MARCEL
VAN DAM
uithongeren
middelmaat
produkt
commercie
mini-omroepen
dick versteeg
I-en eerzuchtige psycho-analyticus, dr. Hoornig,
I liscipel van Sandors degelijke broer Bela, die
I oorzitter is van het Psycho-analytisch Genoot-
I chap en nog zowat, heeft de brieven die Bela hem
I er inzage heeft gegeven, niet teruggegeven. Hij wil
|e zelfs publiceren en dat vinden Sandor en Bela
U en schande voor de familie. Voor Bela komt er nog
T^-ts bij. Freud poseert in de brieven als mens -
erenczi had een groot conflict met hem - en niet
politiek
bundeltje
margreet hirs
LtERDAG 14 JUNI 1986
Wat bezielt iemand om anno 1986 voorzitter van een aan alle kanten geteisterde omroep
als de VARA te willen worden? in het geval Marcel van Dam (48) was het ogenschijnlijk een
duidelijke zaak. De strijd met Wim Kok om het lijsttrekkerschap leek al bij voorbaat
verloren en mediaspecialist Aad Kosto verspeelde de laatste kansen voor Van Dam met
zijn spraakmakende interview in Vrij Nederland, waarin Den Uyls gedoodverfde
kroonprins genadeloos werd neergezet als een politicus, die 'klapwiekend van de whisky'
uit vliegtuigen pleegt te stappen.
Van Dam heeft inmiddels zijn toevlucht gezocht bij de VARA, de omroep waar hij destijds
terecht furore maakte als de genadeloze ondergraver in het programma 'De achterkant van
het gelijk'. Al eerder had Van Dam opzien gebaard als VARA's eerste Ombudsman en van
meest recente datum dateren zijn bijdragen als politiek commentator in de actualiteitenru
briek 'Achter het Nieuws'.
Van Dam bezet momenteel de belangrijkste zetel binnen het VARA-imperium. Een unieke
zetel, want'hij is de eerste voorzitter van een Hilversumse omroepvereniging, die openlijk
het zich bemoeien met de programma's heeft bedongen. Welke consequenties heeft dat
voor de VARA, die niet alleen worstelt met gigantische financiële, maar ook met
programmatische problemen? En hoe denkt Van Dam de door hem zelf aangekondigde
strijd tegen de onmiskenbaar opdringende invloed van commerciële televisie in
medialand te lijf te gaan?
VARA-voorzitter Marcel van Dam
foto cees zorn
n de loop der jaren heeft bij een flink
aantal mensen altijd het beeld
taan dat ik een vreselijk ambitieuze
ji was. Die ambities zouden zich vooral
itiek vertalen. En het is waar dat ik een
bitieuze man ben, maar wat altijd
erschat is, dat is mijn idealisme. Ik zag
ARA kapot gaan en dat zou ik vreselijk
den".
persoonlijke redenen omdat ik er zelf
onnen ben. Je kunt ook zeggen dat ik
flink deel van mijn carrière te danken
aan de VARA, maar ook omdat ik er
zettend veel mensen ken. Bovendien
,d ik het bestaan van de VARA
maatschappelijk van grote betekenis.
Bnbineer dat nou maar met een flinke
lis ambitie en je hebt het antwoord op je
lag".
Bij de VARA zijn echter problemen
Joeg, dat moetje niet idealiseren. De
Iksfeer onder de medewerkers was niet
ftjd ideaal. Er zijn gewoonten en
Bruiken ingesleten, die moeilijk te
anderen zijn. Ik kan alleen maar
istateren dat medewerkers ervan
rtuigd zijn dat er ingrijpende
anderingen moeten plaatsvinden. En ik
nog geen verzet ontmoet. Wel
enwerpingen, maar geen verzet in de zin
Sarn je weet niet eens waarover je het hebt.
Ik geen georganiseerd verzet".
an Dam is niet mislukt in de politiek?
ee hoor, daar denken de mensen in de
itiek toch heel anders over. Er was een
lieuze discussie over het
ttrekkerschap. Als ik in de politiek
leven was en we hadden een kabinet
regen met de Partij van de Arbeid, dan
er al iets heel raars moeten gebeuren,
de ik geen minister geworden zijn. Ik
loof niet dat je dan kunt zeggen dat
jfiand mislukt is in de politiek".
heeft bij uw benoeming gezegd: de
IA moet beter, vrolijker en groter
den. Niet roder?
e, absoluut niet. Misschien is de VARA
té rood. Niet in de zin van dat zij niet
s is, maar dat ze die boodschap, die we
■eten brengen onnodig provocerend
ngt of bracht. Dus het gaat er niet om
de VARA roder of linkser moet worden,
enk dat in de beeldvorming van de
|nsen de VARA veel roder is dan ze is!"
aar het is ook niet waar dat we de meer
|emene kant op zijn gegaan,
gramma's als 'Zeg 'ns AAA' en de
■Sferrenshow' van Willem Ruis. is het ooit
lancers geweest? Nooit! Men heeft
Hicurrentie te veel uitgelegd als: wij
|mo ten concurreren op hun speelveld, met
rtgelijk amusement, grote shows, wat
ook is".
moet een eigen speelveld creëren en
ir hoort zeer amusement in. Er is een
:is in het amusement, die eigenlijk
Vallei loopt aan de crisis in het toneel en
Ie cultuur. Dan wordt er gezegd: en tóen
Iden ze Pension Hommeles en ik weet
pie wat voor een leuke dingen. Hadimassa.
|Ik il het graag hebben, maar wie maakt
dan? Daargelaten nog even de kosten,
at dat is ook een probleem",
oe belangrijk is amusement. Hoever kun
aarmee gaan? Wat is het je bijvoorbeeld
rd, om een dure vakman als Willem
„Ik ben bereid iedereen in huis te halen, die
kwaliteit heeft. Natuurlijk niet tot iedere
prijs. Je hebt te maken met een markt en je
eigen budget en daarin moet je op een
gegeven moment keuzes doen. Maar dat is
niet het grootste probleem. Echt niet. Nu
wel, dat is waar, maar dat beschouw ik als
een tijdelijke periode. Ook als die periode
voorbij is, dan is nog het wachten op een
nieuwe generatie van talent. En als je nu
een aantal kleine cabaretgezelschappen
ziet, dan denk ik dat het weer aan het
komen is".
„Maar dat er nu een gat zit, staat voor mij zo
vast als een huis. Niet alleen op dit gebied.
Hetzelfde speelt ook in de literatuur. Hoe
komt het dat die generatie van mij en iets
ouders, nog steeds de grote schrijvers
levert? Nog steeds. Ook in de politiek. Ik
kom zelf uit de generatie nieuw links, die
heeft het nog steeds voor het zeggen. Na
ons? Niks".
„Mijn generatie wordt door niemand
bedreigd. Dat heeft te maken met
belangrijke culturele veranderingen. Het is
een feit dat er een enorme kloof is in de
totale cultuur in de brede betekenis van het
woord. In de politiek, in de kerken. Het
priesterdom sterft uit. Er komen geen
nieuwe priesters bij. Die crisis is overal
merkbaar, alleen in Hilversum wordt zij aan
de omroepen geweten"*
- Is het niet een taak van de omroep om
daarin verandering te brengen, om daarin
stimulerend te werken?
„Zeker. Het is de taak van de omroep om de
dingen, die er wel gebeuren te laten zien.
Maar daarin worden we nu gehinderd,
doordat we uitgehongerd worden. Maar
nogmaals: als dat geld er wel was, dan
kunnen we alleen maar laten zien, wat er
is. Wij kunnen hier niet de cultuur
fabriceren, we zijn geen cultuurfabriek!
We kunnen nieuw talent stimuleren, zeker,
maar dan moet je ook mogelijkheden van
zendtijd hebben en centen. Het zit hem
echter niet alleen in geld, óók in
programmeringsmogelijkheden. We
hebben nu één avond in de week, waarin je
een beetje je programmering kunt
opbouwen. Nou, dan ben je al zeer beperkt.
Wij hebben de ambitie veel kijkers te
willen trekken. Dan moet je eerst zorgen,
dat je die krijgt".
- De behoefte om met een schone lei te
beginnen was kennelijk groot. Een gevolg
daarvan was echter wel, dat óók coryfeeën
naar andere omroepen gingen. Het
Pisa-duo, maar ook Koos Postema.
„Tot voor kort hing er in Hilversum een
soort cultuur van: de mensen, die
programma's maken, dicteren wat er
gebeurt. Dat is mede een oorzaak van dat
die financiën zo makkelijk uit de hand
lopen. Nou, dat kan niet meer, dat is heel
simpel. Dus het is niet een wens van mij
geweest. Ik heb van begin af aan wel
gezegd: wij formuleren de grenzen. En er is
best ruimte voor onderhandeling. Het is
echter niet zo dat door mensen, die
deelbelangen hebben, het voor het zeggen
mogen krijgen. Dat vind ik niet juist. We
maken zelf wel uit wat we uitzenden. Het is
niet zo dat we zendtijd verdelen!"
- Die eigen inbreng willen hebben hoort
toch wel een beetje bij het fenomeen coryfee.
„Over huh eigen programma? Dat wel,
maar niet over het aantal en de soort. Er is
een totaalprogramma en wij maken uit hoe
dat eruit ziet. En het kan toch niet zo zijn
dat er iemand komt, die zegt: ja maar, dat
had ik anders gedacht".
-Dreigt bij bezuinigingen niet het gevaar
dat de grauwe middelmaat blijft zitten? Is
dat niet een erg grote consequentie, die uit
dit beleid moet worden getrokken?
„Natuurlijk, als je moet bezuinigen rijst er
altijd een kwaliteitsprobleem. Dat geldt
niet alleen voor programmamakers, maar
voor alle personeel. De mensen, die goed
zijn, hebben meer kans ergens anders
terecht te komen, dan de mensen, die
minder goed zijn. Dus het zou onzin zijn dat
probleem te ontkennen. We moeten door
een dal. We moeten ervan zien te maken
wat er van te maken is. Je kunt je ogen niet
sluiten voor feiten. Ik heb een heilig ontzag
voor feiten. Ik weet dat we deze
hoeveelheid geld hebben en meer niet en
dat je het daarmee moet doen. Dan kun je
wel jeremiëren, nou, dat doe ik dan wel in
mijn bed".
- De vraag is alleen of u ongestraft
coryfeeën kunt lozen. Die trekken toch
kijkers.
„In de eerste plaats zijn nog niet alle
coryfeeën weg. Misschien krijgen we er wel
nieuwe bij. Ik zie ook 'Zeg 'ns AAA' als een
coryfee. Dus het is niet zo dat ik als een
blind paard coryfeeën weg doe. Koos
Postema is ongetwijeld een van de meest
getalenteerde pesentators van de
Nederlandse televisie. Die ken ik al twintig
jaar. Maar het is niet zo dat de rest de
middelmaat is. Frits Bom is in zijn
categorie ook een coryfee. Als je de
kijkcijfers van dat programma ziet, die zijn
voor een informatief programma
uiterzonderlijk hoog. Hetzelfde geldt voor
Sonja".
- Een voorzitter die zich met de
programma's bemoeit. Een unieke zaak in
de omroep.
„Ik heb tot nu toe helaas betrekkelijk
weinig tijd voor gehad, om mij met de
programma's te bemoeien. Ik moet mij nu
vooral met beleidszaken, zoals het geld,
bezighouden. Maar de keren dat ik het wel
doe, bevalt mij dat uitstekend. En ik weet
bijna wel zeker ook de mensen met wie ik
dat doe".
-Maakt het de afstand tussen bestuurder
en programmamakers kleiner?
„Dat is wel te hopen. Een bestuurder zou
toch wel gek zijn als hij zich niet zou
bemoeien met het produkt. Dat is toch het
doel van een organisatie? En ik vind het
inderdaad raar dat het niet bij alle
omroepen zo werkt. Je moet daarbij wel
oppassen. Het gaat natuurlijk niet om het je
bemoeien met details. Zo van: die moetje
wel en die niet in je programma halen
„Dat is onzin. Het gaat om discussie over
kwaliteit, hoe moet het eruit zien, wat moet
de formule zijn? In de sfeer van de
creativiteit kom je nooit ergens met alleen
maar het geven van directieven. Zo werkt
het niet. Om het maar eens extreem uit te
drukken. Je kunt niet tegen een kunstenaar
zeggen: en nou maak jij zo'n schilderij".
„Het is zeker een voordeel dat ik zelf
programma's heb gemaakt. Ik weet wat de
mogelijkheden en de onmogelijkheden zijn.
watje wel en niet kunt verlangen. Ik weet
hoeveel tijd er voor wat nodig is. Dus dat is
inderdaad een groot voordeel. Maar ik denk
dat ik nooit met welke ploeg dan ook meega
om te zeggen: nou moetje dat en dat filmen.
Ik heb geen behoefte om met de ploeg die
'Zeg 'ns AAA' maakt te gaan zitten praten
en te adviseren dat iemand een strik in
moet doen. Dat is een 'going concern'. Dat
is succesvol".
„Maar ik praat wel met de ploeg van 'Achter
het Nieuws' over hoe we het in het nieuwe
seizoen gaan doen. Ook met de ploeg van
Sonja, die er trouwens zelf om gevraagd
heeft".
- Heeft u geen aandrang om zelf weer
programma's te gaan maken?
„Zéér. Ik probeer die aandrang nu over te
dragen op anderen. Ik blijf zeker bij mijn
voornemen om, nu ik voorzitter ben, zelf
geen programma's meer te maken. Echt
niet. Ik heb er eigenlijk ook geen tijd voor.
Ik zal misschien wel eens aan een
programma meewerken. Zoals ik gedaan
heb op de verkiezingsavond".
-Dus ook geen quizzen zelf presenteren?
„Ben je gek. Misschien, als er ooit eens iets
gedaan zou moeten worden voor een goed
doel - ik heb niks in mijn hoofd hoor - en
daarvoor gevraagd zou worden, dan schrik
ik daar niet van. Het is uiteindelijk geen
dogma dat de voorzitter van een omroep
nooit zelf programma's mag maken".
„Er is trouwens nog een ander probleem.
Het beoordelingscriterium. Hoe kan ik nog
tegen een programmamaker zeggen: dat
programma van jou vond ik niet goed. En
dan krijg ik natuurlijk onherroepelijk het
antwoord terug: ja, maar ik vond dat
programma van jou nou ook niet goed".
- Een principiële keuze dus.
„Zeker. Ik vind niet dat iemand die mede
tot taak heeft het werk van de medewerkers
te beoordelen, aan dat werk zelf moet gaan
meedoen. Dan krijg je een verwarring van
verantwoordelijkheden. Wie corrigeert je?
En corrigeren is nodig. Toen ik 'De
achterkant van het gelijk' deed, had ik ook
mensen om mij heen die af en toe zeiden:
nee, dat en dat moet je niet doen".
- Uw mening over commerciële televisie is
duidelijk. U wilt zich er niet bij neerleggen.
„Weet je wat het interessante fenomeen is?
Er ligt nu het plan van die omroepen. En
dat haalt het enige argument weg, dat tot
nog toe is aangevoerd voor commerciële
tv. Namelijk het verdwijnen van het
reclamegeld naar het buitenland. En dat
wordt door niemand bestreden. Want in
deze opzet met zwevende blokken bestaat
er geen twijfel aan dat dat reclamegeld in
Nederland blijft. STER-directeur Smeekes
kan je dat zo voorrekenen. Ook de
uitgevers bestrijden dat niet. En toch zijn
er nog mensen, die commerciële tv willen.
En dan is mijn grote vraag: waarom
eigenlijk? Wat is dan dat andere
argument".
- Misschien een andere vorm van
concurrentie.
VARA
„En waarom zou die concurrentie, zoals die
er ligt in dit recente voorstel van de
omroepen, anders zijn?"
- Omdat het gevestigde concurrentie is.
„Nee, dat is helemaal geen gevestigde
concurrentie. Dat zijn twee soorten
omroepen. Wat is het grote verwijt tegen
Hilversum? Men zegt: in die
concurrentieslag brengen ze allemaal
hetzelfde. Waarom denk je nou dat het met
commerciële televisie anders is? Nee, dat
wordt veel vreselijker. Want als een
commerciële omroep het meeste geld kan
verdienen met twaalf uur achter elkaar 'Het
Sprekende Paard', dan doen ze dat. En dan
zit die andere te loeren als een bruinvis. Hè,
die heeft succes met 'Het Sprekende Paard'.
Nou, die nemen dan niet een zwart paard,
maar een schimmel, die daar begint te
ouwehoeren op het andere net".
„De commercie aan regels binden? Ja, voor
de publieke omroep gelden nu ook
afspraken en dat lukt al niet. Het is toch
naief te denken dat het met een
commerciële zender wel lukt?"
- Maar tussen de BBC en de commerciële
ITV in Engeland werkt het toch wel?
„Ja, maar daar is toch sprake van een
andere situatie. Engeland heeft een veel
groter taalgebied en twee concurrenten:
ITV en BBC. die allebei twee volledige
zenders tot hun beschikking hebben".
„We hebben hier 36 zendgemachtigden, net
als je een paar kijkers verzameld hebt,
worden ze de deur uitgejaagd door een
mini-omroep. Ik durf zelfs de concurrentie
met commerciële televisie wel aan. Maar
dan wel onder de voorwaarde dat zij ook
Socutera nemen en het Humanistisch
Verbond én het RKK én de zendtijd voor
politieke partijen".
- Ze kijken wel uit.
„Ja, die tussenwerping geeft toch al aan hot
'unfair' het is. En dat de invoering van
commerciële televisie het bewust kapot
maken van het publieke bestel is? Wantje
ontneemt nou juist iedere mogelijkheid tot
concurrentie. En dan praat ik nog niet eens
over het geld. Op dat punt is het ook
unfair".
-Maar is het tegen te houden? Wordt dat
niet de hamvraag?
„Veranderingen en vernieuwingen zijn
godzijdank altijd doorgegaan, maar niet
alle veranderingen en vernieuwingen. Is
kernenergie tegen te houden?
Kemraketten? Kortingen op de sociale
uitkeringen?"
„Ik beweer dat het allemaal tegen te
houden is. Ik beweer dat het ook een hele
tijd tegengehouden is. Maar je moet het
willen tegenhouden. Dat is een ding dat
zeker is. Het is geen natuurgegeven, het is
gewoon een politiek vraagstuk".
„Een schotelantenne een gevaar voor onze
programma's? Allemaal 'fake'! Dacht je
nou werkelijk dat als je straks 13 netten op
je kabel hebt, dat je dan nog zo'n ding in je
tuin zet? Ik beweer dat naarmate de
keuzemogelijkheden van de consument
groter worden, de aandacht voor de
Nederlandse televisie ook groter wordt.
Want als je nou ergens praat over één pot
van hetzelfde, dan moet je vanavond dit
ding eens pakken (gebaart driftig met zijn
afstandsbediening) en dan moet je al die
netten eens achter elkaar opzoeken. Dan
weet je echt niet meer wat je op hebt
staan".
„Vergeet niet dat al die zenders, die je met
zo'n schoteltje zou kunnen ontvangen, heel
erg beperkt zijn in hun programmering. Ze
moeten immers iets maken wat hier, maar
ook in Duitsland en ook in andere landen
interessant geworden wordt. Dan moetje
zoveel weggooien wat een programma
interessant maakt. Ik ben daarom nooit
bang geweest voor dat soort concurrentie.
En hoe meer er bij komt des te liever ik het
heb. Het betekent alleen maar dat onze
programma's belangrijker gevonden
worden".
„Die mensen gaan met hun
afstandsbediening zitten loeren als een
bruinvis en zeggen: het is allemaal
hetzelfde. Allemaal vullis".
splitrokken en andere gruwels
et WIENER BLOED (Luitingh') heeft Bert
Hiddema een definitieve vorm voor zijn intel-
igentie gevonden. Onderhoudend, dwars en los
.'an toon jaagt Hiddema ons als de bestuurder van
en kermistreintje met zijn grollen en grappen
loor de vele bochten.
ISijn bij de fans geliefde (anti-)held Flip - een
Uezonde, stevige knul met een onverwoestbare
lumeur en tuk op lekkere meiden - die met 'klusjes'
pan de kost komt en dan ook onbekend is bij de
belasting en zelfs bij de politie, loopt na maanden
/aren in Rio de Janeiro de Amsterdamse boef Willie
Ferrari tegen het lijf. Dan wordt het tijd voor Flip
)m weer eens richting Mokum te gaan. De boef mist
ijn vrouwtje, Wanda, en Flip moet haar gaan
'pzoeken en overhalen zich bij haar echtgenoot te
/oegen, die vier jaar lang niets van zich heeft laten
loren.
ïenmaal in Amsterdam en doorzakkend bij Hoppe
ha uitgevoerde opdracht, ontmoet Flip zijn oude
•tudievriend Sandor, zeer geslaagd oplichter van
irofessie, die dringend zijn hulp nodig heeft. San-
lors Hongaarse moeder heeft nog bij Freuds oudste
I ollega, Ferenczi, op de divan gelegen en daar is het
I >iet bij gebleven. Ferenczi schreef haar liefdesbrie-
I 'en vol intimiteiten, maar die o.a. veel informatie
liver Freud bevatten.
als god en dat komt Bela niet zo goed uit. Flip moet
zich de brieven zien toe te eigenen.
Kolderieke telefoongesprekken, fitness waanzin op
de ijsbaan, televisie-idioterie, de op handen zijnde
Elfstedentocht, het Hollands klimaat, het Hollands
gekanker, goed voor evenzovele uitsmijters. Hidde
ma, de cabaretier onder de misdaadschrijvers.
Schitterend maait hij in een flits goedgemutste
gevestigde reputaties neer en zet de hele wereld van
hoekstenen en steunpilaren op losse schroeven. Een
boek als een vitaminestoot, met kennis van zaken
geschreven - Hiddema studeerde eens zelf psycho
logie - dat beslist thuishoort in uw vakantiepakket.
Een andere Nederlandse misdaadauteur, die al
weer vier titels op zijn naam heeft staan is Theo
Capel. Ook Capel heeft een vaste (anti-)held, Hank
('gedenk, het is Hank') Stammer. Stammer heeft
het onsympathieke beroep van wisselloper. Wie
schulden heeft, zet hij onder druk. Maar in GOED
GESTEMD wordt Stammer door zijn bazen uitge
leend aan de politicus in opkomst Leen Westra,
lijstaanvoerder van de Liberale Democraten, een
partij die onverwijld in het zadel geholpen moet
worden. Westra ontvangt dreigbrieven en Stam
mer moet uitzoeken hoe en wat.
Daartoe krijgt hij een nepfunctie op binnenlandse
zaken, waar hij overigens maar weinig zal vertoe
ven. Natuurlijk komt Stammer achter teveel dingen
en blijkt Westra 'een verleden' te hebben dat niet zo
bruikbaar is in de partijpolitiek. Het blad INTIEM
is er achter gekomen en wil hem ermee kapot
maken, omdat ze zijn partij niet zo zien zitten.
Het politieke bedrijf - een cynisch circus voor
goedgelovigen - wordt aardig weergegeven en ik
kon de hete adem van die discjockey-achtige pers
chef als het ware in mijn nek voelen. Dan wandelt er
nog een wellustige vrouwelijke WD-minister door
het verhaal, die een rok met een split draagt, omdat
dat zo makkelijk opschuift... en verder een wat
steriele echtgenote, een al even oninteressante
ex-echtgenote, hertrouwd met een geitewollen slap
pe tinus, Leens broer, die kermisexploitant is en een
mooie meid, Sandra genaamd. Een verschietende
ster, deze Sandra, ze komt namelijk wel op, maar
waar blijft ze?
Zo vond ik de aanwezigheid van Stammer op
binnenlandse zaken ook wel een beetje onwaar
schijnlijk. Ik neem aan dat deze mensen gescreend
worden. Maar goed, je hebt tenslotte ook onbevoeg
de chirurgen, die jarenlang succesvol opereren voor
ze tegen de lamp lopen... GOED GESTEMD zit
goed in elkaar, geeft een aardig kijkje achter de
schermen van het politieke bedrijf en is onderhou
dend en terdege geïnformeerd. Behoorlijk niveau,
maar toch niet zo heel erg boeiend. Mogelijk
vanwege het actuele karakter en misschien ook
vanwege de weinige leuke of sympathieke typen.
Bij uitgeverij Loeb verscheen een verzameling
'nieuwe Nederlandse misdaadverhalen' SHER
LOCK HOLMES IN HOLLAND. Het titelverhaal
van Martin Koomen werd in 1985 in VN's Detecti
ve- en Thrillergids gepubliceerd. Niet nieuw dus.
Over de anderen zal ik maar zwijgen. Verhalen van
Eddy Bertin, Hellinga jr., Hellinga sr., Theo Joe-
kes, Guus Luyters, Josh Pachter, Walraven en
JanWillem van de Wetering.
Het titelverhaal kan ik niet zo 'verrukkelijk' vinden
als de redactie van VN destijds. Het probleem met
dit procédé van gegevens ontlenen aan het werk
van een andere auteur en daar zelf een verhaal van
fabrieken, werkt verzwakkend op een verhaal. Je
krijgt zoiets als een slappe vertaling. De 'lenende'
auteur zit vast aan een aantal gegevens en kan niet
anders dan met een cliché tevoorschijn komen.
Misschien toch iets voor zwakkere talenten om
zoiets aan te pakken, lijkt mij, al is het idee op zich
wel aardig. Het verhaal van Walraven GUT WAT
NAAR NOU over een gekke geleerde, die experi
menteert met kennisoverdracht door middel van
hypnose, viel me best mee. Na zijn m.i. ontstellend
slechte debuut hield ik deze auteur wel voor gezien.
Niet helemaal terecht dus.
Het interessantste verhaal is dat van Guus Luvters
HET ZOEMEN VAN DE VLIEG over een junk. De
rest waardeerde ik van gaat wel tot vervelend of
niks.
Een goede daad van Loeb is de herdruk van de
verhalen van Daphne du Maurier onder de (film)ti-
tel DON'T LOOK NOW. Prachtig van sfeer en vaak
een erg goed slot. De natuur speelt meestal een
dominante rol en over veel verhalen ligt een waas
van melancholie.
In wezen gaan deze verhalen steeds over de liefde.
Tussn man en vrouw, maar ook over de afstand,
onverschilligheid en haat van echtelieden. Tussen
broer en zus, van ouders voor hun kinderen, ontlui
kend liefde en gedesillusioneerde liefde. Alles voor
zien van een poëtische dimensie. Mooie verhalen,
sterk aanbevolen.
Dan stelde Josh Pachter, een jonge Amerikaanse
misdaadschrijver, die enige jaren in Nederland
woonachtig was, voor Loeb TOP HORROR samen.
'De beste griezelverhalen door de auteurs zelf
gekozen en ingeleid'. Wat een weelde, wat een
rijkdom. Kom daar bij ons eens om!
Maar wat een vertaling! Daar zouden boetes voor
gegeven moeten worden, te voldoen door de onder
betalende uitgever. Werkelijk tientallen fouten per
pagina.
Alle verhalen bespreken in dit korte bestek is
helaas ondoenlijk. De beste en de mooiste waren
van Ray Bradbury over een zieke jongen en zijn
hond; een volmaakt verhaal van Stanley Ellin DE
COCKTAILPARTY of van Ron Goulart GROU-
CHO, een volkomen geloofwaardige reincamatie in
een kat of de pure horror van Stephen King ivoor
sterke magen!); een fascinerend verhaal van Pame
la Sargent over zoiets gewoons als licht dat uitvalt
en ga zo maar door. Een enkel zwak verhaal, maar
als geheel een fantastische bundel. Kopen en lezen.
Ik vertel het maar even: 4x STEPHEN KING
(Luiting"), vier romans in één band. DUISTERE
KRACHTEN (Luiting') verhalen van dezelfde au
teur die van zichzelf zegt dat hij 'schrijft, zoals een
dikke vrouw dieet houdt'. Wie van echte horror iets
wil weten, raad ik de klassieker uit 1887 DE
INQUISITIE IN DE MIDDELEEUWEN aan van
Henry Carles Lea, een Aula paperback, bevattende
de belangrijke hoofdstukken 7 t'm 14 van deel I van
het uit drie delen bestaande levenswerk van de
auteur THE HISTORY OF THE INQUISITION OF
THE MIDDLE AGES. Fascinerende lectuur en de
middeleeuwen zijn in tenslotte.
