ONRENDABEL
wachten op gas: een
kwestie van volhouden?
vierde week
in cijfers
VERWARMING EN
ISOLATIE
het geheim van mevrouw den teuling
Prtl*!j
Energietip
JfS
win een j
knotwilgen
CE
PZEM
-de elektrische
grill
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1985
Een beetje verontwaardigd
waren ze wel, toen de PZC-
meterkaart in het kader van de
'Actie Zuinig Stoken' in de bus
viel. Om mee te kunnen doen
moet je immers op het gasnet
aangesloten zijn. Ria en Adri
van der Stoep hebben nog niet
van dat voorrecht mogen profi
teren. Hun huis aan de Molen
weg bij Zuidzande ligt in een
zogenaamd onrendabel gebied.
Ze moeten de plotselinge win
terkou -eerder deze week tem
peraturen rond het vriespunt
met een straffe noordooster-
trotseren met een centrale ver
warming op huisbrandolie. Een
kostbare aangelegenheid.
„Straks is het aardgas in Sloch-
teren op, voordat alle mensen in
Nederland er plezier van gehad
hebben", zegt Ria. Een rustige
najaarsmiddag aan de Molen
weg. De passerende auto's op
een uur tijd zijn op de vingers
van één hand te tellen. Het huis
ligt net even van de weg af,
midden in de landelijke rust. In
de achtertuin hoog opgestapel
de houtstammetjes onder een
afdak. De snorrende voorze-
thaard in de woonkamer -een
mggesteuntje voor de centrale
verwarming- weet er in de kou
de novembermaand raad mee.
In eerste instantie schreef het
echtpaar de PZC een brief waar
in de teleurstelling niet onder
stoelen of banken werd gesto
ken Nadat aanvankelijk was
gemeld dat de meterkaart te
ruggestuurd zou worden, luidde
het post-scriptum: ,,Bij nader
inzien sluiten we de kaart toch
niet in. We gebruiken hem mor
gen om de kachel mee aan te
steken". Zo werkte de PZC, zij
het anders dan voorzien, toch
nog mee aan een kleine bezuini
ging.
Wat het zuinig stoken betreft
betreft hoeft de familie Van der
Stoep niet meer in de leer. De
winter brengt in het buitenge
bied extra stookkosten met zich
mee. Vrijstaande huizen waar
een noord-ooster op volle kracht
rond kan blazen, dat maakt dat
er stevig verwarmd moet wor
den om een enigszins leefbare
binnentemperatuur te realise
ren. Bovendien is huisbrandolie,
hoe je het ook draait of keert, in
alle gevallen duurder dan gas.
Ria van der Stoep vertelt dat de
buren jaarlijks ongeveer 3000
gulden olie verstoken. Zelf zit
ten ze 1000 gulden lager. Dat
kost wel de nodige moeite. De
voorzetopenhaard, een Godin
Colonial, is een nuttige maar
ook arbeidsintensieve bij ver
warming.
Het hout van de knotwilgen
langs de Molenweg doet als
brandstof dienst. Adri heeft on
geveer 300 bomen van het wa
terschap Het Vrije van Sluis in
beheer. Eens in de vijf tot zes
jaar is zo'n boom knotrijp, zo
dat hij er elk jaar minstens 50
van hun takkenlast moet ont
doen. Hoewel hij de wilgen met
een kettingzaag te lijf gaat is
het altijd een heel karwei.
Knotten, op maat zagen en ver
voer naar de achtertuin houden
hem urenlang bezig. Eenmaal
begonnen moet het werk met de
nodige spoed worden uitge
voerd. In barre wintertijden
zijn er volgens Adri altijd open
haard-bezitters die houtstam
metjes langs de openbare weg
als publiek eigendom beschou
wen. Het is een veelgehoorde
klacht, ook bij natuurvereni-
gingen: als je hout even laat
liggen, grote kans dat het de
volgende dag weg is.
Advertentie
Het echtpaar Van der Stoep bezig met zijn 'brandstofvoorziening'
Grillgerechten zijn gezond. Ze lijden niet aan
verlies van smaak en voedingsstoffen en... ze
Zijn gauw klaar. Dit laatste maakt de elektri
sche of gasgrill tot een energiebewust appa-
Enkele wenken:
platte stukken vlees e.d. hoog in de grill
Plaatsen. Ronde en grote stukken op een
'agere plaats zetten;
leeft het te grilleren stuk vlees een ongelijk
matige vorm, snijdt het dan in stukken die elk
ongeveer een gelijk gewicht en een gelijke
vorm hebben;
■het vet en de vleessappen die van grillge
rechten druipen, kunt u beter niet gebruiken
voor het maken van saus of jus;
bij een grill die alleen bovenwarmte heeft,
kan men profiteren van warmteweerkaat-
smg. Leg een velletje aluminiumfolie op de
Dodem van de grill. Het gerecht wordt dan
ook van onderen 'aangestraald'.
Wilt
o meer weten over energiebesparing?
■•wiwu utci ciici yicucopaimy
r>agl de afdeling Voorlichting van de PZEM,
01180-34034. Of (nog beter) bezoek ons
°°™™ngscentrum aan de Poelendaelesin-
,e Middelburg. Toegang en adviezen
2lln gratis.
Adri kon laatst ternauwernood
verhinderen dat een 'jutter' er in
een bestelauto met zijn voor
raad van doorging. Ondanks die
soms minder prettige ervarin
gen doet hij het knotwerk
graag: „Er gaat zeker veel tijd
inzitten. Maar het mes snijdt
aan twee, zelfs drie kanten. We
gebruiken het hout, de bomen
blijven in stand en de vogeltjes
komen weer terug. Prachtig
toch, als dat zo kan?" Daar
komt nog bij dat de stichting
landschapsverzorging sinds
kort 5 gulden subsidie geeft
voor elke wilg die wordt geknot.
Een kleine bijdrage in de kosten
van de motorzaag.
BVsHet enthousiasme neemt
niet weg dat het ontbreken van
een gasleiding als een gemis
wordt gevoeld. Zijn vrouw blikt
in de toekomst: „Nu is het nog
goed te doen om een boom in te
klimmen. Maar een mens wordt
ouder, denk eens over twintig
jaar, dan ligt dat heel anders".
Even leek het erop dat de PZEM
hen begin dit jaar op hun wen
ken zou bedienen. Een flink aan
tal huizen langs de Molenweg
werden op het gasnet aangeslo
ten. Tegen de tijd dat de familie
Van der Stoep in het vizier
kwam, ongeveer 2 kilometer
buiten de bebouwde kom, wer
den de werkzaamheden ge
staakt. Nu wil het toeval dat de
eerste huizen vanaf Nieuwvliet
gerekend bijna allemaal vakan
tiewoningen zijn. De verzuch
ting van Ria, dat er in West-
Zeeuwsch-Vlaanderen meer
voor de recreatie dan voor de
eigen bewoners wordt gedaan,
ligt voor de hand. „Vakantiehui
zen worden wel op het aardgas
aangesloten. Daar vlak bij het
dorp zit er maar één vaste bewo
ner. Wij hebben hier zeker vijf
reguliere inwoners in de buurt.
Die komen niet in aanmerking.
Als je hier al 15 jaar woont, dan
is dat toch raar". Aankloppen
bij de PZEM en de gemeente
Oostburg heeft vooralsnog geen
resultaat opgeleverd. „We staan
al ingetekend. Maar wanneer er
iets wordt aangelegd, dat wordt
er niet bij verteld".
Om de druk op de ketel een
beetje op te voeren stelde Ria
samen met de omwonenden een
brief aan de gemeente op, waar
in de situatie aan de Molenweg
uit de doeken werd gedaan. Het
antwoord liet lang op zich wach
ten, maar inmiddels is wel dui
delijk geworden dat er van die
kant weinig heil verwacht moet
worden. „Het heeft niet gehol
pen dat we aan de bel hebben
getrokken", vertelt Adri. „Ik
heb het gevoel dat we er gewoon
bij inschieten. Niet alleen vanaf
Zuidzande wordt een gasleiding
gelegd, ook vanaf Nieuwvliet
komen ze onze richting uit.
Maar ook daar zijn ze gestopt
lang voordat wij aan de beurt
waren". Nu de cv-ketel na 15
jaar vrijwel is afgeschreven, zit
hij ten einde raad toch maar aan
een eigen gastank te denken.
Weliswaar een dure aangelegen
heid, met veel papieren regels
omkleed, maar propaangas lijkt
momenteel de beste oplossing.
Ria: „Verderop hebben we bu
ren met een bunkerkachel en
een oliehaard. Als je ziet welke
problemen dat geeft, overal roet
en bijkomende ellende. Mis
schien is een gastank dan zo gek
nog niet".
Een vergeten gebied. Voor de
direct betrokkenen mag dat
dan zo lijken, toch is de PZEM
sinds 1980 druk bezig zo veel
mogelijk gasaansluitingen in
het buitengebied te realiseren.
In principe wordt er naar ge
streefd iedereen in Zeeland van
gas te voorzien. Het gaat echter
nadrukkelijk om een principe.
„Dat woordje 'iedereen', dat
moet je wel tussen aanhalings
tekens zetten", aldus een
PZEM-woordvoerder in Goes.
Een inventarisatie in 1980 wees
uit dat er ongeveer 7000 Zeeu
wen voor een gasaansluiting in
aanmerking kwamen. In de eer
ste fase werden aansluitingen
tot een lengte van 135 meter
gerealiseerd. In de tweede fase
is een limiet van 250 meter
opgenomen. Inmiddels zijn er
4300 bewoners in het buitenge
bied van een aansluiting voor
zien. De meeste boven de Wes-
terschelde, Zeeuwsch-Vlaande-
ren ging wat trager van start.
De gemeenten spelen in het hele
gebeuren een belangrijke rol.
Naast de PZEM-subsidie van
2000 gulden per aansluiting
wordt er uit de gemeentekas een
bedrag bijgespijkerd. De hoogte
verschilt per plaats, maar 500
gulden per aansluiting blijkt
een aanvaardbaar gemiddelde
te zijn. Desondanks moet de
'uitverkorene' nog rekening
houden met een forse investe
ring van enkele duizenden gul
dens. Dat lijkt veel, maar vol
gens de PZEM kan dat geld
terug verdiend worden. Om
schakeling van olie op gas kan
een besparing van 1000 gulden
per jaar opleveren. Gekoppeld
aan de mogelijkheid van ge
spreide betaling, die de PZEM
biedt, kunnen de kosten en de
besparing de eerste jaren tegen
elkaar worden weggestreept. De
PZEM heeft in totaal 1 miljoen
gulden per jaar voor gasaanleg
beschikbaar.
De situatie bij Zuidzande is wat
de nabije toekomst betreft duis
ter. Ing. H. Elenbaas van het
PZEM-kantoor in Temeuzen
vertelt dat er een overzicht
wordt gemaakt van de onrenda
bele gebieden in Zeeuwsch-
Vlaanderen. Of er wordt aange
sloten is van tal van factoren
afhankelijk. De medewerking
van de gemeente is belangrijk
en ook moet er met het water
schap worden overlegd. De gas
leiding langs het eerste stuk van
de Molenweg is tegelijk met een
pers-riolering aangelegd. Dat
drukt uiteraard de kosten.
De Oostburgse wethouder A. de
Feijter heeft de laatste jaren
verschillende pogingen onder
nomen om het gemeentelijk bui
tengebied sneller van gas te
laten voorzien. Tot nu toe met
weinig succes. „Als ik zie wat er
op Tholen en op Schouwen ge
beurt, dan begin ik me toch wel
te verbazen over het PZEM-
beleid. Hier hebben we alle
moeite om conglomeraties,
plukjes huizen tegen de kernen
aan, aangesloten te krijgen. Bo
ven de Westerschelde gaan ze
zonder probleem het echte bui
tengebied in", aldus de wethou
der. De Molenweg is hem een
doom in het oog. Eigenlijk had
volgens hem de familie Van der
Stoep dit jaar al de gaskraan
moeten kunnen opendraaien.
Dat zal niet meer lukken, maar
De'Feijter zegt er alles aan te
doen om het de eerste helft van
volgend jaar wel zo ver te krij
gen. „Met name die Molenweg is
voor mij aanleiding om de on
derhandelingen met de PZEM
aan te scherpen. Het is een
provinciale maatschappij, wat
dus betekent dat ze Oostburg
niet mogen vergeten. Als er vol
gend jaar niets of weinig ge
beurt, dan begin ik langzamer
hand te twijfelen aan de goede
wil van de PZEM". Het beslis
sende woord moet dus uit Mid
delburg komen. Wanneer de be
slissing valt, moet worden afge
wacht. Als het aan wethouder
De Feijter ligt kan de familie
Van der Stoep nog maar even
wachten met de aanschaf van
een nieuwe propaan-gastank.
JAN VAN DAMME
Normaal verbruik
Streefverbruik week
Totaal streefverbruik
op jaarbasis
van 11 t/m 17-11
vanaf 21-10 t/m 17-11-85
800 m3
27 m3
87 m3
1.000
34
108
1.200
41
129
1.400
48
152
1.600
55
173
1.800
62
196
2.000
69
217
2.200
76
238
2.400
82
260
2.600
89
281
2.800
96
304
3.000
103
325
3.300
113
356
3.600
124
390
3.900
134
423
4.200
144
454
4.500
154
487
5.000
172
542
5.500
189
596
6.000
206
650
De uitgever van de
'Welke'-gidsen heeft
handig ingespeeld op de grote
belangstelling die bij de
lezers der GPD-bladen
bestaat voor de actie 'Zuinig
stoken'. De nieuwste gids gaat
over 'verwarming en isolatie'.
Er staat onder meer in dat
isoleren vaak niet rendabel is
bij onvoldoende ventileren.
Zuinig stoken lukt het best als
een huis goed is geïsoleerd, zo
wordt betoogd. Maar als een
huis 'potdicht' wordt gemaakt
dan kan iedereen bedenken
dat er iets niet goed zit.
Zogeheten woonvocht moet
weg kunnen en een huis dat
potdicht is geïsoleerd moet
extra goed worden
geventileerd. Anders kan de
besparing die men verwacht
door het huis te isoleren teniet
worden gedaan.
In een te vochtig huis moet in
de regel meer worden
gestookt. Vochtoverlast door
te slechte ventilatie kan
aanzienlijke schade aan vloer
en wandbekleding, maar ook
aan de rest van de inrichting
tot gevolg hebben. De
schrijvers van de artikelen in
deze gids winden er dan ook
geen doekjes om: het
verbeteren van de ventilatie is
een van de belangrijkste
aspecten als een huis van een
nieuwe cv-installatie en van
isolatie wordt voorzien.
Dat ventileren niet meer
gewoon 'een raampje open
zetten' is blijkt wel uit de vaak
geavanceerde
ventilatiesystemen met
warmterugwin-inrichting. De
lucht die aan de woning wordt
onttrokken strijkt langs een
warmtewisselaar waar de
aangezogen koude
buitenlucht doorgevoerd
wordt. Die is dan al enigszins
op temperatuur wanneer ze in
de woonvertrekken terecht
komt.
In dit nummer van de gids
wordt ook veel aandacht
besteed aan de centrale
verwarming. Uitgebreid wordt
ingegaan op de
energiebewuste systemen. De
keus voor een centraal
systeem of verwarmen met
aparte kachels komt
uitgebreid aan de orde. Elke
woning en dus elke situatie is
weer anders.
Ook aan isolatie wordt veel
ruimte besteed. Daarbij wordt
steeds het rendement als
uitgangspunt gekozen, zodat
iedereen precies kan
vaststellen wat in zijn of haar
situatie de beste aanpak is om
de stookkosten zo laag
mogelijk te krijgen. Verder
besteedt de gids nog aandacht
aan allerlei produkten op dit
terrein: van cv-systemen tot
tochtstrips. Daarbij worden
leveranciersadressen
verstrekt.
De Welke-gidsen zijn in de
tijdschriftenwinkels te koop
voor f 4,95.
De eerste oproep aan lezers
en deelnemers aan de actie
Zuinig Stoken om tips en
ideeën aan te dragen, leverde
een bemoedigend aantal reac
ties op. De brief van mevrouw
E. C. G. den Teuling uit Middel
burg wordt beloond met de
waardebon van deze week.
Haar verhaal volgt hieronder:
Aanvankelijk leek het me on
zinnig, maar daar alle kieren al
waren gedicht, er folie achter de
radiatoren zat, een dranger op
de kamerdeur, en dikke kleren
werden gedragen, de gordijnen
dicht bleven en om half tien de
thermostaat die nóóit hoger
kwam dan 18 graden naar 10
graden terugging voor de nacht
en ik tóch nog moest nabetalen
en fiks, ja toen liet ik de meter
geen moment uit het oog!
Wat is mijn geheim! Het bleek
dat een bad of douche niet zo
doorsloeg dus: het moest enkel
de verwarming zijn. In een
huurhuis heb je geen zeggen
over de ketel en het is een oude,
ouderwetse en denk ik) onzui
nige ketel, maar ik moet het
ermee doen!
De thermostaat laag laten dat
was het niet! De hele winter
vanaf 1 oktober zette ik de ther
mostaat na een klein uurtje tel
kens af 's ochtends. Eerst zo
lang mogelijk niet aan doen en
dan een klein uur, dan af. Tij
dens je huishoudelijk werk blijft
het dan best even lekker. Bij
boodschappen doen: eerst ther
mostaat afzetten, bij thuiskomst
zo lang mogelijk wachten met
i enere/e
i -:::;/v W-m*.
-_ii. f
i hrip r
aanzetten! Tijdens het koken:
af! Na het luchten van de kamer
een paar uur aan en om half 10
weer af!
Dit, aanvankelijk vervelende
maar snel wennende gedrag
(het staat krenterig!) wierp zo
waar vruchten af! Dit jaar in
augustus geen nabetaling, maar
één maand niets betalen! En dat
met die strenge winter!!
Er moet bij gezegd worden dat
nergens in huis (uitzonderlijke
omstandigheden, als ziekte,
daargelaten) behalve in de
woonkamer de radiatoren open
staan, ook niet o af slechts-
zelden, in de badkamer! Mijn
geheim is dus: steeds spelen met
de thermostaat!"
Tot zover 'het geheim' van me
vrouw Den Teuling. Ze kan de
waardebon tegemoet zien. De
PZC-reactie wacht graag meer
brieven met tips en ideeën van
lezers af. Ze kunnen worden
gezonden naar: PZC, Zuinig
Stoken, Postbus 18, 4380 AA
Vlissingen.
Het motto voor deze uitwisse
ling is: Energiewijs? Win een
prijs! De inzending-van-de-
week wordt dan ook beloond
met een waardebon.
