kleintjes
Gemiddelde opkomst verkiezingen VS
Raadsels
rond gif
uit Sandoz
blijven
Lading ammoniak overgepompt uit
ontspoorde trein Vlissingen-Oost
Beweging in standpunt
Van Dijk over ruimte
voor de ambtenaren
Eén zonnebloem per dag per m
Dat kan aardig oplopen.
TIJVERSCHIL 30 CM GROTER
andaag
Ierse president
op staatsbezoek
Strijk op die winterpremie
Keuze in de
Oosterschelde
\anmiddag kans op regen
e jaargang no. 261
nsdag 5 november 1986
ampagne
pefensie
Vliegas
ijax
tin m een
leuke feestavond?
IAI TAI
Par ij se steun
voor conventie
tegen terrorisme
meel bewolking en vanmiddag moge-
Mik enige regen. Tot krachtig toene
mende zuidwesten wind. Temperatu-
*n omstreeks 12 graden.
kunt u telefonisch opgeven. Bel
I Middelburg 01180-81000 Terneuzen 01150-944571
Vlissingen 01184-84000 Hulst 01140-14058
Goes 01100-31800 Zierikzee 01110- 53801
Van onze correspondent)
WASHINGTON - De Amerikaanse
kiezers zijn dinsdag naar de stembus
gegaan om er een nieuw Huis van Af
gevaardigden samen te stellen, en
om 34 van de 100 Senaatszetels als
mede een groot aantal posten op re
gionaal niveau te vullen.
Dankzij het over het algemeen goede
weer in de VS werd dinsdagmiddag
een gemiddelde opkomst verwacht.
Dat zou een meevaller zijn, want de
voorspellingen hielden het er tot de
verkiezingsdag op, dat de opkomst
lager dan normaal zou zijn.
Die pessimistische voorspelling was
gebaseerd op de over het algemeen
nogal lauwe reactie van het Ameri
kaanse volk op een niet minder lauwe
campagne, waarin vrijwel uitsluitend
regionale problemen van belang wa
ren bij gebrek aan grote landelijke
thema's.
Algemeen wordt verwacht, dat de
democratische partij winst zal boe
ken in zowel het Huis van Afgevaar
digden als de Senaat. De grote vraag
is echter, of de democraten in de Se
naat genoeg zetels winnen om daar
de meerderheid te krijgen.
Als dat zou lukken, zouden zij het in
beide delen van het Congres het voor
het zeggen krijgen. In dat geval zal
president Reagan een niet erg ge
makkelijke laatste twee jaar van zijn
presidentschap ingaan.
Vandaar dat Reagan de afgelopen
weken, tegen de gevestigde gewoon
ten, zich buitengewoon actief met de
campagne van zijn partij heeft bezig
gehouden.
De republikeinen hopen dat de per
soonlijke bemoeienis van de uiterma
te populaire Reagan op het allerlaat
ste moment nog de stemming in het
land heeft doen omslaan.
Bij de senaatsverkiezingen gaat het
in een groot aantal staten om gevech
ten, waarbij de democratische en de
republikeinse kandidaat uitermate
dicht bij elkaar staan. Een verschil
van 1 a 2 procent zou dus kunnen uit
maken, of de Senaat in meerderheid
democratisch wordt, dan wel in repu
blikeinse handen blijft.
De verkiezingen van dinsdag beteke
nen ook de introductie van de twee
de generatie Kennedy's in de lande
lijke politiek. Joseph Kennedy, de
oudste zoon van de vermoorde Ro
bert Kennedy, zal zeker in het Huis
van Afgevaardigden komen. Zijn zus
Kathleen maakt een kleine kans ook
het Huis te halen.
oster schelde dam
og verder open
IDELBURG - Het getijverschil op de Oosterschelde gaat
2,40 naar 2,70 meter. Rijkswaterstaat zal het manipuleren
de stormvloedkering tot een minimum beperken. Het aan-
ngen van extra steenbestortingen bij zwakke dijkvakken
js de Schelde-Rijnverbinding - met name ter hoogte van
t-Philipsland, het Rammegors en zuidelijk van Oud-Vosse-
;r - wordt komende dagen voortgezet. Het scheepvaartver-
r zal tot de Philipsdam gesloten is (volgens plan in april
rekening moeten houden met ernstige vertraging en
rverboden tijdens hogere waterstanden. Schadeclaims uit
hoek geeft rijkswaterstaat op voorhand weinig kans.
en ander is dinsdag meegedeeld ringswerken ir T. J. Boon gaven dins
dag toe dat er bij de berekeningen die
vooraf over het optreden van stroom-
snelheden en ontgrondingen na het
sluiten van de Oesterdam gemaakt
waren, fouten zijn ontstaan. ,,We we
ten nu waar de fouten zitten. De in
greep door de sluiting van de Oester-
dam is zodanig groot geweest, dat het
model waarop onze berekeningen ge
baseerd waren, het niet aankon. De
stap is voor het model te groot ge-
weesc", aldus Boon. De berekeningen
zijn door rijkswaterstaat wel 'naar bes
te weten' uitgevoerd, stelde Engel.
„Daarop zijn beslissingen genomen.
Bepaalde factoren kloppen niet, er is
een andere situatie ontstaan, waar
door we beslissingen moeten herzien.
Dat gebeurt zo zorgvuldig mogelijk".
De hoofdingenieur-directeur wilde
niet ingaan op de vraag waar het oor
deel ligt over de juistheid van de be
slissingen. Uiteindelijk zal de rechter,
vooral wanneer het om schadeclaims
gaat, het laatste woord hebben.
De tegenvallende ontwikkelingen
(Van onze correspondent
BONN - De uitwerkingen van de grote
brand bij het Bazelse chemische con
cern Sandoz op de Rijn blijven nog
steeds raadselachtig. Wel is duidelijk
dat de ramp veel ernstiger is dan tot
nu toe werd aangenomen. In de buurt
van Bazel leeft geen vis meer in de
Rijn en ook verder stroomafwaarts
blijken vooral palingen het slachtof
fer te zijn geworden van het gif dat
met het bluswater in de Rijn is geko
men. De gifstroom wordt vandaag in
de buurt van Mainz verwacht.
In de buurt van Bazel en in Zuid-Duits-
land vielen de afgelopen dagen vogels
dood uit de lucht nadat zij giftige vis
hadden gegeten. Een Westduitse ex
pert zei dat het gebied rond de chemi
sche fabriek Sandoz maar net aan
ramp als in het Indiase Bhopal is ont
komen. Vlak bij de brandhaard had
Sandoz namelijk een opslagplaats
voor het dodelijke fosfeen. Dit gif werd
in de Eerste Wereldoorlog als strijdgas
gebruikt.
Het Zwitserse bedrijf heeft ook dins
dagmiddag nog geen duidelijkheid
kunnen verschaffen over het feit dat er
zo laat alarm is geslagen. Ondanks een
internationaal alarmnet werden de
Nederlandse waterleidingbedrijven
pas zeer laat door Rijkswaterstaat op
de hoogte gesteld van de ramp.
De dodelijke gifstroom komt richting
Nederland met een snelheid tussen de
vijf en zeven kilometer per uur. De wa
tercontroles in ons land zijn opge
voerd, maar er is nog niet besloten tot
een stop op de waterinname. Naarma
te het gif verder stroomafwaarts drijft,
neemt de concentratie af. Toch heb
ben vrijwel alle Westduitse waterlei
dingbedrijven de inname van Rijnwa
ter gestaakt.
hoofdingenieur-directeur H. En
an rijkswaterstaat Zeeland, na af-
van 'breed overleg' met vertegen-
rdigers van provincie, milieube-
rming, visserij, scheepvaart en
;rschappen in Middelburg. Hij be-
ïtoonde dat het 'nieuwe' getijver-
van 2,70 meter geen wet van Me
en Perzen is. Als de veiligheid van
'aterkeringen langs de Eendracht
loodzaakt, zal het verschil alsnog
iagd worden. Omgekeerd zal de
meter omhoog gaan, als dat uit on-
or_oek (ontwikkeling stroomsnelhe-
„|en in ontgrondingen) verantwoord
te zijn.
be 'weede Kamer voert morgen -
^■jierdag - spoedoverleg met minis-
[erKmit-Kroes van verkeer en water-
t over de problemen in het Oos-
cheldegebied. CDA, PvdA en D66
)en hierom gevraagd.
Ingel en hoofd compartimente-
PZC
noopten rijkswaterstaat tot het veel
meer manipuleren met de stormvloed
kering dan was aangenomen. Sinds 28
oktober een getijverschil van 2 meter
en vanaf 3 november van 2,40 meter. Ir
Boon zei dat gerekend was op stroom-
snelheden tussen 1,20 en 1,30 meter. Er
zijn inmiddels snelheden van 2 meter
(ruim 7 kilometer per uur) gemeten.
Het hoofd compartimenteringswer-
ken deelde mee dat voor ongeveer één
miljoen gulden aan bestortingen is uit
gevoerd. Daarvoor is een reservepot
beschikbaar. Boon verwachtte dat de
uitgaven hiervoor kunnen oplopen tot
totaal vier miljoen gulden.
Het helemaal niet gebruiken van de
kering - en derhalve een maximaal ge
tijverschil van 3,05 meter - acht rijks
waterstaat onverantwoord. Dat ver
oorzaakt ongeveer 2,5 maal grotere
ontgrondingen dan is voorzien. De
hoeveelheden stortmateriaal en mate
rieel die dan nodig zijn, kunnen niet op
korte termijn naar de Schelde-Rijn
verbinding worden gedirigeerd en er
(Slot zie pagina 13 kolom 2)
BORSSELE - De bedrijfsbrandweer van het chemisch be
drijf Hoechst is gisteravond laat in het industriegebied
Vlissingen-Oost begonnen met het overpompen van een la
ding ammoniak uit een tankwagon van een ontspoorde
goederentrein. Deze operatie - omgeven met uitgebreide
voorzorgsmaatregelen - zou naar verwachting zo'n zes uur
in beslag nemen. Er moest uiterst behoedzaam met de ge
vaarlijke lading worden omgesprongen, om ontsnapping
van ammoniakgas te voorkomen.
Het ongeluk met de goederentrein - er ontspoorden tien
wagons - gebeurde omstreeks half drie 's middags en ver
oorzaakte een enorme ravage, die gisteren nog niet kon
worden opgeruimd omdat de eerste zorg uitging naar de
wagons met gevaarlijke stoffen. Behalve de wagon met am
moniak, die bekneld raakte, was bij het ongeluk nog een
wagon met fosfor betrokken. Die kwam nagenoeg onbe
schadigd naast de rails te staan.
Zie ook pagina 9)
binnenkort begint het ministe-
ie van sociale zaken en werk
gelegenheid een voorlichtings-
'ampagne over het nieuwe so-
'iale zekerheidsstelsel.
PAGINA 3
pet personeelsbeleid voor mili
tairen, zowel beroeps- als
dienstplichtigen, zal in de toe
komst meer gericht worden op
fiet individu.
PAGINA 5
le PZEM wil de vliegas die
>rijkomt bij de kolencentrale
n Borssele in de open lucht en
liet in dure gesloten silo's op-
ilaan.
PAGINA II
\rnold Mühren, een unieke
oetballermag sinds een paar
naanden bij Ajax doorde
weeks gaan en staan waar hij
oil, en zelf bepalen hoe hij
raint.
PAGINA 17
tTV, kunst: 2
linnen- en buitenl.: 3 en 5
)pinie en achtergrond: 4
leurs en financiën: 7
'rovincie: 9,10,11,13,14 en
5
Sport: 17
(Advertentie)
Morgen om 20.00 uur
grandioze avond
in wijkcentrum
het 'Zuiderbaken',
Middelburg-Zuid, m.m.v.
fxcuse
Jisco Injection
Kaartverkoop aan de zaal.
Max. 450 kaarten.
De Ierse president Patrick J. Hïllery is dinsdagmorgen met zijn echtgeno
te op Schiphol aangekomen voor een staatsbezoek dat tot en met donder
dag zal duren. Met een helikopter werd de president naar het marine
etablissement in Amsterdam gevlogen, waar Koningin Beatrix de presi
dent officieel begroette. V.l.n.r.: Koningin Beatrix, mevrouw Hillery, de
Ierse president, prins Claus en mr. Pieter van Vollenhoven.
AMSTERDAM (ANP) - Koningin
Beatrix betreurt het dat de naam
Oranje in Ierland associaties op
roept met onverdraagzaamheid.
De naam is volgens haar in Neder
land een symbool geworden voor
tolerantie.
De vorstin zei dit dinsdagavond in
het Koninklijk Paleis op de Dam in
Amsterdam tijdens het gala-diner
dat zij de Ierse president Patrick
Hillery en zijn vrouw aanbood tij
dens de eerste dag van hun drie
daags staatsbezoek aan Neder
land. Het huis van Oranje raakte
bijna 300 jaar geleden betrokken
bij de geschiedenis van Ierland
toen de Nederlandse stadhouder
Willem III overstak naar Groot-
Brittanië en de Britse troon aan
vaardde. Koningin Beatrix die de
grote culturele invloed van Ierland
op de vroege geschiedenis van Eu
ropa memoreerde, noemde de con
structieve en coöperatieve opstel
ling van Ierland bij de Europese sa
menwerking en de rol die de Ierse
president persoonlijk hierin heeft
gespeeld „voor ons allen van zeer
grote betekenis.
DEN HAAG (ANP) - Het geld om reeas
volgend jaar verdere arbeidstijdver
korting van ambtenaren te betalen
zal mogelijk ook aan andere arbeids
voorwaarden voor het overheidsper
soneel kunnen worden besteed. Mi
nister Van Dijk (binnenlandse zaken)
heeft dinsdag, zij het aarzelend, „ja"
laten horen op de vraag van de com-
missie-Albeda of over de besteding
van deze ruimte voor 1987 kan wor
den onderhandeld. Van Dijk kondigde
nadere voorstellen aan.
Dat heeft secretaris Sonneveld van de
FNV-ambtenaren dinsdag gezegd. Hij
nam namens de ambtenarencentrale
ACOP deel aan de (besloten) hoorzit
ting van de commissie Albeda. Die
sloot daarmee de voorbereidingen
voor het advies over het geschil tussen
Van Dijk en de ambtenarenbonden
met betrekking tot de arbeidsvoor
waarden voor 1986 af.
Van Dijks opmerking over de beste
ding van de ADV-gelden heeft betrek
king op 1987. Het kabinet liet vrijdag
avond tijdens het sociaal overleg met
werkgevers en werknemers weten een
bepaald bedrag dat pas in de tweede
helft van deze regeerperiode zou wor
den besteed, nu al naar voren te willen
halen. Het geld zou dan wel uitsluitend
voor werkgelegenheidsmaatregelen
mogen worden gebruikt. De FNV-
ambtenaren wijzen een dergelijk dic
taat echter op voorhand af. aldus Son
neveld.
Het advies over het geschil betreffen
de 1986, dat de ambtenarenbonden
ver-
het
alle
(Advertentie)
Diiklilzatio wan hof
Publikatie van het
Bednjfschap Schildersbedn|f
te Ri|swi|k Z.H.
grotendeels in het gelijk stelt,
schijnt vandaag. Albeda geeft
overheidspersoneel op vrijwel
punten die zij aanvoeren gelijk, zo
viel dinsdagavond in kringen rond de
ambtenarencentrales te vernemen.
Er is onvoldoende sprake geweest
van „open een reëel overleg". Alleen
de gevraagde betere behandeling van
ambtelijke deeltijdwerkers in de so
ciale zekerheid krijgt geen steun van
de commissie.
De bonden willen met het advies in de
hand de onderhandelingen heropenen
en tot een compromis met Van Dijk
komen. Zij vragen twee miljard gulden
aan verbeteringen. Van Dijk moet dit
jaar ruim een miljard gulden op het
personeel van de overheid bezuinigen.
Minister Van Dijk kan het advies
(waar hij zelf geen behoefte aan had)
naast zich neerleggen. Tijdens de
hoorzitting herhaalde hij dat de moei
lijke financiële positie van de overheid
ten grondslag ligt aan de ombuigingen
voor dit jaar. Van verbeteringen kan
helemaal geen sprake zijn. „Maar hij
heeft niet gezegd dat hij het advies
naast zich neer zal leggen," aldus Son
neveld.
Met name binnen de grootste ACOP-
bond, de AbvaKabo, heerst de opvat
ting dat als de uitspraak van de com-
missie-Albeda geen gevolgen heeft, er
acties moeten komen. Daarbij wordt
gedacht aan estafette-acties. Sonne
veld is van mening dat als de minister
het advies naast zich neerlegt en de
rechter zou er aan te pas moeten ko
men om over acties te oordelen, de
bonden geen onzorgvuldigheid meer
kan worden verweten. „Dat lijkt mij
met een voor ons positief advies on
denkbaar," aldus Sonneveld. „Bij
schadeclaims van derden zal het ad
vies daarentegen nauwelijks beteke
nis hebben."
Minister Van Dijk
STRAATSBURG (RTR-DPA-AFP) -
Frankrijk zal binnenkort de uit 1977
daterende anti-terrorismeconventie
van de Raad van Europa ratificeren.
Dit heeft de Franse minister van vei
ligheid, Robert Pandraud, dinsdag
verklaard tijdens een ministersconfe
rentie over de strijd tegen het terroris
me in Straatsburg. De conventie
maakt het gemakkelijker om verdach
ten van terreuraanslagen personen uit
te leveren, ook als ze politieke motie
ven aanvoeren voor hun daden.
In Wenen maakten - Groot-Brittannië
en de Sovjet-Unie bekend te gaan
overleggen over samenwerking bij het
bestrijden van terrorisme. Volgens de
Britse minister van buitenlandse za
ken Howe zal waarschijnlijk nog dit
jaar een commissie van deskundigen
in Londen bijeenkomen.
Twee uitersten bij elkaar
brengen moet als een
vrijwel onmogelijke opgave
worden beschouwd; tegen
strijdige belangen zijn zel
den onder één noemer te brengen. Al
leen als partijen bereid zijn iets toe te
geven, kan op zijn best van een com
promis worden gesproken. De mani
pulatie met het getijverschil in de Oos
terschelde gedurende de afgelopen da
gen is daar een sprekend voorbeeld
van. Rijkswaterstaat is er als beheer
der van de Oosterschelde niet in ge
slaagd een voor alle betrokken partij
en aanvaardbare oplossing te vinden
voor het probleem van de ontoelaat
baar hoge stroomsnelheden in de Een
dracht als gevolg van de afsluiting van
de Oesterdam. De beslissing het getij
verschil in de Oosterschelde in een pe
riode van vijf dagen eerst te verlagen
tot twee meter en vervolgens in fasen
te verhogen tot 2.40 en uiteindelijk 2.70
meter door meer schuiven van de
stormvloedkering open te zetten,
komt voor een belangrijk deel tege
moet aan de wensen van de milieube
schermers en de visserij, maar laat de
schippers in de kou staan.
Van een compromis-oplossing,
waarbij zowel aan de belangen van
de veiligheid en de scheepvaart ener-
zij ds als die van het milieu en in minde
re mate de visserij anderzijds recht
wordt gedaan, is dan ook geen sprake.
Voorlopig is het milieu de winnaar.
Dat is zeker geen slechte zaak, want er
staat buitengewoon veel op het spel.
De felle protesten van de milieubewe
ging en de visserij, die uitmondden in
de dreiging van een kort geding, heb
ben er mede toe bijgedragen dat rijks
waterstaat in stappen grotendeels te
gemoet is gekomen aan hun wensen.
Dat is de verdienste van de milieulob
by, maar - zo viel gisteren in Middel
burg op de maken uit de woorden van
een waterstaatsman - het veiligheids
aspect heeft in die beslissing wel dege
lijk een rol gespeeld. Door uitvoering
van een aantal extra steenbestortin
gen is de situatie belangrijk verbeterd.
Met andere woorden: de daardoor ver
onderstelde hogere graad van veilig
heid staat het toe, dat weer meer water
de Oosterschelde in en uit wordt gela
ten. Dat is dan meegenomen voor het
milieu.
Intussen voelt de schipperswereld
zich tekort gedaan. De 'zorgvuldige
afweging' van waterstaat heeft - voor
lopig? - de scheepvaart met de groot
ste problemen opgezadeld. Weliswaar
houdt waterstaat de mogelijkheid
open dat het getijverschil alsnog
wordt teruggebracht, maar in dat ge
val zal met betrokken partijen overleg
worden gevoerd. Rijkswaterstaat er
kent daarmee impliciet de waakhond
functie van de milieuorganisaties en
de visserij. Aan de hand van deze rijks
dienst mogen zij mee kijken, mee den
ken en mee praten, maar niet mee be
slissen. Dat geldt ook voor de organi
saties van schippers, maar zij hebben
minder in te brengen. De belangen van
de scheepvaart lopen alleen parallel
met de belangen van de veiligheid
voorzover de veiligheid wordt be
dreigd. Zolang daarvan geen sprake is,
moet de scheepvaart zich veel laten
aanleunen. Zo'n keuze is altijd arbi
trair, maar het geheel van maatrege
len en beslissingen overziende kan
niet anders worden geconcludeerd
dan dat er geen andere, reële mogelijk
heden waren.
Waterstaat blijft vasthouden aan
de juistheid van zijn beslissing,
vijf dagen geleden, om het getijver
schil tot twee meter terug te brengen
door gebruikmaking van de mogelijk
heid, die de 4 oktober in bedrijf gestel
de stormvloedkering biedt. In zijn vi
sie maakt 'manipuleren' met de schui
ven in de kering daarvan een integre
rend bestanddeel uit. Wat onder veilig
heid moet worden verstaan is een zaak
die volledig des waterstaats is. Dat
maakt het voor alle andere betrokken
partijen - scheepvaart, visserij, milieu
- zo moeilijk gefundeerd mee te pra
ten. Veiligheid is het toverwoord. On
der het mom van veiligheid heeft rijks
waterstaat als het ware een vrijbrief
om te handelen, zoals hij meent dat er
gehandeld moet worden. Aan een der
gelijke eenzijdige benadering kleven
gevaren.
Terecht hebben de vertegenwoordi
gers van de belangengroeperingen
aangedrongen op het betrekken van
andere ministeries, zoals landbouw en
visserij en milieu - bij het nemen van
belangrijke beslissingen over het ge
bruik van de stormvloedkering. Ook al
mag worden uitgegaan van een ver
antwoorde besluitvorming bij rijkswa
terstaat, dan nog is het uit een oog
punt van zorgvuldig handelen ten op
zichte van alle betrokkenen een vereis
te dat ook andere ministeries mee pra
ten en mee beslissen. Dat laat onverlet
de verantwoordelijkheid van water
staat bij calamiteiten. In de eerste
maand na de gereedkoming van de
stormvloedkering is nu al herhaalde
malen gebleken welk een enorme in
greep dit werk betekent voor het leef
milieu. Daar is niets 'technisch' aan.
Als dat besef bestaat bij waterstaat is
er al veel gewonnen.
Dim
Sabotage in West-Duitsland - On
bekenden hebben in de nacht van
maandag op dinsdag in de buurt van
Karlsruhe in de Westduitse deelstaat
Baden-Württemberg sabotage ge
pleegd aan een hoogspanningsmast.
Hierdoor ontstond een schade van on
geveer 100.000 mark.
De daders probeerden de mast, die
stroom met een intensiteit van 110 ki-
lovolt doorgeleidde, om te zagen. Dit
lukte niet, maar in de omgeving viel
hier en daar de stroom uit.
