Overdracht van marineschepen in Den Helder
Ruimte voor minstens vijf
palingvisbedrijven Zoommeer
De Zilverschat van
de 'Bredenhof
OostNederland vangt ziektekosten veilig op.
ostNederland
053-318 000 .1
PZC/Provincie
GEDEPUTEERDE DE VOOGD IN SLUIS:
'oppenbeurs
in Middelburg
VOC-SCHIP MIDDELBURG
tmm OostNederland werkt nauw samen
[1,\U7 ziflA met de ziekenfondsen
Overslag haven
Antwerpen stijgt
BON Stuur mij informatie over de Beter-Uit-Polis
DONDERDAG 4 DECEMBER 1986
11
ïLUIS - De waterschappen moeten het beheer over de polderwegen houden. Voor de financie-
•ing van het beheer moet het rijk met meer geld over de brug komen. Dat deel van het wegenbe-
ïeer dat niet door het rijk wordt gefinancierd moet opgebracht worden door burgers en bedrij
nen. Daartoe moet een nieuwe categorie aan de waterschapstaken worden toegevoegd, name-
ijk de categorie 'algemene taken'. Naast een verontreinigingsheffing kan dan een heffing voor
dgemene taken worden opgelegd.
Concentratie
Stichting behartigt
►elangen middelbaar
ienstverlenings- en
;ezondheidsonder wij s
Werf
Berging
ziektekostenverzekeringen
WASSINGEN De mijnenbestrijdingsvaartuigen Hms. Middelburg en Urk
worden woensdag 10 december in Den Helder overgedragen aan de koninklij-
ie marine en door de commandanten in dienst gesteld. De plechtigheid in de
juitenhaven begint om 11.00 uur.
Guitenant ter zee eerste klasse van speciale diensten P. L. van der Schaaf zal het
;ommando voeren over de Middelburg (M858) en luitenant ter zee tweede klasse
S. E. Glaser krijgt het bevel over de Urk (M861). Als de twee schepen in dienst
zijn gesteld, heeft de marine elf van de vijftien bestelde mijnenbestrijdingsvaar
tuigen in de vaart. De schepen zijn gebouwd bij de werf Van der Giessen De
Noord in Alblasserdam.
De indienststelling van de Urk en de Middelburg wordt muzikaal opgeluisterd
door de Johan Willem Friso Kapel van de landmacht.
Beheer polderwegen bij
de waterschappen laten
Gedeputeerde J.D. de Voogd sprak de-
j ;e mening woensdagmorgen uit in een
oespraak ter gelegenheid van de ope-
I ling van de gereconstrueerde Braam-
I lijk (van Retranchement naar de weg
13reskens-Sluis) en het nieuwe fietspad
I sluisse Veer-Terhofstede. In drie open
;oetsen maakten De Voogd, burge-
Ineester J.J.P.M. Asselbergs en ver
schillende betrokkenen bij de recon
structie een rijtoer over de winderige
jBraamdijk en het fietspad. Verkleumd
Vertrok het gezelschap daarna naar
let stadhuis in Sluis.
Sn zijn toespraak zei De Voogd het on-
ftegrijpeljk te vinden dat regering en
■weede kamer zo weinig haast maken
§net de sanering van het wegenbeheer.
De problemen zijn al jaren bekend.
Gesondanks is er bij het rijk weinig be
weging te bespeuren. Waarom blijft
nen om de hete brij heenlopen?",
roeg De Voogd zich in de Sluisse
aadzaal af. Een onderzoek van het bu-
eau Berenschot heeft uitgewezen dat
en grootschalige sanering, zoals die
ti een nota van voormalig minister
an verkeer en waterstaat Zeevalking
lit 1981 werd voorgesteld, slecht zou
ANTWERPEN (ANP) - De totale
hoeveelheid overgeslagen goe
deren in de haven van Antwer
pen bedroeg in de eerste negen
maanden van dit jaar 66,4 mil
joen ton. Dat is 2,5 miljoen ton
meer dan in dezelfde periode
van het afgelopen jaar.
De stijging is gerealiseerd on
danks een forse daling in de over
slag van stukgoed. Die daalde in
vergelijking met de periode ja
nuari tot oktober vorig jaar van
28,3 miljoen ton naar 26,9 miljoen
ton.
De overslag van massagoed
steeg van 35,5 naar 39,5 miljoen
ton in de eerste negen maanden
van dit jaar. De groei is vooral te
danken aan petroleum- en petro-
leumproduktenoverslag.
Het beeld in de Antwerpse haven
komt in grote lijnen overeen met
dat van de haven van Rotter
dam, de grootste concurrent.
Daar steeg de overslag in het der
de kwartaal van dit jaar met 4,5
procent (totaal 65 miljoen ton)
ten opzichte van het derde kwar
taal in '85.
uitpakken. In plaats daarvan moet er
een geleidelijke wegenruil komen tus
sen rijk en provincies, zo vindt De
Voogd. Tegelijkertijd moeten de wa
terschappen het beheer over de pol
derwegen houden.
Het is de hoogste tijd dat het rijk met
voorstellen komt, aldus De Voogd.
1985 en 1986 zijn verloren jaren ge
weest wat betreft de oplossing van het
vraagstuk van de wegenzorg door de
lagere overheden. Hij acht het ook on
verteerbaar dat slechts 2,1 miljard van
de 9,5 miljard, die het rijk aan wegen
belasting int, voor het beheer van we
gen wordt gebruikt. Het rijk moet
meer gelden beschikbaar stellen in het
kader van de wet uitkering wegen
(WUW).
Voor de aanleg van de Braamdijk
heeft de gemeente Sluis een subsidie
ontvangen uit de WUW-pot voor 90
procent van de kosten. Voor het fiets
pad bedroeg de WUW-subsidie vijf
tien procent. De provincie verstrekte
75 procent.
Burgemeester Asselbergs was erg te
vreden met het gereedkomen van bei
de wegen. „Het heeft erg lang geduurd,
maar nu is er toch een grotere ver
keersveiligheid. Al in 1978 hebben we
plannen ingediend. Dat leverde aan
vankelijk hausses van bezwaarschrif
ten op, maar ik meen dat in de huidige
reconstructie rekening is gehouden
met de bezwaren." De burgemeester
vond verder dat Sluis een goede we
genstructuur heeft. Hij wees met na
men op de aanleg van de parallelweg.
„Die weg is bedoeld voor het land-
bouwverkeer. Hoe nodig zo'n weg is,
ook in de rest van Zeeuwsch-Vlaande
ren, blijkt uit het grote aantal ver
keersongevallen. Vaak hebben die te
maken met het langzame verkeer op
de grote wegen."
Asselbergs maakte ook van de gele
genheid gebruikt om gs er nogmaals
op te wijzen, dat de gemeente Sluis
van een waterschapsconcentratie wei
nig goeds verwacht. „Het waterschap
Het Vrije van Sluis heeft een open oor
en oog voor de belangen in West
Zeeuwsch-Vlaanderen van de natuur,
van het landschap en van de recreatie.
De vraag is of dat bij een concentratie
zo blijft. Voor de traditionele taken
moet de huidige structuur blijven be
staan." J. A. J. Boekhout, hoofd tech
nische dienst van Het Vrije van Sluis,
sprak eveneens zijn hoop uit, dat gs
zullen terugkomen op hun standpunt
dat de waterschappen moeten fuseren.
MIDDELBURG De traditionele
poppenbeurs in de Vleeshal in het
Middelburgse stadhuis wordt dit jaar
paterdag 13 en zondag 14 december ge-
fouden. De openingstijden zijn beide
dagen van 11.00 tot 17.00 uur.
Ipeciale attractie zijn dit jaar tien de-
gors, waarin sprookjes worden uitge-
eeld. In de decors, die zijn gemaakt
oor het poppenatelier De Dolphijn,
taan poppen als Niels Holgerson,
lans en Grietje, Sneeuwwitje en de
I iattenvanger van Hameien.
De beurs heeft ook een boekenstand,
en collectie van De Dolphijn. Het is
e grootste verzameling titels op het
ebied van poppen. Er zijn naslagwer-
en voor verzamelaars en werkboeken
oor poppenmakers.
erder kunnen bezoekers antiek kant
m band, karakterpoppen, antieke
oppen en replica's kopen.
ERNEUZEN - De besturen van de
uidelijke Landbouwmaatschappij,
stichting voor mbo voor
eeuwsch-Vlaanderen en de stiching
oor katholiek mdgo en mhno in
eeuwsch-Vlaanderen hebben een
ichting opgericht om de belangen
an het middelbaar dienstverlenings
gezondheidsonderwijs beter te
unnen behartigen.
|e nieuwe stichting zal een aanvraag
Jdienen om twee afdelingen te mogen
■tarten, namelijk mode en kleding, en
frpleging. Een commissie zal de on-
prwijskundige integratie voorberei-
pn en onderzoeken of er nog meer mo-
pijkheden tot samenwerking in het
Mddelbaar beroepsonderwijs in
peuwsch-Vlaanderen zijn. Door de
tn vragen van de nieuwe stichting
pvallen de aanvragen die eerder ge-
tan zijn door beide scholen.
In een open koets maakte gedeputeerde De Voogd (rechts), samen met burgemeester Asselbergs van Sluis tweede van
rechts) en genodigden een rijtoer bij de opening van de gereconstrueerde Rraamdijk en het fietspad Sluisse Veer -
Terhofstede.
VLISSINGEN Als in 1987 het Zoom
meer gereed is kunnen daar tenmin
ste vijf bedrijven beroepsmatig op pa
ling vissen. Een intensieve sportvis-
serij wordt vooralsnog niet verwacht,
maar het is van belang dat onderzoe
kers die de ontwikkeling van het
Zoommeer volgen, de sportvisserij in
de gaten houden. Het is wel nodig dat
de intrek van glasaal (jonge paling) in
de komende jaren via de sluizen in het
Krammer, de Oesterdam en Kreekrak
wordt bevorderd. Afzonderlijke par
tijen vis uitzetten lijkt niet noodzake
lijk. Dat zijn conclusies van ir. B.
Steinmetz, medewerker van de direc
tie visserijen van het ministerie van
landbouw en visserij. Hij schrijft dat
in een artikel in het voorlichtings
blad voor de Nederlandse visserij.
In het artikel gaat Steinmetz uit van
drie eindsituaties in het Zoommeer.
Dat zijn een helder meer, een troebel
meer en een licht brak meer. Met die
situaties in het achterhoofd geeft hij
verschillende prognoses voor de vis
stand in het nieuwe meer. Na de slui
ting van de Philipsdam krijgt het nieu
we binnenwater een oppervlakte van
naar schatting 6000 hectare. Stein
metz verwacht dat een periode van 10
jaar nodig is voor de stand van de zoet
watervissen wat in evenwicht is geko
men. Van belang is onder meer de kwa
liteit van de Noordbrabantse rivieren,
met name op het punt van zware meta
len, zoals nikkel, cadmium, chroom,
lood en koper. Deze komen in die rivie
ren voor in gehalten die vrijwel verge
lijkbaar zijn met die van de Rijn.
Voor een evenwichtige ontwikkeling
van de visstand is het van belang dat
het peilbeheer gericht is op zoveel mo
gelijk natuurlijke oeverzones met wa
terplanten. Daarin moeten zich dan
waterplanten en drijfbladplanten be
vinden omdat die voor verschillende
vissoorten van belang zijn. Ook moet
er een zodanig peil zijn dat gedurende
de paaiperiode de aanwezige water
plantenvegetaties 'onder' water staan
en niet gedurende enkele dagen droog
vallen.
Voor de intrek van glasaal is in het
(vroege) voorjaar een beperkte lok-
stroom (net als bij Kats) nodig via de
sluizen in het Krammer en/of de Oes
terdam. Een open verbinding tussen
de Brabantse beken en rivieren en het
Zoommeer zal de stabiliteit van de
visstand in deze wateren ten goede
komen, schrijft de heer Steinmetz.
Voor de visstand is een geleidelijke
verzoeting het beste.
Uit het artikel van de medewerker van
directie visserijen blijkt dat een jaar
lijkse onttrekking aan het Zoommeer
wordt verwacht van 60 tot 120 ton aal,
25 ton baars, 12 tot 42 ton snoekbaars,
60 tot 120 ton blankvoorn en 600 tot
900 ton brasem/kolblei. De hoeveel
heid te onttrekken snoek is afhanke
lijk van de oppervlakte geschikt mi
lieu.
Een goed snoekbaars bestand wordt
van wezenlijk belang geacht voor de
ontwikkeling van een evenwichtig op
gebouwde visstand in een troebel
meer.
(Door Huub Klompenhouwer)
De 'schatten' van de Bredenhof
zien eruit als klompen lood.
Niets dat erop wijst dat er van
avond zeker duizend gulden per ki
lo voor geboden zal worden. Het ge
heim zit 'm in de kleine tekens in die
staven. Het wapen van de VOC Zee
land, Middelburg en de tekens van
de zilversmeder Francois Engelsen
en Gerrit van Driel. Die wapens ma
ken dat die staven baren zijn en het
materiaal geen lood, maar zilver.
Unieke baren zelfs, want bedoeld
om omgesmolten te worden tot
Bengaalse roepia's. Na de opzienba
rende veiling van het porselein uit
De Geldermalsen opnieuw een be
langrijke veiling van schatten van
de VOC. De beheerder van de Neder
landse schatkamer kan zich de han
den vast warm wrijven. Een deel
van de opbrengst van vandaag zal
daarin terugvloeien.
Op de laatste dag van het jaar 1752
verliet de in Hoorn gebouwde Oos-
tindiëvaarder Bredenhof de Zeeuw
se wateren om in opdracht van de
Kamer van Zeeland van de VOC
veertien vaatjes Hollandse koperen
duiten, 29 kisten met zilverbaren en
een kist met 5000 gouden dukatons
naar Bengalen te brengen. Het zilver
was nodig om versmolten te worden
tot roepia's. Daarmee kon dan weer
zijde en specerijen gekocht worden
of bijvoorbeeld het porselein uit
Nanking, zoals dat later is terugge
vonden in het wrak van de Gelder
malsen.
Het schip met de kostbare lading
zou echter nimmer meer in Benga
len aankomen. Een storm op de zes
de juni 1753 sloeg het schip op de
klippen in de buurt van Mozambi
que. Een deel van de lading, met na
me de kist met gouden dukatons,
kon worden gered. De zilverschatten
echter werden prooi van de zee. Meer
dan tweehonderd jaar later slaagt
tenslotte Gavin Clacworthy erin een
deel van die lading boven water te
brengen. Daarbij werd ook pas goed
duidelijk hoe tragisch die storm had
huisgehouden destijds in 1753. Een
geschiedenis, die zich laat lezen als
een jongensboek.
De naam Bredenhof had alles te ma
ken met de werf in Hoorn waar het
schip in 1746 was gebouwd. Breden
hof was bewindvoerder van de Ka
mer van Hoorn en had zijn naam
dus aan het schip verbonden. Niet
temin was het in 1752 voor de Ka
mer van Middelburg dat het schip
uitvoer. In opdracht van de Heren
Zeventien. Het moet voor de
Zeeuwse Kamer een rampjaar zijn
geweest. Eerst verging in 1752 het
schip Het Wapen van Hoorn, Later
in het jaar de Geldermalsen en in ju
ni van dat volgend jaar dus de Bre
denhof.
De Bredenhof was een van de drie
schepen, die tezamen voor zeker een
miljoen gulden aan zilver en goud
(gerekend naar de prijzen van die
tijd) via Ceylon naar Bengalen,
moesten brengen. In de boeken,
staat de lading van de Bredenhof
omschreven als 14 vaatjes koperen
duiten en 29 kisten met zilverbaren
en een kist met goudharen. Hoge
kwaliteit zilver, 98,6 procent. Er wa
ren 1450 van die bijna twee kilo zwa
re baren zilver aan boord.
Op weg naar Ceylon wordt er bij de
Kaap nog graan en zijde geladen.
Maar voor de oostkust van Afrika,
bij Mozambique loopt het schip bij
kalm weer door een sterke stroming
uit het roer en strandt op een rif. Het
is dan 6 juni 1753. Om het schip los te
krijgen worden de kanonnen, een
deel van de lading en ballast over
boord gezet. Het is niet genoeg om
het schip los te krijgen. De twee an
kers worden aan boord van de red
dingboten gehesen om honderd me
ter terug in zee te worden geworpen.
De bedoeling is dan om het schip
aan de ankers weer los te trekken.
Terwijl de wind steeds harder aan
wakkert breken de ankers, iets wat
zelden voorkomt. Het schip is nu ten
prooi aan de elementen die er steeds
meer vat op krijgen.
Twee dagen na de stranding besluit
kapitein Jan Nielsen een kwartier
meester met twintig bemanningsle
den met een reddingboot naar de
kust te laten roeien. Een afstand van
een kleine twintig kilometer. Weer
drie dagen later is de orkaan op zee
zo sterk, dat het schip in tweeën
dreigt te breken. De kapitein besluit
veertien kisten met baren zilver
overboord te gooien. Waar dat zilver
terecht komt wordt niet in de
scheepsboeken vermeld. De kapi
tein moet gedacht hebben dat het
met die paar meter water, dat bo
vendien zeer helder is, makkelijk te
rug te vinden moet zijn.
Als de reddingboot terugkeert kun
nen ondanks de enorme golven toch
nog drie man zwemmend die red
dingboot bereiken. De rest van de
bemanning maakt samen met de ka
pitein een paar vlotten om zo te pro
beren de kust te bereiken. Op de
vlotten gaan dan ook, in vijf tassen,
de gouden dukatons mee.
Als de vlotten de kust bereiken vin
den ze onder meer de kwartiermees
ter terug. Vermoord. Met zo'n 200
overlevenden probeert de kapitein
dan in drie groepen het Portugese
fort Mozambique te bereiken. Dat
lukt. Vier van de vijf tassen met gou
den dukaten kunnen daar in bewa
ring worden gesteld. Een vijfde tas
blijkt onderweg al te zijn gestolen.
Wanneer geruime tijd later de be
richten over de stranding met alle
details Holland bereiken, besluit de
Zeeuwse Kamer een reddingspo
ging te doen om de zilverschatten
weer binnen te halen. Bij een rusti
ge zee vindt de bemanning met aan
boord ook een van de opvarenden
van de Bredenhof, wel de kanonnen
en de ankers terug, die ze op de bo
dem van de zee kunnen zien liggen,
maar geen spoor van een wrak. En
nog minder zilver. Het schip moet
al door de Portugezen of de Mozam-
bikanen zijn geplunderd, die ook
als vaardige zeilers en goede dui
kers bekendstaan.
Na maanden van studie, vooral ar-
chievenonderzoek, had de Mozam-
bikaanse berger en historicus Gavin
Clackworthy een goede aanleiding
gevonden om een expeditie uit te
rusten naar de plek waar de Breden
hof gezonken moest zijn. Zijn theorie
was dat het wrak in het slechte weer
en door de vele gevaarlijke stromin
gen een eind afgedreven moest zijn.
En tot nu toe werd er wel gerept over
de 14 kisten die overboord gegaan
waren, maar niet over de rest van het
zilver dat dus nog aan boord moest
zijn. Altijd nog zo'n 542 baren van ie
der twee kilo.
Hij vindt een andere expert, Ernst
Klaar, bereid om mee te doen. Met
de Marie José, het schip waarop
Klaar met vrouw en twee kinderen
het hele jaar rond leeft, varen ze uit.
Minutieus wordt in mei van dit jaar
de zeebodem ter hoogte van de oor
spronkelijke aanduiding afgezocht.
Ze vinden de kanonnen en een klein
anker. Het schip moet in tweeën ge
broken zijn. Vijftien mijl verder vin
den ze het tweede deel van wat niet
eens meer een wrak te noemen is.
Het was voor Clackworthy duidelijk
dat zijn vondst opnieuw in Amster
dam bij Christie's geveild zou moe
ten worden. Niet eens zozeer vanwe
ge de fantastische reputatie van het
veilinghuis op het gebied van vooral
de ladingen van VOC-schepen, maar
in de eerste plaats omdat het uitein
delijk ook om Nederlands eigendom
ging. De reden ook dat hij weinig
problemen had om met de Neder
landse Staat tot een akkoord te ko
men over een percentage van de op
brengst. „Nee, hoeveel dat is zult u
uit mijn mond niet horen". Waar
schijnlijk zal dat circa 15 procent
voor de Nederlandse schatkist zijn.
De lading van de Bredenhof is voor
het veilinghuis minder spectaculair
dan de Nanking Cargo van de Gel
dermalsen, vorig jaar. Die verzame
ling porselein leverde toen maar
liefst 37 miljoen gulden op. Toch ver
wacht ook Clackworthy veel van de
aanstaande veiling. „Je kunt het de
zelfde emotionele waarde geven als
het porselein. Het zilver was be
stemd om er bijvoorbeeld dat Chine
se porselein van te kopen. Handels-
geld".
Inmiddels heeft het Culurel History
Museum in Kaapstad al een van die
baren gekocht voor de eigen collec
tie en datzelfde is ook het geval met
een museum in Hoorn, waar men de
berging van de lading van de Bre
denhof ook met bijzondere belang
stelling heeft gevolgd. Daar zal de
Westfriese afkomst van schip en
naam niet vreemd aan zijn.
(Advertentie)
ren gratis meeverzekerd.
Beter-Uit-Polis
Voor één of twee ouders (niet ouder dan 37 jaar) met minstens één kind
Alle kinderen tot 16 jaar gratis meeverzekerd. Als er alleen kind(eren) tussen
16 en 21 jaar zijn, dan is het eerste gratis meeverzekerd.
Ziekenhuisverpleging voor 100% gedekt.
Voor poliklinische hulp, huisarts en andere kosten slechts 10% eigen bijdrage
(max. f 600,-per jaar voor 2-oudergezin).
Gratis buitenlanddekking. - premie 1987 -
2-Oudergezin met kind(eren) tot 16 jaar: W
incl. apotheek, huisarts en alternatieve (excl. apotheek,
geneeswijzen bedraagt de premie slechts huisarts 168,-p.m.)
jj
ZiEKENFONDSOGZO
Naam: JJ
Adres:
Postcode: Plaats:
Telefoon:
Leeftijd man:vrouw:kind(eren):
Bon in ongefrankeerde envelop sturen naar OostNederland,
Antwoordnummer 87, 7500 WB Enschede.
Centraal kantoor: Piet Heinstraat 19, Postbus 21, 7500 AA Enschede
van 8.00 - 20.00 uur op werkdagen;
vrijdag tot 16.30 uur.
