Parijs vreest
nieuwe golf
terreurdaden
Korten op onderwijs
niet zo gemakkelijk
Zelfverzekerde
CDU begint
partijcongres
Betekenis dierendag nog steeds actueel
PZC/ opinie en achtergrond 4
Arafat
Visumplicht
'MS'ni9^C!
Spontane groei
Olieprijs
Raar systeem
Manifest
Zelfverzekerd
Boodschap
stemmen uit de kerken
VRIJDAG 3 OKTOBER 1986
Door Rudolph Bakken
De Franse regering vreest een nieuwe golf van terreurdaden in Parijs. On
derminister voor binnenlandse veiligheid Robert Pandraud heeft de be
volking tot 'oplettendheid' opgeroepen en de politie 'om zijn pogingen nog te
versterken bij hun controles en het opsporen van informatie'. Minister van
binnenlandse zaken Pasqua had een dag eerder al in een TV-interview ver
klaard dat 'het ergste nog moet komen'. En hij maakte bekend dat de verloven
van de Franse politie tot 15 oktober zijn ingetrokken. Een dergelijke maatre
gel was niet meer genomen sinds sinds de mei-opstand van 1968.
De daders van de reeks aanslagen van Capuccinam tijdens zijn verblijf in Pa-
de afgelopen weken worden door de
Franse justitie zonder aarzelen nog
steeds gezocht in de boezem van de fa
milie Abdallah. En gevreesd wordt at
andere terroristen de estafette-staf
van de voortaan in hun Noordlibanese
dorp omcirkelde gebroeders Abdallah
zullen overnemen. Onder deze broers
is Emile, die er ernstig van wordt ver
dacht de bom te hebben geplaatst in
de Rue de Rennes, voor de gevel van
de drukbezochte textielzaak van Tati.
De aanslagen hadden tot doel de vrij
lating te forceren van broer Georges
Emile Abdallah. die in de Parijse San-
te-gevangenis opgesloten zit.
De Franse justitie is nu bedacht op
hernieuwde activiteit van de ASALA.
dat zijn Armeense terroristen die strij
den voor de vrijheid van hun land. On
der de drie gevangenen wier vrijlating
de terroristen gewapenderhand eisen
bevindt zich een Armeniër, die in
Frankrjk een levenslange gevangenis
straf uitzit voor zijn aandeel in de bloe
dige bomaanslag op het Parijse vlieg
veld Orly.
De geheimzinnige Monseigneur Hila-
rion Capucci is intussen op zijn uit
gangsbasis in Rome teruggekeerd en
heeft daar anders dan de Franse au
toriteiten verklaard 'optimistisch'
te zijn en 'te hopen dat het ergste voor
bij is'. Monseigneur Capucci is de
Grieks-orthodoxe prelaat met uitste
kende relaties in het Nabije Oosten,
die officieus door premier Chirac was
uitgenodigd als middelman op te tre
den. De prelaat was dinsdagavond
naar Rome teruggevlogen na een be
zoek van ruim een week in Parijs, bij
welke gelegenheid hij herhaaldelijk
door de onderminister voor nationale
veiligheid Pandraud was ontvangen,
en hij een opzienbarend bezoek had
gebracht aan Georges Ibrahim Abdal
lah in diens cel in de Sante-gevange-
nis.
Het 'satirische' weekblad 'Le Canard
Enchainé' meent in zijn nummer van
afgelopen woensdag te weten wat de
achtergronden zijn van Monseigeur
Capucci's bezoek aan Parijs. Hoewel
premier Chirac officieel ontkent dat
hij om de komst van Capucci had ge
vraagd, is het althans de omgeving
van de eerste ministeralles volgens
het satirische weekblad die de pre
laat in Rome benaderd heeft. Met toe
stemming van premier Chirac zou de
ze 'omgeving' ook contact hebben op
genomen met Capucci's vriend Yas
ser Arafat, de leider van de PLO. Het
zou Arafat zijn geweest die Capucci er
toe had overgehaald om op het ver
zoek van de Franse eerste minister in
te gaan en naar Parijs te komen. Ca
pucci had tenslotte voor de reis offi
cieel toestemming gekregen van Mon
seigneur Casaroli, de 'minister van
buitenlandse zaken' van het Vati-
caa'n. Bij zijn aankomst op het Parijse
vliegveld Roissy was Capucci opge
haald door Ibrahim Souss, de verte
genwoordiger van de PLO in Parijs.
njs twee opzienbarende initiatieven.
Na Capucci's contact met de Syrische
machthebbers met wie hij, ondanks
zijn vriendschap met Arafat, ook op
uitstekende voet verkeerd besloot
premier Chirac een vertrouwensman
in de persoon van de minister voor sa
menwerking Michel Aurillac naar Sy
rië te zenden. Dit bliksembezoek en
Capucci's invloed hebben bewerkstel
ligd dat de Franse regering niet langer
Syrië openlijk of in bedekte termen er
van beschuldigd deel aan de aansla
gen te hebben gehad. Leden van de
Franse geheime diensten zijn nu zelfs
in Syrië om daar met hun Syrische col-
legas 'samen te werken' en 'de daders
op te sporen".
Het tweede initiatief van Capucci was
zijn bezoek aan Georges Ibrahim Ab
dallah in diens cel in de Sante-gevan-
genis. Volgens 'Le Canard Enchainé'
was Capucci weliswaar als een echte
staatsman met motorpolitie naar de
gevangenis begeleid, maar tegelijker
tijd had de Franse geheime dienst een
uitgebreide afluisterinstallatie rond
Abdallah's cel opgebouwd, die op het
moment waarop het aankwam overi
gens de geest gaf. Bovendien voerden
Abdallah en Capucci hun gesprek
fluisterend in elkanders oor, 'net zoals
de paus dat deed toen hij ten over
staan van de televisiecamera's in
diens cel een gesprek had met Ali Ag-
ca, zijn moordenaar', aldus weet het
dagblad 'le Monde' op zijn beurt te
melden.
Op de Franse consulaten in de hele
wereld neemt intussen de scepsis toe
over het nut van de visum-plicht, die
premier Chirac heeft uitgevaardigd
als wapen in de strijd tegen het terro
risme. Steeds duidelijker wordt dat
het systeem zoveel mankementen ver
toont, dat het nauwelijks doeltref
fend kan worden genoemd. Omdat de
'visum-plicht niet geldt voor de lan
den van de EEG en Zwitserland, zien
de consulaire ambtenaren niet in
waarom terroristen geen gebruik zou
den maken van valse Westduitse of
Griekse paspoorten, in plaats van
Noorse of Oostenrijkse, waarin een vi
sum is vereist.
Daar komt bij dat het uitgeven van
een visum als controle-maatregel al
leen zin heeft wanneer degeen die het
visum uitgeeft inzage heeft in de dos
siers van de justitie en in de opspo
ringsregisters. Over deze mogelijkheid
beschikt echter niet een enkel Frans
consulaat. Het door de eerste minister
verordonneerde veiligheidssysteem
van de visums wordt bovendien geheel
ontkracht door de omstandigheid dat
bijzondere en gemakkelijkere voor
waarden gelden voor Algerije, Tunesië
en Marokko, landen waarvan iedereen
weet dat ze een rijke bron vormen van
het internationaal terrorisme. Ver
wacht wordt dan ook dat de visum
plicht na de aanvankelijke periode
van een half jaar zal worden opgehe
ven, als ze al niet in de praktijk en
met de Franse slag langzaam maar
zeker tot dode letter wordt verklaard.
rDoor Peter Haerkens)
Boze ouders die de school van
hun kinderen bezetten, veront
waardigde leerkrachten die niet
meer geloven in 'de politiek' en bij
na 1,7 miljoen handtekeningen van
mensen die de plannen van minis
ter Deetman met het basisonder
wijs verafschuwen. Zie hier de
oogst die de bewindsman tot nu toe
mocht binnenhalen.
De kritiek op zijn bezuinigingsplan
nen is niet mis: kleuters worden in
hun ontwikkeling belemmerd als ze
niet meer naar school mogen en hun
moeders kunnen niet meer gaan
werken. Kinderen met problemen
vallen tussen de wal en het schip als
ze niet meer naar het speciaal onder
wijs mogen en leerkrachten raken
overbelast als ze die kinderen toch
zelf moeten opvangen. Schoollei
ders vrezen het ergste, omdat ze de
eerste tijd geen vervangers krijgen
voor zieke leerkrachten. Met angst
en beven wachten zij de komende
winter en de eerste griepepidemie af.
Deetman heeft rekening gehouden
met kritiek. Bezuinigen doet altijd
pijn en wie lijdt, protesteert nu een
maal. Wat dat betreft kan moeilijk
van een onaangename verrassing
gesproken worden. Waar niet is, ver
liest de keizer zijn recht. Als er geen
geld is, kan het zelfs niet aan een no
bel doel als onderwijs worden uitge
geven, houdt de minister zijn critici
steeds voor.
Bezuinigen op onderwijs valt niet
mee. Zijn het niet de ouders, onder
wijsdeskundigen of vakorganisaties
die in het geweer komen, omdat ze
bang zijn dat de kwaliteit wordt aan
getast, dan is het wel de onbeheers
baarheid van de kosten zelf die be
zuinigen moeilijk maakt. De uitga
ven voor het onderwijs hebben de
neiging spontaan te groeien. PvdA-
Tweede Kamerlid Wallage wijst er
op dat de onderwijsbegroting in het
verleden ondanks bezuinigingen
van enkele honderden miljoenen
guldens wel met een miljard is over
schreden.
wijl aan de andere kant met gulle
hand nieuwe zaken begonnen wor
den." Als voorbeeld noemt hij de be
zuinigingen op de onderwijssalaris-
sen: in de periode van 1982 tot '86 2,4
miljard gulden. Dat bedrag is ge
haald. Op andere kosten moest 1,6
miljard worden bezuinigd, maar
daarvan is slechts een klein gedeel
te gehaald, omdat er tegelijkertijd
extra geld werd uitgegeven voor
nieuw beleid.
Ritzen kan niet overzien of minister
Deetman het miljard haalt dat hij in
1990 minder mag uitgeven dan in
1986 „maar de geplande bezuinigin
gen voor volgend jaar haalt hij ze
ker".
Vijftig miljoen gulden extra voor het
gewone basisonderwijs is best te rij
men met een korting van 130 miljoen
op het speciaal onderwijs. Daar kost
een leerling elk jaar 16.000 gulden te
gen 3.000 in het gewone basisonder
wijs. Met 3.000 gulden extra voor
kinderen die voor zover dat moge
lijk is toch in het basisonderwijs
opgevangen worden, wordt per sal
do nog altijd 13.000 gulden per jaar
per kind bezuinigd, rekent Ritzen
voor.
Als de olieprijs daalt, moeten de
kleuters maar thuis blijven, sprak de
Groningse hoogleraar K. Koster cy-
De Rotterdamse econoom prof.J.
Ritzen noemt de onbeheersbaar
heid van de kosten evident. „Het is
een raar systeem. Aan de ene kant
wordt met veel pijn bezuinigd, ter-
Drs. W. J. Deetman
nisch op de slotmanifestatie van de
Nationale Onderwijspetitie. Hij
meent dat het niet toelaten van vier
jarigen op de basisschool en afrem
men van de doorstroming naar het
speciaal onderwijs leidt tot meer zit
ten blijven en daardoor op den duur
net zo veel kost als de bezuinigingen
opleveren. Kosters argument dat
deze kinderen minder goede studie
resultaten behalen als ze later naar
de basisschool gaan, noemt Ritzen
„niet zo sterk". Dat neemt niet weg
dat ook hij bezwaar heeft tegen
Deetmans plan. De belemmeringen
voor de moeders van de vierjarigen,
noemt hij „sociaal niet zo aantrek
kelijk". Het opzetten van een soort
peuterspeelzaal is beteren nog altijd
goedkoper dan de basisschool.
Deetman vindt de opvang „geen on
derwijsprobleem". Een maatschap
pelijk probleem is het daarmee wel
en dit soort moeilijkheden laat zich
doorgaans niet oplossen met de
hand op de knip.
Ook Wallage vind de maatregel on
gelukkig. Waar zou hij op bezuini
gen? Het socialistische kamerlid
vindt het niet nodig dat er op elke
hoek van de straat een school staat.
Kinderen vanaf tien jaar kunnen
best een eindje fietsen. Minder
scholen betekenen een forse bezui
niging en samenvoeging komt zelfs
de kwaliteit van het onderwijs ten
goede. Een flinke school heeft meer
te bieden dan een driemansschool
tje, stelt hij.
Op het ministerie van onderwijs
wordt heel anders geredeneerd.
Deetman gaat er vanuit dat de over
grote meerderheid van de kleuters
nog een jaartje thuis blijft. Uitslui
tend alleenstaande ouders hebben
dan last van de maatregel. Zelfs het
verlies aan banen in het onderwijs
laat zich volgens de minister niet
vertalen in uitkeringen en extra kos
ten. De overtollige leerkrachten mo
gen blijven tot ze ergens anders een
baan vinden. Hoe dat kan? Door na
tuurlijk verloop. Mensen gaan dood,
met pensioen of hebben andere rede
nen om op te stappen. Het overschot
verdwijnt zo vanzelf.
Het vergt enige jaren voor de maat
regelen optimaal resultaat opleve
ren. Maar daarin is voorzien. In vier
etappes groeien de bezuinigingen
naar een miljard gulden. In 1990
wordt dat bedrag minder aan on
derwijs uitgegeven dan dit jaar, zo
is de bedoeling. Of het lukt? Aan mi
nister Deetman zal het niet liggen.
Door Hans Hoogendijk
De Westduitse christen-democratische CDU begint maandag in Mainzzeij
verzekerd aan haar 34e partijcongres. De partij van Helmut Kohl heeft J
alle fronten de wind mee en is zich daar langzaam van bewust geworden. V«
geten zijn de vele blunders van de afgelopen vier jaar. „We kijken alleen nl
vooruit", is het motto van secretaris-generaal Heiner Geissler. „Verder tj
Duitsland. Stabiele prijzen, een veilige AOW, meer banen. CDU". West-Duiii
land hangt drie en een halve maand voor de verkiezingen vol met deze aai.'
plakbiljetten van de CDU.
Heiner Geissler, een van de meest om
streden politici in de Bondsrepubliek,
heeft de koers uitgezet. De gehaaide
partijstrateeg kent de stemming in het
land. Hij weet dat bijna 70 procent van
de bevolking tevreden is. Een bijna on
gehoord percentage. Vier jaar geleden,
toen Helmut Kohl de macht van de so
ciaal-democraat Helmut Schmidt
overnam, was maar 40 procent tevre
den.
Heiner Geissler, de wolf in schaapskle
ren zoals Der Spiegel hem noemt,
haakte direct in op dit stemmings
beeld. In de brievenbussen van de 781
gedelegeerden naar het partijcongres
viel deze week een handzaam papier.
De titel: 'Toekomstmanifest: voor een
maatschappij van morgen vooruit
strevend en menselijk'. In acht vel
letjes legt Geissler uit, dat de toe
komst aan de christen-democraten is..
Een strategische meesterzet, want
met het claimen van het begrip 'toe
komst' is hij de sociaal-democratische
campagnemakers een slag voor. De
SPD-kanselierskandidaat Johannes
Rau had dit thema ook als hoeksteen
voor zijn verkiezingsstrijd uitgekozen.
Het 'toekomstmanifest' is een fraai
stukje werk van Geissler-getrouwen
als de succesvolle vrouwen- en gezond
heidsminister Rita Sussmuth, de
strijdbare minister van sociale zaken
Norbert Blum en experts als minister
van financiën Gerhard Stoltenberg, de
succesvolle minister-president van
Baden-Württemberg, Lothar Spath.
Natuurlijk vergeet de CDU ook niet te
wijzen op de 'chaos' en de 'erflast' die
zij bij hun machtsovername vier jaar
geleden aantroffen, maar kernpunt is
de toekomst.
Een slimme zet was ook dat de CDU
dit wervende pamflet alleen heeft be
dacht en dus geen rekening hoefde te
houden met de stoorfactor uit Beieren,
de CSU van Franz Josef Strauss. Dat
besluit bespaarde Geissler en de zij
nen de ergernissen die ze nu met de
CSU hebben over het opstellen van
een gemeenschappelijk verkiezings
programma. Strauss heeft duidelijk la
ten weten dat zijn partij op een aantal
punten heel wat verder wil gaan dan
de christen-democratische broeders
en zusters buiten Beieren.
De Beierse minister-president, die met
het oog op de verkiezingen in zijn 'Vrij
staat' op 12 oktober weer flink van de
toren blaast, spreekt wel een groet-
woord op het CDU-congres. Dat wordt
naar alle waarschijnlijkheid een be
toog van ruim een uur, waarin hij zal
uitleggen dat de buitenlandse politiek
van de liberaal Genscher een ramp is,
dat gewelddadige demonstranten snel
terroristen kunnen worden en dat de
stroom asielzoekers niet wordt afge
remd door het dichten van het lek in
Berlijn. Kortom, er dient een aantal
wetten te worden veranderd om 'onze
staat beter te beschermen tegen de
economische vluchtelingen die van de
rijkdom van ons land willen profiteren'
en om 'ons te behoeden voor de terreur
van de straat'. Maar bovenal mi
worden voorkomen dat 'de rood
ne chaos aan de macht komt'.
De CDU-gedelegeerden zullen natut
lijk hun bijval betonen voor de om
man uit München, maar de marsroi i
zal niet worden veranderd. De CDl'ij
vooral kanselier Helmut Kohl zijn;<ji
zelfverzekerd geworden, dat ze zit
door de altijd wat obstinate Beier
CSU niet meer uit het evenwicht!
ten brengen. Kohl is gegroeid in h
ambt van kanselier. Natuurlijk isb
geen man van het formaat Helm
Schmidt, maar een ramp is zijn optr
den nu ook weer niet. Kohl's instil
om te overleven, heeft hem nog not
in de steek gelaten.
En zelfs een Kohl-vijandig blad als:i
machtige Spiegel, is intussen tot
conclusie gekomen dat de man
niet weg laat schrijven.
Als Strauss en Genscher weer veJj
tend over straat rollen over de buitel
landse koers van de Bondsrepubliei
blijft Kohl rustig zitten. Pas als o]
twee oponenten in een uitzichtlJj
loopgravenoorlog zijn verwikkel,!,
grijpt hij in.
Dezelfde tactiek volgde hij bij de oft
verkwikkelijke discussie over hetprii
bleem van de asielzoekers. Kohl liettjj
CSU en delen van zijn eigen CDU ene#
zijds en de FDP, SPD en de GroenJi
anderzijds, net zo lang met modél;
gooien totdat iedereen smerig wast f
halve hij. Toen nodigde hij alle par:
en met uitzondering van de Grap
nen uit voor een gesprek in zijnlfl
reau en kon na enkele uren verhit i*
batteren een compromis openbai
maken. De strategie werkte weer pt 3-
fect: met een minimum aan inspa j
ning haalde Kohl een maximum at ir
resultaat. Een groot deel van de We
duitse bevolking is dan ook langi-j:
merhand tot de conclusie gekomrt
dat Helmut Kohl het nog zo slechtm*
doet. De 56-jarige kanselier knc*
maandelijks omhoog op de populï I
teitsladder.
Maar ook zijn eigen CDU, waar
paar maanden geleden nog bij:
openlijk werd gespeculeerd over»
vervanging van Kohl, begint hl
meer te waarderen. Voor de christf 4?
democraten staat al tijden vast dat
verkiezingen op 25 januari zulli
worden gewonnen. Tot enkele mai
den geleden werd daaraan toef»;
voegd 'ondanks Kohl'. Die woordi i
neemt nu niemand meer in de mot 4
Dinsdag zal Helmut Kohl de 781 g« A
legeerden toespreken. Het wordt o 4'
getwijfeld een typische Kohl-redet t'
verzoenende tonen. Helmut Kohl 4l I
boodschap is al vele jaren dezelft.i-
„Wij hoeven ons niet te schamen v« t-
ons vaderland. Integendeel, we kt j
nen er trots op zijn. We gaan door
de ingeslagen weg. Dat is ons ai -.
woord aan al die linkse cultuurpes
misten en valse profeten en met li
negatieve utopieën en collectievel
pressies. Ga zo door, Duitsland."
Op 4 oktober is het weer werelddierendag. Velen
zullen denken, dat deze dag net zoals moeder
dag en vaderdag een vondst is van de commercie.
De huisdierencultus bloeit immers als nooit tevo
ren. Maar niets is minder waar. Werelddierendag is
een eeuwenoud begrip, 760 jaar al om precies te zijn.
Want toen Franciscus van Assisi in 1226 stierf werd
4 oktober zijn jaarlijkse gedenkdag en daarmee ook
de dag waarop alle dieren die aandacht horen te
krijgen, die Franciscus hen bijna zijn hele leven
lang heeft gegeven.
Talloos zijn de verhalen over Franciscus en de die
ren. Een fazant die hij gekregen had om op te eten
liet hij in leven en het beest bleef bij hem, ook toen hij
het de vrijheid had gegeven. Als hij hazen of konijnen
in strikken aantrof, liet hij ze lopen. Vissers werden
kwaad op hem omdat hij de netten leeg haalde.
Het bekendste is wel het verhaal over de wolf van
Gubbio, die de streek rondom deze Umbrische stad
in Italië terroriseerde. Vele moedige mannen hadden
hun leven al gewaagd om dit ondier onschadelijk te
maken. Zonder enig resultaat. Totdat, aldus het ver
haal, Franciscus op het toneel verscheen en de woes
te wolf temde.
Vogels hadden een speciale belangstelling van Fran
ciscus. Misschien omdat hijzelf een 'vrije vogel' was.
Een verhaal vertelt, hoe hij eens vogels van allerlei
soorten tegenkwam, die al op hem zaten te wachten.
Hij preekte tot de vogels en noemde ze 'mijn dierbare
zustertjes'. Volgens een ander oud verhaal preekte
Franciscus niet zomaar tot de lieflijke vogels, maar
op de afvalbelt buiten de stad tegen raven, eksters en
sperwers, tegen roofvogels die zich met kadavers
voedden. Hij preekte tegen deze uitgestoten vogels.
Omdat Franciscus van Assisi alle 'vreemde vogels',
dieren en mensen, weer de hun toekomende plaats
wilde geven binnen Gods schepping.
De dierenverhalen van Franciscus, of ze nu waar
zijn of niet, worden vaak behandeld als zoetige ver
halen, een soort sprookjes waar je op z'n hoogst ver
tederd om moet glimlachen.
Maar als we deze verhalen lezen met de krant en de
tv van vandaag er naast, dan zien we andere dingen.
Greenpeace met de acties tegen het uitmoorden van
walvissen en het vervuilen van de zeeën. Berichten
over allerlei diersoorten, die met de ondergang wor
den bedreigd of al uitgestorven zijn.
Het optreden van de dierenbescherming. En vooral:
het gebruik van dieren in de bio-industrie.
De boodschap van Franciscus is dan, dat de schepse
len er niet allereerst zijn om geëxploiteerd en gecon
sumeerd te worden, maar dat ze naar God verwijzen.
Hij ging niet sentimenteel met dieren om, maar hij
nam ze wel serieus. Franciscus beminde al het ge
schapene, met een voorkeur voor het kleine, het ge
ringe, het mindere. Want van 'de minsten der Mijnen'
valt te leren hoe heel de schepping geroepen is tot
een broederlijk en zusterlijk bondgenootschap.
Voor Franciscus waren alle schepselen zijn broeders
en zusters op drie fundamentele gronden:
omdat zij met de mens een gemeenschappelijke
oorsprong en dezelfde Vader hebben;
omdat zij met de mens deel hebben aan hetzelfde
bestaan en dezelfde schepping;
omdat alle dingen symbolen en dragers zijn van
Jezus Christus, het hoofd van de schepping.
Vooral in een tijd waarin het ecologisch en biolo
gisch evenwicht in hoge mate verstoord is en nog
steeds meer verstoord wordt, is de wereldbeschou
wing van Franciscus van Assisi van bijzondere
waarde. Niet voor niets is hij de patroon geworden
van de ecologie. In zijn Zonnelied, de Lofzang van
de schepselen, bezingt hij op het einde van zijn le
ven niet alleen de schepping in al haar rijkdom,
maar daaraan parallel de edelste gevoelens die in
de mens kunnen opkomen.
Het gaat dan over de hunkering naar vrede, de
kracht om het lijden te aanvaarden, de bereidheid
tot vergeving en de onbevangenheid tegenover de
onvermijdelijke dood. Niets of niemand is uitgeslo
ten om broeder en zuster te worden van en met en
voor elkaar, tot vrede van mens en dier en tot lof van
God.
Deze franciscaanse zienswijze op de schepping, deze
eerbied voor al het geschapene, kan bijdragen tot de
redding van een wereld die bedreigd wordt door de
menselijke mogelijkheden haar uit te putten en to
taal te vernietigen. Zulk een dreiging kan niet
werkelijk worden afgewend door alleen maar inter
nationale verdragen en een achterdochtig weder
zijds controlesysteem. Er is ook een nieuwe houding
voor nodig, een nieuw hart. Het egoisme, het wan
trouwen en de uitbuiting moeten vervangen worden
door liefde, vrede en eensgezindheid. Franciscus
leert en leeft ons voor hoe de mensen zich tegenover
elkaar moeten gedragen en hoe hun houding moet
zijn ten aanzien van de schepping. Het is een evange
lische houding, die gedragen wordt door een groot
ontzag voor de liefdevolle God en al zijn werken.
Als wij echter ongeremd doorgaan met het uitroeien
van de dieren, zal dat rampzalige gevolgen hebben.
In de vorige eeuw al zei een Indiaans opperhoofd, dat
de mens het zichzelf onmogelijk zou maken als hij de
dieren niet met rust liet. Wat de dieren wordt aange
daan, zei hij, zal ook de mens tenslotte overkomen.
Dat is de actuele betekenis van werelddierendag. Er
valt voor ons nog heel wat te leren van die heilige
Middeleeuwer; Franciscus van Assisi.
Tegen de achtergrond van de boodschap van Fran
ciscus voor onze tijd, heeft paus Johannes Paulus II
het initiatief genomen om op 27 oktober een gebeds
dag van de wereldgodsdiensten voor de vrede te hou
den. De paus heeft om twee redenen Assisi als plaats
van samenkomst uitgekozen. In de eerste plaats
vanwege de universele betekenis van Franciscus
van Assisi. In de tweede plaats om aan te duiden, dat
ook hijzelf voor deze gebedsbijeenkomst moet rei
zen.
Alle grote wereldgodsdiensten hebben inmiddels
toegezegd in Assisi aanwezig te zijn. Zij zullen afzon
derlijke gebedsbijeenkomsten houden en vervol
gens naar de Franciscusbasiliek optrekken, waar ze
elkaar voor de kerk zullen ontmoeten.
Uit Nederland zal de oud-katholieke aartsbisschop
van Utrecht, mgr. A. Glazemaker, aan deze gebeds
dag deelnemen. Hij is uitgenodigd als primaat van
de Unie van Utrecht, waarin de oud-katholieke ker
ken zijn verenigd.
De paus wil, dat er op deze gebedsbijeenkomst al
leen gebeden wordt. Hij wil geen politieke initiatie
ven of resoluties voorstellen. Maar zelfs een geza
menlijk gebed van de vertegenwoordigers van de we
reldgodsdiensten is nog niet mogelijk. „Ieder bidt
voor zich, maar allen bidden voor de vrede". Dat is
het devies, dat de paus de gebedsdag voor de vrede
heeft meegegeven. „De deelnemers komen daar sa
men om te bidden, maar niet om te zamen te bid
den", aldus de slimme verklaring van het Vaticaanse 8
secretariaat voor de niet-christenen.
Dit Romeinse gedraai maakt de kritiek van prof. dr J
C. von Weizsacker, de broer van de Westduitse presi j|
dent, op deze gebedsdag in Assisi begrijpelijk. Vorig I
jaar riep deze Duitse kernfysicus op tot een wereld jl
concilie voor vrede, gerechtigheid en het behoud van I
de schepping. De rooms-katholieke kerk heeft nog I
niet toegezegd aan een dergelijk concilie te zullen I
deelnemen. Maar C. von Weizsacker verklaarde on jl
langs in Amsterdam, dat de rooms-katholieke kerk fl
na de oproep van de paus voor de gebedsdag in Assi j|
si, niet meer van de deelname aan het concilie zoals I
dat hem voor ogen staat, kan afzien. En hij ging nog I
verder. Want: „Kerken die samen kunnen bidden H
kunnen ook samen spreken". Daarom mag zo'n con j|
cilie niet tekort duren. Voorkomen moet worden, dat I
de deelnemers slechts met onopgeloste vragen en I
vrome maar nietszeggende algemeenheden weer
naar,huis gaan. Von Weizsacker somde in Amster-1]
dam zestien stellingen op, waarover het concilie zich I
volgens hem moet buigen. Deze stellingen bevatten I
uitspraken over racisme, geweldloosheid, kernbewa-1
pening en de verantwoordelijkheid van wetenschap- fl
pers. En waarom zouden in Assisi dan niet enkele af- fl
spraken gemaakt kunnen worden ter voorbereiding g|
van een wereldconcilie?
Franciscus van Assisi is dan wel officieel 'heilig ver jij
klaard'. Maar heiligen zijn er niet om vereerd te wor
den, maar om te worden nagevolgd.
Wie meer wil weten over Franciscus van Assisi, zijn J
spiritualiteit, geschriften en zijn volgelingen, kan te- fl
recht bij de Franciscaanse Samenwerking, Oudefl
Gracht 23, 3511 AB Utrecht.
Jan W. Scheffers fl
