RADIO
mercedes wijzigt t-serie
statisch
automat
passat turbo
PZC/ vrijdagkrant
19
BE
fremdkorper
samenhang
volvo
miljarden
'RIJDAG 3 JANUARI 1986
van luxe tot
gemeengoed
u
O
iet nieuwste snufje: compact-disc voor in de auto.
De eerste autoradio, het type 241 B, uit 1934.
In autoradio's is Philips let
terlijk toonaangevend. Te-
neer daar deze multinational
il 50 jaar deze kleine geluids-
ioosjes maakt en op een veel
jreder audiovisueel gebied
werkzaam is, mag je verwach-
en dat ze zeer wel bij de tijd
:ijn. Zelfs voor de directeur
/an de Audio Divisie van Phi-
ips raast de technologie in een
laast niet bij te houden tempo
voort. Voor de Philips Pers-
iienst gaat het in ieder geval
nelier dan zij kunnen schrij
ven. Daarom een verhaal van
'eschiedenis, actualiteit en toe
komst van de autoradio: van
luxe tot gemeengoed en van
triller-omvormers tot routesys
teem met compact-disc.
I Vijftig jaar geleden kwam Phi-
ips met de eerste autoradio op
ie markt. Het type 141 B be
stond uit een enorme luidstpre-
ker, een zware kast waarin de
ontvangeenheid zat en een
aparte losse afstemschaal. Het
geheel had natuurlijk heel wat
meer gewicht dan de huidige
platte doosjes, waarin inge
nieurs als een soort tovenaars
liefst anderhalf keer zoveel on
derdelen moeten stoppen dan iri
sen kleurentelevisie, om hifi-
ontvangst te kunnen bereiken.
In Amerika is de opkomst van
de autoradio begonnen. In 1930
?old het als uitzonderlijk luxe
om een dergelijke voorziening,
die tegen de 30 kilo woog en 2
Watt uitgangsvermogen had, in
je automobiel te hebben. In New
York moest je in taxi's zelfs
xtra betalen om naar de radio
te kunnen luisteren. De jaren na
de oorlog brachten in versneld
tempo talrijke veranderingen
voor de autoradio. Elektromag
netische afstemming, mechani
sche fijnafstemming, transisto-
ren. printplaten, integrated cir
cuits, FM. storingsonderdruk
ker, stereo, radiocassetterecor
der, Liquid Cristal Display, Mi
cro Computer Control, autosto
re en compact disc zijn allemaal
vindingen die het brengen van
geluid in een zo beperkte ruimte
als het auto-interieur op een
aanzienlijk hoger niveau heb
ben gebracht.
„We hebben in het begin gezien
dat de autoradio als een Fremd
korper werd beschouwd", zegt
directeur Audio bij Philips de
heer L. W. M. Snijders. „Later
ontstond er bij de autofabri
kanten en leveranciers van au-
dio-apparatuur het besef dat
integratie van beide eenheden
een betere basis bood. Met na
me in Engeland heeft die instel
ling de meest vruchtbare bo
dem gevonden. Fleetowners
vonden het beslist noozakelijk
dat die basisfunctie van een
radio in de auto aanwezig
moest zijn. Dan zijn er nog de
fabrikanten die de autoradio
als een deelfunctie beschou
wen. Vooral in de duurdere
merken is het een optional".
Philips levert niet aan alle mer
ken in Europa. Mercedes Benz
heeft bijvoorbeeld standaard
Becker in de modellen zitten.
Becker bestaat dan ook voor
80-90 procent bij de gratie van
dit Duitse merk. Volkswagen,
ook geen Phlips-afnemer, zit
technisch nogal ingewikkeld in
elkaar, volgens Snijders, waar
bij ze niet voor de volle 100
procent het aanbod hebben af
gestemd op de vraag. Bij Opel
en Ford is het ook geen gebruik
om in de hogere klasse stan
daard een autoradio in te bou
wen, in de 'low-end class' is de
inbouw veel meer standaard.
Buiten Europa zijn er nog mark
ten waar de audio-directeur wel
brood in ziet. „In Amerika,
Zuid-Afrika en Australië zijn we
°P dit moment druk doende om
volume-omzetten te halen. In
Amerika is het vooral de after-
sales. Want Ford, GM en Chrys
ler hebben de touwtjes goed in
handen. Maar menig Ameri
kaan schaft met gemak voor 800
dollar een paar Bose-boxen aan,
dus daar zit voor ons nog wel
muziek in. Zuid-Afrika, en Au
stralië zijn voor ons nieuwe ge
bieden waar we veel van ver
dachten. Japan zou natuurlijk
een mooie markt zijn, maar daar
kom je gewoon niet tussen. De
radiofabrikanten staan daar op
een tijdje aan de gang is, is het
betere geluid. Dat betekent
naar mijn mening niet steeds
maar meer geluidsvolume in het
interieur. Soms zie je intstalla-
ties met een vermogen van 4 x
100 watt, als je dat voluit zet
vliegen de ramen eruit".
„Nee, 4x7 Watt is er ruim
voldoende voor een behoorlijke
geluidskwaliteit. Dan moet er
wel een stel goede speakers in
het terrein van de autofabri
kant. Vaak ook nog voor een
groot deel in eigendom".
Wat Snijders een beetje steekt
is dat een Europees merk als
Volvo met de Japanse firma
Mitsubishi in zee is gegaan. Die
radio's zitten in de duurdere
Volvo's standaard en in de rest
is het optional. Op de vraag of
het niet vreemd is dat de 300-
serie geen Hollands produkt
aan boord heeft, zegt hij dat het
nieuwe model, de 480, die in '86
op de markt komt, gelukkig wèl
een autoradio uit Eindhoven
zal hebben.
Niet dat er op dit moment ook
maar een autoradio in Eindho
ven wordt gemaakt. Ze worden
er wel bedacht en ieder ontwerp
kost aan ontwikkeling zo'n 2 tot
6 miljoen gulden. De echte pro-
duktie van de 25 basistypen
vind plaats in het Duitse Wetz-
lar, het Franse Rambouillet en
in Singapore. In totaal 1700 me
dewerkers maken per jaar mil
joenen autoradio's. De grootste
omvang zit in het segment van
de 550- en 740-serie van de Phi
lips autoradio's, die gemiddeld f
400 tot f 700 doen.
Waar vooral naar gestreefd
wordt is vereenvoudiging van
de apparatuur. „We hebben nu
een tijd achter ons die vooral
bestond uit een overkill aan
features. Een kerstboom vol
met lichtjes en knopjes; bijvoor
beeld een Sparkomatic-radio
met liefst 85 functies! We zijn nu
op de weg terug, met vooral de
blik gericht op passieve en ac
tieve veiligheid. Dus knopjes die
ieder een eigen relief hebben
voor de functie die ze vervullen,
om onnodige afleiding te voor
komen. Een andere trend die al
de auto zitten en niet van die
3,5-inch dingetjes die af-fabriek
worden gemonteerd. Ook de an
tenne die gebruikt wordt is van
het grootste belang. Je moet
natuurlijk bij HiFi-eisen daar
niet ineens op gaan bezuinigen
door voor een tientje een Ja
pans sprietje te kopen. Zo heeft
ooit eens de verkeerde mening
postgevat dat een fabrikant op
audiogebied niet alles even
goed kan maken. Dus de boxen
van die, de tuner van die en de
platenspeler van weer iemand
anders. Voor veel merken zijn
wij standaard leverancier van
antennes en samen met onze
autoradio's werkt dat prima".
Wat dat betreft is er nauw over
leg met een aantal autofabri
kanten, de Franse merken voor
op, om te komen tot een geïnte
greerd en doordacht concept.
Zo is de Renault 25-radio, die
met de handen aan het stuur
volledig is te bedienen, een fraai
staaltje van samenwerking met
deze multinational in Eindho
ven.
Deze MCC-radio (Micro Compu
ter Control), nog steeds uniek in
de wereld, garandeert een onon
derbroken ontvangst van 6 FM-
voorkeurzenders. Bij het rijden
van grote afstanden zoekt de
microcomputer steeds het
sterkste signaal van de zender.
De LCD (Liquid Crystal Dis
play) met alfanumerieke aan
duiding voor golfbereik. zender-
frekwentie, voorkeuzenummer
etc. maakt onderdeel uit van de
R25-radio. evenals een equali
zer/booster voor 5 afzonderlijk
te regelen frekwentiebereiken.
Het nieuwste Philips-snufje is
de Autoshore. Met een druk op
de knop automatische selectie
en opslag van de zes sterkste
FM-zenders in de buurt. De niet
te stuiten opmars van de chip
zal ook op autoradiogebied van
doorslaggevende betekenis zijn.
„Met de navigatiesatellieten
die er nu in het heelal hangen
kunnen militairen al op 2 meter
nauwkeurig hun positie bepa
len. Binnen niet al te lange tijd,
en dan denk ik aan 5 tot 6 jaar.
zal dit systeem uitgebreid toe
passing vinden in de vervoers
sector. Nu al maakt de scheep
vaart er gebruik van. Er is zelfs
al een klein kastje ontwikkeld
voor de Amerikaanse markt
waarmee mensrn op trektocht
door onherbergzame gebieden
op een klein beeldschermpje
kunnen zien waar ze precies
zitten. Koppelen we aan dit
navigatiesysteem onze Com
pact Disc en stoppen we dat in
een Philips audioset, dan heb je
de optimale geluidsdrager èn
informatiebron", zo redeneert
Snijders.
Die Compact Disc heeft een
gigantisch vermogen om gege
vens op te nemen. Zo is er
slechts 0,045 procent van de
oppervlakte nodig om Neder
land in kaart te brengen voor de
boordcomputer annex beeld
scherm. Dat betekent één disc
voor héél Europa, dus alle ste
den en dorpen plus wat ertussen
ligt natuurlijk.
Het kon niet lang
uitblijven, na de
introductie van de nieuwe
200-300-serie, dat een op die
leest geschoeide T-serie
gefabriceerd zou worden.
Daarmee is in drie jaar tijd
het gehele Mercedes
Benz-programma vernieuwd,
en dat mag voor een merk dat
zich voordien nogal
behoudend opstelde,
opzienbarend genoemd
worden.
Vervelend daarbij is alleen
weer dat er lange levertijden
zijn ontstaan en de
concurrentie zal uiteraard
elke gelegenheid te baat
nemen om in dat gat te
springen. Ongeduldige kopers
hou je altijd en als het te lang
gaat duren (wachttijden van
zes maanden is al heel
normaal) stapt men wellicht
naar een vergelijkbaar merk
over.
Dat zal voor de T-serie zoals
die nu voor '86 op de markt
komt niet meevallen. Want die
auto's zien er stuk voor stuk,
er zijn vijf types leverbaar,
geweldig goed uit. Zeker, de
duurste ligt tegen de 95 mille
aan en dat is 17 procent meer
dan zijn voorganger. Maar
directeur Wesly legde uit dat
in de goedkopere typen er
eigenlijk sprake is van een
prijsvoordeel. In de 200 TD zit
j voorbeeld standaard een
5-bak nieuwe motor, een
deelbare achterbank èn je
hebt natuurlijk een
gloednieuwe auto, die er wat
fraaier uitziet. Men verwacht
dit j aar per maand zo 'n
honderd stuks, inclusief de
Van-types (voorbank en rest
vaste laadruimte) te verkopen.
Het nieuwe T-model is iets
langer en hoger dan de sedan,
terwijl hij iets minder breed is
Naast het bekende
motoraanbod van de W124,
twee diesels en drie
benzineversies, is de T-serie
uitgebreid met een 3-ltr Turbo
diesel met een vermogen van
143 pk 4600 tr-min en een
koppel van 270 Nm bij 2400
toeren per minuut. Dit type is
ook gelijk de duurste; in de
VAN-serie gaat er liefst 25
mille af
Ruimte is er in de T-serie
voldoende en deze is nu iets
toegenomen.
Is het rijden in een type uit de
W124-serie een genoegen, met
een T-versie zal dat
prijstechnisch gezien
helemaal een interessante
aangelegenheid worden. Men
spreekt zelfs van een verlaging
van het lease-tarief en dan
wordt het met bijvoorbeeld
een 200 TD Van van nog geen
50 mille een aardig
rekensommetje.
grond niet meer raakte. Na
korte tijd verloor het dus zijn
functie. Er is nu iets heel
nieuws bedacht om de stati
sche elektriciteit af te voeren;
een Nederlandse vinding. Het
is een elektronische ontlader,
in een klein doosje datje tegen
de binnenkant van het portier
plakt. Het wordt met een aar-
dedraadje verbonden met de
carrosserie ('massa').
Het heet Static Stop en het
werkt als volgt: als je de auto
stil zet en je opent het portier,
dan druk je het knopje van het
apparaat in. terwijl je gelijktij
dig één voet op de grond zet.
Er gaat dan een neonlampje
branden. Even wachten tot
het uitgaat en dan kun je
zonder een schok te krijgen
uitstappen. De totale lading is
eruit, zodat het schok-effect
ook niet kan optreden als je na
korte tijd opnieuw instapt.
Dit apparaatje is intussen in
de handel voor f 24,75 en dat is
voor die 37 procent van de
statisch-gevoeligen ook niet
zo'n vreselijke schok.
„Onzin, een sprookje!" zegt
menige automobilist ais er
over het onderwerp van de
elektrostatische lading in de
carrosserie wordt gesproken,
waarbij je een schok voelt als
je uit de wagen stapt. Het
bekende, inmiddels vrijwel
uitgestorven 'staartje' dat
vroeger aan de achterkant
van vele auto's bungelde
werd door menigeen dan ook
als een uiting van bijgeloof
beschouwd.
Een onderzoek heeft echter
aangetoond dat 37 van de 100
automobilisten wel degelijk
last hebben van de elektrici
teit die wordt opgewekt door
de wrijving van droge lucht
langs de buitenkant van de
wagen. Niet iedereen is er ge
voelig voor en degenen die de
schok bij het uitstappen wèl
voelen, behoeven beslist niet
bang te zijn dat het gevaarlijk
is, maar wel erg hinderlijk.
Het van metaalstof verzadigde
rubberstripje werkte in princi
pe wel. maar had het nadeel
dat het snel afsleet en dus de
De mogelijkheden van een geïn
tegreerd systeem, zijn volgens
Snijders zö groot dat we nog
geen flauw idee hebben van de
talrijke toepassingen. „Voorlo
pig zal het vooral interessant
zijn voor de professionele ver
voerstak, politie, brandweer en
dergelijke. Ik denk dat het rou
tesysteem, waarbij de chauffeur
'blind' kan rijden op de compu
ter die continu de actuele ver
keersinformatie verwerkt, in de
jaren '90 tegen de 3 a 4 mille zal
gaan kosten".
Waar veel automobilisten ook
blij mee kunnen zijn is de auto
radio, die automatisch de ge
luidssterkte aan het toerental
van de motor aanpast. Daarbij
gaat de radiosterkte niet onrus
tig heen en weer met elk ver
schil in toerental, maar past
zich heel geleidelijk aan. Op die
manier ontstaat er een rustige
geluidscurve met een maximaal
gehoorsbereik.
De produktie in Wetzlar, Ram
bouillet en Singapore vindt ui
teraard ook steeds meer geauto
matiseerd plaats. Robotten en
chips raken veelvuldiger bij het
produktieproces betrokken.
Dat heeft tot gevolg een stijging
van de gemiddelde kwaliteit
van de werknemers. Op de
vraag of een en ander niet ten
koste gaat van de werkgelegen
heid zegt Snijders: „Die robot
ten en chips moeten ook worden
gemaakt, en dat betekent (nieu
we) werkgelegenheid. Daarbij
komt dat we het in deze indus
trietak vooral moeten hebben
van vereenvoudiging. Dus: wat
laatje weg. Terwijl het voorheen
was: wat hang je er aemaal aan.
Een autoradio met veel Japanse
dreaiknopppen, dat was het.
Maar een ingenieur heeft er ze
ker drie kwartier voor nodig om
een cassetterecorder met al die
knoppen voor wow, flutter, bias
en noem maar op optimaal af te
stemmen. Wij hadden al lang
een cassetterecorder die dat vol
automatisch doet. Dat houdt
wel een verregaande automati
sering in bij de produktie. En
om alle functies in een dergelijk
compact apparaat als de auto
radio onder te kunnen brengen
moet je gebruik maken van
chips".
In een markt, waar de klant de
leverancier van OEM (Original
Equipment Manufacturing)
steeds agressiever kan benade
ren, moet ook Philips zich zo
flexibel mogelijk opstellen. Dat
betekent niet met een overbodi
ge regelmaat iedere keer maar
iets nieuws bedenken.
„Op de eerste plaats moet er een
markt voor zijn en het produkt
moet wel op maat gesneden zijn.
Dat houdt veelvuldig overleg
met de automobielfabrikant in.
Samen werken zij de know-how
uit en bekijken hoe het produkt
aansluiting vindt bij de algeme
ne produktie. Waar we stan
daard-leverancier zijn is het
zaak dat het wel iedere keer
helemaal klopt. Zij verwachten
van ons dat wij de professionals
zijn", besluit de Philips-direc-
teur.
Hij kan geen omzetcijfers ge
ven. Dat het volume van de
autoradiomarkt groot is mag
blijken uit twee cijfers: in de
hele wereld rijden op dit mo
ment tegen de 350 miljoen au
to's rond en ruim 80 pet daar
van heeft een radio. Philips kan
zich geen marktleider noemen,
maar zit zeker bij de eerste
drie. Dat houdt op zijn minst
een produktie van miljoenen
autoradio's per jaar in en daar
bij hoort dan een omzetcijfer
van vele miljarden guldens.
SIEM LEEUWENKAMP
Veel autorijders hebben voor
de bestuurdersstoel een mat
liggen die de standaards
vloerbedekking beschermt te
gen slijtage en vervuiling.
Een bekend probleem is dat
die automat 'automatisch'
omhoog kruipt door de druk
van de schoenhak. Als de be
dieningspedalen dicht boven
de vloer zitten, kan dit ge
vaarlijke situaties opleveren.
Als een dikke kokosmat tot
onder de pedalen schuift, kun
nen het rem- en het koppe
lingspedaal niet meer tot de
vereiste diepte ingetrapt wor
den.
Er zijn verscheidene manieren
denkbaar om de automat op
zijn juiste plaats te houden.
Een vernuftig brein bedacht
de simpelste en meest prakti
sche oplossing: een set van
twee klemmetjes, elk voorzien
van twee stevige 'spelden' die
in de vaste vloerbedekking
tgestoken worden, en een ste
vige gekartelde bek waarin de
losse mat wordt geklemd. Die
kan dan niet meer gaan krui
pen, maar je kunt hem wel
gemakkelijk verwijderen voor
een schoonmaakbeurt. Een
klein maar heel nuttig acces
soir dat in Halfordszaken voor
nog geen vijf gulden per set te
koop is.
Een set van klemmetjes en spelden om de automat op zijn plaats
te houden.
Voor liefhebbers van een pit
tige diesel is de Volkswagen-
dealer nog steeds een goed
adres. Het Duitse merk be
wees, met de introductie van
de nog immer zeer populaire
Golf Diesel, dat zelfontbran-
ders beslist niet lui, lawaaiig
en stankverspreidend hoeven
te zijn, en sindsdien zijn er
van Volkswagen diverse suc
cesvolle diesels verschenen.
Net als de Golf (GTD) is de
Passat er nu ook als turbo
diesel.
Door de turbo is de motor, dat
spreekt, een stuk krachtiger
geworden. Levert de „gewone"
Passat D een vermogen van 40
kW (54 pk) bij een toerental
van 4800, de nieuwe TD doet
daar 11 kiloWatt bij en komt
uit op een vermogen van 51
kW (of 70 pk). Dat maximum
vermogen wordt in de turbo-
uitvoering ook nog eerder be
reikt: bij 4500 toeren. Het ma
ximum-koppel van de turbine
motor is 133 Nm en wordt al
vroeg bereikt, bij 2600 toeren.
Een krachtige motor dus, die
uiteraard tot prima prestaties
in staat is. De krachtbron
sleurt de 1048 kilo zware wa
gen in 15.6 seconden naar de
honderd kilometer per uur.
Ook daarboven trekt de wa
gen nog heel behoorlijk door;
de topsnelheid ligt in de buurt
van de 157 kilometer per uur.
Om de motor te sparen is er
een toerenbegrenzer inge
bouwd; zodra een voor de
techniek schadelijk toerental
wordt bereikt, houdt de motor
nadrukkelijk in en moet er
worden overgeschakeld. Een
prima voorziening, want je
bent - door de turbo - gauw
geneigd de wagen als een ben-
zine-auto te rijden.
De elektronische ontlader
In het laboratorium worden alle autoradio's voor verzending uitvoering getest
