SYMPOSIUM OVER DEL TA -BELEID
TV-SERIE
Amerika onder
Russische
overheersing
PZC/°Pinie en achtergrond
Hokjesgeest
Tol
Buffe
r
Vijand
Hartelijk
Weerzien
Angst
stemmen uit de kerken
Voos
7
VRIJDAG 24 JANUARI 1986
Het Delta-overleg, een gespreksplatform van
de gezamenlijke organisaties op het gebied
van natuur- en landschapsbescherming en mi
lieubeheer, organiseert donderdag 6 februari
een symposium over het thema 'De Delta On
deelbaar'. Doel: aandacht voor de toekomst van
het deltagebied en voor de noodzaak van de
ontwikkeling van een visie op het hele gebied.
De bijeenkomst wordt gehouden in hotel Gode-
rie te Roosendaal, va?iaf 10.30 uur. Naast parti
culiere geïnteresseerden wordt gerekend op
vertegenwoordigers van rijk, provincies en ge
meenten.
Minister ir. G. Braks van landbouw en visserij
houdt een inleiding over rijksbeleid en -bestuur
ten aanzien van de Delta. Dr. P. Nienhuis,
werkgroepleider van het Deltainstituut voor
hydrobiologisch onderzoek te Yerseke praat
over de biologische betekenis van de Delta is
totaliteit. Omgaan met water en de Delta wordt
toegelicht door dr. H. Saeys, hoofd ivaterhuis-
houding van rijkswaterstaat. ANWB-medewer
ker ing. R. ter Heide belicht de recreatiebelan-
gen in de Delta. Doet de Zeeuwse overheid wat
met de Delta?' Op die vraag antwoordt mr. J.
Boersma, milieugedeputeerde van Zeeland. Als
laatste geeft P. Nijhoff algemeen directeur van
de stichting Natuur en Milieu, de visie van de
particuliere natuurbescherming op het toekom
stige beleid. Het symposium ivordt afgesloten
met een forumdiscussie onder leiding van de
dagvoorzitter G. de Ronde, burgemeester van
Brielle. Aan het begin vertelt drs. E. Boissevain,
voorzitter Delta-overleg, waarom de bijeen
komst is opgezet.
Aanleiding is in elk geval het feit dat de
deltawerken hun voltooiing naderen. In de
nabije toekomst moeten volgens het Delta-
overleg belangrijke keuzen voor ontwikkeling
en beheer van de Delta worden gemaakt. De
belangrijke nationale en internationale beteke
nis van het gebied kan, aldus het overlegplat
form, ondanks de veranderingen worden behou
den en hier en daar zelfs worden versterkt. Eén
en ander is weergegeven in een boekwerk dat
ter voorbereiding op het symposium is versche
nen.
In het Delta-overleg nemen deel: Brabantse
Milieufederatie, Centrum Milieubeheer Zuid-
Holland, Zeeuwse Milieu Federatie, stichting
Natuur en Milieu, Zuidhollands, Zeeuws en
Brabants Landschap, vereniging tot Behoud
van Natuurmonumenten in Nederland.
Voor ondeelbare Delta
nieuw evenwicht nodig
(Door Rinus Antonisse
De Nederlandse Delta: compromis tussen natuur en mens. Gebied van zee en land. Met
grillige lijnen, gevormd in een eeuwenlange wisselwerking. Een proces dat vooral in de
tweede helft van de twintigste eeuw in een stroomversnelling is geraakt. De natuur slaat het
eerst toe door de watersnoodramp van 1953. De mens reageert met het deltaplan. Daar blijft
het niet bij. De snelle opkomst van industrialisatie, verstedelijking, recreatie en agrarische
schaalvergroting eist ook een tol. De natuur wordt op alle fronten in de verdediging
gedrongen. De zuidwestelijke Delta Zeeland, Zuidhollandse eilanden, Noordbrabantse
zeekleigebied is op een keerpunt beland. Is ondanks alle ontwikkelingen een nieuw
evenwicht haalbaar of krijgt de mens voorlopig de overhand?
Een duidelijk beeld van de stand van
zaken is moeilijk te krijgen. De vader
landse neiging om alles in aparte
hokjes, nota's en regelingen te stop
pen, speelt parten. De Delta is ver
deeld over drie provincies en vele
gemeenten. Er is niet alleen een natio
nale maar ook een internationale
(België) grensoverschrijding. Streek-
en bestemmingsplannen, groene no
ta's, recreatieve beleidsplannen,
meerjarenprogramma's waterbeheer,
talloze wetten overal is wel wat in
voorgeschreven. Van een goede af
stemming is geen sprake. Eën spre
kend voorbeeld slechts: het duurde
twintig jaar om een gemeenschappe
lijke regeling voor het Grevelingen-
bekken tot stand te brengen.
De hokjesgeest vertroebelt het zicht
op de Delta en het belang van natuur,
landschap en milieu. Functies, waar
op öók de mens voor zijn voortbe
staan is aangewezen (al wordt dat
door sectorgewijs te opereren ge
makshalve meestal vergeten). De
Delta is ondeelbaar en nu de ontwik
kelingen bij het naderen van een
eeuwwisseling stabiliseren, behoort
die ondeelbaarheid uitgangspunt te
zijn voor nieuw, allesomvattend be
leid. Het Delta-overleg, gespreksplat
form van de particuliere organisaties
op het gebied van natuur- en land
schapsbehoud en milieubeheer in het
deltagebied, heeft een eerste voorzet
gegeven door een analyse van knel
punten en een toekomstvisie te bun
delen: de nota 'De Delta, ondeelbaar'.
De bijzondere plaats en karakter van
de Delta behoeven nauwelijks toelich
ting. De aanwezigheid van de zee en
de merkbare getijdewerking over gro
te afstand beïnvloeden het geheel,
maar ook de uitmonding van de rivie
ren Rijn, Maas en Schelde, alsmede
menselijk ingrijpen vanwege landwin
ning en veiligheid. De Delta is buiten
gewoon rijk aan overgangen tussen
zout en zoet. nat en droog, voedselrijk
en voedselarm. Deze grote variatie
aan milieutypen heeft geleid tot het
ontstaan van een afwisselend plan
ten- en dierenleven. Er zijn tal van
waardevolle zaken: kreken, drinkpoe-
len en bloemdijken. getijdewateren,
meren en uitgestrekte buitendijkse
gebieden. Ook internationaal verte
genwoordigt de Delta een enorme
waarde, in Nederland slechts verge
lijkbaar met de Waddenzee. De diver
se waarden worden bedreigd door:
waterstaatkundige werken, water
huishouding. bevolkingsontwikkeling
en verstedelijking, industrialisatie,
landbouw, recreatie, verkeer, vervoer
en infrastructuur.
De milieubeschermers willen niet
omzien in wrok naar wat allemaal
verloren is gegaan. Met het oog op de
toekomst en een nieuw evenwicht
onderscheiden ze vier hoofdlijnen:
het, waar mogelijk, instandhouden
en versterken van landschappelijke
en natuurwetenschappelijke waar
den;
het toekennen van een volwaardige
rol aan het natuurbelang in het afwe
gingsproces;
het onderkennen van de samen
hang van de afzonderlijke delen in het
deltagebied en het plaatsen van be
slissingen in een juiste bestuurlijke en
ruimtelijke context;
het vinden van mogelijkheden om
natuurwaarden veilig te stellen.
Er staan in de Delta nog heel wat
waarden op de tocht. Zo zullen bij
voorbeeld grote hoeveelheden inter-
getijdegebied verloren gaan en daar
door kan het vogelbestand drastisch
verminderen. Beschermende maatre
gelen zijn noodzakelijk, ook om na
tuur en landschap de kans te bieden
zich aan te passen aan gewijzigde
omstandigheden. De Delta moet tus
sen de economische belangengebie-
den van Rijnmond en Antwerpen-
Gent een rustgebied kunnen blijven
en daarin past versterking van de
natuurfunctie uitstekend, terwijl dan
tegelijk zuinig wordt omgesprongen
met energie, ruimte en landschap.
Door het ontbreken van samenhan
gende besluitvorming is een groot
euvel gelegen in de poging in een
bestuurlijk bepaald gebied alle pro
blemen op te lossen. In de praktijk
komt het erop neer dat alle belang
hebbenden een zo groot mogelijk deel
van de recreatie-, industrie- en wo-
ningkoek willen inpikken. Naast pla
nologische bescherming is voor na
tuurgebieden aankoop van belang.
wen-Duiveland behoren de verblijfs-
recreatieve voorzieningen te worden
afgebouwd, oude polders moeten
worden beschermd en buitendijks
verdienen nieuwe vegetatietypen een
kans. Voor het Grevelingenbekken is
een nieuwe inrichtingsschets nodig,
met voorrang voor natuurweten
schappelijke en landschappelijke
waarden.
Het is nodig dat het natuurbelang in
de Krammer-Volkerak naast de
scheepvaart een hoofdfunctie krijgt.
Voorrang voor de natuur moet ook
worden gegeven bij het beheer van
ondiepten in het Zoommeer (onder
meer de Prinsesseplaat). Voor de
kustgebieden is een duidelijker be
schermde status noodzakelijk. Daar
moet extra zuinig worden omgespron
gen met overgebleven natuurwaar
den. Bestemmingen in het landelijk
gebied behoren beter te worden ge
handhaafd, met name op Walcheren
en Zuid-Beveland, vanwege de erfenis
aan cultuur-historische elementen, de
markante overgangen tussen land en
water, de sporten nagelaten door de
strijd tussen mens en water en de
beslotenheid met waardevolle land
schapselementen. Het toekennen van
een volwaardige plaats aan het na
tuurbelang en het betrekken van na
tuurbeschermingsorganisaties in
overlegsituaties is voorwaarde voor
het voorkomen van nodeloos verlies.
Het zoutgehalte en peil in de Ooster-
schelde moeten voldoende hoog blij
ven. Voor buitendijkse gronden is
betere bescherming gewenst. Paal en
perk dient te worden gesteld aan
verdere uitdieping van de Wester-
schelde, aan de aanleg van nieuwe
infrastructuur (vaste oeververbin
ding, Baalhoekkanaal, Zoomweg) ten
behoeve van Antwerpen en aan de
vervuiling langs Schelde en Wester-
schelde. De leefgemeenschappen in
het nieuwe Markiezaatsmeer moeten
zich in rust kunnen ontwikkelen, der
halve geen woningbouw en recreatie,
beperking van de waterwinning rond
het meer. Verder aantasting van Saef-
tinge is onaanvaardbaar.
Voor West-Brabant moet worden ver
hinderd dat de regio verwordt tot
vuilnisvat en vestingingsplaats van
sterk milieubelastende bedrijven
(Moerdijk, Bergen op Zoom). Voor de
Biesbosch is de status nationaal park
wenselijk. Dijkverzwaring kan slechts
worden toegestaan als uitvoering met
een zo gering mogelijke aantasting
van aanwezige waarden gebeurt.
Het Delta-overleg heeft geprobeerd
in de nota 'De Delta, ondeelbaar' de
gevolgen van maatschappelijke ont
wikkelingen op natuur en landschap
in de Delta te schetsen. Dat is indrin
gend gelukt. Bovendien is uitvoerig
weergegeven in welke richting ge
stuurd moet worden. Nu de hokjes op
één hoop zijn gegooid, is pas goed
zichtbaar welke tol voor vooruitgang
en veiligheid betaald is en welke
fouten daarbij zijn gemaakt. Be
stuurders-politici kunnen zich niet
meer beroepen op het ontbreken van
overzicht. Het handvat voor een dia
loog over de toekomst van de Neder
landse Delta ligt er.
Rinus Antonisse
'De Delta, ondeelbaar'analyse van knel
punten voor natuur en milieu in zuidwest-
Nederland. Samenstelling: Delta-overleg,
redactie T. van Kuyck. Verkrijgbaar via de
Zeeuwse Milieu Federatie te Goes Prijs
f 10.-: 115 pagina's, met illustraties.
Het Delta-overleg pleit voor een be
leid dat de afzonderlijke delen bin
nen het deltagebied versterkt door
middel van een duidelijke zonering,
die recht doet aan de buffergedachte
en aan de samenhang tussen de ver
schillende delen. Daaraan is in zes
tien punten 'handen en voeten' gege
ven. Een verdere uitbreiding van de
zuidelijke Randstadvleugel moet
worden voorkomen. De voordelta
moet een betere planologische be
scherming krijgen. Voor alle delta
wateren dient een terughoudend be
leid te worden gevoerd voor de wa
tersport, in het bijzonder voor Greve-
lingen, Biesbosch, Oosterschelde,
Krammer-Volkerak en Haringvliet.
Uitbreiding van jachthavenvoorzie
ningen is ongewenst (er is al overca
paciteit). Voorne-Putten is deel van
de open ruimte; er moet een conser
verend beleid voor worden gevoerd.
Op Goeree-Overflakkee en Schou
(Door Henk Kolb)
Russische protesten ten spijt en
in weerwil van duidelijk on
genoegen van het Witte Huis,
heeft de Amerikaanse televisie
maatschappij ABC toch besloten
tot de verfilming van de mini
serie Amerika, die beoogt te tonen
hoe de VS er uit zullen zien onder
Russische bezetting.
Hoewel de eerste meter film nog
moet worden vastgelegd, had Mos
kou te kennen gegeven dat ABC in
de Sowjet Unie niet op welwillend
heid behoeft te rekenen als het
deze produktie doorzet. Anderzijds
betoogde bijvoorbeeld een voor
aanstaande krant als de New York
Times, dat ABC (onmiddellijk be
denktijd vragend na de Russische
protesten) zich niet vanuit de Sow
jet Unie de wet moest laten voor
schrijven.
Het gaat om een mini-serie van
twaalf uur commerciële televisie,
kennelijk ontworpen ten tijde van
de grote verkilling in de Ameri
kaans-Russische verhoudingen,
die in november in het Zwitserse
Genève per topconferentie heet te
zijn beëindigd.
Zowel de Russische als Ameri
kaanse regering begrijpen dat een
zekere ontspanning in de verhou
dingen en afbouw van de kernwa-
penarsenalen moeten berusten op
brede steun van de bevolking voor
zo'n beleid.
Een film over Amerika onder Rus
sische bezetting draagt er niet toe
bij het vijand-beeld van de Sowjet
Unie af te breken, dat onder aan
voering van president Reagan tot
een half jaar of daaromtrent gele
den, het voornaamste bindmiddel
is geweest van Amerikaanse bui
tenlandse politiek. Het ligt voor
de hand dat commerciële televi
sie, zoals ABC die bedrijft, in
haakt op de sentimenten die Rea-
gans aanvankelijke benadering
van de wijze waarop de super
machten met elkaar moeten om
gaan, teweeg heeft gebracht.
In eerste aanleg leidde dat tot 'The
Day After', een krachtige verbeel
ding van een Amerika onder een
Russische nucleaire aanval die de
resultante was van de algemene
vrees voor een tot oorlog leidend
conflict. Het Witte Huis was met
deze film niet blij, omdat die de
angst voor voortschrijdende kern
bewapening aanwakkerde.
Vervolgens zal dan nu moeten wor
den vastgelegd hoe de draaiboe
kenschrijvers zich een Russische
bezetting voorstellen, met gega
randeerde kijkcijfers èn de daar
mee verbonden geldelijke winst,
na de inleidende diplomatieke
schermutselingen van de afgelo
pen weken. En daar zijn de Russen
tegen omdat zij er geen behoefte
aan hebben voortdurend model te
staan als het enige grote kwaad in
deze wereld.
Charles Z. Wiek, de nogal rechtse
houwdegen aan het hoofd van de
officiële Amerikaanse voorlich
tingsdienst USIA, is net terug uit
Moskou, waar hij naar eigen zeg
gen zeer hartelijk is ontvangen bij
zulke organen als Izwestia.
Wiek ging fijnere puntjes zetten op
de culturele uitwisseling die Rea
gan en Gorbatsjov in novembei
hebben beklonken. Wat hij deze
week tegenover ABC had te ver
klaren illustreerde overduidelijk
hoe commercie en politiek uit de
pas kunnen lopen in een land als
de VS waar politiek bewustzijn
even onderontwikkeld is als poli
tieke fijngevoeligheid.
Reagans' opportunisme heeft de
markt geschapen waar ABC haas
tig van profiteert. Daaraan komen
dollars eerder te pas dan besef
omtrent de grote voorzichtigheid
waarmee kasplantjes als de nieu
we verstandhouding tussen de VS
en de Sowjet Unie moeten worden
behandeld. De Sowjet Unie draagt
verantwoordelijkheid voor de si
tuatie waarin Reagans eenvoudige
theorieën omtrent goed en kwaad
konden gedijen.
De Amerikaan is er aan gewend
geraakt de Sowjet Unie gebruikl
te zien als een weerzinwekkende
staat. In commercials voor ham-
burgervlees zo goed als in die voor
bier. (In de VS vindt je met bier
altijd een partij, in de Sowje!
Unie is de partij altijd naar jou c
zoek.) Films als Rambo II en Roc
ky IV hebben overweldigend bij
gedragen aan de Russische erger
nis over de Hollywoodse uitbui
ting van ideologische tegenstel
lingen. Het is ook duidelijk dat de
Sowjet Unie in zijn eigen produk-
ties de VS nauwelijks anders dan
als vijand heeft vastgelegd.
Die Amerikaanse films, waarin
Russen dankzij Amerikaanse held
haftige vastberadenheid tragisèh
aan hun eind komen en gezinn
door 64 miljoen Amerikanen, heb
ben volgens deskundigen mindei
uitwerking dan een mini-serie die
66 miljoen kijkers in een week 1
bewerkt. Kan het de Amerikaanse
regering wat schelen of de Sowjel
Unie nog eens zwart wordt a
schilderd? Misschien wel op een
ogenblik dat steun voor wapenpro
gramma's in de begroting snel
brokkelt.
Terzelfdertijd is het ondenkbaar
dat de Sowjet Unie invloed zou
kunnen uitoefenen op de program
mering van Amerikaanse televisie
ondernemingen als ABC via drei
gementen met gedwongen sluiting!
van ABC's vestiging in Moskou,
De strijd om 'Amerikd' met cyril
lisch vervormde letters is dan ook
een zoveelste verschijnsel in de
propagandaslag die Gorbatsjov
wil voeren om de Sowjet Unie als
een respectabele natie (en dus met
een te respecteren systeem) aan c
wereld op te dringen.
Een mini-serie over Amerika on
der Russische bezetting is niét
zoals Charles Wiek zei, een satire.
Zij is het gevolg van een simpel,
gevaarlijk en immoreel winstbe
jag dat geen gelijke tred heeft
gehouden met de politieke ont
wikkelingen.
Principes en de arrogan tie van de zondaar
Eigenlijk is het al veel te laat om u nog een
voorspoedig 1986 te wensen. Toch doe ik dat
nog maar even. Of wenst u elkaar liever een 'zalig'
nieuwjaar. In mijn jeugd werd er bij ons thuis
altijd gezegd dat dat 'Rooms' was. Ik wens u toe
wat u wilt. Zalig lijkt me een prachtig begrip om
het nieuwe jaar mee in te gaan. Het wil zeggen: het
heil deelachtig worden. Delen in de beloften van
God.
Nou, wat dacht u daarvan in 1986? Ja, je moet soms
naar de kern van de zaken terug gaan om de
vooroordelen te nivelleren. De beste wensen, veel
geluk en alles wat wenselijk is. Geef het maar een
naam. Toch wil ik u enkele bepaalde dingen
toewensen. Met zoveel woorden wens ik u bijvoor
beeld onderscheidingsvermogen. We worden deze
eerste maand van het nieuwe jaar geconfronteerd
met veel ellende en angst. We hebben zo vaak het
gevoel dat het verleden voorbij is, maar eigenlijk is
gisteren vandaag. Het verleden is niet weg, maar is
hooguit weggedrongen.
Ik weet niet of u heeft gekeken naar de film Shoah,
maar dan merkt u dat het verleden nog leeft. Heel
veel mensen die de dingen zagen als de 'dag van
gisteren'. Een grote indruk maken deze zaken op
velen van ons, hoewel je ook hoort zeggen: Moet dat
allemaal nog? Ja, dat moet. Zeker als we leven in
een wereld waar vernietiging en discriminatie niet
tot het verleden behoren. De spanning waarin
landgenoten en eigenlijk alle joden over de hele
wereld leven, is niet alleen hun zaak, maar ook de
onze. Het is hier niet de plaats om de politieke
achtergronden te belichten. Het is duidelijk dat er
ruimte moet zijn voor joden èn palestijnen, maar
toch is het gelijk van de een of de ander niet de
rechtvaardiging van de spanning. Ik heb er een
beetje moeite mee dit te schrijven. Ik denk dat
iedereen het met mij eens is, maar in de werkelijk
heid van alle dag kom ik het omgekeerde tegen. Het
is ook veel eenvouidger iets te schrijven of te lezen,
dan het werkelijkheid maken voor je eigen leven.
Niemand van ons heet Woefdram, niemand van ons
heet Juffrouw Ooievaar, maar met elkaar maken we
ons schuldig aan vooroordelen tegenovër Mr Mara
bou. Of kijkt u geen fabeltjeskrant? Waren het maar
Fabeltjes. Die vooroordelen hebben een diepe
grond. Ze komt voort uit onze angst, uit ons
bedreigd voelen. Anderen zijn anders. Ze kunnen
onze plek in gevaar brengen. Discrimineren doen we
niet alleen ten opzichte van andere groepen, maar
ook ten opzichte van personen. Ons werken met de
ellebogen, ons be dreigd voelen door die ander die
beter is, of mooier is, of rijker is, is een bedreiging.
We laten ze links liggen of we verspreiden praatjes
en roddels over die personen.
Als we dat nu maar toe wilden geven dat een en
ander uit onze eigen angst voortkomt, dan zouden
we al een eind op weg zijn om de discriminatie te
nivelleren.
We hebben nog een tweede middel om ons te
rechtvaardigen in ons gedrag tegenover mensen en
groepen die ons bedreigen. Wij zijn namelijk de
mensen met verantwoordelijkheidsgevoel. De za
ken draaien om ons. Zonder ons gaat het niet goed.
Als we zelf niet in het middelpunt staan lukt het
niet. Ja, dan moet je je stoel wel verdedigen. Zou het
ooit nog eens zover komen dat we eens kritisch naar
ons zelf kijken, u en ik, om dan misschien te
constateren dat we eigenlijk best ruimte kunnen
maken voor een ander. Zal ons dat lukken in 1986?
Ik wil nog een derde aspect noemen. Principes. Ah,
daar heb je ze. Nog steeds zijn er mensen die menen
dat met de Bijbel in de hand de joden terecht
worden vervolgd. Er zijn nog steeds mensen die
gastarbeiders minderwaardig vinden omdat het
Mohammedanisme een 'gevaar' zou zijn. Nog stteds
zijn er mensen die de rol van de vrouw willen
handhaven in haar onderdanige dienstbare sfeer,
omdat uiteindelijk Eva tochNog steeds zijn er
kerkgenootschappen die de andere kerken ontken
nen omdat ze andere uitgangspunten hebben.
Al het praten en vooral al het denken, over deze
principes heeft twee oorzaken. In de eerste plaats
de al eerder genoemde angst. Het vraagt nogal wat
om de moed te hebben vraagtekens te zetten achter
dingen die zo vast en zeker lijken. Toch denk ik dat
de Bijbel spreekt over het onderweg zijn.
Evangelie is geen statisch begrip. De blijde bood
schap wil juist de angst wegnemen voor iedereen
die op weg wil gaan in vertrouwen. Maar er is nog
een veel diepere oorzaak om zo met principes om te
gaan. Ik noem dat wel eens de 'arrogantie van de
zondaar'. Vanuit een volstrekt 'zeker weten' wat
goed en slecht is, vooral bij een ander, op de stoel
van God gaan zitten. Dat wil zeggen de fantasie en
creativiteit van het mens-zijn ontekennen en met
een eigen meetlat andere niet alleen beoordelen,
maar met name veroordelen. Ik wens u toe dat in
het jaar 1986 de tolerantie mag groeien en dat we
met elkaar het blije van de blijde boodschap gaan
ervaren. Daarbij: God kan heel goed voor zichzelf
zorgen.
Eigenlijk heeft deze wens te maken met mijn
tweede wens: Ik wens ons toe dat we veel begrip
zullen hebben voor ouderen en jongeren. In 1985
was het het internationale jongeren jaar. Dat is nu
weer voorbij, maar de jongeren blijven. Vanuit mijn
werk kom ik nogal veel met jonge mensen in
aanraking. Daar ben ik blij om. Het helpt me
kritisch te blijven. Wat ik nogal eens meemaak is
dat veel jonge mensen gebukt gaan onder de
wensen van ouderen. Wij zogenaamde volwassenen
weten precies hoe ze moeten doen. Of we daarmee
zo evangelisch bezig zijn is voor mij de vraag. We
proberen ze aan te passen aan ons beeld en onze
gelijkenis en vergeten de eigen identiteit en moge
lijkheden van de jongere. Wat vindt u, hebben we ze
wat goeds achtergelaten? Nee, we hoeven daar geen
schuldgevoelens over te hebben, maar er past ons
wel een zekere bescheidenheid. Het beeld dat wij
oproepen waaraan jongeren moeten voldoen, heeft
vaak meer te maken met onze verwachtingen dan
met de eigenheid van de jongere. Ik kan me dat best
voorstellen, maar we zadelen jonge mensen 'op met
voor hen irrelevante zaken.
De kerk van morgen zal niet meer bestaan in haar
huidige vorm. Laten we jonge mensen dan ook de
kans geven samen met ons nu al bezig te zijn aan
het opnieuw vorm geven aan het gemeente-zijn.
Relaties hebben een andere inhoud en vorm gekre
gen. Het huwelijk heeft andere dimensies gekregen.
Natuurlijk zijn er romantische boekjes en week
bladen die een irreëel beeld in stand houden. Doen
we dat zelf ook niet? Maar het gaat toch om
mensen die de kans moeten hebben elkaar geluk
kig te maken op hun manier? Ik ken een heleboel
huwelijken die aan de buitenkant goed lijken,
maar van binnen voos zijn. Dacht u dat jonge
mensen dat niet zien? Hoe eerlijk en betrouwbaar
zijn we daarin? Ik hoop dat we in 1986 ruimte
durven te geven aan onszelf en aan jongeren om
relaties gestalte te geven. Sprekend over de blijde
boodschap, denk ik dat het geluk van mensen daar
een belangrijk onderdeel van is. We zijn in relaties
geen bezit van elkaar, maar we mogen aanvullend
bezig zijn. Of die relatie hetero of homofiel is. Het
zou een goede zaak zijn als al die relaties ook hun
gestalte kunnen krijgen binnen de kerkelijke ge
meenten.
In sommige kerkgenootschappen wordt daar heel
serieus over gesproken. Maar ook de houding van
jongeren naar ouderen toe vraagt aandacht. Na
tuurlijk zijn er oudere mensen die zeuren en niet
met hun tijd zijn meegegaan, maar er zijn ook
anderen. De verheerlijking van het 'jonge, mooi en
succesvol' is een hegemonie van de onzin. Misschien
is het wel tijd dat we weer voor elkaar door de
knieën gaan en jong en oud aan elkaar wil bekennen
hoe onzeker we allemaal zijn. Dat we elkaar nodig
hebben. Dat we samen willen zoeken naar een
andere, rechtvaardiger samenleving. Vanuit levens
ervaring, kennis en jeugdig elan.
Ik wens u ook nog toe: Veel liefde voor elkaar. Ik
bedoel dat niet zweverig of zoet, maar meer in de zin
van het geloof hebben in elkaar. Het elkaar serieus
nemen en lankmoedigheid. Ik weet hoe moeilijk dat
soms is, maar misschien moeten we eerst wat
toleranter ten opzichte van onszelf worden. Dat
helpt. In de spiegel kijken en jezelf accepteren als
degene die je bent. Met alles wat je kunt en niet
kunt. Ik hoop dat ons dat lukt in 1986.
Jan D. Cozijnsen
