("77), "The Wall" ("79) en
Final Cut" ("83) kunnen op zijn
i worden geschreven. Zijn vertrek
niet het einde betekend van Pink
1. David Gilmour en Nick Mason
net Rick Wright doorgegaan en
i onlangs de (veertiende) elpee "A
entary Lapse of Reason" het dag
zien.
plaat is voor ons drieën een frisse,
ve stap. De groep heeft nog ge-
muzikale potentie om door te
Zo zullen we in de maanden mei
ni door Europa touren, waarbij
n Nederland zal worden opgetre-
Floyd heeft met de nieuwe plaat
'daad meer dan degelijk werk af-
erd, ofschoon de muziek allesbe-
verrassend revolutionair is. Er
rder sprake van een een behou-
risicoloos geluid. Toch zal de el-
"V oor de (vele) liefhebbers een wel-
V aanvulling vormen voor de ver-
jling. Dat geldt ook voor de cd-
Ij^e, want deze muziek is daar bij
$:sk geschikt voor.
erten van Pink Floyd zijn door de
heen een belevenis geweest. De
ankelijke vloeistofdia"s die het
uedelische geluid in de beginpe-
A begeleidden, werden in de jaren
ïtig vervangen door indrukwek
kende decors, videofilms en zelfs enor
me opblaasbare varkens. Mason over
de tournee, die net in de VS is begon
nen: „Het zwaartepunt van de show
ligt nu veel meer op het muzikale dan
op het theatrale gedeelte. Omdat er
weinig grote decorstukken aan te pas
komen, kan nu ook Nederland (waar
weinig echt grote concertzalen zijn)
worden bezocht."
Roger Waters droeg aanvankelijk
zorg voor de meeste composities,
waarvan de teksten zijn pessimisti
sche en soms zelfs fatalistische kijk
op de wereld weergaven. Na "The Fi
nal Cut" stapte Waters op. Pink Floyd
leek verleden tijd. „Roger werd ge
heel opgeslokt door zijn soloproject
en kon geen ruimte meer vinden voor
Pink Floyd. Zijn beslissing was wel
overwogen en ik respecteer die stap
ook", aldus Mason, die toegeeft dat er
nog een reden was voor de breuk: „Ro
ger wilde absolute zeggenschap over
al het songmateriaal." De drummer
voegt daar haastig aan toe dat er geen
persoonlijke wrijvingen zijn geweest.
Volgens Mason kan Pink Floyd toch
verder zonder waters. „David Gilmour
is de nieuwe frontman geworden. Hij
heeft de grootste verantwoordelij k-
(King Crimson, Peter Gabriel), drum
mer Jim Keltner (John Hiatt, Elvis
Costello), Bill Payne (Little Feat) en
John Helliwell (saxofonist van Super-
tramp) beroemde namen.
De drummer vertelt dat de huidige
tour een aantal verrassingen in petto
heeft. „Elementen van vroegere optre
dens zullen opnieuw worden gebruikt,
zoals de fantastische animatie van Ge
rald Scarfe. Verder heeft vormgever
Paul Staples (decorontwerper van de
opera "Faust" die onlangs werd opge
voerd in het Amsterdamse Muziek
theater, red.) geslaagde resultaten ge
boekt. We gebruiken veel filmmate
riaal en nieuwe laser- en lichttechnie-
ken." De nieuwe show zal, behalve de
nieuwe plaat, muziek bevatten van de
elpees "Meddle", "Dark Side of the
Moon", "Wish You Were Here" en "The
Wall".
heid voor de teksten en de muziek. Met
elkaar hebben we genoeg creativiteit
over om door te gaan. Pink Floyd stapt
een nieuwe generatie in."
In ieder geval heeft de band zich er op
"A Momentary Lapse of Reason" niet
makkelijk van afgemaakt. Bijna 30
muzikanten werkten mee aan de
plaat, waarbij niet op een dollar werd
gekeken. Zo zijn bassist Tony Levin
n
Op de elpee 'Collaboration' hebben
de gitaristen George Benson en
Earl Klugh elkaar gevonden voor een
zevental prachtige instrumentale
nummers. Benson op zijn elektrische
en Klugh op zijn akoestische gitaar
voegen jazz en funk samen met de hulp
van onder anderen Marcus Miller op
bas en percussionist Paulinho Da Cos
ta.
De elpee is zeker geen ego-trip van de
beide gitaristen geworden. Ze wisselen
elkaar weliswaar af met wervelende
solo's, maar niet met de air van 'hoor-
mij-eens-even-lekker-snel-gaan'.
'Collaboration' straalt, temidden van
de vele slechte nummers die groepen
tegenwoordig ten gehore brengen, een
zonnige rust uit. De elpee is een 'must'
voor liefhebbers van avant-garde jazz.
Al is het alleen maar omdat twee uit
stekende muzikanten er op samenwer
ken.
M. de N.
George Benson/Earl Klugh
'Collaboration' (WBS)
De wat rasperige stem van Gilmour
klinkt op "A Momentary Lapse of Rea
son" niet onverdienstelijk, maar mist
de intimiteit en de uithalen van de
stem van Waters. Toch is Gilmours
stem bij uitstek geschikt voor stukken
op de nieuwe plaat, omdat die voor het
merendeel bestaan uit rocknummers
met kop en staart. Dat bevalt Gilmour
het meest. Zijn soms prachtige en
vooral gedreven gitaarspel brengt de
nodige emotionele aspecten erin. Ook
met de compositorische kwaliteiten
van Gilmour zit het wel goed, getuige
het prachtige refrein van "Learning to
fly". Genoeg perspectief dus voor de
toekomst.
Het perfecte samenspel is er nog
steeds. Zo ook de belletjes, de fluitjes,
de tingeltangeltjes en andere bijge
luidjes. Wie Pink Floyd anno 1987 ziet
als een muzikaal achterhaalde groep
die puur commerciële belangen voor
ogen heeft, zal nooit echt gelijk krij
gen. „Pink Floyd is gewoon blijven
klinken als Pink Floyd en zal borg
staan voor weer een bijzondere
show", stelt Mason. Voor de fans zal
dat een geruststelling zijn.
CU De Vlissingse rockband Tissue
ftedt vrijdagavond op in het plaat-
LLijke jongerencentrum Walk Inn.
0 ssue brengt naast enkele covers
:vige blues-rock van eigen makelij
wordt voor deze gelegenheid ver-
sa»rkt met Hans van Zee (piano) en
tra,pie Briars (gitaar). Het optreden,
nvang 21.00 uur, is een try-out
's or een concert met Normaal in de
orthal in Oost-Souburg, op zater-
l)b g 17 oktober.
De country-groep High Noon uit
Vlissingen brengt vrijdagavond een
bezoek aan de Haciendabar in Wol-
phaartsdijk. Om 22.00 uur begint het
optreden.
In het Goese café De Pompe is
vanavond het trio Car Trouble te
aanschouwen. Als kwartet behaalde
de groep een derde plaats in het Hit
'm or Lose-gebeuren rond het
Rhytm and Booze-festival. Jaap van
Boven, Peter Snijkers en Frank Bee-
rens doen het nu zonder hun toet
senman. Het concert begint om
21.30 uur.
Bar American in Middelburg gaat
hard tegen het winterseizoen aan
met een concert van de Tilburgse
formatie Jailbreak. Vrijdagavond
om 21.30 uur gaan de muren eraan in
de Middelburgse roek-tempel.
De Gooise achtmans-formatie Mr
Review brengt zaterdag reggae en
ska-muziek van eigen hand in jonge
rencentrum Brogum in Zierikzee.
De band heeft een goede live-reputa
tie opgebouwd in het scholen- en
Mr Review
clubcircuit met haar on-nederlands
klinkende blazerssectie. Het concert
begint om 22.00 uur.
De Amerikaanse Chesterfield
Kings brengen zaterdag een nostal
gisch programma van sixties-rock in
't Beest in Goes. Met hun Ricken-
backer-gitaren en Farfisa-orgel
brengen ze natuurgetrouw klinken
de rock-and-roll, die sinds eindjaren
'70 niet is veranderd. Het staatsiebe-
zoek aan 't Beest begint om 22.00
uur.
Het Vlissingse trio The Bobo's
houdt woensdag 7 oktober zijn eer
ste epeetje ten doop. De boreling
gaat om 21.00 uur met de rockabil-
lies bloot in Het Vlissingse jongeren
centrum De Piek. Het Schiedamse
duo Bob en Bert wikkelt het geheel
in een doldwaze serie smartlappen.
De epee van The Boboos is geheel in
eigen beheer tot stand gekomen.
ib en Bert
