compact disc
in de auto
b o-televisie
met toebehoren
BLIJ DAT IK LOODVRIJ RIJ?
het wel en wee
van de katalisator
PZC/ vrijdagkrant
8
philips
gids
vakantie
mankementen
I
VRIJDAG 11 APRIL 1986
Een van de grootste
leveranciers van Personal
Computers in Nederland heeft
een reeks van nieuwe machines
geintroduceerd. Het gaat om
Olivetti, na IBM zeker een van
de belangrijkste op de
personal-computermarkt in
Europa. Het bedrijf, waarvan
de Nederlandse tak in Leiden is
gevestigd, heeft een low-cost
computer, de M19, aan de
modellenreeks toegevoegd.
Verder een draagbare
(schoot)computer, de M22, en
ten slotte een
high-performance computer,
ook wel een AT-computer (van
Advanced Technology)
genaamd. De bestaande M24
blijft als tussenmodel
gehandhaafd.
Op zichzelf is het aankondigen
van een nieuwe reeks
computers niet zo'n schokkende
gebeurtenis. Het gebeurt op dit
moment bijna wekelijks.
Wanneer het van huis uit
Italiaanse, maar sterk Europees
georiënteerde bedrijf Olivetti
echter met een nieuwe lijn
komt, is er meer aan de hand.
Olivetti treedt steeds meer uit
de schaduw van IBM, waar het
zijn modellen betreft. Weliswaar
zijn de zogenaamde Personal
Computers compatibel
(uitwisselbaar) met de
IBM-typen, maar vaak hebben
zij wat extra's zoals een hogere
snelheid en wat meer
mogelijkheden.
Om die reden werd Olivetti de
afgelopen jaren zo ongeveer
hofleverancier van de
universiteiten. De PC's werden
door veel
informatica-afdelingen getest
en tot een van de betere
PC-achtigen gekozen onder
meer vanwege de prijs/prestatie
verhouding. De officiële
IBM-computers bleken duurder
en hadden voor die hogere prijs
minder te bieden. Verder waren
veel testers met name verrukt
over de hoge
verwerkingssnelheid.
Mede door de speciale
kortingsregeling die men in het
leven riep (40 procent korting
mits men informatica studeerde
en de computer via de
universiteit bestelde) vonden
heel wat machines hun weg
naar technische studenten.
Mede daardoor schat Olivetti
dat het marktaandeel in het
PC-segment van zo'n 2 procent
in 1984 tot ruim tien in '85 is
opgelopen. Dit jaar denkt men
ruim boven de 17 procent uit te
komen.
De draagbare M22 Olivetti-computer in gebruik.
Men biedt nu ook duidelijke
andere modellen dan de
concurrenten aan. Daarbij kan
zeker de draagbare M22 een
troef worden. De thuis-,
kantoor- of reis-personal weegt
acht kilo. Het apparaat heeft
een LCD-scherm met
achtergrondverlichting
waardoor het scherm goed
afleesbaar is. Hij kan op
batterijen gebruikt worden en
thuis worden uitgebreid met
extra geheugen op de plaats
van de batterijen. Alle
standaardzaken zitten in het
apparaat dat twee
microprocessoren 80C88 heeft:
de weinig stroomverbruikende
versie van de alom bekende
Intel-computerhart. Er is een
disk-drive aan boord van 5.25
inch, een zogenaamde RAMdisk
is mogelijk en standaard is het
apparaat uitgerust met een
werkgeheugen van 256.000
tekens, dat nog verdrievoudigd
kan worden.
De M19 is de nieuwe, goedkope
(beginners)machine van de
fabrikant. Tegenover de
draagbare M22, die 7000,-
exclusief btw moet opbrengen,
kost deze huis- of
kantoormachine slechts 6000,-
met twee diskdrives. De
machine heeft evenveel
standaardwerkgeheugen aan
boord, dat in dit geval te
vertweevoudigen valt.
Eventueel kan hij op een hogere
snelheid lopen dan de
gemiddelde machine, maar dat
wordt pas verwezenlijkt na een
uitbreiding. De M19 zou je een
uitgeklede, goedkope versie van
de PC kunnen noemen.
De M28 (high technology) is het
topmodel van de familie,
evenduur als de Advanced
Technology computer van IBM,
namelijk 13.000 exclusief.
Olivetti claimt dat het apparaat
30 procent sneller is, een
tweemaal zo hoge
opslagcapaciteit heeft (namelijk
20 miljoen tekens op een harde
disk). Toch is hij bijna een kwart
kleiner wat afmetingen betreft
dan vergelijkbare apparaten.
Het bestaande 'tussenmodel'
M24, het meest gezien op
universiteiten, blijft voorlopig
nog in produktie. De computer
zal wel langzamerhand van de
produktielijn verdwijnen. Dat
lijkt onvermijdelijk gezien de
bijzonder grote vraag naar
PC's, die volgens de Leidse
onderneming veel hoger ligt
dan de capaciteit van het toch
al sterk opgevoerde
produktie-apparaat.
HUGO VAN DER HEEM De houder met 10 CD's, past in de speler die in de kofferruimte wordt gemonteerd.
Sommige verstokte Compact-Discgebruikers
willen ook een CD-speler/radio in hun auto.
Dat is een probleem, vooral in Amsterdam en
vooral in verband met de verzekering. Sony doet
daar nu iets aan. De Japanners introduceren een
speciaal voor de auto ontwikkelde automatische
CD-wisselaar met los verkrijgbare tuner (autora
dio-gedeelte). Het geheel wordt onzichtbaar inge
bouwd in de kofferruimte van de auto en is
desondanks goed voor ruim tien uur muziek.
De wisselaar heet CDX-J10. Boven elkaar worden
10 compac disejes gestapeld in een speciale
houder. De bijbehorende speler past makkelijk in
de kofferruimte. Het geheel wordt op afstand
bestuurd door een bedieningseenheid die in het
dashboard kan worden gebouwd. Hij kan echter
ook los in het handschoenenvak worden opgebor
gen of onder de stoel neergelegd. Het paneel,
waarmee men ook de tuner kan bedienen, heeft 10
voorkeurstoetsen en een Random Music Search
functie: de mogelijkheid om nummers in een
willekeurige volgorde af te spelen.
De tuner XT-10 is speciaal ontworpen voor de
combinatie met de CD-wisselaar. Deze kan ook
(onzichtbaar voor dieven) in de kofferbak ge
bouwd worden. Door zijn kleine afmetingen past
hij uitstekend onder de wisselaar. Het toestel
geeft FM-stereo en de middengolf door. De tuner
biedt de mogelijkheid de FM-band of middengolf
af te zoeken en bij de sterkste stations te stoppen.
Er zijn 10 voorkeuzetoetsen beschikbaar voor de
belangrijkste stations. Om storing van de auto-
onsteking zoveel mogelijk te voorkomen is ge
bruik gemaakt van een puls-onderdrukkingsscha-
keling.
Nieuwe kleuren-tv's wor
den dagelijks gelanceerd.
Als Bang Olufsen een (prij
zige) nieuwe tv introduceert
is er - zoals meestal met de
produkten van de Deense fir
ma - wel iets bijzonders aan
de hand. De nieuwe Beovision
LX2800 is ontworpen om als
een geintegreerd audio-video-
systeem te fungeren en voorts
is hij geheel aan de eisen van
de tijd aangepast met een
vlakke, vierkante beeldbuis.
Het hele ontwerp trouwens is
opmerkelijk ondiep en vlak.
De tv heeft een prima luidspre
kers en een goede versterker.
Dat is op zichzelf bijzonder
voor een tv. Nog opmerkelijker
is dat de tv dan kan fungeren
als audiocentrum, waarbij het
beeldgedeelte niet wordt inge
schakeld. Wordt het beeldge
deelte wel ingeschakeld, dan
past de tv zich wat contrast en
helderheid aan op het omge
vingslicht. Voor het gebruik
van de tv als monitor samen
met een home-computer kent
hij bovendien een schakeling
waarbij het beeld rustiger
wordt.
Trillingsvrij beeld is ook te
verwachten bij de weergave
van Teletekstpagina's. Het ap
paraat slaat twee pagina's op
en de wachttijd is korter: men
kan 'doorkiezen'. De tv wordt
op afstand bediend en tijdens
het op afstand commanderen
of programmeren is het resul
taat daarvan in het beeld te
zien door afgebeeld code's en
kanalen. Met dezelfde afstand
bediening laat zich voorts de
bijbehorende videorecorder
bedienen.
Bijzonder is ten slotte dat tv
niet alleen samen kan werken
met home-computers als mo
nitor, maar ook de mogelijk
heid heeft om een computer
printer rechtstreeks aan te
sluiten. Daarmee kunnen dan
Teletekstpagina's worden af
gedrukt op gewoon papier.
Philips is de laatste tijd opval
lend veel nieuwe samenwer
kingsverbanden aan gegaan.
Polygram, de banden- en platen
en CD-fabriek werd een geza
menlijke onderneming van het
chemische concern Du Pont en
Philips. Polygram was eerder
een onderneming waarin Sie
mens participeerde. Toen Sie
mens zich terugtrok zocht Phi
lips contact met Warner Bro
thers, een andere grote software
industrie. Om allerlei redenen
ging die samenwerking niet
door. Niet alle delen van Poly
gram zijn nu trouwens overge
nomen.
Het nieuwe bedrijf heet Philips
Du Pont Optical (DPO) en is
vooral gericht op beeld- en CD-
platen. Philips heeft al een an
derejoint-venture op 50/50 basis
met Du Pont: de cassettefabriek
PD-Magnetics in Oosterhout.
DPO heeft ook CD-fabrieken in
Amerika.
Het andere bedrijf dat betrok
ken is bij overname is Philips
Breda. Daar worden professio
nele camera's en recorders ge
maakt. Daarin zal te zijner tijd
door Robert Bosch het meerder
heidsbelang worden overgeno
men. Vooralsnog ontstaat er
een nieuw bedrijf dat ETS, Euro
Television Systems GMBH heet
en dat ook vestigingen in Ameri
ka heeft.
Bij uitgeverij Accres in Naarden
is deze maand de (T)huiscompu-
tergids verschenen. Het is de
goedkoopste voorlichtingsgids
op het gebied van de huiscom
puter, die bovendien het voor
deel heeft dat hij vrijwel up-to-
date is. Hij is samengesteld on
der leiding van Chriet Titulaer
en kost maar f 4.95. Voor dat
geld krijgt men een schat aan
informatie.
De (T thuiscomputergids ver
schijnt tenminste eenmaal per
jaar en de inhoud is dan geheel
aangepast aan de nieuwe situa
tie. Zo bevat deze aflevering
veel informatie over de nieuwe
MSX-standaard, die voor het
huiscomputergebeuren erg be
langrijk is.
(T/huiscomputers is bij de boek
handel en de kiosken te verkrij
gen en verscheen in de zoge
naamde 'Welke-reeks' waarin
meer consumenten-voorlichting
op allerlei gebied wordt ver
zorgd.
Milieubewust Nederland is
schoorvoetend overge
schakeld op de loodvrije benzi
ne. Maar voor de super-rijders,
het leeuwendeel van het natio
nale voertuigenpark, verandert
er voorlopig niets. „Dat zal pas
ver in de jaren negentig het
geval zijn", voorspelt de heer D.
E. Griever, chef van het Tech
nisch Kenniscentrum van de
ANWB in Den Haag.
De verandering zit 'm bij de
normaal-rijders. De oude situa
tie was dat de benzinerijders uit
twee soorten brandstof konden
kiezen: super met een octaange-
tal van 98 en normaal met een
octaangetal van 91. Dat octaan-
getal houdt verband met de
klopvastheid en het rendement
van de motor. De ene motor
vraagt een hoger octaangetal
(super) dan de ander (normaal).
Griever: „De huidige situatie is
zo, dat men bezig is de normale
benzine met een octaangetal
van 91 te vervangen door lood
vrije normaal met hetzelfde oc
taangetal. Dat duurt even, want
er zit nog erg veel loodhoudende
normaal in de ondergrondse
tanks. Daar wordt gewoon lood
vrije normaal aan toegevoegd,
zodat op den duur het loodhou
dende gehalte van het mengsel
steeds kleiner wordt, tenslotte
verdwijnt en er pure loodvrije
normaal getankt kan worden".
Loodhoudende normaal ver
dwijnt daarmee uit de verkoop.
Door accijnsmaatregelen is er
dan geen markt meer voor, dus
onrendabel.
Al die maatregelen zijn geno
men om ons milieu schoner te
maken. De uitlaatgassen van
motoren die op loodvrije
brandstof draaien, bevatten
minder vervuilende componen
ten. Maar om nóg minder kwa
lijke uitlaatgassen in ons mi
lieu terecht te laten komen is er
een apparaat uitgevonden dat
ook de toch nog overblijvende
schadelijke stoffen verder te
rugdringt: de katalisator.
„Wie een katalisator in zijn auto
heeft is gedwongen loodvrij te
tanken, omdat anders de dure
katalisator onherstelbaar wordt
vernield. Wie geen katalisator
heeft hoeft zich, mits het merk
en type van zijn auto voorkomt
op de betreffende lijst die door
tankstations gratis wordt ver
strekt, geen zorgen te maken en
kan gewoon loodvrij tanken. En
uiteraard ook (nog) loodhou
dend", aldus de heer Griever.
i
Overigens komen de meeste
merken en types van de nor
maalrijders (ongeveer 20 tot 25
procent van alle personenau
to's) op die bewuste lijst voor.
„Vanwege het lange uitblijven
van loodvrije super met een
octaangetal van 98 (ver in de
jaren negentig) komt er in de
wat nabijere toekomst, maar
niemand weet nog wanneer,
nog een derde soort benzine
naast de bestaande loodvrije
normaal en loodhoudende su
per met een octaangetal van 98.
Die derde soort is de zogenaam
de Eurosuper, een loodvrije su-
perbenzine met een octaangetal
van 95. Dat is op EG-niveau
besloten. Deze Eurosuper kan
alleen ongestraft worden ge
bruikt door de superrijders met
katalisator en de superrijders
zonder katalisator voor zover
ze voorkomen op de lijst".
Een katalisator is dus (nog) niet
verplicht, maar het blijft wel
uitkijken geblazen. En zo'n ding
is er niet eventjes in te bouwen.
Dat moet van fabriekswege ge
beuren. Zo'n katalisator kost
ongeveer 1000 tot 1500 gulden,
maar daar staat een fiscale tege
moetkoming tegenover in de
Bijzondere Verbruiks Belasting
(BVB). Slechts bij enkele typen
auto's is inbouw, als dat niet
door de fabriek is gebeurd, mo
gelijk.
„In het algemeen geldt loodvrij
dus op dit moment nog alleen
voor normaal. Een uitzondering
is Koeweit dat zo'n anderhalf
jaar geleden als eerste in ons
land loodvrije benzine met een
octaangetal van 95 op de markt
bracht onder de merknaam
Gulf. Zoals dus straks ook de
Eurosuper zal worden.
De in EG-verband afgesproken
toekomstige loodvrije Eurosu
per (octaangetal 95) zal overi
gens de huidige loodhoudende
super met een octaangetal van
98 vervangen. Het produceren
van een loodvrije super met een
octaangetal van 98 is niet haal
baar. Dat zou veel te duur wor
den. Vandaar dat is gekozen
voor een loodvrije super met
iets minder rendement, door de
brandstof een octaangetal van
95 te geven. Dat besluit is ge
grond op langdurig overleg tus
sen de automobielindustrie, de
olie-industrie en de Europese
overheden".
De auto's met katalisator, die in
het buitenland op de markt ko
men, hebben beslist loodvrije 95
nodig. Vandaar dat in de Twee
de Kamer is aangedrongen op
snellere invoering van de Euro
super.
De grootste problemen zijn vol
gens de heer Griever voor de
loodvrij-rijders te verwachten
tijdens buitenlandse vakanties.
„Auto's met een katalisator
kunnen, zoals gezegd, uitslui
tend rijden op loodvrije benzine,
maar dat is bijvoorbeeld in En
geland nergens verkrijgbaar. En
wat te denken van de Oostblok
landen, waar ook geen loodvrije
brandstof te koop is? De alge
mene verkrijgbaarheid van
loodvrije benzine zal in veel lan
den nog voor grote problemen
zorgen".
Overigens kleven er aan de
loodvrije benzine nog meer be
zwaren. Automonteurs in deze
regio verwachten in de nabije
toekomst met mankementen
geconfronteerd te zullen wor
den, die zijn veroorzaakt door
het rijden op loodvrije brand
stof.
De heer Henk Knuiman, mede
directielid van Renault-dealer
in Bemmel vertelt: „Tot dusver
werd er lood aan de benzine
toegevoegd, onder meer om een
betere klopvastheid en hoger
rendement te verkrijgen en het
'pingelen' van de motor te voor
komen. Het loodgehalte in de
benzine heeft echter ook een
smerende functie. Nu de gelode
benzine er uit gaat, vervalt ook
die smerende functie. Dat kan
storingen en mankementen on
der de motorkap veroorzaken.
Vooral bij auto's die niet zijn
voorzien van geharde klepze-
tels, zoals auto's die op autogas
LPG rijden".
Henk Knuiman: „Bij de lood
vrije benzinerijders zouden dan
de beruchte LPG-problemen
kunnen ontstaan: problemen
aan de kleppen, die dan extra in
de gaten gehouden moeten wor
den en vaker moeten worden
gesteld. Alle Renaultdealers -
en misschien ook wel bij de
andere merken - hebben een
schrijven ontvangen waarin
wordt geadviseerd na iedere
vier of vijf tanks vol loodvrije
normaal te hebben verreden,
eenmaal super te tanken. Op die
manier wordt dan de zaak weer
even goed gesmeerd.
Natuurlijk alleen voor wagens
zonder katalisator, want mèt
katalisator zit je gewoon aan
loodvrije benzine vast. Anders
gaat-ie geheid kapot. Maar bij
de meeste automerken (niet al
le!) zijn de moderne wagens de
laatste jaren al van fabriekswe
ge geschikt gemaakt voor het
rijden op LPG, doordat ze van
geharde klepzittingen zijn voor
zien. Dit soort auto's kan dus
zonder die problemen ook onge
straft op loodvrije benzine rij-
den". 9 DICK HÖRSl
(autonieuws op pagina 10).
