NOODLOTTIGE
ERUPTIES
dode vulkanen zijn
de gevaarlijkste
d:
I
i
MARTEN BEINEMA
de legale
dissident
PZC/ week-in
'Help Colombia'
iode vulkanen be-
staan niet. Het is
daarom erg slordig van die
geleerden om te zeggen dat
de Nevado de Ruiz niet zou
uitbarsten. Vulkanen, zoals
die in Columbia, hebben
gedurende eeuwen een
enorme kracht opgebouwd.
Dat zijn de gevaarlijkste".
schollen
rust
landschapspark
weert schenk
m
De afspiegeling binnen de
CDA-Tweede
Kamerfractie van wat er in
de samenleving gaande is,
vindt hij „aanzienlijk beter"
dan bij andere fracties zoals
de PvdA en de VVD. „Binnen
een grote politieke partij als
de VVD is er een aantal
tegenstanders, maar daar
merk je niets van. Ook bij de
PvdA zijn er nuances, maar
het komt in de fractie niet
tot uiting".
bedreiging
brief
verkiesbaar?
jan dirk van scheyefl
ZATERDAG 16 NOVEMBER 1985
De geoloog B. de Vries van het
Rijksmuseum voor Geologie heeft
het idee dat de geleerden paniek in
Armero hebben willen vermijden.
..Het is ook moeilijk om te waar
schuwen voor een ramp. Als de
uitbarsting die je hebt voorspeld
niet komt, gaan de mensen weer
terug naar huis. Een tweede keer
laten de mensen zich niet meer
evacueren".
Het rampgebied ligt op de zoge
noemde „ring van vuur", een grove
cirkel rond de Grote Oceaan, waar
op zich in de atlas opvallend veel
rode driehoekjes bevinden. Die
driehoekjes geven nog werkzame
vulkanen aan. Op deze plaatsen
bevinden zich relatief zwakke
plekken in de aardkorst. De cirkel
loopt via de kust van Noord-Ame-
rika en Alaska naar de Aleoeten,
Japan, de Filippijnen, Indonesië
en Nieuw-Zeeland terug naar Zuid-
Amerika. Bekende steden op de
breukvlakken: Mexico-Stad, San
Francisco, Sapporo en nu dus Ar
mero in Colombia.
De instabiele gebieden ontstaan
doordat de bodem van de oceaan
als het ware onder het continent
schuift. Zowel de oceaan als het
land drijven op brokstukken aard
korst. (schollen) die tegen elkaar
opbotsen of onder elkaar schuiven.
„Bij dergelijke landmassa's gaat
het op den duur altijd mis".
Oceaan-schollen die onder de con
tinentale schollen schuiven, vor
men meestal gebergten. De onder
ste schollen komen in warme aard
lagen terecht en smelten gedeelte
lijk. Hierdoor onstaat onder meer
magma. Als de gasdruk daarbij te
hoog oploopt, zal het magma via
de zwakste plekken een uitweg
zoeken en als lava aan de opper
vlakte treden. Dat kan geleidelijk
gaan, zoals bij voorbeeld op IJs
land vaak gebeurt, maar het kan
ook via een explosie, waarbij gas,
zand as en lava vrijkomen.
Er zijn twee verschillende soorten
vulkanen, legt De Vries uit. De
minst gevaarlijke zijn de
werkende vulkanen op eilanden
in de oceaan. Het magma-gesteen-
te is vloeibaar. Er is weinig
kracht voor nodig om het magma
naar buiten te brengen. De lava
stromen die dan ontstaan zijn
gemakkelijk te omzeilen: „Je doet
gewoon een stap opzij".
Het andere type ligt op land. De
Sint Helens in Noord-Amerika is er
zo een. Het magma is van een
andere chemische samenstelling.
Een belangrijk bestanddeel is gra
niet, wat niet zo gemakkelijk is te
smelten als het basalt in de oce
aanvulkanen. Het blijft taai. Daar
door duurt het langer voordat er
voldoende druk is opgebouwd om
de vulkaan tot uitbarsting te bren
gen.
De Vries: „Het magma moet naar
buiten, hoe dan ook. Het gas daar
in is de drijvende kracht. Dat wil
naar boven. Bij de dunne olie in de
oceaan-vulkanen geeft dat geen
enkel probleem. De gasbel stijgt
op door de kolom en spat buiten
uiteen in een regen van klodders
lava".
„Bij de continentale vulkanen ligt
dat anders. Het magma is een
taaie, dikke stopverf. Het kost een
enorme kracht om die massa kilo
meters omhoog te brengen. Het
kan eeuwen duren voordat de druk
daarvoor hoog genoeg is. Maar
uiteindelijk is de kracht zo groot
dat het magma naar buiten wordt
geperst. Als het gaat om een vul
kaan met een ijskap komt daar
nog een modderstroom bij, door
dat het ijs smelt en als water naar
beneden stroomt. Die explosie
heeft dus enorme gevolgen, zoals
nu in Colombia blijkt".
De Ruiz, een vulkaan die niet als
opvallend gevaarlijk bekend
stond „rommelde en rookte" toch
al enige maanden. De geoloog zegt
dat er legio voorbeelden zijn van
vulkanen die eeuwenlang hebben
gerust. Dat leidde er zelfs toe dat
mensen niet eens wisten dat ze op
een levende berg- woonden. „In
rust gaat het proces beneden in
het inwendige gewoon door. Die
vulkanen blijven druk opbouwen.
Hoe langer de rust, des te groter
de klap bij het ontwaken".
Voor de grootste plof in de geschie
denis zorgde in 1815 de vulkaan
Tambora in Oost-Java. De eruptie
zorgde voor een enorme hoeveel
heid stof in de atmosfeer. Het
klimaat in de wereld raak hele
maal in de war. In juni 1816
sneeuwde het in Nederland. Het
jaar staat bij de geologen bekend
als „het jaar zonder zomer". Geen
aansprekende titel voor veel Ne
derlanders die vanwege andere
weersomstandigden diverse jaren
al zo in hun hoofd hebben.
Het stof van de Tambora zorgde
behalve voor prachtige zonsonder
gangen ook voor hongersnood.
„Daar zijn interessante verhalen
over te vertellen. Zo groeiden er
geen aardappels in Ierland. Dat
was de reden voor veel Ieren om
naar Noord-Amerika te emigreren,
waar ook niets was".
De Ruiz is met zijn 5.400 meter een
van de hoogste toppen van Colom
bia en maakt deel uit van een
keten van zes vulkanen in de
centrale keten van het Andesge-
bergte, even ten noord-oosten van
hoofdstad Bogota. De eerste gere
gistreerde eruptie stamt uit 1570,
de laatste uit 1829. Of er toen
doden vielen is niet bekend. Het
gebied om de toppen heen is uitge
roepen tot wat in Nederland een
Nationaal Landschap zou heten en
is tamelijk dicht bewoond. De
mensen verbouwen er hoofdzake
lijk koffie en suikerriet.
De afstand van de top tot aan het
stadje Armero bedraagt hemels
breed 50 kilometer; het hoogtever
schil is ongeveer 5.000 meter van
5.400 naar 400 meter boven de
zeespiegel. Hoewel de modder via
de dalen ongeveer een weg van 70
kilometer aflegde bereikte de
stroom het stadje in anderhalfuur.
Blijft de vraag of evacuatie vooraf
mogelijk was geweest. Het tijdstip
van een uitbarsting is ongeveer te
voorspellen, maar het gebied moet
dan vol staan met seismologische
apparatuur.
Toch staat het rode driehoekje in
de atlas natuurlijk niet voor niets
juist bij de zes vulkanen ten noord
oosten van Bogota. De bewoners
weten dat ze in een potentieel
gevaarlijk gebied leven, maar juist
daar is de grond vruchtbaar en is
het klimaat goed voor bij voor
beeld het verbouwen van koffie,
aldus Riezebos. Je mag de mensen
niet verwijten dat ze juist hier zijn
gaan wonen: als de zeespiegel blijft
stijgen staat over enige honderden
jaren heel Nederland blank. Dan
verklaart iedereen ons voor gek."
Een hulpverlener helpt een door de modder nauwelijks herkenbare vrouw
in de velden in de omgeving van Armero. foto ap
Advertentie)
v.v
AV.
IvX
1
De vulkaan Nevado del Ruiz was ook vrijdag nog getooid met een kleine
rookpluim. foto ap :*:j:
Marten Beinema
foto wim riemen
giro 1111222 Mensen in nood, Den Bosch
Marten Beinema (52), het
christen-democratische Tweede
Kamerlid uit Middelburg dat
afgelopen week met vijf
fractiegenoten steun gaf aan een
PvdA-motie tegen de plaatsing van
kruisraketten, laat er geen
onduidelijkheid over bestaan: de
actie was volstrekt legaal en in lijn
met het verkiezingsprogramma van
het CDA, waarin staat dat de rol van
de kernbewapening moet worden
teruggedrongen.
In dat programma staat ook dat
Nederland loyaliteit binnen de
NAVO moet betrachten, maar dat
neemt niet weg dat je factoren op
verschillende manieren kunt
afwegen. De een komt dan tot de
conclusie dat er geen kruisraketten
moeten worden geplaatst, de ander
vindt dat dat wel moet gebeuren.
Letterlijk zegt het programma dat
kernbewapening een „bedreiging
van de schepping in het schepsel" is.
„Er is een aantal complicaties datje
moet afwegen. Als je vóór plaatsing
bent is dat goed voor het bevorderen
van de eenheid binnen de NAVO, er
is meer kans op onderhandelingen.
Maar militair-technisch gesproken
zeg ik: het hoeft helemaal niet. Er
zijn al veel te veel kernwapens en
met die overvloed kun je net zo goed
pas op de plaats maken en niet
plaatsen"
Hij vervolgt: „Ik ben geen
atoompacifist en ik zeg geen 'nee'
tegen wapens onder alle
omstandigheden, maar als we een
overvloed hebben en het heeft geen
militaire betekenis meer, dan moet
je het niet doen". Hij is het helemaal
eens met CDA-Kamerlid Joep de
Boer, die deze week in Vrij
Nederland beweert dat de plaatsing
een druppel op een gloeiende plaat
is.
Wat gebeurde deze week? Bij het
Kamerdebat over de plaatsing van
48 kruisraketten in ons land,
waarmee een meerderheid
instemde, wezen de Kamerleden
Beinema, Couprie,
Kraaijeveld-Wouters, De
Kwaadsteniet, Laning-Boersema en
Van den Toorn (allen CDA) de
plaatsing af door steun te geven aan
een motie van PvdA-fractieleider
Den Uyl. Daardoor kon de
meerderheid alleen tot stand komen
met medewerking van SGP, GPV,
RPF en de leden Wagenaar en
Janmaat.
Het ging allemaal betrekkelijk
geruisloos, en dat kwam
waarschijnlijk doordat
CDA-fractieleider Bert de Vries al in
eerste termijn verklaarde dat het
„niet minder eerzaam" werd „als dan
uiteindelijk bij de finale afweging
niet alle leden van de CDA-fractie tot
hetzelfde oordeel komen".
In een stemverklaring namens de zes
wees Beinema erop dat de CDA'ers
met hun daad geen afkeuring
uitspraken ten opzichte van het
kabinet en zeker geen afstand
namen van de beweegredenen van
het CDA om zowel loyaal lid van de
de NAVO te blijven als te trachten de
kernwapens terug te dringen.
Beinema, die al voor de afgelopen
Kamerverkiezingen het
CDA-partijbestuur een brief schreef
waarin hij niet akkoord zei te gaan
met het plaatsen van kernraketten,
vindt dat de onderlinge verschillen
buiten de fractie nogal worden
overtrokken. Die verschillende
opvattingen zijn in de eerste plaats
niet zo groot als ze lijken, en hebben
in de tweede plaats het wederzijds
respect binnen de fractie goed
gedaan.
„Zoals ook uit het verhaal van Bert
de Vries bleek zijn er op grond van
het programma en de
uitgangspunten van het CDA drie
legitieme stromingen: de
atoompacifisten, de mensen die het
besluit steunen en de mensen die
geen atoompacifist zijn, maar die het
overbodig en gevaarlijk vinden de
kernwapenspiraal de verkeerde kant
uit te laten gaan. Die opvattingen
staan eigenlijk ontzettend dicht bij
elkaar".
„Als je de afgelopen week bekijkt, zie
je dat binnen de fractie het respect
voor eikaars afwijkende
standpunten sterk is toegenomen".
Dat is, aldus Beinema, in de jaren
vanaf 1979 wel eens anders (zelf zegt
hij: „moeizaam") geweest. „De
discussie was best fel, maar niet
onplezierig".
Door al deze discussie vindt
Beinema dat het stemgedrag van
zijn fractie meer recht heeft gedaan
aan wat in de samenleving leeft.
„Zowel onze fractievoorzitter als
partijvoorzitter Bukman vinden dat
het comité CDA'ers tegen
kernwapens legaal is."
En: „Dat bij de WD een niet
onaanzienlijk deel van de partij
tegen de plaatsing is, klinkt in die
fractie niet door. Bij de PvdA is er
sprake van een navenante situatie".
Hij zegt het „te betreuren" dat er
vanuit het Interkerkelijk Comité
Tweezijdige Ontwapening (ICTO) -
de tegenhanger van het
Interkerkelijk Vredesberaad en het
Komité Kruisraketten Nee (KKN) -
„een soort reactie gaande is" om
deze zes Kamerleden lager te
plaatsen op de
advies-kandidatenlijst voor de
komende verkiezingen. „Dat het
hier en daar speelt is duidelijk en
dat is jammer, gezien het verhaal
van Bert de Vries dat onze actie
volstrekt legaal was. Dit soort
acties is schadelijk voor de partij,
maar je kunt ze niet tegenhouden".
Met die ontwerp-lijst, waarop drie
van de zes tegenstanders een
verkiesbare plaats innemen, zijn
dezer dagen de CDA-afdelingen in
den lande in de weer. Beinema staat
nummer 22, „een uiterst verkiesbarf
plaats", zegt hij zelf.
„Het bestuur heeft ons, althans ten
dele, op een verkiesbare plaats gezet
maar dan zie je toch dat er actie op
gang komt om dat ongedaan te
maken, en dat betreur ik. Het is
slecht voor een partij als er interne
polarisatie is, zeker gezien het feit
dat deze zaak de samenleving toch!
erg polariseert".
Dat brengt ons op het
volkspetitionnement van het KKN,
Vindt Beinema dat de miljoenen
handtekeningen het parlement
hadden moeten doen besluiten de
plaatsing af te wijzen? „Zeker niet"
beweert hij met stelligheid. „We
hebben een parlementaire
democratie en de Kamer heeft een
eigen verantwoordelijkheid".
„Je bent in de Kamer gezet op gront
van een partijprogramma zonder
last of ruggespraak. Dat betekent
dat iedereen naar eer en geweten zij
eigen oordeel moet vellen".
In zijn stemverklaring zei Beinema
woensdag dat de zes „de legitimiteit
van een beslissing die de steun van
een Kamermeerderheid heeft niet li
twijfel hebben willen trekken".
Hij wijst er nu ook op dat het
volkspetitionnement geen
referendum of volksraadpleging is.
„Dat kent ons parlementaire
systeem niet, en dan moet j e het ook
niet als zodanig interpreteren. Het
kan geen doorslaggevende factor
zijn".
Marten Beinema, een Fremdkörpe'
met afwijkende standpunten binnei
zijn fractie of iemand die juist
zuiver in de leer is door zich vastte
bijten in het eigen
verkiezingsprogramma? Het laatste
lijkt eerder het geval. Ook in de
kwestie rond de bouw van
kerncentrales „heb ik me gewoon
aan het programma gehouden",
constateert hij kalm als altijd.
„Dat programma zegt dat er in deze
kabinetsperiode geen centrales
moeten bijkomen omdat het
afvalprobleem nog niet is opgelost.
Uiteindelijk ging de meerderheid
akkoord met een tijdelijke
oplossing voor dat probleem, maar
ik heb me niet laten overtuigen".
