HANDEL 'SLAP' RENTE VOORAF VOOR EEN EXTRA HOOG RENDEMENT. Wrange nasmaak blijft na dood kraker Hans Kok Een oproep tot culturele ongehoorzaamheid BBANK PZC/°Pinle en achtergrond De stilte aan de vooravond van de halfjaarlijkse vergadering van de Organisatie van Olie Exporterende Landen (Opec) was opmerkelijk. Die stilte was zo treffend dat zij mogelijk alleen is toe te schrijven aan het muilkorven van de voormalige olieminister Yamani door de Saoedische koning Fahd. De verklaring moet waarschijnlijk gezocht worden in een opvallende overeenstemming tussen vroegere rivalen binnen het oliekartel over het streven naar een ho gere prijs voor een vat ruwe olie. Voorlopig gaat het om een verhoging van de huidige 14 naar 18 dollar per vat. Politiek Koude kermis Als u in 1986 meer rente heeft ontvangen dan betaald, dan is dat meerdere tot f 700,- belastingvrij. Bent u getrouwd dan loopt dat bedrag op tot f 1.400,-. Heeft u nog niet zoveel rente ont vangen, dan kan dat dit jaar nog makkelijk. Met de NMB Rentevoorafbiljetten. De rente over dit spaarpapier ontvangt u namelijk direct bij aankoop. Looptijd 3 jaar en 11'/, maand. Rente vooraf kan overigens ook nog in andere situatiesbelastingvoordeel opleveren. Op het NMB kantoor geven wij u graag alle informatie. DE NMB DENKT MET U MEE. Geen tijd Voorlichting Kleine dingen stemmen uit de kerken Rimpeling? VRIJDAG 12 DECEMBER 1986 Nieuw realisme olieproducenten (Door Marien van den Bos) De vrije internationale oliemarkt is nogal sceptisch over de mogelijke uit komst van de vergadering van de 13 Opec-ministers, die gisteren in Genè- ve is begonnen. Nadat bijvoorbeeld de prijs van de Noordzee-olie („brent") vorige maand even een piekprijs van boven de 15 dollar per vat noteerde, daalt de prijs de laatste dagen toch weer richting 14 dollar. De handel is 'slap', zo wordt alom vernomen. Niet in de laatste plaats vanwege de enorme voorraden die in de Westerse wereld zijn aangelegd tijdens de uitzonderlijk lage prijzen van enkele maanden gele den. Zelfs bij een drastische produktie- beperking van de Opec-landen het geen vrijwel uitgesloten kan worden geacht kan die voorraad de prijzen tijdens een zachte winter op het noor delijk halfrond behoorlijk binnen de perken houden. Toch wil een meerderheid van de Opec-landen op korte termijn geen 14 maar 18 dollar betaald krijgen voor een vat van 159 liter. Dat betekent dat de landen terug moeten naar een sys teem waarin de prijzen door de overhe den worden vastgesteld en dat is in de huidige omstandigheden een hachelij ke onderneming. Met name Iran heeft zich voor een dergelijke politiek al vanaf de zomer sterk gemaakt en het ontslag na 24 j aar trouwe dienst van de Saoedische olieminister Yamani was een eerste teken dat ook het Saoedi sche vorstenhuis de bakens volledig ging verzetten. Door de officiële prij zen los te laten en de vrije markt het werk te laten doen waren de olie-in komsten immers dramatisch gekel derd. Koning Fahd heeft zich inmiddels in het openbaar uitgelaten voor die nieuwe politiek en ook andere, kleine re toenaderingen tussen de Saoedi's en de ayatollah's in Teheran wijzen op enige mate van overeenstemming tussen de leiders van beide kampen binnen de Opec. Het voor schut zetten van de Amerikaanse regering inzake de geheime wapenaankopen zou bo vendien het gezag van de Iraniërs bin nen deze organisatie met stevige wortels in de strijd tegen het imperia lisme hebben versterkt. Hoe subtiel het verschil in politiek misschien zal lijken, voor de Opec-lan den betekent de verwachte koerswijzi ging na een jaar van dramatisch lage prijzen, een scherpe politieke wen ding. Een jaar lang is vergeefs gezocht naar de juiste produktiehoeveelheid en de onderlinge verdeling daarvan in de hoop de prijs de gewenste richting uit te krijgen. Het terugkeren naar een vastgestelde prijs betekent echter wel dat de nog steeds noodzakelijke pro- duktiebeperkingen zullen moeten vol gen. Het probleem wordt in feite alleen omgedraaid, maar zou in de huidige omstandigheden beter kunnen werken, beter voor de leeglopende staatskassen van de Opec-landen in ieder geval. Volgens vele oliedeskundigen, de Ne derlandse overheid gaat er in de eco nomische prognoses zelfs min of meer vanuit, is 18 dollar in het geheel geen onrealistische prijs. Maar die prijs komt er niet vanzelf, ook niet door het plechtig declameren ervan. Boven dien worden de duurdere produktie- velden, zoals in de Noordzee, bij een dergelijke prijs ook weer aantrekkelij ker, waardoor het aanbod van olie op de lange termijn kan stijgen. De Saoe dische politiek van de afgelopen tijd was er juist op gericht om met een bik kelharde prijzenoorlog de minder ren dabele olievelden uit de markt te druk ken en zodoende het marktaandeel van Saoedi-Arabië en de Opec te ver groten. Voor veel Opec-landen, inclusief Sa oedi-Arabië, ging deze strategie te lang duren. De vuist die de Opec met de prijsverhogingen in de jaren '70 kon maken, toen het kartel nog een marktaandeel van tweederde in de wereld had, was niet herhaalbaar met een prijzenslag op het moment dat het marktaandeel tot éénderde gedaald was. Van een koude kermis thuisgeko men kiezen de Opec-leden nu eieren voor hun geld. Zo kan bij een afspraak van 18 dollar de Saoedische regering eindelijk een begroting maken voor het komende jaar. Dat werd al twee keer eerder uit gesteld, met als bijkomende moeilijk heid dat elke prijs die de Saoedi's zelf voor de nabije toekomst zouden incal culeren, automatisch hun oliepolitiek zou blootleggen. Door een Opec-af- spraak houden ze hun kruit droog. Het optreden van de laatste tijd als zo genaamde „swing-producer", die meer of minder produceert al naar gelang de vraag van het moment en het feit of de andere Opec-leden zich of wel of niet aan hun afspraak houden, is boven dien verleden tijd, zo hebben de Saoe dische leiders de afgelopen tijd laten weten. In Genève zullen daarom op nieuw „harde" afspraken over de pro- duktieverdeling gemaakt moeten wor den. En zal er bovendien, in ieder geval op zeer korte termijn, opnieuw een produktiebeperking doorgevoerd moeten worden. Vijf procent voor alle landen, wordt wel gesuggereerd in Opec-kring. Bij een huidig gezamen lijk niveau van 17,3 miljoen vaten per dag. Maar het nakomen van dergelijke af spraken is lange tijd het zwakke punt geweest van de Opec-organisatie. Ook de laatste weken waren er geruchten over overproduktie in met name Koe weit (zo'n 100.000 vaten per dag) en de Verenigde Arabische Emiraten (ruim 200.000 vaten). Ook de Saoedi's produ ceren de laatste tijd aanzienlijk meer, maar door het sterke terugvallen van de produktie van Iran wegens de aan vallen van Irak lijken deze overschrij dingen weinig invloed op de markt te hebben gehad. Klein lichtpuntje voor de Opec-landen vormen de mededelingen uit Noorwe gen, waar de bereidheid om mee te doen met de produktiebeperkingen lijkt toe te nemen. Noorwegen en En geland zijn als belangrijkste Noordzee- producenten herhaaldelijk door de Opec benaderd om enigszins samen te werken. Engeland wijst een dergelijke samenwerking principieel af, maar de Noren lijken gevoeliger voor de moge lijk gunstige effecten. Ook een vijftal landen in de Derde Wereld (waaronder Mexico en Egypte) hebben al in een eerder stadium bereidheid tot enige samenwerking getoond, maar op voor waarde dat de Opec eerst orde op ei gen zaken stelt. Voor het beperkte en realistische doel de prijzen iets omhoog te krijgen lig gen al met al de kaarten niet ongun stig in Genève. Al zal er waarschijn lijk een kleine extra produktiebeper king en zeker een ijzeren discipline voor nodig zijn. De nieuwe Saoedi sche olieminister Hisham Nazir, die zich al heeft uitgesproken voor korte re en meer efficiënte Opec-vergade- ringen, kan als vertegenwoordiger van het machtigste Opec-land zijn in vloed bewijzen. Iran kan, bij eventu eel succes in Genève, een nieuwe overwinning op het conto schrijven. Komen ze er niet uit dan kunnen we voorlopig rekenen op lage brandstof prijzen en, wie weet, weer bezuinigin gen of belastingvoorstellen van de Nederlandse overheid om de lage prijs van het aan de olieprijs gekop pelde aardgas te compenseren. Advertentie Olieminister Nazir Koning Fahd Effectief rendement per 11 december. r Door Jos Heymans) Het blijft een uiterst schokkende gebeurtenis voor de overheid".! f f die woorden sloot minister Korthals Altes van justitie gisterene uitermate pijnlijk onderwerp voorlopig af. Pijnlijk, omdat het onderzo naar het overlijden van kraker Hans Kok in een Amsterdamse politiet niet op alle vragen antwoord heeft kunnen geven. En voorlopig, omdat Tweede Kamer zich nog moet uitspreken over het eindoordeel van dei nister. De feiten: Meer dan een jaar geleden belandt de 23-jarige Hans Kok sa men met 32 andere arrestanten in een politiecel vanwege zijn aandeel in de rellen tijdens de ontruiming van een kraakpand. Omstreeks ze ven uur die avond wordt hij, geboeid, naar de wachtcommandant ge bracht. Kok maakt een suffe, slome en dronken indruk. Een politieman vraagt hem of hij verslaafd is. Kok ontkent, maar zegt wel methadon (een afkickmiddel voor heroïnege bruikers) te slikken. Voor alle zekerheid wordt een arts gewaarschuwd, die omstreeks half negen arriveert en de kraker volko men gezond verklaart. Hij gaat niet in op het dringende verzoek van Kok om aan hem methadon te verstrek ken. Ook vindt hij het niet nodig de methadonarts op te roepen. Kok moet maar tot de volgende ochtend wachten. De kraker, bang voor ont wenningsverschijnselen in de loop van de nacht, dringt aan op medicij nen. De arts geeft hem uiteindelijk 50 mg. van het rustgevende middel li brium. Kok valt in zijn cel in slaap en wordt om tien uur gewekt. Hij moet voor een confrontatie met politiemensen naar een andere ruimte worden ge bracht. De kraker ziet lijkbleek, zweet en zakt voortdurend door de knieën. Politiemensen besteden er weinig aandacht aan. De een meent dat Kok slaapdronken is, de ander dat hij oververmoeid is. De confron tatie gaat niet door. Kok is te vroeg, wordt naar zijn cel teruggebracht waar hij opnieuw in diepe slaap valt. Een halfuur later wordt Hans Kok opnieuw voor de confrontatie opge roepen. Het kost de politiemensen moeite Kok wakker te krijgen. Hij is onvast ter been en heeft een glazige blik in de ogen. Een politieman vraagt hem of hij wellicht verslaafd is. Kók zegt dat dat hem niet aangaat en dat er al een dokter bij hem is ge weest. Na de confrontatie wordt Kok voorgeleid aan de hulpofficier van justitie. Die besluit dat Kok in verze kering moet worden gesteld. De kra ker wordt omstreeks elf uur naar zijn cel teruggebracht. weging, die de politie van moordt ticht, blijven enige tijd aanhoudt Maar deskundigen die op verzo van de ouders van Hans Kok een genonderzoek hebben gedaan, 1 men tot dezelfde conclusie als t Gerechtelijk Laboratorium. Zij st len wel vast dat de kraker veel mi methadon moet hebben gebrui dan hij gewoonlijk innam. Getuig bevestigen dat. Zij hadden s dat Kok in de wachtruimte bij wachtcommandant een flesje pilli voor eenderde gevuld, aan de mo had gezet. Op dat ogenblik is het een drukte van belang in het cellencomplex. Naast de 32 krakers moet er ruimte worden gevonden voor de drie ont voerders van Gijs van Dam die die dag na een wilde achtervolging zijn gegrepen. De drie bewaarders, die op dat tijdstip aan hun nachtdienst beginnen, hebben geen tijd om de kens en matrassen aan de arrestan ten uit te delen. De volgende ochtend om vijf uur wor den de arrestanten gewekt en de maaltijden uitgereikt. Geen van de drie bewaarders kan zich later herin neren wie de cel van Hans Kok heeft bezocht. Twee uur later vertrekken de bewaarders, hun nachtdienst zit erop. De dagploeg neemt de zorg over. Om half twee die middag treft een van de bewaarders Hans Kok dood in zijn cel aan. Onderzoek wijst uit dat Kok is overleden aan een ge combineerd gebruik van methadon en alcohol. De verstrekte librium zou mogelijk bevorderend hebben kun nen werken. Geruchten over een andere dood soorzaak, vooral gevoed door een woedende Amsterdamse kraakbe- Toch blijft er twijfel, niet in de laats plaats omdat de Amsterdamse po tiewoordvoerder Klaas Wilting in eerste dagen na de dood van K voortdurend verkeerde voorlichti geeft. „Als Wilting onjuiste inforn tie krijgt, is dat hem niet te venj ten", zou de minister later z Twijfel blijft ook bestaan over temperatuur in de cel. Door het oi breken van een matras en dekens z die te laag zijn geweest. TNO st een onderzoek in en noemt de temj ratuur in de cel 'comfortabel kos De dood is niet ingetreden als reet streeks gevolg van afkoeling, van de deskundigen, prof. Beek stelt vast dat niet is aan te geven welke mate lichamelijke afkoeli een rol bij het overlijden heeft speeld. Volgens prof. De Wolff do de factor afkoeling niets af aan conclusie dat Kok is overleden t gevolge van methadonvergiftiginj Twee vragen die van essentieel I lang zijn om te kunnen vaststellen door de bewaarders uit de nacl dienst strafbare fouten zijn gemaa die tot de dood van Kok hebben s leid, blijven onbeantwoord. „Wehf ben niet kunnen vaststellen wie v antwoordelijk was voor het uitgev van slaapfoumituren en wie verai woordelijk was voor het verstrekk van het ontbijt", aldus minis! Korthals Altes. Het valt niet te ben zen of de bewaarders wisten van slechte gezondheidstoestand Hans Kok. Overtuigend bewijs vo grove nalatigheid is er niet. Del waarders van de dagploeg die Ki dood in zijn cel vonden, kan ni( worden verweten. De kraker mo voor het begin van hun dienst al zi overleden. De uitkomst van het onderzoek, dl veertien maanden heeft geduuif had niet teleurstellender kunnl zijn. Geen bewijs, dus geen vervl ging. Maar ook geen bewijs voorh[ tegendeel. Het staat niettemin o omstotelijk vast dat de richtlijn® voor het toezicht op verslaafde f restanten onvoldoende zijn of nil naar behoren worden nageleefd.* nister Korthals Altes verwal daarover volgende week een flk| discussie met de Tweede Kamer.S men met zijn collega Van Dijk vl binnenlandse zaken, verantwoord! lijk voor de gemeentepolitie, voel hij volgende week woensdag el mondeling overleg met de Kami commissies van justitie en politie! De regels zullen ongetwijfeld wordf bijgesteld. De meeste fracties he| ben al geluiden in die richting 1 horen. Maar of nalatigheid tot d dood van Kok heeft geleid, zal nil kunnen worden vastgesteld. Dus of de vraag of hij gered had kunnen w| den, blijft onbeantwoord. Een oproep tot culturele ongehoorzaamheid door het leven anders in te richten en in te gaan tegen de slechte trends van onze tijd. De reactie van som migen zal zijn: begint die onzin opnieuw? De oproep komt uit het christelijke kamp. Zij heeft niet zozeer betrekking op zaken van de persoonlijke moraal, maar vooral op het meer ernst maken met een rechtvaardige inrichting van de samenleving. Het gaat dan om het 'nee' zeggen tegen de machten die het leven beheersen en overwoekeren en die de mensen in hun ban hebben: de tomeloze bewape ning waarbij het als de meest normale zaak van de wereld wordt beschouwd dat de kernwapens de mensheid driehonderd maal kunnen vernietigen, de steeds maar doorgaande aanslag op de rijkdom men der aarde, de onmacht en de onwil milieuram pen te voorkomen, de ongebreidelde consumptie in het rijke deel der wereld, die de armoede in de derde wereld vergroot, de niets en niemand ontziende geld- en hebzucht die keurige burgers tot crimine len maakt. Op sommige momenten in de geschiedenis van kerk en wereld staan mensen op die geen vrede meer heb ben met de situatie waarin kerk en wereld zijn te rechtgekomen. Vaak worden zij beschouwd als fan tasten, dromers, hemelbestormers, vooruitgrijpers op wat misschien weieens zal komen. Nu zijn het dwazen die denken ijzer met handen te kunnen bre ken, ontevredenen, teleurgestelden, gefrustreerden, naïevelingen die niet weten hoe de wereld in elkaar zit, ideologen, zeurpieten, mensen van grote woor den die zelf redelijk comfortabel leven en daarom dus geen kritiek mogen hebben. De recente oproep tot wat hij culturele ongehoor zaamheid noemt is afkomstig van dr. mr. W. Kist uit Velp, oud-vice-president van de Arnhemse recht bank, daarvoor lange tijd werkzaam geweest in het vormingswerk en mede-oprichter van Kerk en We reld in Driebergen. Uit alle hoeken en gaten van ons land heeft dr. Kist inmiddels instemming ontvangen met zijn initiatief tot het vormen van een breed oecumenisch collec tief, in samenwerking met vertegenwoordigers van oecumenische instanties, kerken en geloofsgemeen schappen. Dat collectief moet dienen tot 'verdieping van het geloof, ter bezinning op actuele wereldpro blemen en tot daadwerkelijke inzet voor de verande ring van onze samenlevingsstructuren en van het kerkelijk leven'. Men wil werken in lokale en regiona le groepen. Wat in deze oproep staat is zeker niet nieuw (maar mag daarom niet minder serieus worden genomen). In oproepen en activiteiten van de Wereldraad van Kerken en van vele aangesloten kerken zijn duide lijk overeenkomsten te ontdekken. Die oproepen zijn dan vooral bestemd voor christenen die, als ge settelde kerkgangers, steeds maar weer dreigen te vergeten dat zij. naar het woord uit de Bijbel, in ten ten wonen en op zoek zijn naar een blijvende stad. In een brochure over zijn gedachten schreef mr. Kist dat zijn doel niet is „het nieuwe stratenplan van de heilige stad met de twaalf poorten te ontwerpen, maar een grondhouding van gehoorzaamheid en dienst te ontwikkelen en aldus te werken aan de con touren van een nieuwe cultuur en maatschappij waarvoor we nog geen naam hebben". In 1974 werd in ons land op een kerkenconferentie een eerste aanzet gegeven voor de actie 'nieuwe le vensstijl'. Heel wat Nederlandse christenen hebben zich daarna op de consequenties daarvan bezonnen. 'Bezitten of bezeten zijn' heette bijvoorbeeld een in februari 1975 door de Gereformeerde Kerken uitge geven themanummer van het blad Kerkinformatie. Later werd vanwege de Raad van Kerken het boekje 'Inspelen op morgen' uitgegeven. Niemand kan 'meten' wat er sindsdien is veranderd in levensstijl en levenshouding. Blijken zij niet sterk afhankelijk te zijn van de op- en neergang van de eco nomie? De vraag blijft hoe je als individu of als kleine groep veranderingen kunt aanbrengen, de maatschappij kunt ombuigen als je dat zou willen. En mag je toch niet 'onder dankzegging voor de zegeningen' genie ten van wat je wordt geschonken, door je eigen in spanningen hebt verdiend? Neem je niet een nieuw juk op je schouders door krampachtig anders te wil len gaan leven? Moet je bij zo'n oproep onder andere denken aan tri viale dingen als een auto? Niemand hoeft je toch ze ker de trein of de bus in te jagen? En hebben recla memakers alsmede politici niet gelijk als zij erop wijzen dat je in de ingewikkelde maatschappij je- zelf niet mag vergeten? Maar bovendien probeer je toch ook inhoud te geven aan het tegenwoordig zo sterk benadrukte begrip van een zorgzame samen leving? De vraag bij dit alles is natuurlijk wel of je jezelf met dit alles geen rad voor de ogen draait, de ogen sluit voor zaken die mogelijk wat verder van je bed liggen en die jezelf toch niet kunt oplossen. Die vraag wordt dringender in de wetenschap dat een duidelijke ten dens van de laatste tijd is de 'verinnerlijking'. 1 Daarmee wordt bedoeld het leggen van nadruk op betekenis en boodschap van het Evangelie voor de individuele mens zonder een bewuste 'uitstraling' naar samenlevingsverbanden. Uitvloeisel daarvan is onder andere dat uitspraken, besluiten of adviezen van kerkelijke instanties over samenlevingsvraag stukken voor kennisgeving worden aangenomen: men neemt het die instanties kwalijk dat zij zich zou den bemoeien met zaken waar zij niets mee te maken hebben. Met zulke uitspraken veroorzaken zij polari satie. In met name gereformeerde kring is de laatste tijd weer opgelaaid de discussie over de kerk als insti tuut en de kerk als organisme. Kuitert heeft aan dit van Abraham Kuyper afkomstige onderscheid aan dacht besteed in zijn geruchtmakende boek 'Alles is politiek, maar politiek is niet alles'. De kerk als in stituut dient zich in zijn opvatting te beperken tot de verkondiging van het Heil; eventuele bemoeie nis met de maatschappij dient te geschieden door christenen die zich hebben georganiseerd in christelijke organisaties. Bij gesprekken over een oproep tot culturele ongehoorzaamheid is ook dit een aspect dat ongetwijfeld de aandacht zal krij gen. Wat zal de oproep van mr. Kist en de zijnen uitwer ken? Gaat zij onrust veroorzaken of zal zij niet meer zijn dan een rimpeling in de (kerkelijke) vijver? Zijn de sociale, politieke en culturele schema's in ons land en daarbuiten zo sterk dat er geen verwrikken meer aan is? De voorafgaande en allesbeheersende vraag is natuurlijk of wij veranderingen willen en zo ja, hoe wij ons die dan voorstellen. De oproep van mr. Kist heeft onder andere tot gevolg gehad dat in de Janskerk in Utrecht zo'n 500 mensen bijeen zijn geweest en dat een 'open brief van zijn hand enkele duizenden malen werd opgevraagd. Een comité tot oprichting van een landelijk missionair collectief met een werkcomité is inmiddels aan de gang en in alle provincies zijn regionale contactper-1 sonen aan het werk. In de Utrechtse bijeenkomst is gevraagd welke, vol-1 gens de deelnemers, de meest verontrustende vraag stukken zijn. Zonder aan de uitslag van de enquête wetenschappelijke waarde toe te kennen gaf de uit komst toch wel enkele typerende aanwijzingen te zien. In volgorde van belangrijkheid waren de gesig-1 naleerde problematieken: bewapeningswedloop, ar moede en honger in de derde wereld, milieubederf, consumentisme en materialisme, sociale on rechtvaardigheid, normverlies, kernenergie, werkeloosheid, wereldgelijkvormigheid en racisme. Het lijstje toont overeenkomsten (en verschillen1 met de conclusies van een conferentie van de We reldraad van Kerken over het diaconaat die eind no-1 vember op Cyprus is gehouden. Daar werd onder 'de destructieve krachten van deze tijd' onder andere verstaan militarisering, racisme en economische uit-1 buiting. Daar werd ook vastgesteld dat diaconaat in zijn ve le vormen niet te scheiden is van het werk voor vre de en gerechtigheid. Maar ook werd geconcludeerd dat onrecht niet alleen een probleem is in de derde wereld. Ook in rijke landen bestaat hartverscheu rende armoede. Gesproken werd over de noodzaak van 'een profetische diaconie'. Daarin stemt zij zeer wel overeen met de bedoelingen van de oproep tot culturele ongehoorzaamheid. J. J. Tevel

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1986 | | pagina 4