Babies, kanaries
en koeien eerst...
PZC/ streek
T EVACUATIE VAN 350 INWONERS
Houdt u de woensdag vrij
OPENING!!
[ijfde plaats voor
toese brandweer
|DA-voorzitter
|oudt spreekbeurt
Vlissingen
luto over de kop
MEUBELHUIS
voor sfeervol wonen
DUS 29 SEPTEMBER GESLOTEN.
JSTBURG De vrijdagmiddag bij de watertoren in Oostburg gevonden Engelse vliegtuig-
[>m is zaterdagmiddag zonder complicaties onschadelijk gemaakt. De naar schatting 350
ostburgers die vanwege de operatie op het erf van de familie Maljaars aan de Bredestraat hun
Jiizen om twee uur moesten verlaten, konden om half vijf terugkeren. De vijfhonderd pond
|egende bom werd toen, ontdaan van het ontstekingsmechanisme, naar Breskens gebracht
i vervolgens op open zee veilig tot ontploffing te worden gebracht.
Routineklus
Financieel
Crisisteam
Rondbellen
tentoonstellingen
CEL—Galerie Bellemans, 10-18 uur:
renzeloos' mail-art van div. kunste-
ars.
ERVLIET Art House, 9-12 uur:
ramiek van Loes Cozijnsen en gra-
k van Gerard van Grieken (t/m 30/9).
1UINISSE Visserijmuseum, 13-16
r: 'Wat Zeeland uit de zee vist' 'De
iserij geflest'.
JRGH-HAAMSTEDE 'De
irght', 10-12, 14-17 en 19-22 uur:
rken van Liesbeth Binckhorst (t/m
10).
)ES Galerie La Strada, 11-20 uur:
rken van Wim Bakker (t/m 11/10).
!ILLE Landbouwmuseum 10-12
Hulpcentra
Noord- en Midden-Zeeland, tel. 01184-14444
(ook voor milieuklachten).
Zeeuwsch-Vlaanderen - Alarmnummer
01150-12200 (brandweer en ambulance).
SOS Telefonische Hulpdienst Zeeland, tel.
01180-15551, dag en nacht bereikbaar.
Chr. hulpdienst Zeeland voor mensen in
nood, tel. 01180-36251, van 10.00-24.00 uur-
weekends van 20.00-24.00 uur.
Stichting 'Blijf van m'n lijf Zeeland, tel.
01184-14645, dag en nacht bereikbaar.
Stichting 'Vrouwen bellen vrouwen', tel.
01100-32233.
Kinder- en Jeugdtelefoon Zeeland, tel
01180-38080, dag. van 16-20 uur.
Aids Infolijn: tel. 01180-38384.
Havenweg 24
Nieuwdorp
01196-12438
P.s. Wij nemen dinsdag een snipperdag: samen met ons perso
neel een dagje uit.
DAG 28 SEPTEMBER 1987
lekkeloze operatie bij
emontage bom Oostburg
duik- en demonteergroep van de
bninklijke Marine uit Vlissingen had
In zes minuten voor half vier tot drie
Inuten over vier gesleuteld aan het
lojectiel dat sinds 1944 op één meter
|pte in de grond had gerust. Luite-
;-ter-Zee der tweede klasse E. Hof-
np, commandant van de demon-
Irgroep, sprak na afloop van de ope-
lie zijn bewondering uit voor de snel-
fid en doeltreffendheid waarmee de
|le operatie was verlopen. Volgens
was dat te danken aan de samen-
ing met de politie, brandweer,
Kruis en de Oostburgse dienst
neentewerken. Toen zijn team vrij-
Igavond rond etenstijd met de bom
|rd geconfronteerd werd besloten tot
i zo snel mogelijke demontage. De
neente Oostburg stelde het Ram-
[nplan in werking en om half tien 's
werd de eerstebriefing' in het
Ilitiebureau gehouden. Om half elf
Is het draaiboek voor de acties die de
Igende dag al moesten worden on
tnomen, gereed. Tot twee uur 's
Échts werkten de deelnemende in-
|:ities aan de verdere uitwerking er-
Dit terwijl de bom, omhoogge-
d door een graafmachine bij de
lorbereiding van de bouw van een
DES - Een brandweerploeg van het
lese korps is afgelopen zaterdag op
J vijfde plaats'geëindigd bij een lan-
llijke wedstrijd in Roosendaal,
les was de enige Zeeuwse deelne-
Ir. De wedstrijd spitste zich toe op
technische hulpverlening. Rosma-
sleepte de eerste plaats in de
licht.
i te lossen situatie betrof een ge-
npliceerd bedrijfsongeval op een fa-
leksterrein. Een goederentrein werd
Ingereden door een vrachtwagen,
i fietser raakte daarbij bekneld tus-
trein en voertuig. Bij de botsing
Is een slagboom afgebroken, waar-
In de punt een lek in een ketelwagen
jroorzaakte. Hierdoor kwam water-
pfperoxide vrij. Uit andere wagons
|den ook nog eens verschillende va-
lunet brandbare stoffen. De korpsen
Idden daarnaast te maken met de
Tiding en verzorging van vier slacht-
iers.
llSSINGEN Landelijk CDA-voor-
Iter drs W. G. van Velzen houdt van-
lag, maandag, een spreekbeurt voor
CDA-afdeling Vlissingen. Hij
Jreekt over 'Het belang van de CDA
lonze samenleving en de zorg die het
I tijbestuur heeft naar de leden toe'.
Jvens zal hij ingaan op het beleid zo-
dat in de troonrede is vervat. De
Jrgadering, die voor iedereen toegan-
llijk is, wordt gehouden in het wijk-
ptrum Open Hof en begint om 19.45
r
JIDDELBURG - Vijf inzittenden van
In personenauto zijn in de nacht van
Eterdag op zondag licht gewond ge
lakt bij een ongeluk op de Rijksweg
|8 in Middelburg ter hoogte van ki-
neterpaal 164.
e auto kwam in een slip bij het passe-
van twee bussen en sloeg daarop in
f berm over de kop. De wagen werd
vernield. De auto werd be-
burd door A.L. uit Middelburg.
nieuwe schuur, permanent werd be
waakt.
Een vijftig man sterke rijkspolitie
macht uit alle delen van Zeeland, aan
gevuld met reservisten, was de volgen
de morgen, zaterdag, om acht uur pre
sent om de omwonenden te vertellen
dat zij die middag buiten de gevaren
zone moesten blijven. In een straal van
een halve kilometer om de bom wer
den zo 115 woningen en 23 bedrijven
bezocht. Behalve een persoonlijk
woordje van agenten kregen de be
trokkenen ook een brief van loco-bur
gemeester J. P. S. A. Thomaes waarin
de bedoeling en het verloop van de
ontruiming uiteen werden gezet. Zieke
en bedlegerige mensen kregen het
aanbod om zich door het Rode Kruis
te laten ophalen en zolang gebruik te
maken van het Oostburgse Sint Anto-
niusziekenhuis of de kantine van het
sportcomplex De Veerhoek. De vrij
willigers van Het Rode Kruis hoefden
slechts één oudere dame, woonachtig
aan de Bredestraat, op te halen en
naar De Veerhoek te brengen. De an
dere bewoners van de Bredestraat (tot
aan de kruising met de Grote Beer af
gesloten), het industrieterrein, de
Mars, de Tragelweg, de Schorpioen en
de Maaidijk, zochten in het begin van
de middag zelf een goed heenkomen.
Veelal bij familie en kennissen maar
ook in De Veerhoek.
De politie hield, om diefstallen te voor
komen, tot het einde van de operatie
de wacht in de verlaten straten, waar
iedereen de ramen en deuren open had
laten staan. De wegen vanuit Water
landkerkje en Schoondijke naar Oost
burg waren afgezet door de leden van
de Zeeuwse mobiele eenheid. Groeps
commandant G. Doosje noemde het
een geluk bij een ongeluk dat de mo
biele eenheid juist deze zaterdag be
schikbaar was. Zondag moesten de
ME'ers weer paraat zijn bij een thuis
wedstrijd van FC Den Haag.
Volgens het draaiboek zou de demon
tage van de bom door de zes man ster
ke demonteergroep om klokslag drie
uur beginnen. Het werk werd bijna een
half uur uitgesteld omdat de politie
nog steeds geen duidelijkheid had ge
kregen over de bewoners van een pand
aan de Bredestraat waar zij geen ge
hoor had gevonden. Alle ramen en
deuren waren dicht en de bewoners
waren de hele dag al weg, maar er be
vonden zich nog wel enkele huisdieren
binnen. Op gezag van groepscomman
dant G. Doosje van de rijkspolitie
West-Zeeuwsch-Vlaanderen werd uit
eindelijk besloten de demontage door
te laten gaan, ondanks dit ene huis.
waarschijnlijk als gevolg van de val 43
jaar geleden, krom. De explosieve la
ding van de bom was in het etmaal dat
de bom droog en bovengronds lag al
enigszins uitgezet. Volgens Hofkamp
was dat een van de redenen om tot een
snelle actie over te gaan. Als de bom
langer in de buitenlucht zou liggen zou
de springstof zo zijn uitgezet dat het
onstekingsmechanisme geheel klem
was komen te zitten. Een demontage
was dan te gevaarlijk geworden.„Ook
door de ligging van de bom konden we
sneller werken", aldus Hofkamp. „Hij
lag gelukkig niet midden in de be
bouwde kom, maar op de rand ervan
en daarom hoefde er niet zoveel ont
ruimd te worden".
Duidelijkheid over de financiële af
wikkeling van de grootscheepse ope
ratie is er nog niet. Loco-burgemees
ter Thomaes: „Wij hebben daar nog
niet naar gekeken. We wilden zo snel
mogelijk handelen want we konden
de bom niet laten liggen met alle risi
co's vandien. We gaan ervanuit dat
het rijk al zijn verplichtingen zal na
komen". De gemeente Oostburg was
op het moment dat het Rampenplan
in werking werd gesteld, vrijdag-
„De jongens hebben het netjes ge
daan" aldus luitenant Hofkamp, drie
kwartier later, „het is precies volgens
het boekje verlopen". Het demonteren
van de bom, een van de zwaardere ty
pes die door de Engelsen boven
Zeeuwsch-Vlaanderen werden afge
worpen om de Duitsers te verjagen,
was voor hen een routineklus geble
ken. Het eigenlijke werk aan de bom
was verricht door adjudant P. Stupers
en twee assistenten. De ploeg uit Vlis
singen telde verder commandant Hof
kamp, een verpleger en een chauffeur.
De demonteurs hebben op de ontste
king aan de onderzijde van de bom een
zogenaamde raketklem geplaatst.
Van een veilige afstand werd de klem
'in werking gesteld. Met een zeer snelle
schroefbeweging werd zo de ontste
king uit de bom gedraaid. Het verwij
deren van het 'pistool', in het binnen
ste van de bom kostte de demonteurs
meer moeite. Het instrument was,
avond, ingedekt tegen eventuele
schade. Er bestaat in financieel op
zicht een verschil tussen deze bom en
het projectiel dat afgelopen voorjaar
in Terneuzen werd gevonden.
Van de Terneuzense bom was het meer
dan veertig jaar bekend dat hij daar
lag en daarom moest Terneuzen een
deel van de kosten van ontruiming, be
veiliging en verzekering op zich ne
men. Oostburg gaat er vanuit dat, ge
zien het spoedeisende karakter, de
operatie vergoed wordt door het rijk.
Thomaes zei zich te realiseren hoeveel
overlast de ontruiming de burgers in
het noordwesten van de stad heeft be
zorgd. De laatste keer dat er in zijn ge
meente een bom van formaat onscha
delijk moest worden gemaakt was zes
jaar geleden in Breksens. „Zonder dat
ik er ervaring mee heb vind ik dat hier
toch een hele prestatie is geleverd. Ik
heb nog geen klachten gehoord van
mensen die er overlast van hadden.
Het is toch wel plezierig dat iedereen
er begrip voor heeft gehad".
De instanties die het onschadelijk ma
ken van de bom begeleidden waren na
afloop niet alleen blij omdat de de
montage geslaagd was. Nu had ook het
Rampenplan een kans gehad zich in
de praktijk te bewijzen. Commandant
J. van der Velde van de Rode Kruis-co-
lonne te Oostburg: „We hadden maar
één patiënte te vervoeren, maar als het
er honderd waren geweest hadden we
net zo min problemen gehad". Doosje:
„Een vlekkeloze operatie. Hoewel het
de eerste keer was dat we samen zo
grootschalig daadwerkelijk in actie
moesten komen".
De bom hangt na de demontage in de kettingen voor de afvoer in een speciale
explosieven-auto.
De gebroeders Maljaars - op wier erf de bom werd gevonden - waren uren in de weer met het evacueren van hun
koeien in de belendende weien.
OOSTBURG - De klok in de kamer van groepscommandant G. Doosje
wijst één minuut voor vier. Menig horloge echter geeft aan dat het al drie
minuten óver is. Hoe het ook zij: in de gang van het politiebureau van
Oostburg roept op dat moment een agent dat het sein 'brandmeester' is
gegeven. Macht der gewoonte waarschijnlijk. De geüniformeerde waagt
zich zelfs aan een vrolijk huppelpasje.
Vijfentwintig minuten lang heerste wordt de zaak geregeld; er wordt
er doodse stilte in het gebouw. Op de
bovenverdieping hadden zich de le
den van het crisisteam verzameld,
de loco en de wethouders, de ge
meentesecretaris en de vertegen
woordigers van politie en Rode
Kruis. In stilte. Communicatie met
'de plaats van handeling' was er
niet; geheel volgens afspraak. Want
de medewerkers van de duik- en de
monteergroep van de Marine
werken liever zonder het getetter
van portofoons en andere communi-
catie-apparatuur. Tot het moment
dus dat de bom is gedemonteerd.
Dan roept de agent, die de radioka
mer bemant: „Alles okee, einde oefe
ning. De pers kan nu naar de plaats
van het delict."
Het demonteren van de zware vlieg
tuigbom van Engels makelij, zater
dagmiddag op het erf van de boerde
rij van de broers Maljaars net buiten
Oostburg, verloopt vlekkeloos. De
broers zelf -Rinie, Ab en Joop- heb
ben de operatie eigenlijk nauwelijks
kunnen volgen; urenlang waren ze in
de weer met het weghalen van hun
koeien in de belendende weiden.
Een stuk of twintig. Ze werden in een
veewagen van Bron van Waterland
kerkje gedreven en later weer losge
laten in de wei van Den Hamer, aan
de Rijksweg naar Schoondijke. Ab:
„Of zoiets nodig is? Weet ik veel...Ik
vond het zelf allemaal nogal overbo
dig. Maar het stond in het draai
boek, zeiden ze." Een passerend
persfotograaf blijkt kenner: „Zo'n
koe kan nog aardig ploffen hoor... Als
die vol gas zitten..."
Rinie, Ab en Joop zijn niet écht on
der de indruk van het gebeurde. Als
de duik- en demonteerploeg de bom
heeft weggehaald, blijven ze alleen
achter op het erf. Joop: „We zijn de
hele dag in de weer geweest. In '68
was het allemaal veel spectaculair
der. Toen was onze schuur in brand,
gestoken. Dat was pas wat."
Vrijdagmiddag kwam de vliegtuig
bom boven. Bij graafwerkzaamhe
den. Er moesten fundamenten wor
den gelegd voor een nieuwe schuur.
Ab: „Raar eigenlijk dat we dat ding
niet eerder hebben gevonden. Een
tijd terug is daar nog een olietank in
gegraven, op nog geen meter van die
bom..."
De inderhaast gealarmeerde duik
en demonteerploeg acht het, na een
onderzoek ter plaatse, raadzaam
het oorlogstuig zo snel mogelijk op
te ruimen. Loco-burgemeester
J.P.S. Thomaes roept een crisis
team bijeen. Tussen half acht 's
avonds en twee uur 's morgens
een draaiboek samengesteld, rijks
politiemensen uit heel Zeeland
worden opgeroepen, de vrijwillige
brandweer en de Rode Kruis-colon-
ne West-Zeeuwsch-Vlaanderen
worden ingeseind en er wordt een
'evacuatieplan' uitgewerkt.
In een zone tot 500 meter rond de
vindplaats moeten alle bewoners tij
delijk een ander onderkomen zoe
ken. De deuren en ramen blijven
open en een paar uur lang dienen de
mensen hun hele hebben en houwen
in handen te geven van de patrouil
lerende politie. 'Alles volgens het
draaiboek. Zoals dat alweer een tijd
geleden in Vlissingen en (nog niet zo
lang geleden) ook in Terneuzen werd
gehanteerd, ook bij het onschadelijk
maken van een bom. Dus: het beeld
van echtparen met babies in de ar
men, man met parkiet in kooi en
vrouwen met knuffelhondjes op
schoot. Tijdelijke evacuatie. De een
gaat naar familie, de ander naar de
kantine van sportcentrum 'De Veer
hoek', waar medewerkers van het
Rode Kruis voor liefdevolle opvang
zorgen. Die koffie is natuurlijk gra
tis, oordelen de ruim twintig man
nen en vrouwen (met kinderen) zon
der aarzeling. „Natuurlijk", vindt
ook wethouder J. de Vries, als hij sa
men met zijn collega's A. de Feijter
en Thomaes even poolshoogte komt
nemen. „Nou, nou...niet te populair,
niet direct te gul", reageert loco Tho
maes. „Van mij mag het, maar wat
vindt de raad daar straks van..."
Wethouder De Feijter wordt aange
klampt door een bewoner van de
wijk 'Mars' (ook ontruimd). Over
plassen op de weg enzo. De Feijter
belooft de zaak maandag 'direct op
te nemen'. En in een hoekje van de
'kantine onderhoudt loco Thomaes
'zich intussen met de drie maanden
oude baby Frederik Mak, comforta
bel hangend in de armen van ma.
Hoewel het voor de hand ligt, lacht
de baby niet...Aan de bar vraagt een
oudere Oostburgenaar zich mompe
lend af: „Al die wethouders... zijn er
binnenkort verkiezingen of zo..."
In het gebouw van het Rode Kruis,
iets verderop, verorbert colonne
commandant J. van de Velde niet
ontevreden een broodje. „We hoor
den er gisteravond om een uur of half
elf voor het eerst van. Toen zijn we
gaan rondbellen. Volgens het
sneeuwbalsysteem gaat dat. Je belt
een paar mensen en die gaan dan
weer anderen bellen. Het liep alle
maal prima. En uiteindelijk hebben
we iets meer dan veertig mensen
kunnen mobiliseren." Een prima oe
fening dus? Van de Velde: „Natuur
lijk. Heel goed zelfs. Maar er was hier
en daar nog wel wat ongeloof. Men
sen die reageerden met opmerkin
gen als: 'Belazer je me nou of is het
werkelijk waar?' Dat is niet zo gek,
want we hadden aleens eerder laten
doorschemeren dat we van plan wa
ren op een zaterdagochtend een keer
een oefening te houden..."
's Morgens om acht uur zijn de bewo
ners, die hun huis tijdelijk moeten
verlaten, al verwittigd. Een groepje
agenten gaat van deur tot deur,
deelt stencils uit en legt uit wat er
precies loos is. Er wordt braaf ge
knikt. Later op de dag, zo tegen
enen, rijdt een van de Rode Kruis-
busjes weg. Om de oude mevrouw
Van Houte op te halen. Ze is helder
van geest, maar slecht ter been.
Woont vlakbij de watertoren. Rode
Kruis-mannen en -vrouwen helpen
haar de wagen in. Haar grootvader
was ooit burgemeester van Oost
burg, meldt ze nog. Dan w.ordt ze af
gevoerd naar het opvangcentrum
'De Veerhoek'. Om daar aan ande
ren te vertellen hoe ze in de oorlog de
bommen heeft zien vallen.
In 'Mars' maakt mevrouw Minnaert-
Haerens zich op om af te reizen naar
haar zoon in IJzendijke. Ook zij
heeft de bommen zien vallen, in sep
tember '44. „Ik weet nog dat er tegen
de schuur van m'n vader zo'n ding
viel. Die hebben we toen in een doek
gewikkeld en in het Grote Gat ge
gooid. Zo ging dat toen. Ik zeg wei
eens: als ze in dat Grote Gat zouden
zoeken...daar zou wat boven ko
men."
De agenten trekken de wijken in. Ie
der huis wordt door twee man gecon
troleerd. In de Bredestraat -op num
mer 57- staat de garagedeur open,
maar is de voordeur dicht. De bewo
ners zijn verdwenen. Dus wandelt
oom agent achterom, via de tuin.
Om drie uur moet alles ontruimd
zijn. Het draaiboek wordt minutieus
afgewerkt. Probleemloos, al hebben
de samenstellers, zo blijkt, de ver
keersafwikkeling misschien toch
wat onderschat. Drie uur. En inder
daad is de 500-meterzone 'mensvrij'.
Groepscommandant Doosje staat in
de gang van het politiebureau. Alles
okee? Nee. Ergens in de zone is een
woning aangetroffen, waarvan deu
ren en ramen hermetisch gesloten
blijken. „Er zitten alleen wat katten
en honden binnen..." Een minuut la
ter wordt de woning 'beschouwd
ontruimd te zijn'. Dan valt de stilte.
Een uur lang.
En als het allemaal achter de rug is,
brengt de agent van de radiokamer
de felicitaties van de bijna legenda
rische luitenant Peeters over aan
diens ex-collega's van de duik- en
demonteerploeg. Via diezelfde ka
nalen wordt direct daarna ge
vraagd of'een mevrouw in haar rol
stoel' weer naar huis mag. Natuur
lijk mag ze dat.
Wout Bareman
Een agente licht zaterdagmorgen om half negen één
van de bewoners van De Schorpioen in over de op han
den zijnde operatie.
De bejaarde mevouw Van Houte wordt door Rode-
Kruishelpers naar 'veiliger oorden' gebracht.
Politiemensen vertrekken voor de ontruiming van de bewoonde zóne een straal
van 500 meter rond de vindplaats van de bom.
Advertentie
en 13-17 uur: oude landbouwwerktui
gen.
MIDDELBURG Zeeuws Museum,
10-17 uur: 'Johan Niehof, Chinareis
1655';
Zeeuwse Bibliotheek, 17.30-21 uur:
'Zelden Rust', vrouwenarbeid in Zee
land;
Kloveniersdoelen, 14-17 uur: 'Country
cries' (t/m 30/9);
Zeeuws Kunstenaarscentrum, 17.30-
21 uur: werken Beatrice van Rheeden
en Tony van Schagen;
Wandelkerk, 10-16 uur: 'Joods', foto
expositie (t/m 8/10);
Kapittelzaal Abdij, 9.30-12.30 en 13.30-
16.30 uur: foto's 'Landelijk gebied Zee
land' (t/m 13/10).
NEELTJE JANS Topshuis, 10-17
uur: 'Delta expo';
VEERE Grote Kerk, 10-17 uur: ex
positie over de historische en heden
daagse onderwerpen (t/m 30/10).
VLISSINGEN Reptielenzoo Igua
na, 14-17.30 uur: expositie levende rep
tielen, amfibieën en insekten;
Gemeentehuis 9-17 uur: 'Milieu-monu
ment' (t/m 22/10).
IJZENDIJKE Streekmuseum 10-12
en 13-17 uur: 'De posterijen in verleden
en heden' (t/m 25/10).
ÏRGEN OP ZOOM Roxy I, 20 uur:
iverly Hills Cop II, a.l.;
>xy II, 20 uur: Mannequin, a.l.;
nem'Actueel I, 20 uur: Madonnaf
io's that girl, a.l.;
nem'Actueel II, 20 uur: Een maand
er, a.l.;
nem'Actueel III, 20 uur: Blue velvet,
jr.
)ES Grand, 20 uur: Children of a
iser God, a.l.
JLST De Koning van Engeland,
.30 uur: Sex zonder sluiter; 20 uur:
edator, 16 jr.; 20 uur: Blind date, 16
20 uur: Extremities; 20 uur: The li-
ig daylights, a.l.
DDELBURG Electro, 20.30 uur:
'eken naar Eileen;
huttershof, 20.30 uur: Blue-Velvet
bliotheek, 20.30 uur: Paris-Texas.
iRNEUZEN Luxor, 20 uur: Lethal
'apon, a.l.; 20 uur: Mannequin, a.l.
JSSINGEN Alhambra I, 20 uur:
iverly Hills Cop II, a.l.;
hambra II, 20 uur: Outrageous fortu-
