almanak
STRALENDE BELOFTE
...uitstel sluiten Philipsdam
was misschien niet zo wijs...
PZEM: doorgaan
met kernenergie
Plannen nieuwe
Cokesfabriek
PZC
feilloos slot deltawerken
MILIEU
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZEEUWSE VERHALEN
ZEEUWSE
Plannen voor
reddingspost
Brouwersdam
Man doorgereden
na aanrijding
(D)uurwerk
MEER CENTRALES IN BORSSELE
Voorop
BOUW VOOR 1990
Binnenkort verkrijgbaar
SPECIALE VOORINTEKENPRIJS.
VOORDEELCOEPON
5 GELDEN KORTING
•v.v.v.ww
Generaties lang was het oude
uurwerk gekoesterd en liefde
vol verzorgd. Grootvaders
klok behoefde onlangs echter
toch enige herstellingen. Dat
zou de erfgenamen van het
pronkstuk flink duiten gaan
kosten, maar ze hadden het er
voor over. Een verre neef, die
wel eens veilingen bezocht en
voor heel deskundig werd aan
gezien, zei dat die mooie klok
minstens tienduizend gulden
waard was.
Was dus, want het mooie ding
sloeg zijn laatste uur. Heel
voorzichtig hadden de bezit
ters hem in de auto gehesen.
Aan de overkant van de klok
kenmaker werd geparkeerd.
Het uitstappen verliep pro
bleemloos en niets wees op on
heil
Dat naderde toch en wel met
rasse schreden. In de vorm van
Ieen viervoeter die blaffend op
de drager afstoof. Waarom
weet nog niemand. Wèl is dui
delijk dat de actie van de hond
effect had. De aangevallene
liet zijn schat uit handen val
len. Juist voor de wielen van
een vrachtwagen.
De ruïne die overbleef was on
herstelbaar. De ex-bezitters
hebben de restanten naar hun
laatste rustplaats gebracht.
Bij de klokkenmaker. In de
prullenbak.
SINT-PHILIPSLAND Het getij-
verschil in de Oosterschelde, de mo
tor van het systeem van levensge
meenschappen en voedselkringlo-
pen in en aan het water, is met de
sluiting van de Philipsdam weer
wat vergroot. Ruim een jaar heeft
een deel van de planten en dieren die
de zeearm tot zo'n waardevol gebied
maken het met een geringer verschil
tussen hoog- en laagwater moeten
zien uit te houden. Het gemiddelde
getijverschil bij Yerseke komt nu op
3,05 meter. Dat is steeds maatge
vend geweest in de plannenmakerij
voor de beveiliging van het Ooster-
scheldegebied. De 'stress' (het
woord komt uit het jargon van eco
logen), waaraan het milieu blootge
steld heeft gestaan, is ten einde.
Dr ir Jan Leentvaar, hoofd afdeling
Delta bij de Dienst Getijde Wateren
van rijkswaterstaat, vindt dat nu het
moment is aangebroken om de Oos
terschelde rust te geven. Die rust is
nodig om in de zeearm een stabiel
systeem te laten ontstaan. Immers
de planten- en dierenwereld heeft
tijd nodig om zich aan te passen aan
het nieuwe gemiddelde getijverschil.
Vóór de bouw van de stormvloedke
ring bedroeg het ter hoogte van Yer
seke 3,50 meter. Milieu-kundige
Leentvaar (38): „Nu de comparti-
menteringswerken zijn voltooid,
moeten we verder van de storm
vloedkering afblijven".
Hoe heeft het milieu zich gehou
den onder een jaar lang voort
durend gemanipuleer met de
stormvloedkering?
„We hebben van tevoren onderkend
dat op de hogere delen van platen,
slikken en dijkglooiïngen begroeiing
en bodemdieren zouden afsterven.
Dat is ook gebeurd. De schade, die de
schorren hebben geleden, is ons wat
tegengevallen. Maar we konden niet
voorzien dat de schuiven van de pij-
lerdam na de sluiting van de Oester-
dam vijf maanden lang gedeeltelijk
MIDDELBURG - De Middelburgse terrashouders
brachten vrijdag al hun stoelen naar buiten. Klanten
stroomden toe om een plaatsje te bemachtigen, nadat
de ochtendmist optrok.
De weergoden lieten zich 's middags van hun beste kant
zien. De Zeeuwse recreatie-ondernemers wreven zich in
de handen. De belofte voor een goed voorseizoen hing
stralend in de lucht.
Hoewel het nog lente is bood dit terras aan de Middelburgse Pottenmarkt een zomerse aanblik.
ZATERDAG 18 APRIL 1987
Krammer
gesloten
SINT-PHILIPSLAND - „Zo'n leuk werk moet eigenlijk niet af
lopen". Deze opmerking van ir T. J. Boon, hoofd bouwbureau
compartimenteringswerken, was vrijdagavond tekenend
voor de sfeer tijdens de sluiting van de laatste Deltadam. Om
streeks tien uur was het zover. Twee bulldozers reden over de
overwonnen stroomgeul Krammer. Kort daarna liep uitvoer
der Arie van de Werken als eerste over de Philipsdam. Gejuich,
scheepsgeloei en lichkogels vergezelden hem.
Het sluiten van de Philipsdam tussen
Sint-Philipsland en de Grevelingen
was een vlekkeloos en feilloos karwei.
Met name in waterstaatkundig op
zicht. Want voor de natuur was het een
nare periode. De manipulaties met de
stormvloedkering - technisch noodza
kelijk om de Philipsdam met zand te
kunnen sluiten - veroorzaakten ge
dempt, gerekt en uiteindelijk vrijwel
geen getij meer op de Oosterschelde.
Voedselgebieden voor vogels werden
daardoor ontoegankelijk en bodem
dieren en dijkvegetatie stierven af.
Overigens een tevoren aanvaard risi
co, omdat minister drs N. Smit-Kroes
van verkeer en waterstaat ongeveer 80
miljoen gulden wenste te besparen op
de Oosterschelde-begroting van acht
miljard gulden.
De Philipsdamsluiting is in etappes
uitgevoerd. Eerst werden de diepste
plaatsen (soms 25 meter) in de Kram
mer, tussen het sluizencomplex en de
Grevelingendam, opgevuld. Daarna
volgde het maken van een drempel in
het 1100 meter brede sluitgat, tot NAP
-8 meter. De Oosterscheldekering
zorgde voor een gedempt getij, met la
gere stroomsnelheden. Eén week gele
den werd de tweede fase afgerond en
konden zandzuigers beginnen met de
laatste fase. In korte tijd spoten eerst
vier en later vijf zuigers enorme hoe
veelheden zand in het sluitgat. Ze te
kenden gezamenlijk voor een wereld
record. Via de stormvloedkering werd
het getij gerekt: één keer per etmaal
hoog- en laagwater. Het slotakkoord
volgde met een geheel gesloten kering.
De nieuwe verbinding tussen de Gre
velingendam en Sint-Philipsland
moet nog verder worden afgewerkt. In
eerste aanleg was een hoogte van twee
meter en een breedte van 30 meter vol
doende. De hoogte van de kersverse
dam wordt snel op NAP +5 meter ge
bracht. Provinciale waterstaat legt er
een weg over aan, die op zijn vroegst in
de loop van 1988 in gebruik kan wor
den genomen. Minister Smit-Kroes
komt 14 mei de allerlaatste afdam
ming officieel afkondigen.
Ir L. Batterink, plaatsvervangend-
hoofd bouwbureau compartimente
ringswerken was een tevreden man.
„Het is prima gegaan. Grote tegenval
lers hebben we niet gehad. Bij de slui
ting van de Oesterdam, eind vorig
jaar, liep alles tegen, hier ging het
gladjes".
Batterink erkende dat niet alleen het
goede weer maar ook een aange
scherpte organisatie voor een vlot ver
loop zorgden. Hij onderstreepte dat de
sluiting van de dam een gecompliceer
de zaak was: twee zandstorten met vijf
zandzuigers en veel materieel tegelijk
bezig - en dat allemaal de laatste da
gen in continu-dienst. „Ik ben blij dat
we eerder dicht zijn. Dat is ook voor
het milieu een voordeel. De hele opera
tie was ook opgezet om de stormvloed-
wikkelt tot het natuurlijk sysjeem,
zoals we ons dat voor ogen hebben
staan. Ik denk dat we de dingen die
zouden gaan komen toch redelijk
hebben voorspeld. We zijn in sommi
ge opzichten zelfs wat aan de voor
zichtige kant gebleven. Het zoutge
halte is bijvoorbeeld beter dan we
hadden verwacht. De risico's zijn
aanvaardbaar gebleken".
Maar onder de vogels zijn de af
gelopen maanden nogal wat
slachtoffers gevallen.
„Dat is vooral gekomen door de
maatregelen die zijn genomen in ver
band met de problemen op de Een
dracht na de afsluiting van het Tho-
lensche Gat. Maar ik vind datje sim
plistische ecologie bedrijft als je de
vogelsterfte alleen daaraan zou toe
schrijven. Door de derde strenge win
ter op rij waren de kokkels, die een
belangrijke voedselbron voor de
scholeksters vormen, vrij klein. Er is
ook reden om aan te nemen dat nogal
wat vogels uit de Waddenzee naar de
Oosterschelde zijn uitgeweken en
dat heeft nog een grotere druk gelegd
op de toch al beperkte voedselvoor
raad. En dan hebben we nog het ef
fect van de kou zelf. Het is natuurlijk
niet leuk om grote aantallen dode vo
gels te zien. Maar wanneer je je reali
seert dat de afgelopen winter 3000 a
4000 van de in totaal 110.000 exem
plaren tellende scholeksterpopulatie
is omgekomen, dan kun je niet zeg
gen dat de soort nu met uitsterven
wordt bedreigd. Grote sterfte van
een bepaalde bodemdiersoort, die
niemand ziet maar die essentieel is in
de voedselketen, kan veel ernstiger
zijn. Maar ook dat is gelukkig, voor
zover we hebben kunnen nagaan,
niet gebeurd".
De sluiting van de comparti
mentering sdammen met zand
is 80 miljoen gulden goedkoper
dan steensluitingen. Is dat niet
ten koste gegaan van het mi
lieu?
„De winst die de zandsluitingen in fi
nanciële zin hebben opgeleverd, kun
nen we ons milieukundig veroorlo
ven. Wat dat betreft zou ik weer dur
ven te adviseren zandsluitingen toe
te passen. Maar de onverwacht hoge
stroomsnelheden in de Eendracht
hebben naar mijn smaak geleerd dat
het minder verstandig is geweest de
sluiting van de Oesterdam en de Phi
lipsdam van elkaar los te koppelen.
Dat heeft gevolgen gehad die niet te
overzien waren en zeker niet op de
juiste manier konden worden inge
schat. Je kunt je dus afvragen of het
uitstel van de Philipsdam een wijze
beslissing was".
Ben Jansen
kering zo kort mogelijk te sluiten. Dat
is gelukt", aldus ir Batterink.
Aannemer H. van der Vorm liet zich in
soortgelijke bewoordingen uit. Hij gaf
aan dat lekkages in de vele kilometers
lange zandleidingen minimaal waren,
terwijl ook het uitvallen van de zuigers
beperkt bleef. Door de positieve gang
van zaken kan het gros van de onge
veer 200 mensen van de aannemers
combinatie toch thuis pasen vieren.
Van der Vorm maakte duidelijk dat de
zandzuigers Waddenzee en Zuiderklip
de kersverse Philipsdam op een hoog
te van NAP +5 meter zullen brengen.
Daarna volgt de afwerking van de
dam.
„Hoe sneller, hoe beter: dat geldt voor
het milieu. Er is planningstechnisch
goed gegokt. Er waren nog weinig vo
gels, de mossels waren nog net niet aan
het paaien en de watertemperatuur
was nog laag. Het is goed gegaan",
stelde dr ir J. Leentvaar, hoofd Delta
van de dienst getijdewateren van rijks
waterstaat.
Voor zover nu is te overzien, geloofde
hij dat de operatie Philipsdam voor
spoedig is verlopen (al is het nog even
afwachten wat de effecten op lange
termijn uitwijzen). De financiële
winst die de zandsluiting opleverde
achtte Leentvaar verantwoord tegen
over het milieunadeel, dat binnen de
perken bleef.
ZIERIKZEE Aan het Noordzee
strand van de Brouwersdam tussen
Schouwen en Goeree komt een red
dingspost van de Ouddorpse reddings
brigade. Het bezoek aan het strand
neemt sterk toe en er is sprake van een
stroomverlegging als gevolg van de
sluiting van de Oosterschelde.
Dit blijkt uit een raadsvoorstel van b
en w van Goederede om de subsidie
aan de Ouddorpse reddingsbrigade
met 10.000,— te verhogen. Deze extra
bijdrage is met name bestemd voor
een komende zomer in te richten red- groot materieel werd vrijdag gewerkt naar het slot van de Deltawerken: de sluiting van de Krammergeul was nog
dingspost Brouwersdam. 's avonds een feit.
dicht zouden moeten om de stroom
snelheden op de Eendracht binnen
de perken te houden. Dat heeft - sa
men trouwens met drie achtereen
volgende strenge winters - duidelijke
gevolgen voor de schorren gehad. De
bodemstructuur is door extra inklin
king en scheuring verslechterd. Ik
ben bang dat dit zich moeilijk zal her
stellen, moeilijker in ieder geval dan
de organismen op de dijken en op de
bodem".
Zijn die voorspellingen be
trouwbaar gebleken?
„Ons gelijk is niet van belang, 't Gaat
erom of de Oosterschelde zich ont-
DrirJan Leentvaar: „De schade, die de schorren hebben geleden, is ons wat
tegengevallen".
BORSSELE - De NV Provinciale
Zeeuwse Energie-Maatschappij wil
doorgaan met kernenergie. Volgens
de bedrijfsdirecteur produktie ir U.
H. Banga kan atoomstroom voor de
elektriciteitsproduktie niet gemist
worden, 'ook in Nederland uiteinde
lijk niet'. Hij vindt dat in Borssele in
de toekomst één of meer nieuwe kern
centrales gebouwd moeten worden.
Banga zegt een en ander in een inter
view met de PZC-redactie over de
kernenergie-situatie één jaar na de
ramp in de Russische kernreactor bij
Tsjernobyl.
De bedrijfsdirecteur acht het zonder
meer noodzakelijk dat de huidige
kerncentrales in Borssele en Dode-
waard blijven draaien. „We moeten
zorgen dat we ervaring op het gebied
van kernenergie in eigen land vasthou
den". Daarnaast ziet Banga uitbrei
ding van het kernenergetisch vermo
gen als een onvermijdelijk gegeven.
Hij beklemtoont dat een besluit tot
bouw van nieuwe kerncentrales 'wel
goed moet zijn ingebed in een brede
acceptatie'. Is dat het geval dan wil ir
Banga in Borssele wel doorgaan met
nieuwe kerncentrales.
Het moet niet zo zijn dat de bouw van
kerncentrales tegen de wil van een
groot deel van de bevolking doorge
drukt wordt, betoogt Banga. „Je kunt
niet tegen de stroom inroeien en je
moet dus niet uitbreiden als veel stro
mingen tegen zijn". De bedrijfsdirec
teur rekent op een hernieuwd 'ja' voor
kernenergie in Nederland. „Dat is dan
een goede beslissing. Dan kijk ik echt
niet naar de vraag of het 0,1 cent goed
koper is dan fossiele energie en dan
gaat het er echt niet om dat de PZEM
zonodig moet", aldus ir Banga.
In het verleden heeft de PZEM her
haaldelijk initiatieven genomen waar
mee landelijk voorop werd gelopen.
Banga noemt de waterfabriek bij Ter-
neuzen, de experimenten met wind
molens en in feite ook de bouw van de
eerste commerciële kerncentrale bij
Borssele. Wanneer het tot de bouw van
een nieuwe kerncentrale komt, dan zal
de PZEM zich richten op bestaande ty
pes, die in de praktijk hun waarde en
veiligheid hebben bewezen, voorspelt
de bedrijfsdirecteur. Hij voelt weinig
voor nieuwigheden, zoals de zogehe
ten 'inherent veilige reactor'.
Zie ook Week In, pagina 31
SLUISKIL - De Cokesfabriek in Sluis
kil, de ACZ-Carbonisation, gaat voor
1990 nieuwbouw plegen. De bestaan
de fabriek, waar nu 400 mensen
werken, wordt daarna uit bedrijf ge
nomen of anders ingrijpend gereno
veerd. Dat staat in een notitie van de
provinciale afdeling Milieuzaken. De
directie van de Cokesfabriek wil deze
uitlating van de provincie niet beves
tigen maar ook niet ontkennen. Even
min wil zij daarover iets anders zeg
gen.
„Wij hebben daar geen commentaar
op", aldus directeur W. Oranje, „pas
als deze fraaie beelden werkelijkheid
zouden worden doen wij daarover me
dedelingen."
In de notitie van de provincie, een stuk
dat het uitgangspunt vormt voor een
nieuwe stuurgroep die de milieuver
vuiling in de kanaalzone aan gaat pak
ken, staat de nieuwbouw van de Co
kesfabriek onder het hoofdstukje van
plannen en ontwerp-plannen. In de no
titie komt ook de kolenopslag aan de
orde. De kolen die de ACZ gebruikt
voor haar cokesproduktie worden nu
nog voor een deel opgeslagen bij Ovet
in Terneuzen. Er is echter sprake van
deze opslag te verplaatsen naar een
terrein direct achter de fabriek, ten
oosten van het complex in de Koegor-
spolder.
Het is nog niet bekend of de maatrege
len die de Cokesfabriek heeft genomen
tegen de uitstoot van giftige dampen
het gewenste resultaat hebben opgele
verd. De metingen die nabij de fabriek
zijn verricht vóór de maatregelen wer
den getroffen toonden aan dat de om
geving 'aanmerkelijk belast werd met
aromatische koolwaterstoffen en poly
cyclische aromatische koolwaterstof
fen (PAK's)'. De meetcampagne wordt
binnenkort herhaald om te zien of deze
vervuiling is verminderd.
NIEUWDORP Een Belgische auto
mobilist is vrijdagmorgen na een aan
rijding met een landgenoot bij Nieuw-
dorp doorgereden. De veroorzaker van
het ongeluk, van wie alleen het kente
ken nog bekend is, reed omstreeks half
negen op de Sloeweg zonder op te mer
ken dat de voor hem rijdende M. T. (21)
uit Brugge remde. Bij de kruising met
de Bernhardweg botste hij achterop
het voertuig van T„ wiens voertuig
zware schade opliep. De dader ging er
vervolgens vandoor.
i Advertentie)
m
Dit is het boek dat lezers en lezeressen
van de Provinciale Zeeuwse Courant zelf
schreven: een bundeling van 40
oorspronkelijke verhalen en gedichten
over mensen, dingen en gebeurtenissen
die als karakteristiek gelden voor
Zeeland. De verhalen zijn aangevuld met
een groot aantal unieke historische foto's.
Vanaf 31 mei 1987 is ZEEUWSE VERHALEN verkrijgbaar bij de
kantoren van de PZC en in de boekhandel.
Verkoopprijs: 29,75.
Van 18 april tot 31 mei 1987 geldt evenwel een
Profiteer daarvan door gebruik te maken van onderstaande bon.
Tegen inlevering van deze bon krijgt u
op de definitieve verkoopprijs van 29,75.
U betaalt slechts 24,75 als u het boek vóór 31 mei aanstaande bestelt
bij de Zeeuwse boekhandel of bij een van de kantoren van de PZC in
Middelburg, Vlissingen, Terneuzen, Hulst, en Goes en Vink-Rotadruk in
Axel.
Naam:
Adres:
Woonplaats: Tel.nr.:
