DE BOUW IN
BEWEGING
BEROEPENCENTRUM
PZC/ school beroep
2
crisis
voordelen
goed moment
VRIJDAG 24 JANUARI 1986
foto wim riemens
nieuwe toekomst
op de steigers
allerlei bochten wringen om
vaklieden aan te trekken En als
het tekort aan goed opgeleide
bouwvakkers niet binnen
afzienbare tijd wordt
weggewerkt, is het niet
denkbeeldig dat aannemers
geschoold personeel bij elkaar
gaan wegkopen en op de
langere termijn belangrijke
opdrachten moeten laten
schieten bij gebrek aan
mankracht.
Rouw: „Het probleem
manifesteert zich steeds
duidelijker. Eind vorig jaar was
op heel Walcheren vrijwel geen
metselaar meer te krijgen. En
dat verschijnsel doet zich nu
ook voor met timmerlieden. Als
we niet oppassen komen we in
een situatie terecht dat
aannemers de goede mensen
van elkaar gaan aftroggelen en
het koppelbazensysteem de kop
weer opsteekt".
Volgens recente gegevens van
het districtsbureau voor de
arbeidsvoorziening telt Zeeland
ondanks het nijper wordende
tekort aan werknemers in de
bouw nog altijd zo'n duizend
werkloze bouwvakkers. „Ik ben
bang", zegt Rouw, „dat de
meesten van die werklozen voor
het bedrijfsleven als om die
nare uitdrukking maar te
gebruiken afgeschreven
moeten worden beschouwd. Ik
heb sterk de indruk, dat nog
geen kwart na bijscholing weer
inzetbaar is. De rest is te oud of
onvoldoende geschoold".
Bij de Zeeuwse arbeidsbureau's
staan op het ogenblik
afgerondvijftig vacatures in
de bouw open. Gezien alle
alarmerende verhalen over het
tekort aan vaklieden toch ook
weer niet zo'n verschrikkelijk
indrukwekkend aantal. „Maar
daar moetje je niet op
verkijken. Voor Zeeuwse
begrippen is dat toch niet
gering", nuanceert voorzitter C.
Verbeek van de stichting
Bouwopleiding Zeeland (BOZ).
Bovendien geeft dat cijfer een
wat vertekend beeld omdat er
tijdens de wintermaanden in de
bouw altijd minder werk is.
De stichting Bouwopleiding
Zeeland is een
samenwerkingsverband van de
Zeeuwse ondernemers in de
bouwnijverheid. Via de BOZ
kunnen alle leerlingen, die op
de LTS met succes een
opleiding voor timmerman of
metselaar hebben gevolgd, zich
laten bijvijlen tot ervaren
bouwvakkers. Dat gebeurt op
basis van een twee jaar
durende
leer-/arbeidsovereenkomst.
De leerlingen krijgen cao-loon.
En er is geen andere bedrijfstak
in Nederland te vinden, zegt
Verbeek met enige trots, die
schoolverlaters minimaal twee
jaar lang een baan garandeert.
Desondanks zal het ook volgend
jaar moeilijk zijn om de open
plaatsen binnen de BOZ
allemaal bezet te krijgen.
De BOZ (officieel: 'stichting
samenwerkingsverband
praktijkopleiding bouw
Zeeland') werd ongeveer twee
jaar geleden in het leven
geroepen. De achtergrond:
steeds minder bedrijven konden
het zich gelet op de
economische situatie
veroorloven jongeren op te
leiden. Grootste struikelblok
daarbij vormde de verplichting
om de leerlingen voor een
periode van twee jaar in dienst
te nemen. Want geen bedrijf was
er zeker van of er al die tijd
genoeg werk zou zijn om de
leerlingen aan de gang te
houden. Met de oprichting van
de Bouwopleiding Zeeland is
een oplossing voor dat
probleem gevonden. De
Zeeuwse georganiseerde
bouwondernemers pakken de
opleiding van jonge
bouwvakkers gezamenlijk aan.
De stichting neemt de
leerlingen in dienst en leent ze
vervolgens uit aan de
(vijfenveertig) aangesloten
bedrijven. Ze krijgen hun
opleiding gedeeltelijk in de twee
werkplaatsen van de BOZ
(Terneuzen en Vlissingen) en
deels bij de deelnemende bedrij
ven.
Dit jaar leveren de Zeeuwse
Lagere Technische Scholen
ongeveer tweehonderdtwintig
jongeren met een opleiding in
het timmer- of metselvak af.
Het is bij lange na niet genoeg
om het tekort aan
bouwvakkers in te lopen. Want
een groot deel van die
leerlingen zal voor een
vervolgopleiding kiezen.
Verbeek: „Er ontstaat een
'overscholing'. Veel ouders
redeneren van: joh, als ik jou
was zou ik maar even proberen
of je die MTS er ook bij kunt
nemen. Ik denk, dat het niet zo
gek lang meer zal duren of er
lopen in Nederland meer
ingenieurs dan timmerlieden
rond. Nu overdrijf ik misschien
een beetje, maar het is een
gegeven dat iedereen probeert
z'n kinderen een zo hoog
mogelijke opleiding te laten
volgen. En dat zal ook zo
blijven, zolang een
witte-boordenbaan per definitie
Het kan vreemd lopen. Nog
niet zo lang geleden
berichtten de kranten vrijwel
dagelijks over massa-ontslagen
in de bouwwereld. Nu stropen
aannemers stad en land af op
zoek naar vakbekwame
timmerlieden en metselaars.
Alleen al in Zeeland lopen
ongeveer duizend werkloze
bouwvakkers rond. Toch wordt
het steeds moeilijker om goed
geschoolde bouwvakkers te
vinden. Want veel van die
werklozen zijn öf te oud öf
onvoldoende opgeleid. En
welke jongere met een beetje
gezond verstand haalt het nog
in z'n hoofd om gelet op al die
onheilstijdingen over
faillissementen en ontslagen
de bouw in te gaan?
Hoewel de bouwnijverheid de
enige bedrijfstak in Nederland
is, die schoolverlaters (in ieder
geval voor twee jaar) een baan
kan garanderen, lijkt de
bouwwereld alle
aantrekkingskracht op
jongeren verloren te hebben. En
dat dreigt de bouwnijverheid
lelijk op te breken.
„Wat wij willen bereiken", zegt
secretaris J. H. F. Rouw van het
gewest Zeeland van het
Nederlands Verbond van
Ondernemers in de
Bouwnijverheid (NVOB), „is dat
het bouwberoep weer op de
plaats gezet wordt waar het
hoort. Het huidige imago is niet
zo best. Ik denk dat dat een van
onze grootste problemen is. Wij
zullen duidelijk moeten maken
dat in de bouw een goede
boterham te verdienen valt, dat
het een beroep is met
toekomstmogelijkheden".
Het NVOB-Zeeland gaat
binnenkort op de Zeeuwse
basisscholen en Lagere
Technische Scholen een
campagne voeren om het imago
van de bouw wat op te
schilderen. Het NVOB wil de
jongeren weer warm maken
voor een toekomst op de
steigers. Want: de
bouwplaatsen raken ontvolkt.
Mede door de verlaging van de
VUT-leeftijd heeft de
bouwwereld veel oudere
werknemers zien vertrekken.
Het aantal jonge bouwvakkers,
dat van de LTS-en afkomt, is
veel te gering om de
opengevallen plaatsen op te
kunnen vullen. En vooral nu de
bouw het dieptepunt
gepasseerd is en de
orderportefeuilles wat beter
gevuld raken, wordt de vraag
naar geschoolde metselaars en
timmermannen steeds groter.
Een herwaardering van het
bouwberoep. Daar moet het
volgens het NVOB naar toe. Via
een uitgebreide campagne wil
de bouwwerkgeversorganisatie
ouders en leerlingen attenderen
op de perspectieven, die het
lager beroepsonderwijs en met
name een bouwvakopleiding te
bieden hebben. Dat gebeurt in
nauwe samenwerking met
onder meer het SKO A
(Samenwerkingsverband voor
Keuzebegeleiding en
Onderwijs-Arbeidscontacten)
en de Lagere Technische
Scholen in Zeeland. De
onderwijsinspectie heeft
inmiddels positief op de
plannen gereageerd en
medewerking toegezegd. Het
Nederlands Verbond van
Ondernemers in de
Bouwnijverheid streeft er naar
met ingang van het schooljaar
1986-1987 met de promotie-actie
te beginnen. Daarbij wordt de
aandacht vooral gericht op
leerlingen van de hoogste
klassen van het basisonderwijs
en die van de onderbouw van de
LTS-en.
NVOB-secretaris Rouw: „Het is
een persoonlijke opvatting.
Maar ik zou het liefst de oude
naam van Ambachtsschool
weer terug willen zien. Want
vertel me nou eens: het échte
ambacht, wat mankeert daar
aan. Niets toch zeker? Veel
ouders hebben de neiging hun
kind eerder in de richting van
een MAVO te sturen dan naar
een LTS. Het lager
beroepsonderwijs zit gewoon in
een verdomhoekje. Men
verkeert blijkbaar nog altijd in
de veronderstelling, dat het
beter is een kind naar de MAVO
te laten gaan dan naar het lager
beroepsonderwijs. Maar wie
goed om zich heen kijkt, zal tot
de conclusie komen dat de
groep die van de MAVO afkomt
juist het kwetsbaarst is. Ik denk
dat veel MAVO-schoolverlaters
moeilijker aan het werk komen
dan leerlingen met een LTS-
diploma".
De crisissituatie, waarin de
bouwwereld de afgelopen jaren
verkeerde, heeft er toe geleid
dat de belangstelling voor een
bouwopleiding aanzienlijk is
afgenomen. Dat wreekt zich, nu
de bouw enigszins opleeft en de
aannemingsbedrijven meer
werk om handen krijgen. De
gevolgen laten zich
gemakkelijk raden. Een
toenemend aantal
bouwbedrijven moet zich in
De metaalsector en de
bouwnijverheid zijn twee
bedrijfstakken die in toene
mende mate geconfron
teerd worden met een te
kort aan geschoold perso
neel.
Het Nederlands Verbond
van Ondernemers in de
Bouwnijverheid (NVOB) wil
dat probleem aanpakken.
In samenwerking met het
SKOA (Samenwerkingsver
band voor Keuzebegelei
ding en Onderwijs-Ar
beidscontacten) en de La
gere Technische Scholen
gaan de bouwwerkgevers
in Zeeland een campagne
opzetten om jongeren
warm te maken voor een
toekomst op de bouwstei-
gers.
beter betaald wordt dan een
baan met een overall. Dus ook
maatschappelijk moet er iets
gebeuren. Want het is een
volkomen foute situatie, dat een
man achter het loket van een
postkantoor aan het eind van de
maand meer in z'n handen
krijgt dan een goede
ambachtsman".
Het NVOB wil zich breed maken
om het slechte imago dat het
bouwberoep de laatste jaren
heeft opgelopen te laten
verdwijnen. Maar, zo klinkt het
in vakbondskringen, de
bouwwerkgevers hebben het er
zelf naar gemaakt dat het imago
zo verslechterd is. Want,
redeneren de bonden, het
gebrek aan belangstelling van
jongeren voor een baan in de
bouwwereld is voor een niet
gering deel te wijten aan de
slechte arbeidsomstandigheden
en arbeidsvoorwaarden.
Verbeek en Rouw over dat
verwijt: „Er wordt op veel
niveaus en in veel geledingen
alles aan gedaan om de
arbeidsomstandigheden en
dergelijke te verbeteren. Het is
echt veel aantrekkelijker
geworden in de bouw te gaan
werken dan een aantal jaren
geleden".
En daar wil het NVOB de
leerlingen van de basisscholen
en van de Lagere Technische
Scholen van doordringen. De
bouwwerkgevers gaan dat
onder meer doen met speciaal
voor dat doel ontwikkeld
voorlichtingsmateriaal.
Bovendien worden er excursies
georganiseerd naar
bouwwerkplaatsen. Daarnaast
streeft het NVOB naar nauwere
contacten tussen de directies
en leerkrachten van het Lager
Technisch Onderwijs.
Al was het alleen maar om te
bereiken dat de materialen en
gereedschappen die op de
scholen gebruikt worden zoveel
mogelijk blijven aansluiten op
de praktijk. Verbeek: „Het
belang daarvan mag niet
onderschat worden. Want het
lijkt wel alsof we nog steeds
hetzelfde steentje van
tweehonderd jaar geleden
metselen, maar als je ziet wat er
allemaal van de fabrieken komt:
er is nieuw bouwmateriaal, we
hanteren nieuwe
werkmethoden. Nou, dergelijke
zaken willen we wat sneller bij
de scholen brengen. Want hetis
duidelijk datje dit soort
ontwikkelingen niet alleen uit
de boekjes kunt halen".
WILLEM J. VAN DM
informatie op maat
Het idee lag zo voor de hand,
dat het jaren duurde voor
iemand erop kwam. Breng be
roepskeuze-informatie voor
scholieren samen met gege
vens voor wie werkloos is of
van baan wil veranderen. In
Middelburg vonden het ge
westelijke arbeidsbureau en
het Samenwerkingsverband
voor keuzebegeleiding en On
derwijs-Arbeidscontacten
(SKOA) elkaar in het Beroepen
Informatiecentrum Walcheren
(BIC), dat nieuwsgierigen des
gewenst per tekstverwerker,
video, film, dia, Viditel en ge
luidsapparatuur inlicht over
400 beroepen en 600 opleidings-
en scholingsmogelijkheden.
Een Zeeuwse primeur en meer
dan dat: ook landelijk trekt het
samenwerkingsverband de
aandacht van ondermeer be
roepskeuzedeskundigen en de
ministeries van onderwijs en
wetenschappen en sociale za
ken.
„Kijk, en dat we daarin een
beetje sturen vinden wij als
Zeeuwen natuurlijk hartstikke
leuk", zegt directeur P. J. Gee-
ne van het SKOA. „Tussen on
ze diensten en die van het ar
beidsbureau is een vloeiende
beweging ontstaan. Dat heeft
voor een deel te maken met de
overzichtelijke situatie in deze
provincie. Elders in het land
komt die samenwerking heel
wat moeilijker van de grond.
Daar moeten vijf, zes instellin
gen elkaar maar zien te vinden.
En dan nog. Ik spreek collega's
die het doodgriezelig vinden
om op het terrein van het g.a.b.
te komen en werkelijk hoogst
verbaasd zijn, dat het in Zee
land zo soepel loopt".
Düsseldorf, industriële metro
voor hoofdrekenen. BIC bro
ther is watching him... Via eei
choicesysteem speelt hij haas
je-over met de computer ei
komt zo uit bij wat hij mis
schien écht zou willen.
Twee jaar experimenteren me
Düsseldorf in miniatuur. Da
vraagt - naast alle gloria's - on
kinderziekten. De beroepen»
formatie - gekopieerd bij he
g.a.b. van Hengelo - is nog nie
toegesneden op de Zeeuwse si
tuatie. Dus wél gegevens ove
het in deze contreien vrij zeid
zame boswachterschap ma
niets over de eisen die Pechine;
stelt aan een aluminiumsmei
ter. Het g.a.b. begint binnen
kort een onderzoek onder circ
450 Walcherse bedrijven me
meer dan 10 werknemers naai
hun functie-eisen en -mogelijs
heden. Dat maakt de legpuzze
aanzienlijk completer.
Het is duidelijk: BIC Walcherei
wil het goed doen. oefenen ei
tegelijk functioneren als eei
professioneel bedrijf. Op 1
maart, tijdens een open dag
ziet Geene vast een paar colle
ga's, die het prille samenW
kingsverband kritisch volg»
Koppeling tussen opleiding
beroep is weer actueel ge®0'
den, nu zich in bepaalde sec»
ren een 'nieuwe schaarste' aai
vakmensen heeft aangediend
De directeur van het SKOA zie
het al helemaal voor zich: nieu
we BIC's in Goes en Terneuze1
en landelijk 3 of 4 speerpunt»:
perimenten onder de voogd
van de ministeries van social1
zaken en onderwijs en wet»1
schappen. BIC Brother als troe
telkind. In Middelburg zijn zee
al ruimschoots aan gewend.
BOB LAGAA1
penhoekje, gebrekkig en on
overzichtelijk". De keus voor
samenwerking met het SKOA
was aan de hoofdstedelijke Ba
lans dan ook snel gemaakt en
diezelfde soepelheid kenmerkte
ook het contact met de provin
cie. Resultaat: Düsseldorf op
Zeeuwse schaal kan twee jaar
lang experimenteren met finan
ciële steun uit het fonds voor
bijzondere regionale projecten
en bemand door twee medewer
kers van het SKOA en één van
het g.a.b. Kosten: tussen de 5
en 6 ton per jaar. „En waar het
geld zit, daar halen we het",
zegt Swinkels.
Beroepskeuzevoorlichting en
arbeidsbemiddeling onder één
dak: dat heeft veel voordelen.
Niet alleen voor de klant om
wie het allemaal is begonnen,
ook voor het arbeidsbureau,
dat 'meer kan doen met minder
mensen' of, beter gezegd: móét
doen, nu het zakelijk beheer
ook in deze sector de overhand
heeft gekregen.
Een drastische metamorfose,
die binnenkort wordt bekroond
met een zelfstandig g.a.b. 'nieu
we stijl', bestuurd door over
heid, bedrijfsleven en werkne
mersorganisaties.
De 'vloeiende beweging' van
Geene in de praktijk - want
daarover zou het het aan de
Middelburgse Balans toch
vooral moeten gaan. Dan ver
schijnt er een klasje in beeld,
uitvoerig voorbereid door de
specialisten van het SKOA en
nu losgelaten op 400 beroepen
en 600 opleidings- en scholings
kansen. Dat is móói en vooral:
veel. Teveel voor een 12-jarige
met vliegeniersdromen en een 5
pool in de Duitse Bondsrepu
bliek. Daar ging het SKOA
kijken hoe - gesteund door de
gulle miljoenen van het Ar-
beitsamt, dat bij de oosterbu
ren zowel arbeidsmarktvoor
lichting en -bemiddeling als
beroepsopleiding bundelt - het
ideale BIC functioneert.
In het nederig makende besef,
dat zo'n voorziening alleen al
door de andere structuur van
de arbeidsvoorziening en de be
trokkenheid van meerdere mi
nisteries niet naar Nederland
valt te verhuizen. Geene vindt
dat ook'geen ramp. Legt uit:
„Waar het ons om ging was een
antwoord op de vraag: hoe kom
je tot een stuk dieptevoorlich
ting over beroepskeuze voor
jongeren vanaf groep 8 van de
basisschool tot het eind van de
eerste fase van het voortgezet
onderwijs want dat is de cate-
gorié, waarop we, vanuit onze
doelstelling, mikken. Simpel
gezegd: wanneer iemand elek
tricien wil worden, moet-ie we
ten wat een elektricien is en ol
zo'n functie ook perspectief
biedt. In Düsseldorf ligt er in
formatie opgeslagen over 700
beroepen maar ook over de
arbeidsmarkt, de opleidingen,
allemaal ondersteund met
'werving en selectie' en 'repara
tie', waar manco's in de scho
ling worden gesignaleerd en
verholpen - als uitnodigend
middelpunt voor wie zoekt of
wil weten. Het Middelburgse
g.a.b. kon zo'n ruimte op dat
moment niet bieden. Swinkels:
„We hadden een klein beroe-
GewestelijJc Arbeidsbureau Middelburg, 'Beroepen-informatiecentrum'. foto lex de meester
schitterend audio-visueel mate
riaal. Ons idee was: laten we
iets ontwikkelen in de geest
van het Duitse systeem."
Op zoek naar bondgenoten
voor wat achteraf een BIC-deal
zou blijken, raakte het SKOA
in gesprek met het g.a.b. Wal
cheren. Het moment had niet
beter gekozen kunnen worden,
zegt directeur J. Swinkels.
'Arbeidsbureaus nieuwe stijl'
was in zijn branche het code
woord voor de operatie, die in
de jaren zeventig de arbeids
voorziening in ons land een
nieuw, klantvriendelijker ge
zicht zou geven. Betutteling en
dwang verruild voor zelfwerk
zaamheid en een open informa
tiecentrum - naast units als
M
