warme voeten,
koud hoofd
journaal:
axposltlas
PZC/ vrijdagkrant
ritmo diesel
binnenroest
subaru coupé
verlichting
14
universiteit
levensecht
1
3
I blanckaert
gaudelius
foto-expositie
majdandzic
galerie 66
bibliotheek
vleeshal
bellamy 19
bloempotten
galerie potteriei
jan heijse
balans IV
esprit
acolye
beelden buiten
arthouse
museum
VRIJDAG 18 APRIL 1986
Je moet er geweest zijn om
het te kunnen geloven. Dat is
een veelgehoorde uitdrukking
van mensen die een ander met
meer dan alleen een verhaal
over een onderwerp proberen
te overtuigen. Maar nog kan het
dan voorkomen dat er op grond
van eigen ervaring schamper
gereageerd wordt. Dat is zeker
het geval hij alcoholgebruik in
het verkeer. In die context zal
de eerste zin van dit artikel ook
wat morbide kunnen
overkomen.
Aan de andere kant is het met
de harder wordende
waarschuwingen van Veilig
Verkeer Nederland (jong stel
met de rolstoel over het gebruik
van veiligheidsgordels als
tv-spot) misschien wel een kreet
die aanslaat.
In ben eens in Wolfsburg gaan
kijken wat de afdeling
ontwikkeling van Volkswagen
zoal met de rij-simulator doet.
Rond de feestdagen van
december trof mij een
advertentie van Volkswagen
waarin werd gemeld dat ze bij
die firma wel eens dronken
achter het stuur kruipen.
Met een investering van 3
miljoen mark is daar de laatste
tijd de modernste apparatuur
neergezet, terwijl de
Forschungsabteilung al 15 jaar
ervaring met diverse
simulatoren heeft. Die
advertentie sloeg dus op het
dronken rijden in die nieuwste
simulator.
Dat ging allemaal in
samenwerking met de
universiteit van Frankfurt en
onder leiding van een kundige
professor in de medicijnen. Een
aantal proefpersonen had één
slokje op en werd tevoren
gewaarschuwd voorzichtiger te
rijden in de simulator.
Ondanks dat werd er bij een
promillage van tegen de 0.5 aan
alcohol in het bloed zeer
onnauwkeurig gereden.
De simulator is een grote ijzeren
kast met klapdeur en als die
eenmaal dicht is zitje
afhankelijk van de
omstandigheden in het duister
of tamelijk lichte omgeving. In
mijn geval was het (zonder
alcohol) een testrit over een
aantal kilometers langs een
tweebaansweg in de nachtelijke
uren. Geen tegenliggers, wel
veel bochten en onwillekeurig
voer je de snelheid wat op.
Maar plotseling doemt daar een
obstakel op. Je remt uit alle
macht. Het bijbehorende geluid
komt uit de luidsprekers. De
auto maakt een lichte
duikbeweging en... te laat. Een
krakend scheurend geluid
klinkt op en je kunt de weg weer
vervolgen. In het echt zou het
wel frontaal met 40 a 50 km per
uur tegen een obstakel
opbotsen geweest zijn.
Dergelijke ervaringen moeten
de 12 proefpersonen (vier
vrouwen en acht mannen) ook
meegemaakt hebben, maar dan
met een slokje op. Het bleek
voornamelijk zondigen tegen
het rechts houden op de weg, te
snel gaan rijden, 10 procent
lager de tijd nodig hebben om
een verkeersteken te herkennen
en vernauwing van de
gezichtshoek.
Professor dr. J. Getchow: „Al bij
0.5 promille wordt er harder
gereden dan normaal het geval
is. De reactie bij het zien van
een obstakel op de weg is
langzamer, terwijl die in
nuchtere toestand met dezelfde
proefpersonen wel ontweken
werd of tijdig kon worden afge
remd".
Dc simulator waarin de
proefpersonen in Wolfsburg op
het terrein van Volkswagen
hun zware programma
vrijwillig aflegden, blijft op
zijn plaats staan. Maar elke
beweging en ieder geluid dat
een auto maakt komt voor de
inzittende als levensecht over.
De simulator in doorsnee
Het hangen in dc bocht,
piepende banden, het
opschakelen in de
versnellingen en het oplopen
van het toerental, de
lichtbundels van de
koplampen, het stuur dat uit je
handen slaat als je langs de
kant van de weg in een drassig
weiland duikt en het
doordraaien van de wielen als
je grip verliest. Kortom, na een
poosje weet je niet beter dan
dat je in een auto op een weg
rijdt.
Geoefende rijders kunnen nog
wel fouten voorkomen.
Ongeoefende bestuurders met
(en het maakt geen verschil of
het mannen of vrouwen zijn)
tussen de 0.4 en 0.8 promille aan
alcohol in het bloed maken al
tweemaal zoveel verkeersfouten
dan normaal. De invloed van de
bloedalcoholconcentratie op de
rijvaardigheid is dus al vanaf de
eerste borrel aanwezig. Mensen
die dus beweren, ik kan nog best
rijden als ze 'maar 5 pils' op
hebben, zijn derhalve,
leugenaars. Ook als iemand een
ervaren autorijder is gaat hij of
zij al (te) snel rijden, reageert
langzamer en ziet minder. Prof.
Gerchow zegt het heel treffend:
„Reactievermindering is al bij
0.5 promille regel, geen
uitzondering. Waarmee na deze
proeven eens te meer blijkt hoe
gevaarlijk de cocktail benzine
met alcohol is".
Uiteraard zitten ze bij
Volkswagen niet continu
dronken achter het stuur. De
simulator wordt voor een groot
scala van onderzoeken gebruikt
en dan vooral bij het
ontwikkelen van nieuwe auto's
en/of motoren. Ook
buitenstaanders maken gebruik
van de simulator zoals het
ministerie van verkeer. Die kan
bij de aanleg van een weg exact
nagaan hoe de hellingshoek
moet liggen in een bocht wil een
auto er bij een bepaalde
snelheid niet uitvliegen. Zo is
onder meer de
Schwarzwaldhochstrasse eerst
'uitgeprobeerd' eer er ook maar
1 meter asfalt was gelegd.
Volkswagen heeft op de
concurrentie met deze
simulator een grote
voorsprong, omdat ze er 15 jaar
geleden al mee begonnen zijn.
„Eerst werd er een beetje
schamper op gereageerd", zegt
een van de bedienende
ingenieurs op deze
ontwikkelingsafdeling, „maar
je ziet nu dat Mercedes in
Berlijn er een heeft geplaatst
en General Motors is nu ook
druk bezig".
SIEM LEEUWENKAMP
De vraag naar auto's met een
lager brandstofverbruik
heeft tot gevolg gehad dat de
luchtweerstand steeds lager
werd. Door het toepassen van
kleinere frontale oppervlakten
en platter liggende voor- en
achterruiten ging de Cw-waar-
de van auto's stukken omlaag.
Nadeel van die vormgcvingsve-
randeringen is dat auto's in de
zomer loeiheet kunnen worden
in het interieur. Met die bolle
platliggende ruiten worden ze
veel warmer dan bijvoorbeeld
de modellen van 30 jaar terug
die over het algemeen vrij vlak
ke kleine ruiten hadden.
Hoe warm wordt het nu in de
auto en wat voor temperatuur
hebben diverse onderdelen als
de zon er vier uur op heeft staan
branden? In bijgaande tabel,
waarin ook een oud type voor
komt staat in graden Celsius
aangegeven tot welke hitte het
kan geraken in de auto.
Naast warmte in de zomer, die
we veelal niet in de auto willen
hebben, is er de behaaglijke
warmte in de winter. In bij
gaand staatje staat van een aan
tal automodellen hoe snel het
interieur op temperatuur is, hoe
gemakkelijk alles te bedienen
is, hoe snel de voorruit ontdooit
en meer van die comfortabele
zaken. Opvallend is dat bij de
Rolls-Royce de motor stiller is
dan de verwarmingsventilator
en dat een dure auto als een
BMW 528i onvoldoende verwar
mingscapaciteit heeft.
Dc eigenschappen
van de verwarming
Kriteria
BMW 528i
Citroen BX 19 TRD
Ford Siërra 2.0 GL
Honda CRX
Mercedes 190 E
Opel Kadett GSI
Renault 5 TSE
Rolls Royce Silver Spur
Volvo 740 GLE
VW Jetta GT
Behaaglijkheid
1
3
2
2
1
2
2
1
1
2
Korte opwarmtijd
3
3
2
3
2
2
2
2
1
3
Ontdooien
2
2
2
3
1
2
2
1
1
2
Gelijkmatigheid
1*
2
3
1
2
1
1
2"
2"
3
Verwarmingskap.
3
3
1
2
2
1
2
2
1
2
Bediening
1
2
2
2
1
2
2
1
2
2
Luchtverdeling
2
2
1
2
2
1
2
2
Capaciteit
ventilator
1
3
2
2
1
2
3
f""
1
1 zeer goed, 2 goed, 3 matig
•automatische temperatuurregeling
""motor bij stationair toerental stiller dan ventilator van verwarming
Zo warm worden delen in het
interieur
model
bovenkant
dashboard
stuur
schakel-
pook
binnenkant
bekleding
rechts
rechter
zijruit
Audi 100
78
70
67
71
61
Ford Scorpio
81
70
66
73
66
Lancia Thema
80
71
73
76
69
Mercedes 300 E
79
67
69
68
64
Renault 25
77
64
61
74
65
Fiat Uno
78
68
69
80
55
Opel Kadett GSI
77
68
62
71
60
Opel Olympia Rek
59
51
50
65
58
Porsche 944
81
66
65
74
65
VW Golf GTI
73
63
56
68
62
Fiat Ritmo diesel
Naast de al ruime collectie die
Fiat aanbiedt in het Ritmo-
programma komt er nu een
hele speciale elfde versie bij.
De importeur kijkt eerst de
kat even uit de boom wat de
belangstelling aangaat en
vandaar dat de Ritmo Turbo
diesel slechts op speciale be
stelling leverbaar is.
De gewone Ritmo diesel heeft
een 1.7 liter motor, terwijl dit
type de krachtbron uit de Re-
gata heeft. Met een inhoud van
1929 cm3 en een vermogen van
80 pk, dankzij de turbo 15 pk
meer dus, komt deze zeifont-
brander tot een topsnelheid
van 170 km per uur. De KKK
turbocompressor begint zijn
stuwkracht bij 1200 toeren per
minuut en gaat tot verdubbe
ling van dit toerental door op
zijn maximale prestatie.
Een auto kan er aan de buiten
kant nog heel knap uit zien en
toch hard op weg zijn een
wrak op de weg te worden.
Roest begint vaak juist aan de
binnenkant, in de holle ruim
ten van de carrosserie. Daar
kun je met een kwastje niet
bij. Er zijn echter wel midde
len om die ongeziene carrosse
rie tegen te gaan of op tijd een
halt toe te roepen. De Inners-
hield ML-Spray die Holts
brengt is bijvoorbeeld voor de
inwendige roestvorming in
deuren, dorpels, kokerblaken,
deurstijlen, lampehuizen enz.
te beschermen.
Je kunt het materiaal krijgen
in een halve liter spuitbus, of
ineen pistoolbus met een in
houd van 1 liter als je een
pistoolspuit hebt. Via een
slangetje pers je het 'zelfkrui-
Het koppel bij die 2400 toeren
per minuut is 172 Nm en de
acceleratie van 0-100 km/u is
12.9 seconden. Door dit grote
koppel is de Ritmo TD uitge
rust met een fraaie ZF 5-bak,
die met de eindoverbrenging
van 3.048:1 de topsnelheid van
170 km per uur in de hoogste
versnelling mogelijk maakt.
De auto staat op lage brede
branden van de maat 165/65
SR 14.
De standaardvoorzieningen
omvatten onder meer stuurbe
krachtiging. getint glas, elek
trische raambediening, cen
trale potiervergrendeling en
twee buitenspiegels. Volgens
fabrieksopgave is het gemid
deld verbruik 1:18,2 en de prijs
van deze turbodiesel zal rond
de 30 mille uitkomen.
Subaru heeft vanaf deze
maand de nieuwe L-serie Cou
pé in de showrooms staan,
waarmee deze importeur zijn
gamma met vier modellen uit
breidt. Zoals te verwachten
was zijn deze auto's stan
daard zeer volledig uitgerust
en komen daarmee qua prijs
ten opzichte van de concur
rentie redelijk uit de verf. Zo
is het duurste model de 1.8
met 4WD en turbomotor elek
trisch te bedienen zijramen en
zonnedak, kuipstoelen, schijf
remmen rondom en elektrisch
bij te schakelen achterwiel
aandrijving.
Deze turbomotor levert 136 pk
en heeft een topsnelheid van
195 km per uur met een accele
ratie van 0 tot 100 km per uur
in 8,6 seconden. De andere
types zijn een 1.6 liter-carbura-
tie van 74 pk en een top van
160 km per uur en een 1.8
liter-injectie die 105 pk levert
met een top van 180 km per
uur.
De Subaru Coupé heeft de
inmiddels populair geworden
bijna geheel glazen achterklep
ook meegekregen, die geeft
toegang tot een 550 liter grote
bagageruimte. Die is door het
omklappen van de achterbank
in grootte te verdubbelen, heel
attent is voorzien in een rol-
hoes die zon en begerige blik
ken afhoudt.
Het dashboard ziet er heel
apart uit met zijn links en
rechts van het stuur hoog op
gebouwde bedieningsconso
les. Toerenteller en snelheids
meter zijn twee goed zichtbare
klokken, met in het midden
een leuk snufje: verlichte indi
catie van de stand van de
versnellingshandle.
Naast de al genoemde stan
daardzaken in de 1.8 liter-ver
sie zitten er op alle types ook
twee elektrisch te stellen bui
tenspiegels, flankbescher
ming, getint glas en een ach-
terruitwisser en een stoel voor
de bestuurder die in hoogte te
verstellen is. Prijzen van deze
coupés lopen van 26 tot ruim
45 mille.
pende' roestwerend middel in
de holle ruimten; het dringt
goed door tot in de kleinste
ruimten.
Zo'n behandeling kan de le
vensduur van de auto-carros
serie (het zwakste punt van de
wagen) lange tijd tegen van
binnenuit aanvretende corro
sie beschermen. Bij oudere wa
gens kan het afkeuring nog
een flinke tijd voor zich uit
schuiven.
Hoe de Innershield spray het
best aangebracht kan worden,
kan de handelaar (benzinesta
tion, warenhuis, garagebedrijf,
autoshop) precies aangeven.
Vaak zijn er in de carrosserie
al preventievé voorzieningen
voor aangebracht.
Een spuit kost f 12,95 en een
1-liter pistool f 16,95.
Subaru coupé 1.6 GL
De achterverlichting van een
voertuig is uit veiligheids
overwegingen van groot be
lang en als die niet aan de
wettelijke bepalingen vol
doet. is de politie heel streng.
Bij aanhangwagentjes. boot
trailers e.d. mankeert er soms
iets aan de achterverlichting.
Om dit probleem op te lossen
is een speciale 'verllchtings-
plank' bedacht, geheel van
kunststof gemaakt. Met een
kabel wordt hij op de stekker-
doos bij de trekhaak van de
auto aangesloten. Hij bevat
een volledige achterverlich-
tingscombinatie (ook achter-
uitrijlamp en mistlamp), twee
driehoekreflectors en kente
kenplaatverlichting.
Met deze voorziening wordt
voorkomen dat over de ach
terklep uitstekende lading de
verlichting afdekt.
Een bekeuring voor zo'n over
treding kan meer geld kosten
dan zo'n verlichtingsplank, die
voor 89 gulden in Halfordsza-
ken te koop is.
Pieter Defesche in Bellamy 19
Bij 'Foto Roland van Damme'
i£ in Nieuw-Namen is tot 21 mei
werk te zien van de uit Kloos-
terzande afkomstige kunste-
naar Etienne Blanckaert. De
x tekeningen zijn dagelijks te
bezichtigen tijdens de winke-
lopeningstijden.
De Vlissinger Geje Gaudelius
exposeert tot 2 mei in de grote
hal in het Streekziekenhuis
Walcheren met surrealistische
tekeningen en schilderijen.
Het thema van deze expositie
is Sur-action 2. De tentoon-
stelling is een vervolg op Sur-
action 1 die onlangs in Hein-
kenszand werd gehouden.
In de maanden april en mei
exposeert Jo Marinissen een
deel van zijn foto's in de hal
van de Rabobank in Middel-
burg. Het gaat onder meer om
beelden van Walcheren, Zuid-
Beveland en Zeeuwsch-Vlaan-
x deren, waarbij stemming en
licht voor de accenten zorgen.
Deze verkooptentoonstelling
is op werkdagen geopend van
9.00 tot 16.00 uur, op donder-
dagavond van 19.00 tot 20.00
uur. De Rabobank is zowel
toegankelijk vanuit Langevie-
le als Korte Geere.
In het Zeeuws Kunstenaars-
centrum en de Zeeuwse Bi-
bliotheek in Middelburg is tot
en met 1 mei een dubbele
expositie te zien van de Joego-
Slavische schilder Viktor Maj-
dandzic.
De kunstenaar ging, na een
periode van 'abstract expres-
sionisme' (1959-1965) langza-
merhand over op zijn huidige,
systematische benadering van
de structuur en het uitvoe-
ringsproces.
Dinsdag tot en met zondag
van 14 tot 17 uur en donder-
dagavond van 19 tot 21 uur)
De vormgever Joost Cords ex-
poseert in Galerie 66 in Oost-
burg twee objecten. Een object
van beton uit 1985 getiteld
'Twee Zuilen' en een object
van ijzer uit 1986 getiteld
'Vleugels'. Verder zijn foto's te
zien van het decor voor de in
1985 geproduceerde voorstel-
ling 'Blut am Halz der Katze'
van Fassbinder in Enschede.
>5 De tentoonstelling duurt tot
28 april.
(Woensdag tot en met zondag
van 14 tot 17 uur)
zijn aangekocht, geschonken
of gevonden. Het Zeeuws Mi
seum is op werkdagen g*.
opend van 10 tot 17 uur.
In de Zeeuwse bibliotheek aar
de Kousteensedijk in Midde.
burg is tot 15 mei een expositfc
te bezichtigen van leerlingen
van Peter de Jonge. (Ope
ningstijden: openingstijden bi
bliotheek)
In De Vleeshal in Middelburf
wordt een tentoonstelling ge
houden van Giulio Paolini, gt
titeld abat-jour' (giochi pr
biti) met daarbij een serie vat
acht collages.
De tentoonstelling loopt tot 2'
april, dinsdag tot en met zater
dag van 13.00 tot 17.00 uur ei
's zondags van 14.00 tot 17.0(
uur.
In galerie Bellamy 19 is tot
zaterdag 26 april een tentoon
stelling te zien van de Lint
burgse kunstenaar Pieter De
fesche.
De expositie is de laatste in dc
tentoonstellingreeks 'omtren:
schilderkunst'.
(Bellamyparlc 19, Vlissingen.
Dinsdag tot en met vrijdag
10.00 tot 12.30 uur en 13.30 forj
17.00 uur. Zaterdagen van
13.00 tot 17.00 uur.
In galerie Ilona Schmitt, in de
Dorpsstraat in Kattendijke,
tot en met 29 juni een exposi
tie te zien van schilderijen van
Jugendstil-plastieken. Het
thema van de tentoonstelling
is de 'kosmische uitstraling
van bloempotten.
(Vrijdag tot en met zondag
van 14.00 tot 18.00 uur).
Twee kunstenaars uit Meche-
len, de beeldhouwer Karei vanl
den Braak en Comel Campo.
die etsen maakt, exposeren,
van vandaag (vrijdag) tot 21
mei in Galerie Potteriet inl
Middelharnis. De opening ver
richt J. J. Wieringa, voorzitter
van de culturele kring 'De Wel
le', vanmiddag om 17 uur
(woensdag tot en met zaterdag
van 10 tot 16 uur; vrijdag (o!
21 uur)
In museum De Schotse Huizen
is tot en met 17 mei de exposi
tie te zien uit de nalatenschap
van de schilder Jan Heijse. De
tentoonstelling heeft eer.:
uniek karakter: te bezichtigen
zijn ongeveer veertig schilde
rijen, waarvan veel afkomstig
zijn uit privé-collecties. Verder
zijn ook enkele houtsnedes te
zien. De expositie is geopend
dinsdag tot en met zaterdag
van 10 tot 17 uur.
De kunstenaaar Kees de Valk
exposeert tot 10 mei in het
BKR-centrum balans 17 in
Middelburg vijf 'hang-ups
drieluiken en ruimtelijke ob
jecten waarin afvalmateriaai
en andere gevonden zaken ver
werkt zitten. De thema's in he:
werk van de Valk zijn geweld
vervuiling, honger, dood, ge
loof en kunst (vorm en in
houd). De tentoonstelling is
geopend woensdag, donder
dag en vrijdag van 12 tot 17
uur en zaterdag van 11 tot 16
uur.
De kunstenaars Kees Vet (49)
en Ton Schouten (39) expose
ren tot 28 mei in galerie
Esprit in Clinge.
Beeldhouwer Kees Vet kreeg
zijn opleiding aan de academie
Sint-Joost in Breda en de
Rijksacademie San Fernando
in Madrid. Evenals Kees Vet
kreeg de graficus Ton Schou
ten zijn opleiding in Breda
Aansluitend volgde hij aan de
Koninklijke Academie te 's
Hertogenbosch de leergangen
monumentale vormgeving en
versierende vormgeving. De
expositie van de twee kunste
naars is elke dag te bezichti
gen van 13 tot 18 uur.
De Vlissingse galerie 'De
Blaeue Acolye' (Bellamypark
22) richt zich de komende
maanden speciaal op de zeezij
de met exposities van oude
(zee)kaarten en prenten van
Zeeland in de maand april en
maritieme schilderijen van
Oudes, Jaarsma, Dekker.
Groen, Peeters en anderen in
de maanden mei en juni. Door
lopend: maritieme en topogra
fische prenten.
Open: dinsdag tot en met za
terdag van 13.30 tot 17.00 uur.
De Haagse kunstenaars Theo
van der Nahmer, Bram Roth
en Ula van Ophuysen laten tot
1 juni ieder vier beeldhouw
werken zien in de tuin van
'Inter Scaldis' te Kruiningen.
In 'Arthouse' aan de Markt in
Biervliet is tot en met 26 april
werk te zien van beeldhouwer
Luc Inghels uit Walsoorden.
Het werk omvat beelden in
arduin, marmer en plexiglas.
De galerie is op weekdagen
geopend van 9.00 tot 12.00 uur.
Zaterdags is 'Arthouse' ook in
de middaguren van 13.00 tot
16.00 uur geopend. Zondag is
de kunsthandel gesloten.
'Aanwinsten '85, een keuze' is
de titel van een expositie, die
tot 20 juni is te zien in het
Zeeuws Museum. Abdij 3 in
Middelburg. De expositie be
staat uit archeologische voor
werpen, schilderijen, heden
daagse kunstvoorwerpen en
natuurhistorische objecten.
De geëxposeerde voorwerpen
