Een enkeling
kan de EG
verlammen
Tijd voor compromissen in VS
Frankrijk
en Libië
botsen
in Tsjaad
NS: wij hebben nu het beste
veiligheidssysteem in Europa
PZC/ opinie en achtergrond
Veto
Zonder grenzen
Klap
Laks
Populariteit
Anders
Iran-affaire
Economie
Invasie
WOENSDAG 7 JANUARI 1987
(Door Hans de Bruijn)
De weg naar de Europese eenwording blijft bezaaid met hindernissen en
vertragingen. Nu blijkt zelfs een enkeling onder de 320 miljoen Europe
se burgers in staat om de uitvoering van de meest ingrijpende hervorming
in de dertigjarige EG-geschiedenis met mogelijk vele maanden te vertra
gen.
Het gaat om de Europese Akte, die
op 1 januari van kracht had moeten
worden. Een stuk waarover de rege
ringsleiders van de EG het in decem
ber 1985 al eens werden en dat maat
regelen bevat voor het verbeteren
van de politieke samenwerking, de
besluitvorming en het democrati
sche gehalte daarvan in de EG.
Die maatregelen kunnen pas van
kracht worden als de parlementen
van alle lidstaten de Europese Akte
hebben goedgekeurd. Dat is vrijwel
overal ook gebeurd, behalve in Ier
land en Griekenland. De Griekse
parlementariërs kwamen er niet aan
toe wegens tijdgebrek en een over
volle agenda. Het debat zal nu medio
januari plaatsvinden.
Ernstiger is echter de vertraging die
de Ierse boer Raymond Grotty de
EG-hervorming kan bezorgen. Grot
ty is een fervent tegenstander van de
EG, die vijftien jaar geleden ook al
actie voerde tegen de toetreding van
Ierland tot de Gemeenschap. Grotty
verloor die slag maar geeft de strijd
kennelijk niet op.
Hij heeft nu bij het gerechtshof van
Dublin een procedure aangespannen
tegen de Europese Akte. Daarin
wordt namelijk de al langer bestaan
de samenwerking op buitenlands po
litiek gebied tussen de EG-landen
voor het eerst in een officieel kader
gegoten. Grotty vreest dat daarmee
Ierlands neutraliteit in gevaar komt.
Het gerechtshof verklaarde Grotty's
klacht ontvankelijk en zal in het
voorjaar de zaak behandelen. De Ier
se regering heeft er vooralsnog vanaf
gezien bij de Ierse Hoge Raad dat be
sluit van het gerechtshof aan te vech
ten. Gevolg: Ierland kan pas in de
loop van het voorjaar de Europese
Akte tekenen.
Nu is de EG op het punt van moeilijk
heden en vertragingen wel het een en
ander gewend, maar deze hindernis
komt toch wel op een zeer ongelegen
moment. Door de Europese Akte had
namelijk in de EG op 1 januari vooral
op het punt van de besluitvorming
het een en ander moeten veranderen.
De besluitvorming in de EG is altijd
uiterst moeizaam verlopen. Over tal
van zaken is tot nog toe volstrekte
unanimiteit vereist. En waar vol
staan kon worden met meerder
heidsbesluiten, kon een land altijd
nog een soort veto uitspreken door
een beroep te doen op wat het 'vitaal
belang' werd genoemd.
Op grond van de Europese Akte zou
den vanaf 1 januari 1987 in principe
alle gewone EG-besluiten bij meer
derheid van stemmen genomen moe
ten worden. Geen gewone meerder
heid van 'de helft plus een', maar een
gewogen meerderheid, waarbij de
stem van de grote landen zwaarder
telt dan die van de kleintjes. Slechts
in zeer uitzonderlijke gevallen zal het
unanimiteitsbeginsel (en dus het ve
to-recht) blijven bestaan.
De afgelopen jaren is herhaaldelijk
gebleken dat de groei van de Ge
meenschap (van zes leden in 1957
naar twaalf anno 1987) de besluitvor
ming begon te verlammen. Vaak wa
ren marathonzittingen van soms ve
le dagen en nachten nodig om het
eens te worden over ogenschijnlijk
'kleine' onderwerpen. Ogenschijn
lijk, want er was altijd wel een land
dat zo'n zaak tot enorme proporties
opblies en slechts na lang onderhan
delen en vele concessies over en weer
akkoord wilde gaan.
Dat probleem speelt des te meer nu
de EG-landen zich ten doel gesteld
hebben op 31 december 1992 een ech
te 'interne markt' te zijn. Kortweg,
het Europa zonder (binnen)grenzen.
Met een volledig vrij verkeer van
personen en goederen tussen de lid
staten, het wegvallen van alle grens
controles, het standaardiseren van
industriële normen in de EG en het
gelijktrekken van belasting- en btw-
stelsels.
De besluitvorming over deze kwes
ties verloopt echter zeer moeizaam.
Lidstaten proberen hun eigen indus
trieën te beschermen tegen concur
rentie uit andere landen. Dat leidde
er bijvoorbeeld toe dat alleen al over
de stand van pedalen van vorkhef
trucks door twaalf duurbetaalde mi
nisters dagenlang is vergaderd.
Dat kon omdat in 1986 nog steeds
unanimiteit vereist was. Mede daar
door hebben de EG-ministerraden
het afgelopen jaar pas minder dan de
helft van de voorziene 'inteme-
markt-besluiten' kunnen nemen. Af
schaffing van de unanimiteitsregel
betekent dat niet langer een enkele
lidstaat om een puur nationaal be
lang te beschermen het veel grotere
Europese belang kan blokkeren.
Sommige lidstaten vreesden dat zij
door het wegvallen van de unanimi-
teits-regel buiten spel zouden komen
te staan, dat hun stem niet meer ge
hoord zou worden. De afgelopen we
ken is in de diverse ministerraden
echter ook gebleken dat het vooruit
zicht van de komende meerderheids-
regel tot grotere soepelheid in de de
batten leidde.
Bovendien bevat de Europese Akte
een bepaling op grond waarvan een
minderheid toch besluiten kan te
genhouden, mits zij maar groot ge
noeg is. Zo'n 'blokkerende minder
heid' zal dan echter wel ongeveer 30
procent van het totale aantal (gewo
gen) stemmen moeten omvatten. Op
die manier wordt voorkomen dat de
meerderheid besluiten neemt die in
druisen tegen de - vaak ook ge
rechtvaardigde - belangen van een
grote minderheid.
De Europese Akte behelst nog meer.
Zoals de buitenlands politieke sa
menwerking, waartegen de Ierse
boer Grotty zich verzet. In toene
mende mate voeren de EG-landen de
laatste jaren overleg over tal van bui
tenlands-politieke gebeurtenissen,
zoals over maatregelen tegen Zuid-
Afrika, een Europese reactie op het
Amerikaanse bombardement op Li
bië of EG-standpunten over het Mid
den-Oosten of Centraal-Amerika.
Zaken die niets met de oorspronkelij
ke doelstelling van de EG econo
mische samenwerking te maken
hebben. Bovendien zaken die moge
lijk ook militair-politieke aspecten
hebben, en dat is nu juist waarom
Grotty zich verzet. Ierland is altijd
strikt neutraal geweest en is ook het
enige EG-land dat geen lid van de
NAVO is.
Grotty en andere Ierse nationalisten
vrezen dat Ierland, door mee te pra
ten over de politieke reactie op crisis
situaties in de wereld, zijn neutrali
teit te grabbel gooit. Ook andere lan
den hebben in het verleden moeite
gehad om dat politieke overleg met
het economische te combineren.
Maar in het Europa van nu vallen die
kwesties niet meer te scheiden.
Tot op heden heeft dat overleg daar
over nooit officieel in EG-kader
plaatsgehad, maar werd gevoerd
door de ministers van buitenlandse
zaken in de marge van EG-vergade-
ringen waarvoor zij 'toevallig' toch
bijeen zijn. Dat moet nu gaan veran
deren. De Europese Politieke Sa
menwerking wordt officieel in het
EG-verdrag opgenomen en er komt
in Brussel ook een speciaal EPS-se-
cretariaat.
De EG-ministerraden zullen zich
straks meer gelegen moeten laten
liggen aan de oordelen van het par
lement. Besluiten zullen in twee fa
ses door het parlement behandeld
moeten worden alvorens zij van
kracht kunnen worden. Verwerpen
kan het parlement behalve de begro
ting vrijwel niets, maar het zal meer
mogelijkheden hebben om op wijzi
ging van voorstellen aan te dringen.
Van een echt medebeslissingsrecht,
zoals die in een 'normale' parlemen
taire democratie bestaat, zal echter
geen sprake zijn.
De ravage na een treinongeluk bij Rotterdam in 1982. Er vielen 3 doden en 20 gewonden.
25 JAAR NA
HARMELEN
(Door Louis Engelman)
De treinramp bij Harmeien, morgen 8 januari precies vijfentwintig jaar geleden, dompelde Nederland in diepe
rouw. Nooit eerder waren er zoveel slachtoffers bij een spoorwegongeval te betreuren geweest: 93 doden en 151
gewonden, van wie tientallen zeer ernstig. De radio onderbrak zijn programma's, koningin Juliana kwam terug van
haar wintersportvakantie in Lech en president John F. Kennedy stuurde uit naam van alle Amerikanen een deelne
mingstelegram.
Voor de Nederlandse Spoorwegen was
de ramp een enorme schok. Het trein
verkeer werd tot dan toe als redelijk
veilig beschouwd. Harmeien bewees
het tegendeel. Er moest dus hard wor
den gewerkt aan de invoering van een
nieuw beveiligingssysteem. Gekozen
werd voor het tot dan toe nog experi
mentele systeem van Automatische
Treinbeïnvloeding (ATB). Anno 1987
is van het in totaal 1800 kilometer tel
lende geëlektrificeerde spoorwegnet
Ir Gerrit Koppenberg
FNV-bestuurder Jaap van Zeben
1600 km met ATB uitgevoerd. „Daar
mee kunnen rampen als die van Har-
melen waarschijnlijk wel worden voor
komen", zegt ir. Gerrit Koppenberg
van de NS. FNV-bestuurder Jaap van
Zeben heeft z'n twijfels. „Het ATB-sys-
teem is op zich prima, maar wanneer er
na 25 jaar nog grote stukken baanvak
niet mee zijn beveiligd, ben je volgens
mij slecht bezig geweest".
„De kruising bij Harmeien is voor ons
nu een normale aftakking, zoals we er
nog negentig in ons land hebben"zegt
ir. Gerrit Koppenberg van de Dienst
Infrastruktuur van de Nederlandse
Spoorwegen. De toon van zijn stem
verraadt geen spoor van onzekerheid.
Met andere woorden: op het met Auto
matische Treinbeïnvloeding (ATB) be
veiligde Harmelense baanvak zijn
geen ernstige ongevallen meer te ver
wachten.
Zo is tenminste de ervaring van de NS.
ATB betekent veiligheid. Ziet een ma
chinist een onveilig sein over het
hoofd, dan bepaalt de techniek het
verdere verloop van de gebeurtenis
sen. Door middel van een elektrisch
signaal komt de trein vanzelf tot stil
stand. Botsingen zijn dus uitgesloten.
Koppenberg is overtuigd van het sys
teem. „Tot dusver hebben we nooit
een ongeval met grote schade gehad,
waarin ATB dit in principe had moe
ten voorkomen", zegt hij. De zelfverze
kerdheid van Koppenberg staat in
schril contrast met de verwarring bij
de NS vijfentwintig jaar geleden. Wat
niet had kunnen gebeuren, althans
wat nooit was verwacht, vond toch
plaats.
Toen, op die ongelukkige mistige
maandagmorgen, schrok héél Neder
land op door de geweldige klap die
aan 93 mensen het leven kostte. De
blauwe met 900 reizigers volledig be
zette sneltrein uit Utrecht boorde zich
om 9.19 uur met honderd kilometer
per uur in de eveneens volle en met 70
km/u naderende groene stoptrein van
Rotterdam naar Breukelen.
De ravage was ontzettend. Tot laat in
de avond werden uit de schroothoop
van 800 ton staal doden en gewonden
gehaald. Met snijbranders moesten de
om hulp roepende slachtoffers worden
bevrijd. Veel reizigers liepen longbloe
dingen op door ingedrukte borstkas
sen.
Ir. Koppenberg legt uit waarom zo'n
ramp op de met ATB beveiligde trajec
ten nu niet meer mogelijk is.
Hij gaat hiervoor terug naar het een
voudiger systeem, zoals dat na de oor
log werd geïntroduceerd. „We kregen
toen de automatische blokbeveiliging,
die in principe door de treinen zelf
werd bediend. Het traject werd in sec
ties (blokken) verdeeld en de treinen
werden automatisch gedetecteerd. Dit
hield in, dat er geen twee treinen tege
lijk in dezelfde sectie konden komen.
Dreigde dat wel te gebeuren, dan
sprongen er seinen op geel en rood en
moest de machinist stoppen".
In wezen gebeurde dat ook in 1962 bij
Harmeien. Maar omdat de treinbe
stuurder, die zelf bij het ongeval om
kwam, het gele waarschuwingslicht
miste, kon hij voor het rode niet meer
tijdig stoppen. De ramp was een feit.
„Bij ATB kan dat niet meer gebeu
ren", aldus Koppenberg. „ATB voegt
in feite alleen iets toe aan het indertijd
al bestaande systeem. Als de machi
nist een geel sein passeert zonder af te
remmen, hoort hij in z'n cabine een
zoemer. Doet hij om welke reden dan
ook nog niets, dan grijpt de trein na en
kele seconden zelf in en gaat over tot
snelremming. Je kunt dat vergelijken
met het trekken aan de noodrem".
Jaap van Zeben, bestuurder van de
Bedrijfsgroep Spoorwegen van de
FNV, snuift ontevreden. „De NS is ge
woon laks in z'n optreden", beweert
hij. „Als je na vijfentwintig jaar nog
grote stukken baanvak niet hebt be
veiligd, ben je slecht bezig geweest.
En wat de infrastructuur betreft kan
ik niet zeggen dat ze daar veel aan
hebben gedaan. Er zijn zegge en
schrijve twee fly-overs gemaakt: één
bij Utrecht en één in Veenendaal.
Overal vind je nog gelijkvloerse krui
singen, kijk maar eens in de omgeving
van Rotterdam".
Volgens Van Zeben is de beveiligings-
politiek van de NS simpelweg een kos-
tenvraagstuk. „De mens, en dan heb ik
het over de reiziger en de machinist,
wordt niet centraal gesteld. Ik heb het
altijd verbazingwekkend gevonden
dat niet in een sneltreinvaart overal
ATB is ingevoerd. Ik geloof wel dat de
NS er serieus aan werkt, maar het is
niet genoeg".
De NS hebben zich, aldus Koppen
berg, in hun beleid niet laten leiden
door ongevallen. „Paniekerig reageren
op de feiten zou een lappendeken heb
ben opgeleverd. Een ongeluk mag niet
alleen graadmeter zijn. Daarvoor spe
len meestal te veel factoren een rol en
kom je uiteindelijk vaak tot de conclu
sie dat de kans op zo'n ongeval elders
even groot had kunnen zijn. Het gaat
er dus om systematisch te werken. De
aanleiding tot verbeteringen is daar
om eerder gelegen in de leeftijd van de
baanvakken of emplacementen die
aan vernieuwing toe zijn".
Als voorbeeld noemt Koppenberg de
lijnen Roosendaal-Vlissingen en Heer-
hugowaard-Den Helder. Die worden
pas van ATB voorzien als ze worden
gemoderniseerd, en dat zal niet vóór
1990 zijn.
Van Zeben heeft zich er in het verle
den altijd zeer aan geërgerd dat de
NS-technici bij een ongeval direkt de
schuld bij de machinist legden. „Ze
stelden zich erg hard op en hadden
een houding van: de techniek faalt
nooit". Hij haait het ongeval van 27
december 1982 aan, toen twee perso
nentreinen bij de Schiebrug nabij
Rotterdam met elkaar in botsing
kwamen. Er vielen drie doden, waar
onder één van de machinisten, en
twintig gewonden. De NS concludeer
de vrijwel onmiddellijk dat de overle
den machinist van de stoptrein Lei-
den-Rotterdam een rood licht zou
hebben genegeerd.
Van Zeben: „De pertinentheid waar
mee dat direkt werd gesteld riep veel
weerstand op". De ervaring heeft ir.
Koppenberg geleerd, dat door machi
nisten waargenomen storingen soms
wel degelijk realiteit zijn. „In heel uit
zonderlijke situaties blijkt er weieens
iets mis te gaan", zegt hij. „Maar de
kans is gelukkig zo bijzonder klein dat
we er geen aanleiding in zien om ons er
vreselijke zorgen over te maken. Want
het hele systeem is zó opgezet, dat als
er iets niet werkt dit niet tot onveilige
toestanden kan leiden. En als er iets
mis is gegaan, sluiten we bij de recon
structie een technisch falen niet bij
voorbaat uit. Wat dat betreft leren we
elke dag weer".
Van Zeben: „Ik ben blij met die meer
genuanceerde opstelling van Koppen
berg". De vakbondsbestuurder bena
drukt dat veiligheid niet alléén door de
techniek wordt bepaald. Grote onge
vallen kunnen er ook nu nog plaats
vinden. Met name op de nog niet met
ATB beveiligde trajecten, waaronder
de vele kilometers lange niet-geëlek-
trificeerde (diesel)lijnen. Daar speelt
de oplettendheid van de machinist
nog de belangrijkste rol.
(Door Henk Dam
De Amerikaanse aartsvaders die
200 jaar geleden de Grondwet
opstelden, hadden daarbij één be
langrijk uitgangspunt voor ogen:
verdeling van de macht. Het is daar
om dat in de Verenigde Staten het
Congres, de president en het Hoogge
rechtshof alle drie veel in de melk te
brokkelen hebben, maar zij geen van
allen een doorslaggevende machts
positie hebben.
Hoe de macht precies wordt verdeeld,,
is deels grondwettelijk vastgelegd,
maar is voor een ander deel ook een
kwestie van persoonlijkheden. Voor
al de persoon van de president is
daarbij van groot belang. Een krach
tige president als Franklin Roosevelt
kreeg veel van het Congres gedaan,
een zwakke persoonlijkheid als Jim
my Carter kreeg keer op keer de kous
op de kop. Tot voor kort was Ronald
Reagan duidelijk meer Roosevelt
dan Carter.
In de zes jaar dat hij nu president is
geweest, heeft hij echte huzarenstuk
jes op zijn naam gebracht. Dat hij bij
voorbeeld vier jaar achtereen in staat
bleek de defensiebegroting met zeven
procent reëel te laten groeien, is veel
zeggend. Dat hij vorig jaar een duide
lijk onwillig Congres uiteindelijk ach
ter financiële steun ter waarde van
100 miljoen dollar voor de Contra's
kreeg, was ook een kracht-tour. En zo
zijn er massa's voorbeelden te geven.
Hoe deed hij dat? Vooral door ge
bruik te maken van zijn persoonlijke
populariteit. Hij gokte erop dat veel
Congresleden niet alleen van zijn
eigen partij maar ook van de Demo
cratische partij het niet zouden
aandurven hem al te veel voor de voe
ten te lopen. Immers: wie al te veel te
gen de razend populaire president
zou blijken in te gaan, zou wel eens op
een afstraffing van het electoraat
kunnen rekenen bij de eerstvolgende
Congresverkiezing, zo was Reagan's
juiste zienswijze.
Voeg daarbij nog Reagan's perfecte
beheersing van de massamedia
vóór belangrijke stemmingen heeft
hij zich via de tv meermalen recht
streeks tot het volk gericht en een
werkelijk talent op het gebied van
lobbyen, en het is wel duidelijk waar
om hij zo vaak een overwinning voor
de poorten van de hel wist weg te sle
pen.
Maar nu. Gisteren is het nieuw geko
zen Congres, het 100e, voor het eerst
bijeengekomen. Zowel het Congres
als de president zien er heel anders
uit dan tijdens de eerste zes jaar van
Reagan's presidentschap.
Om te beginnen is er nu in beide delen
van het Congres, zowel het Huis van
Afgevaardigden als de Senaat, een
Democratische meerderheid. In de
jaren daarvoor hadden Reagan's Re
publikeinen in de Senaat de meerder
heid, en dat kwam de president nogal
eens te stade. Want als het (Democra
tische) Huis met eigen voorstellen te
gen de president inging, was er nog al
tijd de Senaat. Want het Amerikaan
se parlementaire systeem werkt zo,
dat beide leden van het Congres een
voorstel moeten steunen wil het wet
kunnen worden.
Maar nu zitten er in de nieuwe Se
naat 55 Democraten en 45 Republi
keinen en is de oppositie tegen de
president dus in principe in prin
cipe, want Amerikaanse volksverte
genwoordigers plegen zich over het
algemeen nogal weinig van partijlij
nen aan te trekken toegenomen.
Reagan zeifis ook iemand anders. De
Iran-affaire heeft hem zijn populari
teit gekost. Het zit de Amerikanen in
de eerste plaats niet lekker dat hun
president in zee is gegaan met het
diep gehate regime van de Ayatollah.
Het zit hen niet lekker dat hun presi
dent zo duidelijk loog toen hij zei dat
de wapens voor Iran niets te maken
hebben met de Amerikaanse gijze
laars in Libanon. En het zit hen niet
lekker dat hij in het beste geval niet
wist wat Oliver North onder zijn neus
met de Iraanse betalingen uitspook
te.
Kortom: de president staat zwakker
en het Congres staat sterker, en met
die wetenschap moet Reagan het in
de laatste twee jaar van zijn presi
dentschap maar zien te doen. Die
nieuwe verhouding zal denkelijk
nogal wat gaan betekenen, en dan
hoeven we niet alleen te denken aan
het werk van de Congrescommissies
die de Iran- affaire zullen doorlich
ten.
De leider van de Democratische frac
tie in de Senaat, Robert Byrd, sugge
reerde maandagavond dat president
en Congres maar eens goed de kop
pen bij elkaar moeten steken, en dat
de tijd voor ver strekkende compro
missen rijp is.
We zullen zien. Net zoals we zullen
zien wat het Congres gaat doen met
de eenzijdige Amerikaanse opzeg
ging van het SALT-2 akkoord met de
Sovjet-Unie. De eerste indicaties zijn
dat Huis en Senaat van Reagan zul
len eisen daarop terug te komen.
En das is er nog een belangrijk ge
schilpunt tussen Congres en presi
dent, misschien wel het belangrijk
ste: wat er moet worden gedaan aan
het grote tekort (vorig jaar meer dan
170 miljard dollar) op de Amerikaan
se handelsbalans.
De Democraten, die veel stemmen
krijgen uit de oude industriegebieden
en de landbouwstreken, voelen dui
delijk veel voor protectionistische
maatregelen. Reagan wist dat tot en
met vorig jaar, toen hij dus nog popu
lair en sterk was, tegen te houden.
Maar dit jaar? De uitspraak maandag
van de nieuwe Democratische voor
zitter van het Huis van Afgevaardig
den, James Wright, klinkt op z'n
minst omineus. Hij zei: „De belang
rijkste taak van het 100e Congres
wordt het terugbrengen van het te
kort op de handelsbalans en herstel
van ons concurrentievermogen".
Belangrijke opponenten voor presi
dent Reagan: foto boven: Robert
Byrd, voorman van de Democrati
sche fractie in de Senaat en (foto on
der) de nieuwe Democratische voor
zitter van het Huis van Afgevaardig
den, James Wright.
V\
st
(Door Bart Jochemsi
In het zanderige en straatai
Tsjaad wordt al twintig j
lang een burgeroorlog uitgevo
ten. Libische geldingsdrang
Frans 'vaderschap' over een v«
malige kolonie zijn de bij voort
ring aanwezige ingrediënten. V
Libië geldt één groot doel: desti
ting van een 'Grote Islamitisi
Staat'. Frankrijk daarentegen
keert als zo vaak in een diletu
Het wil de reputatie van 'vrii
van Afrika' hooghouden en
zich niet onttrekken aan de rol
supporter van de Tsjadische r>
ring, wat de verhoudingen
vriend Khadafi vertroebelt.
Na herlezing van zijn groene boe
heeft Libië's kolonel Khadafi
een nieuw 'hoogtepunt' in hetT-
dische conflict gezorgd door
bommenwerpers weer eens ri
ting Tsjaad te sturen. Arada,
plaatsje enkele tientallen kilon
ters ten zuiden van de 16e breed
graad, kreeg bezoek van vier
gevechtsvliegtuigen. Bij het bo
bardement viel één dode en werd
vijf gewonden geteld.
Al lange tijd werpt Khadafi een
gerig oog op Tsjaad, omdat hij n
altijd droomt van een grootse is
mitische staat onder zijn leidii
Maar ook economische reden
maken Tsjaad interessant voor
bië. Met het uitdrogen van zijno!
bronnen, binnen twee decern
valt er geen druppel meer te hals
is Khadafi op zoek naar ener:
bronnen. Tsjaad heeft op dat
bied een en ander te bieden.
Khadafi 's bemoeienissen d
Tsjadische aangelegenheden da
ren al van 1980. Toen werd pre
dent Goukouni Oueddei afge
door minister van defensie His
ne Habré. Oueddei klopte op
bië's deur en Khadafi was maai
te bereid een hand toe te steki
Hij stuurde 5.000 soldaten naarl
zuiden, voorzien van Russiso
tanks en raketlanceerders.
In 1983 startte Libië, in samen»
king met verzetstroepen in i
noorden, een offensief dat de re
ring-Habré fataal dreigde te
den. Frankrijk aarzelde en reags
de lange tijd niet. Maar begin 1
besloten de Fransen, onder
voortdurende druk van de Verei
de Staten en na herhaalde krei
om hulp van Habré, dat de Libisi
opmars moest worden geste
1200 Franse paratroopers weri
in de strijd geworpen en wisten
indringers bij de 15e breedtegn
tot staan te brengen. Na nieuwe
vechten werd die grens naarl
noorden verlegd tot bij de
breedtegraad. Frankrijk
schouwde deze 'rode lijn' sindsd
als bestandslijn en Tsjaad werde
verdeeld land: Libië controleei
het noorden, Hissène Habré rege
de met Franse steun het zuiden.
Goukouni Oueddei, verzetsleii
tegen Habré, keerde zich in oktot
van het afgelopen jaar definitief
van Tripoli.
Het resultaat van Oueddei's ru
met Khadafi was een radicale o
mezwaai van een groot contingi
noordelijke rebellen. Ze sympal
seren nu met de autoriteiten in
hoofdstad N'djamena en de re|
ring voelt zich daardoor sterk
dan ooit. Vanuit die verondersl
de krachtige positie wendt pre
dent Habré zich opnieuw tot
rijs.
Als de Fransen de 'rode lijn' op
16e breedtegraad opgeven en
tair interveniëren in het noore
van het land, zo betoogt Hat
kunnen de Libiërs voor eens en
tijd over de grens worden gezet.
Verenigde Staten, als altijd er
gebrand Khadafi een flinke blo
neus te bezorgen, stuurden daal
onmiddellijk zo'n 35 miljoen
den naar Tsjaad.
Maar Frankrijk blijft hopen dat
Tsjadische strijdkrachten voldo
de zijn toegerust om het karwei
eigen houtje te klaren. Een gr
conflict met Libië is het laat
waar de Fransen op zitten te wa
ten.
Frankrijk staat voor een aloud
lemma. Tsjaad kan niet aan het
worden overgelaten, de Fraffi
kunnen niet eenvoudig vertrekk
Maar eenmaal verwikkeld in
Tsjadische problemen, ontbre
de Fransen de macht om de re
ring-Habré te controleren.
De Libische bombardementen
zuiden van de 16e breedtegraad
ren een duidelijke uitdaging
het adres van de Fransen.
Zo beoefent Frankrijk een haart
kende strategie: het land wil
gendarme van Afrika spelen a
der de gummiknuppel ter hand
nemen.
