Gorbatsjov moet zijn leiderschap bevestigen Heineken verliest ontvoerders geen seconde uit het oog PZC/°Pinie en achtergrond Stigmatiseren Bureaucratie Olië Gewenning VASTENAKTIE Kapitaal ZATERDAG 22 FEBRUARI 1986 PARTIJCONGRES Door Alexander MünninghoJJ) Met de gebruikelijke fanfare maakt Moskou zich op om de ruim vijfduizend gedelegeer den, die vanaf aanstaande dinsdag het 27ste Congres van de Communistische Partij van de Sowjet-Unie (KPSS) zullen bijwonen, een waardige ontvangst te bieden. Speciale schoonmaakbrigades hebben de diverse wandelroutes naar het Congrespaleis bij het Kremlin al letterlijk schoongeveegd en menig toerist heeft zijn aanvankelijke boeking in centraal gelegen hotels als het monstrueuze 'Rossija', op steenworp afstand van het Rode Plein gelegen, geannuleerd gekregen. Op een bijeenkomst als deze, die slechts eens in de vijf jaar plaats vindt, hebben de kameraden nu eenmaal voorrang boven de 'kapstrantsy', de valutaleveranciers uit de kapitalistische landen. En ze zullen komen, de kameraden. Uit het immense Sowjet-rijk zelf zijn er zo'n 3500 de eer waardig bevonden om namens een fabriek, een vakbond, een wijkcomité, een sportorganisatie of welk collectief dan ook te komen luisteren naar de woorden die de nieuwe leider, Michail Gorbatsjov, dinsdagochtend tot hen zal richten. De tweeduizend overige genodigden komen uit de socialistische broeder landen (een partijleider die het zou wagen op dit congres verstek te laten gaan veroorzaakt onmiddellijk een politiek schandaal), terwijl uit heel de wereld vertegenwoordigers van com munistische partijen hun gang naar het Mekka van de gestaalde kaders zullen maken. Nederland stuurt de CPN'ers mevrouw Izebout en de heer Wolf. Het belooft weer eens een 'echt' con gres te worden, want de agenda oogt veel interessanter dan die van de wezenloze vertoningen sinds 1961. Met name van Gorbatsjov, die dins dagochtend het spits zal afbijten, wordt verwacht dat hij in zakelijke, maar daarom niet minder harde ter men, nog eens officieel de vloer zal aanvegen met het van corruptie en vriendjespolitiek vergeven beleid van Leonid Iljitsj Brezjnev. Dat het zover zal komen als in 1956, toen Chroesjtsjov in zijn befaamde geheime redevoering Stalin met naam en toenaam als de zondebok opvoerde, is niet waarschijnlijk. Gor batsjov, die in het krappe jaar dat hij aan de macht is al tientallen minis ters en districtsbestuurders en dui zenden iets minder hooggeplaatste kaderleden betrekkelijk geruisloos heeft weten weg te werken, is er niet bij gebaat om, door Brezjnev in het openbaar te stigmatiseren, de nog steeds omvangrijke groep van Brezj- nev-adepten openlijk de oorlog te verklaren en daardoor tot enige vorm van verzet omwille van lijfsbe houd te dwingen. Dat spel, dat Gorbatsjov zoals het nu gaat zeker zal winnen, moet nu een maal omzichtig gespeeld worden. En dus zal de dynamische man uit Sta vropol waarschijnlijk constateren dat er in het recente verleden de partij als zodanig weinig te verwijten viel, maar dat er door zwakke, onbenoemde ele menten binnen de partij fouten zijn gemaakt, om vervolgens te hameren op zijn bekende aambeeld van meer discipline en minder drinken en meer efficiency om weer op het rechte pad te geraken. Aan Nikolaj Ryzjkov, de uit het verre Sverdlovsk in een keer naar het pre mierschap doorgestoten technokraat, zal op het congres vervolgens het woord verleend worden om de aanwe zigen, maar over hun hoofden heen het hele Sowjet-volk, de concrete in vulling te presenteren van het twaalf de vijfjarenplan. Dat moet de USSR op weg helpen om voor het magische jaar 2000 de hoge levensstandaard te verwerven die het land al in 1961 door een wat al te optimistische Chroesjts jov op korte termijn (genoemd werd 1980) werd aangekondigd. Dat partijprogramma is inmiddels reeds in alle toonaarden als utopis tisch bekritiseerd, maar toch is er niet geheel afstand van gedaan. Er komt volgende week geen nieuw partijpro gramma, slechts een verbeterde, meer realistische versie van wat Chroesjts jov indertijd lanceerde. Want de heili ge huisjes, zoals de centraal geleide staatseconomie, blijven onverkort ge handhaafd. En al is de overgang naar de commu nistische eindfase (in het partijchi nees van de ideologen omschreven als 'eenieder werkt naar vermogen en ontvangt naar behoefte in een klasse loze samenleving zonder overheid') nog lang niet bereikt, toch is de fase van het socialisme ('eenieder werkt naar vermogen en ontvangt naar ver dienste') wel degeüjk ingetreden. „Onder leiding van de Partij en onder het vaandel van het marxisme-leni- nisme heeft het Sowjet-volk het so cialisme opgebouwd. Onder leiding van de Partij en onder het vaandel van het marxisme-leninisme zal het Sowjet-volk een communistische maatschappij opbouwen", zo eindigt Gorbatsjov letterlijk het herziene partijpro gramma, dat volgende week met al gemene stemmen zal worden goedge keurd. Maar wanneer precies het communisme zal zijn bereikt, daar over geeft het programma ditmaal geen uitsluitsel. Dat nieuwe vijfjarenplan dat Ryzjkov zal toelichten is overigens al sinds 1 januari van dit jaar van kracht en wordt onder andere gekenmerkt door een duchtig hanteren van het kap- zwaard in de jungle van de bureaucra tie. Zo werden vijf voedsel- en land- bouwministeries die elkaar voor de voeten liepen samengevoegd tot één reusachtige instantie, Gosagroprom. Gevolg: 7000 ambtenaren de laan uit en weg uit het bevoorrechte Moskou met zijn speciale faciliteiten voor de elite - we mogen rustig aannemen dat de naam Gorbatsjov in menig Sowjet- huiskamer voorzien van minder fraaie epitheta wordt gebezigd. Dat het vijfjarenplan door de plotse linge, dramatische instorting van de wereldoliemarkt (en zestig procent van de inkomsten van de USSR komt uit de olie) volgens vele experts ge doemd is een mislukking te worden is een gegeven dat vrijwel zeker niet in de openbare toespraken tijdens het congres aan de orde zal komen. Daarvoor is de collaps te abrupt gekomen en dus zal Ryzjkov, hoewel het kleinste kind begrijpt dat je met de helft minder dollars aan inkom sten je mooie plannen omtrent tech nologische vernieuwing en automati seringen niet waar kunt maken, waarschijnlijk met een stalen gezicht de tot voor kort nog zo redelijk klinkende perspectieven voor zijn duizendkoppig gehoor ontvouwen. Voor Kremlinologen het meest inte ressante deel van het partijcongres is de verkiezing van het Centraal Comi té. Dit Partij-lichaam, waarin 330 stemgerechtigden zitting hebben, ver tegenwoordigt in feite het dagelijks bestuur van de KPSS, al is het al jaar Partijcongres in Moskou en dag zo, dat het uit deze gelederen langs obscure weg gevormde Politbu ro (thans twaalf man sterk) de werkelijke dienst uitmaakt. Toch is het Centrale Comité de machtsbasis, zonder welke geen enkele Sowjet- leider zich honderd procent zeker weet van zijn positie. De val van Chroesjtsjov in 1964 bij voorbeeld werd door Brezjnev mid dels dit gezelschap bewerkstelligd. Aangenomen mag worden dat Gor batsjov, die reeds met grote voortva rendheid het Politburo van Brezjne- vianen heeft gezuiverd (de Moskouse Partijleider Grisjin was het laatste voorbeeld), op dit 27ste Partijcongres zijn definitieve verankering als de nummer één van de USSR gestalte zal geven door getrouwen, of op zijn minst geestverwanten, van heinde en ver, zoals zijn gewoonte schijnt te zijn, naar het Centrale Comité te halen. Of het hem zal lukken meer dan de helft van het zittende gezelschap te vervangen is één van de cruciale vragen van dit congres. De daaropvol gende presentatie van het nieuwe Politburo, waarin nu nog slechts een enkele Brezjneviaan als Koenajev (partijsecretaris van Kazachstan) en Sjtsjerbitski (zijn Oekrainse collega) ronddoolt, zal op dit punt een aanwij zing geven. Voor de rest valt er de komende week in Moskou de gebruikelijke hoeveel heid riedels van bevriende partijlei ders te verwachten met hier en daar, temidden van de eindeloze stoet van verdere redenaars ('eenvoudige arbei ders', kosmonauten, vrouwen, schrij vers, noem maar op), een geluidje dat de half in slaap gesukkelde toehoor ders even de oren zal doen spitsen. Zo is het bepaald niet uitgesloten dat de kwestie- Sacharov op de een of andere wijze, bij voorbeeld door een academi cus, ter sprake wordt gebracht - Gor batsjov zelf heeft hem immers, in een interview met l'Humanité, met name genoemd en één ding moet je de nieuwe leiding nageven: vele taboes zijn door haar opgeheven. Altijd interessant blijft de manier, waarop de Chinese Volksrepubliek tijdens zo'n congres wordt bejegend, zeker gezien het feit dat Gorbatsjov vorig jaar, in zijn eerste toespraak na zijn benoeming tot partij-secretaris, het belang van een goede relatie met Peking een opvallend hoge prioriteit gaf. Vanzelfsprekend zal het echte werk in deze kwestie in de wandelgan gen en in nog veel moeilijker te berei ken vertrekken van het Kremlin wor den verricht. Dat de andere groot macht waarmee Gorbatsjov zaken wil doen, Amerika, op het congres zijn zoveelste ernstige waarschuwing bin nen het kader van de wapenwedloop zal krijgen zal niemand verbazen. Natuurlijk is een Partijcongres voor een zeer groot deel een volledig voor gekookte zaak. Het is de sfeer die het hem moet doen. Zo zal er ongetwijfeld geregistreerd kunnen worden, dat Gorbatsjov elke vorm van persoons verheerlijking zal vermijden en dat hij en zijn medestanders de nadruk zul len leggen op het collectief leider schap, dat vanaf nu als een team van bekwame managers de Sowjet-Unie, met hulp van twintig miljoen van nieuw elan voorziene partijleden en, in hun spoor, de 250 miljoen overige bewoners van de USSR, op een nieu we koers zal proberen te krijgen. Voor de congresgangers die er op gezette tijden hun hand mogen opste ken om voorstellen goed te keuren was en is zo'n congres vooral een bevestiging van de eigen status, iets om, eenmaal terug thuis, over na te gloreren. In vroeger tijden was me nig welvoorzien Moskovitisch ban ket, waarbij rijkelijk wodka werd geschonken, nog een extra reden om je op het congres te verheugen. He laas is die attractie in het kader van de anti-alcoholcampagne van Gor batsjov van het programma ge schrapt. In een buitenwijk van Parijs houden twee mannen, vermoedelijk veiligheidsmensen van Heineken, een oogje opk onderkomen van de twee verdachten van de Heineken-ontvoering. (Door Weert Schenk) Vasthoudend als hun schaduw volgen veiligheidsmensen van Freddie Heineken de twee min of meer vrij rondlopende Amsterdam mers die verdacht worden van de ontvoering van de bierbrouwer en diens chauffeur, de heer Doderer. Sedert W. H. en C. van H. in decem ber vorig jaar in Frankrijk op vrije voeten kwamen, verliezen de Heine- ken-agenten hen geen moment uit het oog. Zo reisden de afgelopen week maar liefst drie veiligheidsmensen de twee verdachten achterna bij hun met onlusten gepaard gaande zwerftocht door het Caraibisch gebied. Overal waar de Franse autoriteiten Holleed er en Van Hout brachten om defini tief van ze af te zijn, daar gingen ook de Heineken-mensen heen. St. Mar tin, St Barthélemy, Gouadeloupe, de 'stillen' van de biermagnaat bleven observeren. Omdat het tweetal nergens welkom was, lieten de Fransen hen weer terug komen naar Frankrijk, waar ze donderdag werden ondergebracht in een hotel te Ivry, een gloednieuwe stad even ten zuiden van Parijs. Daar meldden zich niet alleen de gendarmerie en verslaggevers. Ook een okselfris Heineken-team stond klaar om de ontvoerders nauwlet tend in de gaten te houden. De twee verdachten, die niet aan Nederland uitgeleverd kunnen wor-* den, raakten volgens de advocaat van H., mr I. de Vos, vooral in het begin bloednerveus van Heinekens detectives. H. vroeg zijn verdediger zelfs om „die lui eens terug te roe pen". Inmiddels zijn de ontvoerders en de Heineken-mensen aan elkaar ge wend geraakt, zegt De Vos. „Ze zwaaien af en toe naar elkaar. Op zich hebben ze liever dat ze gaan, maar het gaat best". - Betekent dat ze in het hotel ook wel eens en biertje met elkaar drinken oj zo? De Vos: „Ik weet niet of het zover gaat. In ieder geval is het geen moord- en doodslag". De advocaat zegt zich over het Hei- neken-team niet druk te maken. „Het kan lastig zijn als je op deze wijze wordt geschaduwd. Maar het is geen echte inbreuk op de privacy. Pas als ze met telelenzen foto's van de hotelkamers maken of de telefoon afluisteren, zou ik iets kunnen doen. Maar voor zover ik weet, gebeurt dat niet". De Vos zegt niet te weten wat Heine ken precies met het schaduwen wil bereiken. „Ik denk dat hij wil weten waar het tweetal verblijft". Het Hei- neken-concern heeft steeds gewei gerd commentaar te geven over het doel van de achtervolging. Pas giste ren ging de deur op een kier. „We willen weten wat er zich rond die twee afspeelt"., zegt woordvoerster Annemiek Louwers, „Het gaat ons om het verkrijgen van informatie. We willen dicht bij de ontwikkelingen staan". - De pers en de politie staan er toch ook boven op? Louwers: „Ja, maar het is een keuze die je maakt". - Wat is het doel van het vergaren van de informatie? Louwers: „Het volgen van de ontwik kelingen". - Is het ook de bedoeling om de politie te waarschuwen als, zoals op Sint Maarten had gekund, de ont voerders op het Nederlandse deel van het eiland zouden komen? Louwers: „Dat weet ik niet". Hier blijft het bij. De Heineken- woordvoerster wil verder niets kwijt over de aard van de werkzaamheden van de volgploeg, het doel ervan of over het materiaal waarvan gebru wordt gemaakt. „We willen niet t veel in de schijnwerpers staan". Voor politiemensen is het duideli. wat Heineken wil. De detectivi moeten kijken waar de twee zijns vooral welke contacten ze make Het is een manier om de acht mi joen gulden terug te krijgen, die va het losgeld nog zoek zijn. Voor c bevrijding van Heineken en zi; chauffeur werd 34 miljoen guide betaald, waarvan 26 miljoen wer teruggevonden in de bossen Zeist. Een ander effect van de constan! aanwezigheid van de agenten is h( ontstaan van een psychologist) oorlog. Het kan nooit echt werrne om op een dergelijke manier te woi den geschaduwd. Integendeel, hi zal ernstig op de zenuwen werken Om op de achtergrond te blijver weigert het Heineken-concern medi delingen te doen over de organisati van de veiligheidsdienst die zich mi het schaduwen van de ontvoerdei bezig houdt. Informatie uit politif kringen leert dat de afdeling bestas uit 40 mensen. Deze dienst zou nii alleen zorgen voor de beschermin van Heineken zelf. Gezegd wordt di ook andere topmensen uit het bi drijfsleven een beroep op deze lij wacht kunnen doen. De afdeling werd op sterkte gebracl na de goede afloop van de ontvoerin in 1984. Zwaaiend met de geldbuidi trok Freddie Heineken meteen rechercheurs aan van het arrestatii team van de Rijkspolitie. Daarovf ontstond in die tijd veel tumult. Geruislozer verliep vorig jaar overgang van nog eens vijf lede van datzelfde arrestatieteam naa Heinekens veiligheidsdienst. Hoofi van de afdeling is Arjo de Jong, di commandant van het arrestatii team is geweest en ook plaatsvei vangend hoofd was van de lijfwacb van het Koninklijk Huis. Bij d Rijkspolitie had De Jong de ran van majoor. Hij is, voor zover be kend, de enige politie-officier die bi Heineken in dienst trad. Advertentie Willem H. een van de kidnappers loopt op het parkeerterrein van het hotel in Parijs. Met uw gift steunt de Vastenaktie initiatieven van groepen mensen in de Derde Wereld die zich willen bevrijden van armoede, uitbuiting en onrecht. Help de Vastenaktie helpen! Giro 5850 Zeist Banknummer 70.70.70.147 if /fV m IViwj Olie en dollar mogen niet te goedkoop worden (Door Hans Amesz) Olie is zo ongeveer het belangrijk ste goed in de internationale handel. De hoogte van de olieprijs bepaalt de levensstandaard van Miljarden mensen. Voor veel ont wikkelingslanden kan die prijs eco nomische bloei of bankroet beteke nen. In de meeste industrielanden zijn de mensen bij wijze van spre ken meer geïnteresseerd in de benzi ne- dan in de broodprijs. Na de twee oliecrises in de jaren zeventig, toen de prijzen van ruwe olie vertienvoudigden, klaagden de energie-importerende landen luid keels. Inderdaad, de economische groei in die landen nam af, de inflatie steeg en de betalingsbalansen wer den onevenwichtiger. Is er nu, van wege de nog steeds dalende olieprij zen, hoop op het omgekeerde? De geleerden schijnen het erover eens te zijn dat de wereld over het geheel genomen beter af is met een lage prijs voor ruwe olie. Volgens een berekening van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling* OESO, waarbij 24 rij ke landen zijn aangesloten) leidt een daling van de olieprijs met 30 pro cent - en dat is de afgelopen weken gebeurd - in eerste aanleg tot ver mindering van de geldontwaarding met ongeveer 2 procent en een stij ging van de werkelijke economische groei met bijna 1 procent. Als de olieprijs en de koers van de dollar ongeveer op het huidige niveau blij ven, dus 15 dollar voor een vat ruwe olie van 159 liter en een dollarkoers van circa 2,60 gulden, dan bespaart bijvoorbeeld de Westduitse econo mie dit jaar niet minder dan 20 miljard mark alleen al op haar oliere kening. Een reusachtig conjunctuur programma. Voor Nederland is het netto-effect op de economie anders. Ons land heeft ongeveer een evenwicht op de energiebalans. Voor gezinnen en be drijven betekent de daling van de olieprijzen een rechtstreekse verbe tering van de reëel beschikbare in komens. Maar daar staat een ernsti ge daling van de inkomens voor de schatkist tegenover. De vermindering van de aardgasop brengsten, die, zoals het economen- blad Economisch Statistische Be richten (ESB) schrijft, al in de miljoe nennota 1986 was voorzien (6,5 mil jard in 1987 omdat de aardgasprijzer. voor grootgebruikers zijn gebonden aan de olieprijzen), zal nog een heel stuk groter uitvallen. Zeker als het kabinet er toe zal besluiten - en dat kan bijna niet anders - de gasprijs voor kleinverbruikers ook aanzien lijk te verminderen. Volgens niet gepubliceerde bereke ningen van het Centraal Planbureau (CPB) is het gevolg van een 20 pro cent lagere olieprijs in 1987 een in komstendaling van 2,5 miljard gul den. En daar komt dan nog het effect van de lagere dollarkoers bij: 2,60 gulden in plaats van de 3,10 gulden waar de miljoenennota vanuit ging. De totale tegenvaller kan zo makke lijk op meer dan 4 miljard uitkomen. Volgens ESB zal per saldo de Neder landse volkshuishouding toch van een prijsdaling van ruwe olie profite ren. Het omgekeerde geldt voor de olie-exporterende landen. Voor Schuldenlanden als Mexico, Vene zuela, Indonesië en Nigeria zou de nieuwe „oliecrisis" wel eens fataal kunnen worden. Dat heeft grote con sequenties voor de wereldeconomie. Wat gebeurt er als de olieprijzen nog verder dalen? Als ze, zoals de olie minister van Koeweit, Ali Khalifa al-Sabah, vermoedt, wel eens kun nen zakken tot rond de vijf dollar per vat. Dat zou gebeuren als de OPEC-landen en de landen die daar niet bijhoren geen overeenstem ming kunnen bereiken over een toe komstig beleid met vastgestelde produktiehoeveelheden en vaste prijzen. Ten eerste zou het zoeken naar moei lijker toegankelijke oliebronnen ach terwege blijven. Als er niet ooit olie crises waren geweest, zou er nu ook geen Noordzee-olie zijn of Alaska- olie of Mexico-olie. Ten tweede zou er in andere energiebronnen als kern energie en kolen niet meer geinves- teerd worden. En tenslotte zou ieder een weer buitengewoon snel aan goedkope olie wennen, waardoor het energieverbruik ongetwijfeld weer fors omhoog gaat. Dan krijgt de OPEC weer de macht die zij ooit had, omdat op den duur alleen de OPEC goedkope olie kan leveren. Immers, olieproducerende landen als Enge land beschikken over veel en veel minder voorraad dan Koeweit of Saoedi-Arabië. Dat is al met al geen florissant vooruitzicht. Dat probleem wordt nog verscherpt als de val van de dollar doorzet. Nu de president van de Federal Reserve Board (FED,- het Amerikaanse stel sel van centrale banken), Paul Volc- ker, verklaard heeft dat het monetai re beleid niet versoepeld wordt, is die daling enigszins tot stilstand geko men. Maar financiële deskundigen gaan ervan uit dat er uiteindelijk toch een juist gewaardeerde" dollar zal komen. Het spectaculaire feit dat de rijkste economie ter wereld nu de grootste importeur van kapitaal is, kan niet blijven voortbestaan. De gedachte dat de Verenigde Staten een veilige haven voor internationale fondsen is, kan dus evenmin voort duren. Beleggers zullen naar iets anders dan dollars uit gaan kijken. En de koers gaat omlaag. De komende weken en maanden worden spannend op het olie- en internationale financiële front. De Venezolaanse OPEC-voorzitter, mi nister van olie Arturo Hernandez Grisanti, heeft bekend gemaakt dat de meeste onafhankelijke olielanden bereid zijn om samen te werken met de OPEC. Maar Groot-Brittannië en Noorwegen zijn daar niet bij, in ieder geval nu nog niet. Met betrekking tot de forse koersschommelingen in de wereld, vooral die van de dollar, is door president Reagan in overwe ging gegeven te denken aan een internationale monetaire conferen tie. Het doel daarvan zou moeten zijn om tot een soort internationale valu ta-overeenkomst te komen. De tijd dat de Amerikaanse regering riep dat de koers van de dollar uitdruk king van het vertrouwen in de Ame rikaanse economie was, is voorbij.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1986 | | pagina 4