ONHEILS
PROFEET
PZC/ zeeland na(ar) 2000
oonklimaat
vergrijzing
SATERDAG 22 NOVEMBER 1986
Nog steeds wordt er hard gewerkt om Zeeland uit te
verkopen aan industrie-giganten. Rokende schoor
stenen betekenen werk. Een verouderde visie, vindt
professor L. H. Klaassen in Rotterdam. Een schoon
land heeft ook een schone toekomst. Een gesprek
over de mogelijkheden van de aantrekkelijkste pro
vincie van Nederland.
en jaar geleden ontpopte de
Rotterdamse professor L.H.
laassen zich als industrieel
ïheilsprofeet. West-Europa
in het wel vergeten, het
aartepunt van de
ereldeconomie zou zich naar
itnijvere Verre Oosten en de
estkust van de Verenigde
laten gaan verplaatsen,
otterdam, Antwerpen en de
einere Europese havens
mden als vervuilde,
ittakelde steden
Verblijven.
[lezing maakte indruk. De
nelux vroeg het Nederlands
lonomisch Instituut (NEI) van
nfessor Klaassen een
iderzoek naar industriële
oeimogelijkheden uit te
tren. De Zeeuws-Vlaamse
ikgeverskring en Kamer van
oophandel namen hem in de
ir.voor het opstellen van een
gionale toekomstvisie. Wie
teil predikt moet ook in staat
jndat onheil af te wenden,
een jaar later, zit professor
laassen in het
oudenstein-complex van de
asmus Universiteit na te
aten over wat er verkeerd
ng. De Benelux wilde na een
ielbelovend vooronderzoek
«gebruik meer maken van
ndiensten, en met de
:uws-Vlamingen kreeg hij nog
or er ook maar iets was
iderzocht onenigheid over de
eet vanhet project. „Ik heb
ierdaad de indruk dat mijn
eeén toch niet zo aanslaan'
gtde professor.
leurgesteld? „Natuurlijk, ik
odhet niet leuk dat het zo
lopen is".
[Rotterdamse prof heeft in de
ipder jaren een reputatie
igebouwd. Onheilsprofeet is
isschien één aspect. Maar
"venal geniet hij bekendheid
idemanvan de grote
[banden. Met het oog op
eeland na(ar) 2000' wil hij zijn
ekomstvisie voor de
tegenheid Zeeuws inkleuren,
sziet die toekomst er in
oter verband uit? De
nvachte doorbraak van de
iden rond de Pacific en het
arbij achterblijven van de
derlandse handelscentra is
nonderdeel. Het tweede
langrijk element is het
■'breken van wat hij noemt de
node zonder grondstoffen. In
smaatschappij waarin alles
^computers draait worden de
iditionele grondstoffen van
tageschikt belang,
langrijk gevolg daarvan is dat
hstrieën niet langer meer
odgedwongen aan diep
arwater gevestigd moeten
irden.
tomatiserings-bedrijven
Hen zich vestigen in gebieden
Iar het voor het hoogwaardige
tsoneel goed wonen is.
tdschap en klimaat zijn
crslaggevende factoren.
'den die algemene lijnen op
winciaal niveau
'toetrokken, dan blijkt
dand op de drempel van een
»w tijdperk te staan,
nfessor Klaassen: „De trek uit
»ude industriegebieden is al
°P aan de gang. Je ziet die
'wikkeling in heel Europa,
iland ligt uiters4 strategisch
sen de Randstad en België,
"s een provincie met een
vonder aantrekkelijk
'onklimaat. En we weten uit
ontwikkelingen die zich
oral voordoen dat gebieden
'aantrekkelijk zijn om in te
nen ook gebieden zijn die een
trekkingskracht op
Wjven uitoefenen. Vooral de
«nemingen met hoger
'choold personeel hebben oog
orhet woonklimaat".
°°rt daar toch een toekomst
d Perspectief?
'P hit moment kunnen er nog
"zes worden gemaakt. Als je
etde Zeeuwse havens spreekt
mhebje het over Vlissingen en
®euzen. In Zeeland heeft
duidelijk gemikt op de
"™dustrie. Dat is geloof ik
"heel groot probleem: moetje
voortgaan metdie
""industrie, of moetje
proberen andersoortige
bedrijvigheid aan te trekken.
Bedrijvigheid die niet
afhankelijk is van de ligging aan
diep vaarwater. Ik zie volop
mogelij kheden voor lichte
hoogwaardige industrie. Die
ondernemingen kiezen een
goede woonlocatie voor hun
personeel. Ik vind Zeeland één
van de aantrekkelijkste
provincies. Het is een ordelijke
gebied, als ik het zo mag zeggen.
In de goede zin des woords, en
datwiljegraag bewaren. Om
dan te mikken op grote
industrieën met
buiktransporten, grootschalige
verwerking en uitgestrekte
industrie-terreinen, dat vind ik
met elkaar in strijd. Gezien de
ontwikkelingen is het ook zeer
de vraag of dergelijke bedrijven
een permanente bron van
werkgelegenheids-toename
zullen zijn".
Het roer moet dus drastisch om.
Uit recente onderzoeken blijkt
dat de gebieden rond de
Randstad veel gemakkelijker
werkgelegenheid aantrekken
dan de steden zelf. Als het om
bedrijven gaat die uit zijn op een
goed woonklimaat heeft
Zeeland belangrijke troeven in
handen. Professor Klaassen:
„De ontsluiting van de provincie
is grotendeels voltooid.
Binnenkort de dammenroute
erbijJe kunt echt niet meer
zeggen dat het moeilijk is om in
Zeeland te komen. Nu heeft dat
vooral nog invloed op de
recreatiefunctie. Maar met die
goede infrastructuur zal de
provincie in sterke mate een
belangrijk woongebied kunnen
worden. Ik ben ervan overtuigd
dat er een heleboel mensen
zullen komen. Als men zich daar
tenminste niet tegen teweer
stelt. De Zeeuwse bestuurders
moeten natuurlijk zelf uitmaken
of er planologisch een grens
moet worden gesteld. Wie het
karakter van Zeeland wil
handhaven, moet misschien
zeggen: dat aantal, dat is voor
ons de grens".
Behalve industrie liggen er
voor de provincie nog andere
markten in het verschiet.
Iedereen maakt zich
tegenwoordig zorgen over de
vergrijzing. De Rotterdamse
prof verbaast zich over de angst
voor de ouderdom. „Het wordt
altijd een beetje gek gevonden",
zegt hij, „maar wat denk je van
een woongebied voor
gepensioneerden?
Voor de gepensioneerden in
goede, wel te verstaan. Neem
bijvoorbeeld Fiorida, dat is
opgebloeid door de komst van
ouderen uit New York. Eerst
kwamen die mensen vooral in de
wintervakantie. Later, toen ze
gepensioneerd werden, gingen
ze zich daar vestigen. Die
tendens zie je ook bij ons met
bejaarden die naar Spanje gaan,
dat is in feite precies hetzelfde.
Je kunt je afvragen: zijn er
gebieden in Nederland waar die
gepensioneerden kunnen
wonen? Waarom eigenlijk niet?
Zulke mensen hebben een hoop
voordelen. Je hoeft geen
arbeidsplaatsen voor ze te
hebben. Integendeel: met hun
uitgaven scheppen ze eerder
werkgelegenheid. Ze zijn niet
crimineel, want de criminaliteit
houdt op bij dertig jaar. Ze
hebben een stabiel inkomen en
het zijn mensen met veel vrije
tijd. Verenigingsleven,
gezelligheids-clubjes en weet ik
wat nog meer, ze kunnen alle
mogelijke activiteiten
organiseren".
En de zorgen over ontgroening
en vergrijzing dan?
„De angst voor vergrij zing vind
ik gewoon knots. Dat is zoiets
kinderlijks. We weten natuurlijk
allemaal dat één van de
moeilijkheden van de
vergrijzing is dat er relatief veel
geld voor de bej aarden moet
worden uitgegeven. Ik zeg met
opzet: relatief. Kijk maar eens
hoe het aantal jeugdigen in ons
land afneemt. In Rotterdam
liggen vijftig sportvelden
ongebruikt, en er moeten veel
scholen gesloten worden. Zet die
twee zaken tegenover elkaar,
fotografie wim riemens
dan zie je dat de totale uitgaven
voor jeugdigen en bejaarden
samen ongeveer constant
blijven. Daarover hoeven we ons
echt geen zorgen te maken. Ik
heb al meer gemerkt, men
schrikt een beetje van die
bejaarden. Ze worden
merkwaardig genoeg niet als een
groeimarkt gezien. Wel als een
bedreiging, een aardbeving die
op je afkomt. Kijk, toen er nog
niet zo veel bej aarden waren
wees iedereen trots op de
internationale statistieken,
waaruit bleek dat Nederlanders
het oudst werden in de hele
wereld. Samen met
Nieuw-Zeeland, Noorwegen en
Japan scoren we nog hoog, maar
nu is het opeens niet leuk meer
dat ze niet dood willen gaan".
Voor Zeeland tot DE
woonprovincie van Nederland
uitgeroepen wordt moet de
leefbaarheid meer aandacht
krijgen. Hebben kerncentrales
invloed op de kwaliteit van het
wonen?
„Zeker, maar dat is een zeer
persoonlijke mening. De hele
gang van zaken rond de
kerncentrales is zo ongelooflijk
onvoldragen en onvolwassen.
Allerlei lekken en afschuwelijke
rampen kunnen niet worden
uitgesloten, niemand weet waar
het afval naar toe moet. Dan zeg
ik gewoon: die ingenieurs
hebben hun huiswerk niet goed
gedaan. Ze schotelen cijfers
voor. Een ramp zoals in
Tsjemobyl komt eens in de
10.000 jaar voor. Om heel Europa
van kernenergie te voorzien zijn
er duizend centrales nodig. Heb
je dus eens in de tien jaar een
Tsjernobyl-ramp. Als je
gemiddeld tachtig jaar wordt,
maak je acht rampen mee. Ik
vind het allemaal zo eng, het is
een ontzettend onvoldragen
techniek. De zekerheid moet
honderd procent zijn, dan heb ik
niet zo veel bezwaar. Hoewel
zo'n centrale toch een
behoorlijke horizon-vervuiling
kan geven. Zijn er in Zeeland wel
geschikte vestigingsplaatsen,
het is daar één en al horizon".
VOW
In dat opzicht speelt de aanleg
van een vaste oeververbinding
over de Westerschelde ook een
rol. Vierbaanswegen door een
gebied waar rijke bejaarden
van hun rust willen genieten,
bijt dat elkaar niet?
„Misschien dat een brug of een
tunnel bij kan dragen aan de
Zeeuwse ontwikkeling. De
toegankelij kheid wordt er in
ieder geval mee vergroot. Je
moet wel oppassen datje alleen
maar iets door je provincie heen
krijgt waar je verder niets aan
hebt. Ik zou ook niet durven
zeggen waar de brug precies
moet komen te liggen. Voor de
Randstad is het op zich wel van
belang dat er een directe
verbinding komt met de tunnel
tussen Engeland en Frankrijk".
De landbouw is naast
automatiserings-industrie een
bedrijvigheid die zonder gevaar
voor de 'woonkwaliteit'
uitgebouwd kan worden.
Professor Klaassen ziet volop
mogelijkheden in de agrarische
wereld. „Het kweken van
producten die een input kunnen
zijn voor bedrijven die niet
noodzakelij k in het Zeeuwse
gevestigd moeten zijn. Dat is
aantrekkelijk. Een gebied als
Zeeuwsch-Vlaanderen heeft
duidelijk kansen om producten
te leveren die als grondstof voor
de industrie kunnen dienen. In
verband met de huidige
overschotten moetje die kant
uit".
Technisch hoogwaardige
industrie, landbouw en
bejaarden. Drie pijlers waarop
verder gebouwd kan worden.
Een goed leefklimaat is van
fundamenteel belang voor de
toekomstige ontwikkelingen.
Zeeland opgestuwd in de vaart
der volkeren, zonder
vervuilende fabrieken en
ontsierende snelwegen. Wie kan
daar iets op tegen hebben?
jan van dairsme
