Hevige kritiek op
onderwijsplannen
Kabinet doet veel te
weinig voor bedrijven
VOW
Deetman niet tegen
korten salarissen
PZC/ Tiiljardennota
Kritiek op beleid
werkgelegenheid
10
VAKBEWEGING:MINDER OMBUIGEN
Te optimistisch
Daling uitgaven
Maatregelen
Minder ombuigen
Onjuist
KRITIEK PHILIPS-TOPMAN
Onderhandelen
Vluchtgedrag
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1986
Werkgevers ontevreden
over lastenverlaging
DEN HAAG (GPD) Het Nederlandse Christelijk Werkgeversverbond (NCW) verwijt het kabi
net gebrek aan durf. Volgens het verbond had er veel dieper gesneden moeten worden in de
uitgaven van de staat. „De conclusie is niet anders dan dat de beheersing van de collectieve
uitgaven niet echt de grootste nadruk heeft gekregen", zo schrijft het NCW in een eerste reactie
op de Miljardennota. „Te betreuren valt dat de overheid haar financiële zorgen in zo sterke
mate afschuift op het bedrijfsleven".
Een nagenoeg gelijkluidende klacht de regering te optimistisch aan tegen
komt van het KNOV, de grootste van
de ondernemersorganisaties in het
midden- en kleinbedrijf. ,,In plaats van
verder in eigen overheidsvlees te snij
den, grijpt de regering naar het be
proefde middel van de belastingverho
ging. Het midden- en kleinbedrijf
wordt daardoor in 1987 te veel in zijn
ontwikkeling geremd". Het KNOV
vreest dat het beleid daarmee een ef
fectieve bestrijding van de werkloos
heid in de wielen rijdt.
Voor de inkomens van zelfstandige on
dernemers komt de belastingverho
ging hard aan, zo heeft het verbond
uitgerekend. „Gaf 1986 nog een stij
ging van de inkomens van 8 procent te
zien, 1987 steekt daar met een stijging
van 1,5 procent schril bij af. Zonder de
belastingmaatregelen zou de inko
mensstijging 4 procent hebben bedra
gen".
Het VNO, de grootste centrale onder
nemersorganisatie, meent dat door de
lastenverzwaring voor het bedrijfsle
ven de ondernemingen onvoldoende
van het economisch herstel kunnen
profiteren. Financiële meevallers, al
dus het VNO. dienen aan het bedrijfs
leven en de burgers te worden doorge
geven (verlaging van de Vennoot
schapsbelasting alsmede van de Loon-
en Inkomstenbelasting); financiële te
genvallers moeten worden opgevan
gen door verdere bezuinigingen in de
uitgaven van de overheid.
Volgens de AWV, de vereniging van
vooral industriële ondernemers, kijkt
(Slot van pagina 1)
groting groeien de totale produktie,
investeringen en consumptie volgend
jaar elk met enkele procenten.
De huurverhoging van 1 juli is vastge
steld op twee procent. De sociale pre
mies gaan iets omlaag, met 0,4 procent
voor de werknemers en het dubbele
voor de werkgevers. De gasprijs daalt
met rond een dubbeltje op 1 januari.
Voor de meeste Nederlanders is de uit
komst positief. Zij krijgen gemiddeld
zo'n 2,5 tot 3 procent meer te besteden.
De ambtenaren en de minima profite
ren wat minder. Hun koopkracht stijgt
met ongeveer 1,5 procent doordat de
overheidssalarissen en de uitkeringen
bevroren blijven.
De uitgaven van de overheid dalen
voor het eerst in dertig jaar, en wel
met 1,5 miljard. Maar de inkomsten
verminderen aanzienlijk sneller. Dat
komt vooral door de dramatische val
van de olieprijzen en de vermindering
van de waarde van de dollar. De in
komsten van de overheid dalen daar
door met 12,6 miljard.
Burgers en bedrijfsleven profiteren
hiervan. Vandaar dat het kabinet deze
meevaller gedeeltelijk wil beperken
door de al aangekondigde verhogin
gen van de btw en de accijnzen op olie
en benzine. Voorts heeft het kabinet
besloten het nieuwe gat in de schatkist
niet geheel op te vullen.
Het overheidstekort groeit daardoor
volgend jaar weer, tot ongeveer acht
procent van het nationaal inkomen.
Dat is een bedrag van rond de dertig
miljard. Omdat er ook veel rentebeta
lingen en aflossing gefinancierd moe
ten worden, zal de overheid in 1987 el
ke week 1 miljard gulden moeten le
nen.
Al op 1 oktober stijgen de btw-tarie-
ven elk met één procent. Opbrengst:
twee miljard. Op 1 november gaan de
accijnzen op benzine, diesel en olie
omhoog. Een liter benzine wordt
daardoor negen cent duurder. Dat le
vert nog eens 0,8 miljard op. De door
werking van deze verhoging naar de
aardgastarieven van burgers, bedrij
ven en tuinders levert 0,6 miljard op.
Verder wordt de vermogensaftrek ver
laagd en de voorraadaftrek afgeschaft,
wat goed is voor 1,8 miljard. De ver
koop van staatsdeelnemingen staat
geboekt voor 200 miljoen.
De overheid zelf bezuinigt 5.4 miljard.
Bijna de helft (2,4 miljard) wordt ge
vonden op de rijksbegroting. Ambte
naren en trendvolgers moeten 1,2 mil
jard inleveren, evenveel als de post so
ciale zekerheid. Volksgezondheid be
zuinigt 0.6 miljard. Enkele kleinere
posten en aanpassingen leiden tot
voorts tot een eenmalige opbrengst
van 1,4 miljard.
Het kabinet denkt door deze bezuini
gingen en lastenverzwaringen volgend
jaar in totaal 12,2 miljard binnen te
krijgen. Daar staat een post van 800
miljoen aan extra uitgaven tegenover.
Dat geld zal gebruikt worden voor het
Rijkswegenfonds (100 miljoen) en ten
behoeve van de investeringen van de
PTT (idem). Zestig miljoen wordt uit
gekeerd aan de 'veeljarig echte mini
ma met kinderen'.
In het regeerakkoord was al afgespro
ken dat er extra geld zou komen voor
onder meer het scheppen van banen
(250 miljoen), onderwijs (50 miljoen),
politie en justitie (idem), bodemsane
ring (16 miljoen), het oplossen van de
mestproblematiek (25 miljoen) en een
extra uitkering van 143 miljoen aan
de gemeenten.
de gezondheid van het bedrijfsleven.
Ze levert „nauwelijks een bijdrage
aan de versterking van de industrie".
Ook volgens de AWV had het kabinet
meer in de overheidsuitgaven moeten
ombuigen. Nu zullen de winsten gaan
dalen, zal de concurrentiepositie
slechter worden en zullen de investe
ringen op een laag peil blijven.
De christelijke vakcentrale CNV con
stateert dat de werkgelegenheid snel
ler stijgt dan verwacht, en schrijft dat
op het conto van de sociale partners.
Tegelijkertijd constateert de vakcen
trale dat het financieringstekort aan
zienlijk lager is dan de Miljardennota
suggereert. De conclusies die daaruit
moeten worden getrokken zijn volgens
de CNV dat de aanpak van de werk
loosheid op dezelfde wijze moet door
gaan? terwijl er minder hoeft te worden
omgebogen.
DEN HAAG (GPD) De
onderwijsbegroting en
de bezuinigingsplannen
van minister Deetman
hebben heftige kritiek
opgeroepen bij tal van
onderwijsorganisaties.
De presentatie van de
bezuinigingen als on
derwijskundige verbe
tering, is velen een
doorn in het oog.
De plannen halen het
uitgangspunt onderuit
dat onderwijs bij uitstek
het middel is om kinde
ren gelijke kansen te bie
den op ontplooiing, ken
nis en inzicht, merken
verschillende organisa
ties bezorgd op. Vooral
kinderen uit sociaal-eco
nomisch achtergestelde
milieus en kinderen uit
etnische minderheids
groepen zouden er de du
pe van worden.
„Het zijn ziekmakende
beleidsvoornemens",
„ronduit schokkend" en
„kil" karakteriseren de
onderwijsbonden de
plannen, waarvan zij
verwachten dat ze 7.000
banen kosten.
Hevige kritiek ook op de
vorming van sectorscho-
len in het middelbaar be
roepsonderwijs en de
manier „waarop het be
drijfsleven naar de ogen
gezien wordt". De bon
den vinden de structuur
wijziging in het voortge
zet onderwijs niet te
combineren met eerdere
uitspraken van de minis
ter dat er twee miljard
gulden extra nodig is
voor handhaving van de
kwaliteit van het onder
wijs.
„De minister heeft zijn
geloofwaardigheid ver
speeld", concludeert de
Vereniging voor Open
baar Onderwijs (VOO).
Ze noemt de deregule
ringsplannen „het feite
lijk afwenden van ver
antwoordelijkheden'
„Volstrekt onaanvaard
baar en immoreel",
noemt de Bond KBO, de
vereniging van 1500
schoolbesturen voor
Katholiek Basis- en Spe
ciaal Onderwijs, Deet-
mans plan een leerlin
genstop in te voeren
voor het speciaal onder
wijs.
„Het huilen staat ons
nader dan het lachen",
verwoordt de Landelij
ke Studentenvakbond
(LSVB) het gevoel van
zijn leden. Vooral vrou
wen zouden het slacht
offer worden van de be
zuinigingen.
Dat ombuigen kan volgens de CNV
minder door: flinker aanpak van de
fraude, het niet laten doorgaan van de
inflatiecorrectie, het niet toepassen
van de vermogens- en voorraadaftrek
op 1 juli volgend jaar en het gebruiken
van meevallers. Verder wil de CNV een
verhoging van de kinderbijslag met 10
procent.
De FNV kan in het geheel niet uit de
voeten met het getal van 0,5 procent
arbeidstijdverkorting dat in 1987
voor de marktsector zou gelden. Voor
zitter Pont wijst er op dat in de rege
ringsverklaring nog sprake was van
0,75 procent, „maar ook dat is naar
ons gevoel absoluut te gering". „Met
0,5 procent atv kom je zelfs in 1990 nog
niet aan de 36 uur, dat geeft de absur
diteit wel aan". Volgens FNV-voorzit-
ter Pont is spoedig overleg tussen ka
binet en Stichting van de Arbeid
noodzakelijk omdat de plannen voor
de werkloosheidsbestrijding in 1987
nauw verband houden met het stich
tingsakkoord van mei dit jaar.
De Vakcentrale MHP zegt het te be
treuren dat het kabinet onvoldoende
aandacht besteed aan de bestrijding
van de langdurige werkloosheid on
der ouderen. De centrale pleit voor ge
richte arbeidsbemiddeling voor deze
groep werklozen.
De MHP vindt het „onjuist dat koop
krachtverbetering mogelijk wordt
gemaakt door premieverlaging".
„Het geëigende middel daarvoor zou
belastingverlaging zijn". De Vakcen
trale MHP meent dat het kabinet op
de verkeerde weg is met het arbeids
voorwaardenbeleid van de ambtena
ren. „De inkomensverschillen tussen
de overheid en het particuliere be
drijfsleven worden onwaarachtig
groot".
FNV-voorzitter H. Pont ziet de doel
stelling van 500.000 werklozen in 1990
in gevaar komen als het tempo van
1987 wordt gevolgd. „In 1987 komen
volgens de berekeningen 90.000 men
sen meer aan het werk, da's niet niks,
maar als we naar de doelstelling in
1990 kijken, dan zouden we toch zeker
ieder jaar 110.000 en misschien zelfs
wel 120.000 meer mensen aan het werk
moeten helpen. Als we nu al een ach
terstand oplopen, zie ik het voor 1990
somber in", aldus Pont.
DEN HAAG (ANP)
publiek.
Na terugkeer in het paleis Noordeinde wuiven koningin Beatrix en prins Claus naar het
DEN HAAG (ANP) - In afwachting van de komst van koningin Beatrix voor het uitspreken van de troonrede dinsdag op de eerste rij in de Ridderzaal:
van rechts naar links minister-president Lubbers en de ministers De Korte, Korthals Altes, Van Dijk, Deetman, Ruding en Van Eekelen.
Ambtenaren voelen zich
opnieuw achtergesteld
DEN HAAG (GPD) Philips-topman
mr. ir. F. C. Rauwenhoff heeft dinsdag
in felle bewoordingen het kabinetsbe
leid gehekeld. Er ontbreekt volgens
hem een duidelijke impuls aan, die
nodig is om de bedrijven ook interna
tionaal te laten concurreren. Daar
door ontbreekt het ook aan mogelijk
heden om de werkgelegenheid duide
lijk te laten toenemen.
Rauwenhoff sprak op de jaarlijkse be
grotingsdag van het bankiersbedrijf
Van Lanschot in Den Haag. Hij is voor
zitter van de hoofddirectie van de Ne
derlandse Philips Bedrijven en viel in
voor de wegens ziekte afwezige dr. Wis
se Dekker.
Volgens Rauwenhoff blijkt uit de Mil
joenennota wel een krachtig beleid om
de financiële huishouding van de
Staat op orde te brengen. Maar op de
drie hoofdpunten waaraan hij het be
leid wilde toetsen, gaf Rauwenhoff het
kabinet duidelijke onvoldoendes.
Zo noemde hij de mogelijkheden voor
de bedrijven om in 1987 voldoende
winst te maken 'niet zo zonnig'. Dat
komt door de groeibelemmerende las
tenverzwaringen, die een negatieve in
vloed hebben op de concurrentieposi
tie van het bedrijfsleven. In tal van an
dere landen worden de lasten juist ver
laagd.
Verder doet het kabinet te weinig aan
de vernieuwing van het bedrijfsleven.
Het blijft bij woorden. Uit rapporten
van de OESO (de club van rijke, ont
wikkelde landen) blijkt dat Nederland
in technologisch opzicht steeds verder
achterop raakt. De bestaande moge
lijkheden worden beperkt door het
grote aantal instellingen dat zich met
technologiebeleid bezig houdt. Daar
door is de samenhang vaak ver te zoe
ken en wordt het excellente dood ge
drukt, zei hij.
Rauwenhoff kritiseerde verder het
vaak grote verschil tussen bruto en
netto lonen, hetgeen slecht is voor de
arbeidsmarkt. Hij miste een duidelijke
uitspraak dat meevallers in de komen
de jaren gebruikt zullen worden voor
een verlaging van de directe belastin
gen zodat de 'wig' kleiner wordt.
(Slot van pagina 1)
Markerwaard, dat het
kabinet 'over de VOW
waarschijnlijk op dezelf
de manier zal redeneren
als over de Marker
waard'.
Zoals bekend heeft de
ministerraad op voorstel
van drs Smit besloten
het Markermeer voorlo
pig niet in te polderen.
Mevrouw Smit liet ook
weten dat zij de VOW
'prachtig' zou vinden,
maar dat het beslag op
de rijksmiddelen en de
bijgestelde verkeers-
prognoses naar en van
Zeeuwsch-Vlaanderen
een dergelijke omvang
rijke investering niet
rechtvaardigen.
„Die uitspraak betekent
niet dat elke VOW onmo
gelijk is", aldus de
woordvoerder. Hij zegt
dat Smit-Kroes echter
nog steeds vasthoudt
aan haar besluit van ja
nuari 1983; zij en haar
collega-minister dr H. O.
C. R. Ruding (financien)
zeiden toen nee tegen
het project omdat het
het Rijk teveel geld zou
kosten. Maar zoals be
kend heeft de provincie
inmiddels een nieuw
ontwerp voor de VOW -
de geboorde tunnel - ge
presenteerd.
De zegsman wijst erop
dat er het komende be
grotingsjaar wordt ge
studeerd op de andere
mogelijkheden voor een
VOW. „Aan de hand van
een nieuw financieel
plaatje zal dan worden
bekeken of het project al
dan niet doorgaat".
Hij bevestigt dat de
beoordeling op dezelfde
wijze geschiedt als bij de
Markerwaard; als het
project het Rijk teveel
geld kost, gaat het niet
door.
„Vast staat in ieder
val dat het laatste woord
over de VOW nog niet ge
sproken is", benadrukt
hij.
DEN HAAG (GPD) De bonden van
ambtenaren wijzen zonder uitzonde
ring de plannen af die het kabinet
voor de komende periode in petto
heeft. Ze hekelen de bevriezing van de
ambtenarensalarissen en de plannen
om het ambtelijk apparaat fors in te
krimpen. De Acop (waarin de Abva
Kabo, de FNV-bond van ambtenaren,
de grootste is) verwijt het kabinet dat
het voor de zoveelste keer de koop
krachtontwikkeling van de ambtena
ren achterstelt bij die van de collega's
in het bedrijfsleven.
„Deze toenemende achterstanden lei
den tot steeds grotere problemen bij
het verkrijgen en behouden van ge
schikt personeel" in het overheidsap
paraat en in de instellingen die voor de
salarissen van hun personeel op bij
dragen van de staat zijn aangewezen.
De CFO, de ambtenarenorganisatie
binnen het Christelijk Nationaal Vak
verbond, vindt dat de achterstand in
salaris die het overheidspersoneel in
vergelijking met mensen in het parti
culiere bedrijfsleven oploopt, te niet
moet worden gedaan. „De kloof wordt
steeds groter; er moet geld komen om
die kloof te overbruggen".
All ambtenarenbonden zit het ook
dwars, dat ze ook straks geen gelijk
waardige onderhandelingspositie
zullen innemen in het overleg met de
werkgever (de staat in de persoon van
de minister van binnenlandse zaken)
over de arbeidsvoorwaarden. De mi
nister kan eenzijdig lonen en andere
arbeidsvoorwaarden vaststellen. In
een door hem aangekondigd nieuw
systeem zullen de bonden straks wel
kunnen praten, maar het dient wel te
gebeuren binnen een financiële ruim
te die de minister (weer eenzijdig) zal
hebben vastgesteld.
Het Ambtenarencentrum ziet daarin
„zelfs geen begin van ruimte om te ko
men tot een gelijkwaardig overlegstel-
sel". Tegelijkertijd stelt het centrum
dat vooral de jonge ambtenaar het
kind van de rekening wordt. AbvaKa
bo: „Onaanvaardbaar zijn de sugges
ties om de inkomens van jongere amb
tenaren te korten".
De afslankingsoperatie die het aantal
ambtenaren in Nederland moet ver
minderen, heeft volgens het AC „alle
kenmerken van vluchtgedrag". Het
gaat om een algemene inkrimping van
het aantal mensen in overheidsdienst.
„De politiek weigert een keuze te ma
ken die leidt tot vermindering van het
takenpakket van de overheid". Vol
gens de CFO is „naast verdere afbraak
van de rechtspositie nu ook de zoge
naamde zekerheid van een (vaste)
baan in het geding gekomen".
Weinig minder sarcastisch is de
CMHA, de organisatie van middelba
re en hogere ambtenaren binnen de
Vakcentrale MHP: „De overheid is en
blijft een slecht werkgever. In de ka
binetsplannen valt geen spoortje te
ontdekken dat een rechtvaardig sala-
risbeleid aankondigt. De centrale is
voorstander van een klein, doelmatig
werkend ambtelijk apparaat. Maar
dan zullen de politici wel moeten aan
geven welke taken er precies moeten
worden afgestoten. De voorgestelde
inkrimping, waarbij de botte bijl
wordt gehanteerd, zal (tesamen met
de loonbeperkingen - waardoor de
overheid zich „uit de markt prijst")
grote problemen opleveren voor het
functioneren van de overheid".
DEN HAAG (GPD) „Korting op de salarissen van leerkrachten lost de pro
blemen bij de financiering van het onderwijs aardig op. Ik wil daar best over
praten". Dat zei minister Deetman van onderwijs dinsdagmidddag voor de
NOS-televisie.
verminderen. Maar ik sta open voor al
ternatieve manieren om die bezuini
ging te bereiken", verzekerde hij.
„Onaanvaardbaar", zo vinden de geza
menlijke provinciale besturen (IP0'
het als onderwijsminister Deetman
doorgaat met zijn bezuinigingen op
het speciaal en basisonderwijs.
In een brief aan de betrokken bewinds
man vragen zij de beperking van de
toegang van vierjarige kleuters tot de
basisschool niet door te laten gaan.
Ook hebben de provincies kritiek op
de opschorting van de planprocedure
voor het speciaal onderwijs.
Deetman vindt het echter niet zijn
taak zo'n maatregel voor te stellen.
„Vier jaar geleden heb ik dat wel ge
daan, en dat heeft me een staking van
een week opgeleverd", stelde hij.
„Maar als de onderwijsbonden voor
stellen af te zien van periodieke sala
risverhogingen, wil ik daar best over
praten."
De minister verwacht in de Tweede
Kamer niet al te veel moeilij kheden bij
de behandeling van zijn begrotings
voorstellen. „De meerderheid heeft
zich verplicht mee te werken om de on
derwijsuitgaven met een miljard te
