Gelijke behandeling voor alle patiënten Pas in 2000 vruchten van Gorbatsjovs koers Rust heeft Moskou geprovoceerd Als er niets verandert, en die kans is er nog, zal driekwart van de medische specialisten in ons land de ziekenfonds patiënten precies zo gaan behandelen als de particuliere. Dat wil zeggen: ze krijgen de rekening thuisgestuurd. Die moeten ze dan naar hun ziekenfonds sturen om vergoeding te krijgen. Zo doen de particulier verzekerden dat immers ook? Folders Oorzaak Lage prioriteit Veel wind Gezichtsverlies DINSDAG 30 JUNI 1987 (Van onze redacteur volksgezondheid Kees Cornelisse) Oorzaak van deze nieuwigheid in de Nederlandse gezondheidszorg is dat er geen contracten meer zijn tussen de medische specialisten en de zieken fondsen. Althans niet voor ruim 5000 van de 7500 specialisten. Die hebben hun contract opgezegd; de overigen niet. Voor dat kwart geldt het conflict niet waardoor de ziekenfondsverze kerden straks extra moeite moeten gaan doen. Ruim acht miljoen Neder landers waren dit tot dusver niet ge wend... Het is dan ook geen wonder dat de tele foonlijnen van de ziekenfondsen bijna dag en nacht bol staan van de vragen. Zeker in het infocentrum van de Ver eniging van Nederlandse Ziekenfond sen beseft men dat het instellen van een gratis nummer (06-8338) in een be hoefte voorziet. Sinds vrijdag heeft in formatielijn honderden telefoontjes verwerkt. De gestelde vragen zijn veel al informatief van aard; verzekerden willen weten welke specialisten ze zon der rompslomp kunnen bezoeken. Ze bedoelen daarmee: is die en die spe cialist nog medewerker van het fonds of niet meer? Anders neem ik (eventu eel) maar een andere. Dat kan de VNZ (en de fondsen zelf) precies vertellen. Men houdt een zogeheten positieve lijst aan, waarop de specialisten staan die hun contract niet hebben opge zegd. Ook wordt gevraagd hoe te han delen als men niet in het bezit is van een verwijskaart en hoe men precies moet omgaan met de nota van de spe cialist. De VNZ maakte het ook al mee dat particulier verzekerden bellen om te vragen om namen van specialisten die de overeenkomst met het ziekenfonds niet hebben opgezegd. De bedoeling van deze vragen is om eventueel van dokter te veranderen als de „eigen" specialist zijn contract heeft verbro ken. Deze patiënten lieten nadrukke lijk weten solidair te zijn met de zie kenfondsverzekerden. De ziekenfondsen hebben tijdig fol ders gemaakt, waarin staat hoe de verzekerden het best kunnen om springen met deze voor hen nieuwe si tuatie. Ze zullen ook advertenties in de kranten plaatsen. Uitleg wordt ge geven over de oorzaak van het con- flict. De verzekerden wordt op het Omlaag hart gedrukt nooit direct contant te betalen of iets voor te schieten. Dat doen particuliere patiënten als regel ook niet. lopen, wil overigens de Tweede Kamer ook. Want het parlement maakt zich al jaren boos over het feit dat de specia- listenkosten (dus de bruto omzetten van alle behandelingen die de specia listen doen of laten doen) te hoog oplo pen. Staatssecretaris Dees (volksge zondheid) zei vorige week nog dat er f 150 miljoen te veel is uitgegeven voor dit onderdeel van de kosten. Althans in vergelijking tot de ramingen, die elk jaar worden gemaakt. De ziekenfondsen raden al hun leden aan te wachten tot de rekening komt. Die dan naar het fonds te brengen of te sturen. Vervolgens wachten tot nen het geld krijgt van het fonds (giro of bank) en dan de specialist te betalen. De fondsen garanderen dat het geheel binnen drie tot drieënhalve week gere geld kan worden, Zo hoeft niemand iets voor te schieten. Ook geldt het parool: nadrukkelijk bij de specialist te melden dat men zie kenfondsverzekerde is. Bij de rekening die aan het fonds wordt gestuurd, moet een kopie van de verwijskaart zijn ingesloten. Dat kan om admini stratieve redenen niet anders. De zie kenfondsverzekerden zullen dus een beetje moeite en geld moeten spende ren om de zaak afgewikkeld te krijgen. Ook moeten ze uiteraard hun bank- of postgirorekening opgeven. Wat de oorzaak van dit confli t be treft, die zit dieper dan alleen de wei gering van de specialisten om een contract te tekenen, zoals de zieken fondsen vorige week vroegen. Het gaat de specialisten vooral om hun positie. De ziekenfondsen hebben na melijk vorig jaar in een nota voorge steld dat de kosten die de specialisten maken in de ziekenhuisbudgetten worden opgenomen. Dat betekent: alle geldstromen zou den via de ziekenhuizen moeten gaan lopen. Dat willen de specialisten niet. De ziekenhuizen voelen er ook weinig voor. Die voelen zich door de zogehe ten budgettering (door de overheid aangegeven maximale uitgaventota- len per jaar) in de knel. En de artsen voelen zich vrijgevestigd ondernemer. De meerderheid van hen wil niet „met een pennestreek" in dienst van het zie kenhuis. Dat die kosten via het ziekenhuis gaan De meerderheid van de Tweede Ka mer vindt ook dat de werkelijke inko mens van de specialisten omlaag moeten. Dat is de afgelopen jaren al voor een deel gelukt. Maar het kabi net wil nu de zogeheten norminko mens (aanvaardbare brutojaarsala- rissen, lasten inbegrepen) nog verder laten dalen. Daarover zijn de specia listen heel boos geworden, het gaat om een verschil van ongeveer zestig duizend gulden. Dat meningsverschil was de druppel die de emmer deed overlopen. Directe redenen voor de medici om enkele da gen zondagsdienst te draaien, enkele weken geleden. Daar komt dan bij dat ze een geschil hebben met de zieken fondsen. Dat uitte zich vorig j aar en dit jaar in het opzeggen van contracten. De sfeer werd er niet beter op toen de ziekenfondsen lieten weten dat de praktij kkosten omlaag moesten. De ziekenfondsen berekenden dat ze per jaar 200 miljoen te veel kosten aan de specialisten vergoeden. Bijna f 50.000 per jaar is voldoende, zeggen de fondsen, maar de specialisten bereke nen dat het f 130.000 moet zijn. Het bij de wet ingestelde tarievenorgaan moet die zaak uitzoeken. Dat duurt nog wel enkele maanden. Maar inmid dels was de sfeer goed verziekt. De spe cialisten voelen zich zwaar belaagd van alle kanten. Daarom willen ze niets meer over hun kant laten gaan. Over de inkomens kwestie gaan ze wellicht een kort ge ding voeren tegen de staat. En in het te elfder ure nog op gang gekomen nader overleg met de fondsen weigerden ze een zogeheten modelovereenkomst te tekenen. Die zou dan tijdeijk zijn om in een rustiger sfeer verder te overleggen, maar de specialisten zeiden: eerst pra ten, later tekenen. De ziekenfondsen bleven op hun stuk staan en zo kwam er ook hier een con flict. Met de gemelde gevolgen voor de verzekerden. Die zullen nu dus eni ge moeite voorlopig voor lief moeten nemen. Ze zien nu wel wat het alle maal kost. In de hoop dat deze gang van zaken tijdeijk zal zijn... (Van onze correspondent Hans Hoogendijk in Bonn Terwijl in de buurlanden al dui zenden windmolens draaien, lijkt de op kernenergie gefixeerde Bondsrepubliek deze boot te missen. Producenten uit Nederland en voor al Denemarken exporteren op rede lijk grote schaal windmolens, maar Bonn experimenteert alleen nog maar. Een van die experimenten is de reusachtige molen Growian, maar dit eens als 'meesterwerk van Duitse ingenieurskunst' aangepre zen bouwwerk zal worden gesloopt. Growian stond meer stil dan hij draaide. „We zullen over de hele wereld voor grote koppen in de kranten zorgen", voorspelde een Noordduitse politi cus, nadat eind jaren '70 het besluit was gevallen om in Dithmarschen de grootste windmolen ter wereld te bouwen. Begin jaren 80 was Growian, een af korting van 'Grote Wind Anlage', klaar en sinds die tijd heeft de molen zeker voor nieuws gezorgd, maar dan wel in negatieve zin. Growian bleek een windei. De technici hebben het 100 meter ho ge monster met de twee 50 meter lan ge wieken nooit onder controle gekre gen. De ene keer liepen de remmen warm, de andere keer traden er scheurtjes op in de naaf, braken de vleugels of werden onverklaarbare trillingen geregistreerd. Growian stond meer stil dan hij draaide. Vaak gaf hij, om de Bremer Groenen te cite ren, in het beste geval de juiste win drichting aan. In Bonn heeft minister Riesenhuber (technologie en onderzoek) nu het doodvonnis uitgeproken over de ko los, die 100 miljoen heeft gekost. Dat is ruim de helft van het totale bedrag dat Bonn de laatste tien jaar voor windresearch heeft uitgegeven. Growian had te weinig vrienden, stel len critici. In 1981 citeerde de linkse krant TAZ al een directielid van de machtige elektriciteitsproducent RWE: „We bouwen Growian om te bewijzen dat het niet gaat". Dat bewijs is dan nu geleverd. De voorvechter van windenergie Erich Haye schreef voordat het vonnis over Growian was geveld in zijn tijdschrift 'Anders leven': „De Bondsrepubliek heeft het actief meedoen aan de ont wikkeling van deze zachte technolo gie gemist, waarschijnlijk zelfs be wust niet gewild". Harde woorden, maar de ervaringen bewijzen dat de alternatieve energie een lage plaats heeft op het prioritei tenlijstje van Bonn. Terwijl er sinds de oliecrisis van de jaren '70 16 mil jard mark is gestopt in de kernener gie, moest de windenergie het doen met 200 miljoen. Riesenhuber wil nu per jaar 20 mil joen vrijmaken voor de windenergie. In een rapport schetst Riesenhuber de toekomst. Uitvoerig wordt stilge staan bij Growian, 'de verstrekkende poging op het gebied van grote win denergiecentrales'. Het falen wordt onder meer geweten aan het feit dat hier een geheel nieuw technologiegebied werd betreden. De buitengewone grootte van Growian maakt reparatie veel te duur, stelt het ministerie. Maar: „De positieve en negatieve ervaringen met Gro wian maken het mogelijk de volgen de generatie preciezer en zekerder te berekenen". Dat Bonn nog niet veel heeft geleerd uit deze dure misser wordt in de vol gende alinea van het rapport duide lijk: „Een alternatieve grote Duitse windcentrale is de Monopteros". Dit is een 30 miljoen kostende 50 meter hoge molen met een rotor. Terwijl de twee-driebladige buitenlandse mo dellen overal storingsvrij lopen, staat dit volgens de 'nieuwste technologie' ontwikkelde Westduitse prototype ook bijna altijd stil. Toch erkennen ook de experts in Bonn dat wind een goedkope en on uitputtelijke energiebron is. Bere kend is dat windenergie 27 pfennig per kilowatt-uur kost tegen zonne- energie 3,57 mark. Kernenergie kost volgens de rekenaars 13,5 pfennig per kilowatt-uur. Er waait in de Bondsrepubliek zo veel wind, dat windmolens in drie procent van de totale energiebehoef te kunnen voldoen. In sommige ge bieden zou dit percentage zelfs tot boven de 20 kunnen stijgen. Voor waarde is dan wel, en dat erkent ook het ministerie, dat de stroom wordt opgewekt op de plaats waar zij di rect kan worden gebruikt. „Interes sant zijn vooral de kleine en middel grote installaties met een vermogen tot 200 kilowatt". Voor deze molens wordt een serie sti muleringsmaatregelen aangeboden. Zij strekken zich uit van pure onder- zoeks- en ontwikkelingsplannen tot demonstraties van enkele modellen en windparken. Bonn wil daartoe ver scheidene windparken aanleggen. Dat klinkt allemaal veelbelovend, maar de praktijk is' anders. Hoewel het ministerie toegeeft dat kleine mo lens vooral voor de particuliere ver bruiker aantrekkelijk zijn, moet de milieubewuste wind-enthousiast zich eerst door een berg van bureaucrati sche hindernissen heen worstelen voordat de molen kan worden ge bouwd. De Duitse bureaucratie bestrijdt de geplande rotoren met meer verbeten heid dan Don Quichotte zijn windmo lens. Buitenlandse fabrikanten van kleine, beproefde rotoren hebben dat ook ervaren. Een Deense firma richtte bijvoor beeld in de Bondsrepubliek een doch terbedrijf op, kocht in Noord-Duits- land een stuk grond om molens te bouwen, maar kreeg geen been aan de grond omdat de molens niet Duits genoeg zouden zijn. De Denen stelden dat 70 procent van de onderdelen uit de Bondsrepubliek kwamen en de molens dus zelfs in aanmerking kwamen voor het predi kaat 'Made in Germany', maar een aanloopsubsidie kregen ze niet. Bonn zet zich blijkbaar niet alleen af tegen grote molens, maar probeert ook nog de markt af te schermen voor kleine goedkope buitenlandse mo dellen. En dat is kortzichtig. Een on langs op het Noordzee-eiland Pell- worm afgesloten project bewijst dat. Daar draaiden tien rotoren jarenlang op proef. Vijf types bleken niet produktierijp, vier kregen de beoordeling 'bruik baar'. Een molen liep zonder storin gen, maar dat was een Deense die bui ten meededinging meedraaide. Minister Riesenhuber mag dan nu wel de reus Growian hebben afge schreven, veel kans op doorbraak van de kleintjes is er niet zo lang Bonn zo weinig geld beschikbaar stelt, de grenzen dicht houdt en de supervisie over de proeven in han den laat van het kernenergiecen trum in Julich. Van onze correspondent in Moskou Alexander Münninghoff) Het zojuist beëindigde plenum van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sov jet-Unie heeft duidelijk gemaakt, dat partijleider Gorbatsjov het met de verwezenlijking van zijn hervor mingsplannen (de fameuze 'pere strojka') veel moeilijker zal hebben dan hij zelf wellicht in het begin heeft gedacht. Vorige zomer nog liet de Sovjet-leider zich tijdens een straatgesprek met een groep burgers optimistisch ont vallen, dat het misschien nog maar twee jaar zou duren voordat de bevol king de vruchten van de 'perestrojka' zou kunnen plukken. Maar op dit plenum sprak Gorbats jov in een zorgvuldig opgebouwde re devoering van drie uur beduidend hardere taal. Eerst moet de structuur van de economie worden hervormd, dat wil zeggen de bureaucratie van de meeste ministeries en grote bedrijven moet de nek worden omgedraaid. Dit zou voor het eind van het huidige vijf jarenplan, dus over ruim driejaar, ge daan moeten zijn. Daarna iou dan, in het volgende vijfjarenplan-nieuwe- stijl, de economie onder een efficiënt management eindelijk een begin kunnen maken met de vlotte produk- tie van de kwaliteitsgoederen waarop de Sovjet-consument nu al decennia lang zit te wachten. Kortom, het zou al heel mooi zijn als rond het jaar 2000 de economie naar ieders tevreden heid draait. Voor de gewone burger, die mede door toedoen van de enthousiaste Sovjet-pers gewend was geraakt aan het woord 'perestrojka' als een soort toverformule met vooralsnog weinig effect maar wel met een glorende ho rizon, betekent deze uitkomst van het plenum psychologisch een flinke klap. Immers, nu wordt van hoger hand toegegeven dat de afgelopen 27 maanden slechts een voorbereiding zijn geweest en er nog zeker een gene ratie overheen zal gaan voor het echt beter wordt. Het enige direct meetba re resultaat van de 'perestrojka' ligt op het gebied van de cultuur, die in al zijn uitingen een stuk vrijer is gewor den. Maar of dat opweegt tegen de na delen van de nieuwe lijn valt te be zien. 'Perestrojka' is voor de meeste arbei ders een synoniem voor harder werken, minder drinken en geleide lijk hoger wordende prijzen bij gelijk blijvend loon. Kleine enquêtes, door het instituut voor sociaal onderzoek verricht op enkele fabrieken in Mos kou, wijzen uit dat ruim de helft van de arbeiders de 'perestrojka' be schouwt als een voornamelijk een ge compliceerd en traag proces, dat ze wel goed vinden klinken maar waar ze geen duidelijk zicht op hebben. Als nu een direct resultaat ook nog tot het magische jaar 2000 wordt ver daagd, zal er weliswaar geen oproer uitbreken in dit strak georganiseerde land maar zullen wel de rijen wach tenden voor de schaarse drankwin kels weer langer kunnen worden - dat gebeurt trouwens de laatste tijd al steeds meer. Maar Gorbatsjov heeft geen keus. Hij heeft ongetwijfeld de lessen van de nog zo jonge Sovjet-geschiedenis goed begrepen en daarbij vastge steld, dat het eenvoudig proclame ren van een nieuwe aanpak slechts negatieve resultaten oplevert. Dat was de stijl van wijlen Chroesjtsjov: op een plenum onverwacht afkondi gen dat het Westen binnenkort 'inge haald en voorbijgestreefd' zal wor den. Het resultaat van deze boude taal was voorspelbaar: niemand ge loofde erin en niet lang daarna was Chroesjtsjov van het toneel verdwe nen. Zijn opvolger Breznjev zette de stolp op het land. Plenums onder zijn lei ding werden tot in de details voorbe reid, tot en met de discussies na de toespraken. De enige die nog iets van een verrassing beleefde was Breznjev zelf, die immers het schrijven van zijn redevoering overliet aan zijn mede werkers en het produkt op de dag zelf voor het eerst onder ogen kreeg. Gorbatsjov heeft het midden gevon den tussen beide stijlen. Voor dit ple num kregen de Centraal Comité-le den slechts inzicht in de stellingen van de leider, niet in de toespraak zelf. Wie wilde kon zich adhoc opge ven voor de discussie, met een maxi male spreektijd van één kwartier. Er waren 32 aanmeldingen en 30 van hen kregen ook het woord, wat aangeeft dat er nog fikse meningsverschillen bestonden. Het gebruik wil namelijk, dat om tijd te sparen redevoeringen die de lijn van de belangrijkste toespraak, in ca- su die van Gorbatsjov, ondersteunen van de agenda worden afgevoerd. Dit betekent wellicht dat, naarmate het concept van de 'perestrojka' zich 'ver diept', om Gorbatsjov's eigen woor den te gebruiken, de kritiek erop zich eveneens in de nuances aanscherpt. Zonder dat overigens de algehele in stemming in de partij, dat er iets van hervormingen tot stand moet komen, geweld wordt aangedaan. Voorlopig is de stand van zaken dus, dat Gorbatsjov de partijtop weet mee te krijgen op zijn weg. Ongetwijfeld is zijn taktiek om de discussie over de 'perestrojka' zoveel mogelijk in het openbaar te voeren daarbij succes vol. Op dit plenum had bijvoorbeeld een kwart van de ruim 300 Centraal- Comitéleden direct persoonlijk be lang bij diverse ministeries die nu binnen drie jaar drastisch afgeslankt moeten worden. Deze mensen, die op grond van het oude systeem een om vangrijke achterban van vrienden en cliënten op deze voor Gorbatsjov on bruikbare instanties moeten onder houden, kunnen toch moeilijk anders dan als natuurlijke tegenstanders van Gorbatsjovs nieuwlichterij wor den aangemerkt. Maar je hoorde ze niet en tot het vor men van één anti-'perestrojka'-front lijken ze evenmin in staat. Aan de an dere kant duiden de wijzigingen in de topfuncties, waarmee dit plenum traditiegetrouw besloot, niet op een dermate grote machtsbasis voor Gorbatsjov dat hij al zijn tegenstan ders eenvoudig kan wegwerken. Slechts de door Mathias Rust gebla meerde defensieminister Sokolov en de reeds lang geleden als schurk ont maskerde Kazachstaanse partijbons Koenajev werden uit het Politburo verwijderd. Maar Koenajevs opvol ger Kolbin kreeg geen verdere pro motie, terwijl de nieuwe defensiemi nister Jazov wel in het hoogste partij gezelschap werd opgenomen. Tot vol waardige Politburo-leden werden be noemd Sljoenjkov en Jakovlev, twee warme voorstanders van de 'pere strojka'. Maar Gorbatsjovs grootste kameraad, de Moskouse partijchef Jeltsyn, bleef slechts kandidaat-lid. Hardnekkige geruchten, dat tegen standers van de 'perestrojka', zoals Talyzin, de baas van de bureaucrati sche supermoloch Gosplan, Dolgych en Alijev het veld zouden moeten ruimen, werden al evenmin bewaar heid, terwijl het voor Gorbatsjov met deze mannen in de toekomst toch steeds moeilijker werken zal zijn. En de laatste Breznjevianen, Gromyko en de Oekrainse partijchef Sjtsjerbytski bleven ook aan. Vooral van deze laatste mag dat opmerke lijk heten, gezien de niet aflatende kritiek op tal van Oekrainse mis standen in de landelijke pers en het Tsjernobyl-schandaal nog vers in het geheugen. Gorbatsjov weet zich kennelijk nog lang niet overal sterk genoeg. (Van onze correspondent Alexander Münninghoff in Af os-1 kou De Sovjet-autoriteiten wachten kennelijk op een voor hen gun stig moment om de zaak-Rust uit: te spelen, maar dat moment lijkt! niet ver meer. De Komsomolskaja; Pravda kwam afgelopen weekend met een soort overzicht van deze kwestie, waarin Matthias RustS met zijn spectaculaire vliegtocht jl naar de muur van het Kremlin in Moskou, wordt voorgesteld als één van de velen die op instigatie van de CIA de Sovjet-Unie hebben ge provoceerd. Het verhaal ver scheen juist op het moment dat er in de bewapeningsonderhandelin gen enig succes geboekt leek te worden. De Koreaanse Boeing-747, die op 1 september 1983 door de Russen werd neergeschoten, wordt met de éénmansvlucht van Rust vergele ken. De Komsomolskaja Pravda weet overigens te melden, dat dat Koreaanse toestel door een Ameri kaans verkenningsvliegtuig van het type RS 135 werd begeleid en dat die vlucht samenviel met het moment dat Amerikaanse satellie ten boven de Sovjet-Unie waren. Precies zo, zegt de Komsomolskaja Pravda, was het in 1978 gegaan, toen op 20 april ook een Koreaans lijntoestel het Sovjet-luchtruim had geschonden. Dat vliegtuig werd tot landen gedwongen. Na deze krachtige insinuaties komt de Komsomolskaja Pravda echter niet met verdere bewijzen omtrent de betrokkenheid van Rust bij een CIA-complot. Weliswaar is er vast gesteld dat Rust bij zijn vertrek uit Helsinki al van plan was naar Mos kou te vliegen (zijn Cessna was aan gepast voor zo'n vlucht en hij had kaarten van het noordwestelijke gedeelte van de Sovjet-Unie bij zich), maar volgens de auteur van het artikel, de jurist A. Savinov, zijn er nog steeds meer vragen dan» antwoorden in deze zaak, al zal het volgens hem niet lang meer duren voor 'de puntjes op de i' worden ge zet. Het geruchtencircuit van Moskou weet te melden, dat de ondervra gers van Rust inmiddels van zijn naiviteit overtuigd zijn geraakt en dat Gorbatsjov zelf, met wie Rust immers een gesprek schijnt te wil len hebben gehad, enige interesse voor deze zaak heeft-getoond, maar natuurlijk geen onderhoud met de ze bevlogen jongeman kan toe staan. De oplossing zou liggen in een ver oordeling van Rust door een Sov jet-rechtbank, gevolgd door een prompte inwilliging van een gratie verzoek, liefst voordat de Westduit se president Von Weizsacker Mos kou zal bezoeken. De aankondiging in de Komso molskaja Pravda, dat de Westduit se autoriteiten inmiddels een zaak tegen Rust aanhangig hebben ge maakt, wijst sterk in deze richting. Op die manier zouden de Russen met minimaal gezichtsverlies de kwestie kunnen afsluiten. Intern heeft de zaak, met het ontslag van defensie-minister Sokolov en drie luchtmachtgeneraal, al buiten proportie veel schade opgeleverd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1987 | | pagina 4